Metin Başlıklarının Etkili Kullanılması:

Ders kitaplarındaki metin başlıklarının etkili kullanılması ile ilgili bulgular; başlık adlarının düzenlenmesi, başlıkların analiz edilmesi ve başlıkların içerikle tutarlı olması ölçütlerine göre değerlendirilmiştir. Başlık adlarının tasarımı ile ilgili bulgular Tablo 5’te, başlıkların hiyerarşik olarak düzenlenmesi Tablo 6’da, başlıkların içerikle tutarlı olması ile ilgili bulgular Tablo 7’de sunulmuştur.

Tablo 5. Başlık Adlarının Tasarımı

Ölçütler _kitapları Ders ORT.

5 Başlıkların tamamı kısa ve öz olarak düzenlenmiş, ilgi ve dikkat çekici, _{kitap içerisinde tutarlı kullanılmıştır.}

A:3 B:3 C:3

D:3 3

4 Başlıklar kısa ve öz olarak düzenlenmiş, ilgi ve dikkat çekici, kitap _{içerisinde çoğunlukla tutarlı kullanılmıştır.} 3 Başlıklar kısa ve öz olarak düzenlenmiş, kısmen ilgi ve dikkat çekici ve _{kitap içerisinde tutarlı kullanılmıştır.} 2 Bazı başlıklar kısa ve öz olarak düzenlenmiş, ilgi ve dikkat çekmede _{yetersiz ve kitap içerisinde tutarsız kullanılmıştır.} 1 Başlıklar uzun ve ayrıntılı, ilgi ve dikkati çekmediği gibi kitap içerisinde _{tutarsız kullanılmıştır.}

51

Tablo 1’e göre, A ders kitabında başlıklar kısa ve öz olarak düzenlenmiş, kısmen ilgi ve dikkat çekici ve kitap içerisinde tutarlı kullanılmıştır. Kitapta 8 ana başlık yer almaktadır. Ana başlıkların tümü kısa ve öz olarak büyük harfle renkli yazılmış ve tutarlı kullanılmıştır.

Örnek:

ÇÖLE İNEN NUR DESTAN YAZANLAR

Alt başlıklar, kısa ve öz olarak düzenlenmiş ancak tutarlı kullanılmamıştır. Bazı alt başlıklar büyük, bazıları ise küçük harfle yazılmış ve farklı renkler kullanılmıştır. “Destan Yazanlar” ana başlığı içerisinde “Oğuz Kağan Destanı” büyük harfle yazılırken “Kavimler Göçü” küçük harfle yazılmıştır. “Türk Büyükleri Kendilerini Anlatıyor” ana başlığı içerisindeki tüm alt başlıklar küçük harfle yazılmıştır. “Yıllardır Süren Tatlı Gelenek” ana başlığı içerisinde “Mesir Macununun Özellikleri” alt başlığı siyah renkle, “Şemsiyesiz Mesir Şenliği” alt başlığı turuncu renkle yazılmıştır.

Örnek:

OĞUZ KAĞAN DESTANI Kavimler Göçü

Mesir Macununun Özellikleri Şemsiyesiz Mesir Şenliği

Ana ve alt başlıklarla ilgili örnekler incelendiğinde tüm başlıkların kısa ve öz olarak düzenlendiği, ana başlıkların tutarlı, alt başlıkların tutarsız olduğu görülmektedir. Ayrıca bazı başlıkların ilgi ve dikkat çekici olduğu anlaşılmaktadır. “Çöle İnen Nur” veya “Şemsiyesiz Mesir Şenliği” başlıkları öğrenciyi meraklandırabilir ve onların ilgisini çekebilir.

B ders kitabında, başlıklar kısa ve öz olarak düzenlenmiş, kısmen ilgi ve dikkat çekici ve kitap içerisinde tutarlı kullanılmıştır. Kitapta 8 ana başlık yer almaktadır. Ana başlıkların tümü kısa ve öz olarak büyük harfle renkli yazılmış ve tutarlı kullanılmıştır. Öğrencinin kısmen ilgi ve dikkatini çekecek biçimde düzenlenmiştir.

Örnek:

İPEK YOLU

Alt başlıklar, kısa ve öz olarak düzenlenmiş ancak tutarlı kullanılmamıştır. Bazı alt başlıklar büyük, bazıları ise küçük harfle yazılmış ve farklı renkler kullanılmıştır. “İslamiyet ve Türkler” ana başlığı içerisinde “Hz. Muhammed Döneminde Üç Savaş” ve “Dört Halife Dönemi” alt başlıkları küçük harfle ve renkli yazılırken aynı ana başlık içerisinde “Abbasiler ve Türkler” alt başlığı büyük harfle ve siyah renkle yazılmıştır.

Örnek:

Hz. Muhammed Döneminde Üç savaş Dört Halife Dönemi

ABBASİLER VE TÜRKLER

Başlıklarla ilgili örnekler incelendiğinde tüm başlıkların kısa ve öz olarak düzenlendiği, ana başlıkların tutarlı, alt başlıkların tutarsız kullanıldığı ve bazı başlıkların ilgi ve dikkat çekici olduğu görülmektedir. Öğrencinin ilgi ve dikkatini çekebilmek için başlıkların sadece konu adıyla kalmaması gerekir. Başlıkların öğrenciyi düşünmeye yöneltecek biçimde bir eylem, yargı vb. bir özellik göstermesi dikkat çekme açısından etkili olabilir. Bu nedenle, “Ordu Millet El Ele” başlığı öğrencinin ilgi ve dikkatini çekebilir. “İpek Yolu” başlığı ünitenin başlığı olduğu için öğrencinin yeterince dikkatini çekmeyebilir. Yine aynı şekilde “Hz. Muhammed Döneminde Üç Savaş” alt başlığı “Dört Halife Dönemi” alt başlığına oranla daha çok dikkati çekebilir.

C ders kitabında, başlıklar kısa ve öz olarak düzenlenmiş, kısmen ilgi ve dikkat çekici ve kitap içerisinde tutarlı kullanılmıştır. Kitapta 8 ana başlık yer almaktadır. Ana başlıkların tümü kısa ve öz olarak büyük harfle renkli yazılmış ve tutarlı kullanılmıştır. Öğrencinin kısmen ilgi ve dikkatini çekecek biçimde düzenlenmiştir.

Örnek:

IŞIK DOĞUYOR KUTSAL OCAK

Alt başlıklar, kısa ve öz olarak düzenlenmiş ancak tutarlı kullanılmamıştır. Çünkü bazı alt başlıklar büyük, bazıları ise küçük harfle yazılmış ve farklı renkler kullanılmıştır. “Destan Yazan Türkler” ana başlığı içerisinde “Oğuz Kağan Destanı” alt başlığı küçük harfle ve mavi renkle yazılmış, “Kök Türkler” alt başlığı küçük harfle kırmızı renkle yazılmış, “Bilgi Kağan Yazıtı’nın Doğu Yüzü” alt başlığı büyük harfle ve renkli yazılmıştır. “Kutsal Ocak” ana başlığı içerisinde “Bu Vatan Kimin” ve “Türk

53

Ordusu” alt başlıklarının her ikisi de büyük harfle yazılmış ancak farklı renkler kullanılmıştır.

Örnek:

Oğuz Kağan Destanı

BİLGE KAĞAN YAZITI’NIN DOĞU YÜZÜ Kök Türkler

Örnekler incelendiğinde tüm başlıkların kısa ve öz olarak düzenlendiği, ana başlıkların tutarlı, alt başlıkların tutarsız kullanıldığı ve başlıkların kısmen ilgi ve dikkat çekici olduğu görülmektedir. “Kutsal Ocak” başlığı öğrencinin ilgi ve dikkatini çekebilir. Çünkü kutsal olanın ne olduğunu öğrenci merak edebilir. “Kök Türkler” alt başlığı standart biçimde devlet adı olduğu için öğrenciyi meraklandırması, ilgi ve dikkatini çekmesi aynı derecede olmayabilir.

D ders kitabında, başlıklar kısa ve öz olarak düzenlenmiş, kısmen ilgi ve dikkat çekici ve kitap içerisinde tutarlı kullanılmıştır. Kitapta 8 ana başlık yer almaktadır. Ana başlıkların tümü kısa ve öz olarak büyük harfle renkli yazılmış ve tutarlı kullanılmıştır. Öğrencinin kısmen ilgi ve dikkatini çekecek biçimde düzenlenmiştir.

Örnek:

DOĞU İLE BATI ARASINDAKİ KÖPRÜ GELENEKLERİMİZ GÖRENEKLERİMİZ

Alt başlıklar, kısa ve öz olarak düzenlenmiş ancak punto büyüklüğü yönünden tutarlı kullanılmamıştır. Tüm alt başlıklar küçük harfle koyu siyah olarak yazılmış ama farklı puntolar kullanılmıştır. “İslamiyet Doğuyor” ana başlığı içerisindeki “İslamiyet Yayılıyor” alt başlığında metindeki yazı puntosu kullanılırken “Cebelitarık’ın İki Yakası” ana başlığı içerisindeki “Emeviler” ve “Abbasiler” alt başlığında metindeki yazı puntosundan daha büyük bir punto kullanılmıştır.

Örnek:

İslamiyet Yayılıyor

Emeviler

Bu bulgulara göre, tüm başlıkların kısa ve öz olarak düzenlendiği, ana başlıkların kendi arasında tutalı ama alt başlıkların punto büyüklüğü yönünden tutarsız

kullanıldığı, başlıkların kısmen ilgi ve dikkat çekici olduğu görülmektedir. “Doğu İle Batı Arasındaki Köprü” ile “İslamiyet Yayılıyor” başlıkları “Geleneklerimiz Göreneklerimiz” ve “İslamiyet Yayılıyor” başlıklarından ilgi ve dikkat çekme açısından daha etkili olduğu söylenebilir.

Ders kitaplarıyla ilgili yukarıdaki örnek ve açıklamalar dikkate alındığında ana başlıkların tamamı kısa ve öz olarak büyük harfle renkli yazıldığı, kısmen ilgi ve dikkat çekici olduğu, kitap içerisinde tutarlı kullanıldığı görülmektedir. Alt başlıkların ise kitap içerisinde tutarlı kullanılmadığı bulunmuştur. Ayrıca, ders kitaplarındaki ana başlıkların adları birbirinden farklı olmasına rağmen sayısının birbiriyle tutarlı olduğu görülmektedir.

Tablo 6. Başlıkların Hiyerarşik Olarak Düzenlenmesi

Ölçütler _kitapları Ders ORT.

5 Başlıklar hiyerarşik yapıda düzenlenmiş ve tutarlı bir şekilde (rakam veya _{harfle) kodlanmıştır.}

A:1 B:1 C:1

D:1 1

4 Başlıkların çoğunluğu hiyerarşik yapıda düzenlenmiş ve kodlanmıştır. 3 Başlıklar kısmen hiyerarşik yapıda düzenlenmiş ve kodlanmıştır. 2 Başlıkların çok az kısmı hiyerarşik yapıda düzenlenmiş ama _{kodlanmamıştır.} 1 Başlıklar hiyerarşik yapıda düzenlenmemiş ve kodlanmamıştır.

Tablo 6’ya göre, A ders kitabında, başlıklar hiyerarşik yapıda düzenlenmemiş ve kodlanmamıştır.

Örnek:

A ders kitabında yer alan 8 ana başlığın 4’ünde alt başlık kullanılmamıştır. “Destan Yazanlar” ana başlığı Oğuz Kağan Destanı, Köl Tiğin Yazıtı’nın Doğu Yüzü Çevirisi ve Göç Destanı alt başlıklara bölünmüş, ancak aynı kitapta yer alan “Çöle İnen Nur” ana başlığında hiç alt başlık kullanılmamıştır. Konu içerisinde İslamiyetin Doğuşu, Dört Halife Dönemi, Emeviler, Abbasiler ve Türklerin Müslüman Olması ile ilgili bilgilere yer verilmiştir. Bunların her birinin alt başlık olarak düzenlenmesinin metin örgütlemesi açısından öğrenciye yararlı olacağı düşünülebilir. Ayrıca, “Asker Millet” ana başlığı içerisinde hiç alt başlık kullanılmazken, “Türk Büyükleri Kendilerini Anlatıyor” ana başlığında 7 alt başlık kullanılmıştır. Başlıkların hiç birinde genelden özele doğru sistematik bir yapı olmadığı gibi, rakam ya da harf de kullanılmamıştır.

55

Örnek:

B ders kitabında yer alan 8 ana başlığın 4’ünde alt başlık kullanılmış diğer 4’ünde alt başlık kullanılmamıştır. “Belgelerin Dili” ana başlığı içerisinde 4 alt başlık kullanılırken, “Kültür Bir Hazinedir” ana başlığı içerisinde hiç alt başlık kullanılmamıştır. Ana ve alt başlıkların hiç birisinde hiyerarşik bir düzeni yansıtacak sayı ya da harf kullanılmadığı gibi punto büyüklüğü ya da koyulaştırma gibi bir düzenleme de yapılmamıştır. “Belgelerin Dili” ana başlığı içerisinde Orhun Yazıtları, Ergenekon Destanı, Uygurların Yaşamı, Kavimler Göçü ve Kavimler Göçünün Sonuçları alt başlıklarına yer verilmiştir. Bu başlıkların dikey ve yatay ilişkisini gösterecek bir düzenleme yapılmamıştır. “Kültür Bir Hazinedir” ana başlığı içerisinde alt başlığa yer verilmemiş, ancak konu içerisinde Hunların kullandığı eşyalara, Uygurlara ait resim ve sanatlara, çevremizdeki tarihi eserlere, Karahanlılar, Gazneliler, Büyük Selçuklu Devleti gibi Türk İslam devletlerinin eserlerine yer verilmiştir. Bunların her birinin alt başlık olarak düzenlenmesinin metin örgütlemesi açısından öğrenciye yararlı olacağı düşünülebilir. Başlıkların hiyerarşik bir yapıda alt başlıklar yönünden analiz edilmemesi ya da alt başlıklara yer verilmemesi öğrencinin aradığı bilgiye kolayca ulaşmasını engellediği söylenebilir.

C ders kitabında, başlıklar hiyerarşik yapıda düzenlenmemiş ve kodlanmamıştır.

Örnek:

C ders kitabında yer alan 8 ana başlığın 6’sında alt başlık kullanılırken 2’sinde alt başlık kullanılmamıştır. “Işık Doğuyor” konusu içerisinde, Dünyada Dinlerin Dağılışı, Türklerin İslamiyete Girişi ve Türklerin Müslümanlığı Seçmelerinin Sebepleri alt başlıkları kullanılmıştır. Dünyada Dinlerin Dağılışı alt başlığından sonra Hz. Muhammed’in doğumu, peygamber olması, islamiyetin yayılışı anlatılmış, ancak bu konuyla ilgili alt başlık kullanılmamıştır. Benzer durum birçok alt başlık kullanılan diğer bölümlerde de görülmektedir. Ana başlık ya da alt başlıkların hiçbirisinde sayı, harf ya da yazı değişikliği ile hiyerarşik bir düzen vurgulanmamıştır.

D ders kitabında, başlıklar hiyerarşik yapıda düzenlenmemiş ve kodlanmamıştır.

Örnek:

D ders kitabında yer alan 9 ana başlığın 4’ünde alt başlık kullanılırken 5’inde alt başlık kullanılmamıştır. “Doğu ile Batı Arasında Köprü” konusu içerisinde hiç alt başlık

kullanılmazken, “İlk Türk Devleti” konusu içerisinde 1 alt başlık, “İslamiyet Doğuyor” konusu içerisinde 8 alt başlık kullanılmıştır. Bu tutarsızlık diğer konular içerisinde de görülmektedir. Çünkü “İslamiyet Doğuyor” konusu içerisinde Dört Halifenin her biri alt başlık olarak alınırken “ Orta Asya’dan Anadolu’ya” konusu içerisinde Alparslan, Melihşah vb. Sultanlar dönemi alt başlık olarak alınmamıştır. Diğer kitaplarda olduğu gibi D ders kitabında da ana başlık ya da alt başlıkların hiçbirisinde sayı, harf ya da yazı değişikliği ile hiyerarşik bir düzen vurgulanmamıştır.

Yukarıdaki örnekler incelendiğinde, ders kitaplarındaki ana başlıkların yeterli bir şekilde alt başlıklara bölünmediği, alt başlıkların düzenli ve sistematik olarak kullanılmadığı, başlıkların sayı ya da harflerle kodlanmadığı için metnin iyi örgütlenmediği anlaşılmaktadır.

Başlıklar yazılı bir materyaldeki konuların bulunmasına ve önemli olguların hatırlanmasına yardımcı olan önemli bir metin örgütleyicisidir. Başlıklar metnin içeriğini özetleyen ana fikirler gibidir. Ana ve alt başlıklar karmaşık metinlerin örgütlenmesini ve planlanmasını kolaylaştırır. Özellikle metin başlarında verilen kısa ve öz başlıklar okuyucunun uyumunu sağlar ve hatırlamalarına yardımcı olur. Metnin içeriği ile tutarlı bir başlık okuyucuların var olan şemalarını harekete geçirir ya da uygun bir şema oluşturmasını sağlar. Başlıklar, öğrencilerin çalışırken konu içinde nerde olduklarını gösterir (Hartley, 1985. Akt. Yalın, 1996b). “Metin başlıkları okura metinle ilgili ön bilgi veren, okurda çoğu zaman metin hakkında ön yargı oluşmasını dahi sağlayan düzenlemelerdir” (Alpan, 2008, s.16).

Başlıkların metin örgütlenmesine önemli bir katkı sağlamasına rağmen ders kitaplarında başlıkların etkili düzenlenmemesi önemli bir sorun olarak dikkat çekmektedir. Ayrıca ana başlıkların sistematik olarak kullanımı yönünden ders kitapları arasında tutarlılık görülürken, alt başlıkların kullanımında hem kitaplar arası hem de aynı kitap içerisinde tutarlılık görülmemektedir. Keser’in (2004) yaptığı araştırmada sadece bir ders kitabındaki başlıkların etkili düzenlendiği, diğer ders kitaplarındaki başlıkların etkili düzenlenmediği sonucu ortaya çıkmıştır. Yalın’ın (1996b) yaptığı araştırmada da konuların alt başlık halinde tasnif edilmesi yerine tek bir başlık halinde düzenlendiği saptanmıştır. Söz konusu araştırma bulguları ile bu araştırmanın bulgularının benzer özellik gösterdiği söylenebilir.

57

Tablo 7. Başlıkların İçerikle Tutarlı Olması

Ölçütler _kitapları Ders ORT.

5 Başlıklar içerikle tutarlı ve içeriği özetlemektedir. A:4 B:4 C:4 D:3

3.75 4 Başlıklar çoğunlukla içerikle tutarlı ve içeriği özetlemektedir.

3 Başlıklar içerikle kısmen tutarlı ve içeriği özetlemede yetersizdir. 2 Başlıkların çoğunluğu içerikle tutarsız ve içeriği özetlemede yetersizdir. 1 Başlıklar içerikle tutarsız olduğu için içerikle ilişkili değildir.

Tablo 7’ye göre, A ders kitabındaki başlıkların çoğunlukla içerikle tutarlı olduğu ve içeriği özetlediği ortaya çıkmıştır. 8 ana başlıktan 7’sinin içerikle tutarlı olduğu, 1’nin ise içerikle tutarsız olduğu saptanmıştır.

Örnek:

“Asker Millet” başlığı içerisinde ilk Türk devletinde düzenli ordunun kuruluşuna, Türklerde askerlik görevinin gönüllü ve severek yapılışına, ordu ve millet işbirliğine yer verilmiştir. Metin içerisinde verilen mesaj başlıkla tutarlılık göstermektedir.

“Türk Büyükleri Kendilerini Anlatıyor” başlığı içerisinde Yusuf Has Hacip, Kaşgarlı Mahmut, Alparslan, Melikşah gibi Türk büyüklerine yer verilmiştir. Her bir Türk büyüğü alt başlık olarak verilmiş ve alt başlıklar içerisinde Türk büyükleri tanıtılarak yaptıkları hizmetler açıklanmıştır. Başlıkla içerik tutarlı kullanılmış ve başlık içeriği özetlemiştir.

“Çizgilerin Dili” başlığının içerikle tutarsız olduğu söylenebilir. Çünkü konu içerisinde eski Türklere ait resim, freskler, motifler ve kent planlarına yer verilmiştir. İlköğretim düzeyindeki öğrencilerin çizgilerin dili ifadesiyle eski Türklerdeki kültür ve sanat eserlerini düşünmesi ya da ilişki kurması oldukça zordur. Bunun yerine “Türklerde Sanat” veya benzer bir ifade öğrenciyi bilgiye daha çok yönlendirebilir. Bu nedenle başlık ile içerik arasına tutarlı bir ilişki görülmemektedir.

B ders kitabındaki başlıkların, çoğunlukla içerikle tutarlı olduğu ve içeriği özetlediği ortaya çıkmıştır. 8 başlıktan 6’sının içerikle tutarlı, 2’sinin kısmen tutarlı olduğu saptanmıştır.

Örnek:

“İslamiyet ve Türkler” başlığı içerisinde islamiyetin doğuşu, yayılışı, Hz. Muhammed dönemindeki savaşlar, Dört halife dönemi, Türklerin müslüman olması, Abbasiler ve Türklerle ilgili içeriğe yer verilmiştir. Başlık içerikle tutarlılık gösterdiği gibi aynı zamanda içeriği tam olarak özetlemektedir.

“Tarihimizden Kesitler” başlığı içerisinde Karahanlılar, Gazneliler ve Büyük Selçuklu devletleri ile ilgili bilgilere yer verilmiştir. Bu dönemlerde yaşayan bazı Türk büyükleri tanıtılmış ve içerik yazılı metin ve görsel öğelerle desteklenmiştir. Başlıkla içerik tutarlı bir biçimde kullanılmıştır.

“Orta Asya’da Yaşam” başlığı içerisinde Kırgızistan’dan bir resim ve kısa bir yaşam öyküsüne yer verilmiş, göçebe kavramı açıklanmıştır. Başlık içerisinde Orta Asya’daki yaşamla ilgili yeterli bir bilgi verilmediği için başlıkla içerik arasında çok az tutarlı olduğu söylenebilir.

C ders kitabındaki başlıkların, çoğunlukla içerikle tutarlı olduğu ve içeriği özetlediği ortaya çıkmıştır. 8 başlıktan 7’sinin içerikle tutarlı, 1’inin kısmen tutarlı olduğu saptanmıştır.

Örnek:

“Destan Yazan Türkler” başlığı içerisinde Oğuz Kağan Destanı, hun İmparatorluğu, kavimler Göçü, Bilge Kağan Yazıtı, kök Türkler, Türeyiş Destanı, Uygurlar ve Atatürk’le ilgili içeriğe yer verilmiştir. Başlıkla metnin içeriği tutarlı olduğu gibi başlık metnin içeriğini de özetlemektedir.

“Asya’nın Kandilleri” başlığı içerisinde Kaşgarlı Mahmut, Gazneli Mahmut, Alparslan ve Nizamül-mülk gibi Türk büyükleriyle ilgili bilgilere yer verilerek Karahanlı, Gazneli ve Büyük Selçuklu Devleti dönemlerinde yapılan hizmetler açıklanmıştır. Başlık içerikle tutarlı olduğu gibi içeriği özetlemiştir.

“Ecdada Saygı” başlığının içerikle kısmen tutarlı olduğu söylenebilir. Bu başlık içerisinde Büyük Selçuklu Devleti Sultanı Sencer’in Türbesinin yenileme çalışmaları ile ilgi mesaj verilmiştir. Başlıkla içerik kısmen tutarlı olduğu için başlığın içeriği tam olarak özetlemediği söylenebilir.

59

D ders kitabındaki başlıkların içerikle kısmen tutarlı olduğu ve içeriği tam olarak özetlemediği ortaya çıkmıştır. 9 başlıktan 4’nün içerikle tutarlı, 1’nin kısmen tutarlı, 3’nün de tutarsız olduğu saptanmıştır.

Örnek:

“Yazıtlardaki Uygarlık” ana başlığı içerisinde Bilge Kağan, Orhun Yazıtları, Ergenekon Destanı ile ilgili Hunlar ve Kök Türkler dönemine ait bilgi ve belgelere yer verilmiştir. Başlıkla metnin içeriği tutarlı olarak ele alınmıştır.

“Doğu ile Batı Arasındaki Köprü” ana başlığı içerisinde Orta Asya ve Çin’in tarihi süreç içerisindeki ekonomik ve coğrafi koşulları, Osmanlı döneminde Bursa’nın ipek ticaretindeki önemi ön plana çıkarılmıştır. Başlık, Çin ve Orta Asya’nın İpek Yolu ile Avrupa’yı birleştirdiği bu anlamda bir köprü olduğunu vurgulamak istemektedir. Ancak başlıkla içerik arasında tam bir tutarlılık olmadığı için başlığın içeriği kısmen özetlediği söylenebilir.

“Cebelitarık’ın İki Yakası” ana başlığı içerisinde Emevi Devleti vurgulanmak istenmiş, ancak metnin içeriğinde Emeviler, Abbasiler ve ünlü bilgin Harezmî ile ilgili bilgilere yer verilmiştir. Cebeli Tarık Boğazı’yla Emevilere dikkat çekmek etkili olmayabilir. “Türklerin Yeni Yaşamı” ana başlığı içerisinde Karahanlı ve Gazneli Devleti ile ilgili bilgilere yer verilmiştir. Başlıkla islamiyetin kabulünden sonraki yeni Türk devletleri vurgulanmak istenmektedir. İlköğretim düzeyinde bu başlık öncelikle günümüz Türkiye’sini ya da Türk dünyasını ön plana çıkarması beklenir. Bu başlık içerisinde günümüzle ilgili hiçbir bilgiye yer verilmemiştir.

Ders kitaplarındaki ana başlıklar çoğunlukla içeriğe uygun olarak düzenlenmiş ve içeriği özetlemiştir. 4 ders kitabında toplam 33 ana başlık bulunmaktadır. Bunlardan 21’i metnin içeriği ile tutarlı, 7’si kısmen tutarlı, 5’i de tutarsız düzenlenmiştir. Ders kitaplarındaki başlık adlarının tutarsız olmasına rağmen başlık sayılarında tutarlılık görülmektedir.

Örnek:

İslamiyetin Doğuşu ve Gelişmesi, Türklerin İslamiyetle Tanışması ve Türklerin Müslümanlığa Geçmesi’ni kapsayan konu başlıkları ders kitaplarında farklı düzenlenmiştir. Bu konunun başlığı A ders kitabında “Çöle İnen Nur”, B ders kitabında

“İslamiyet ve Türkler”, C ders kitabında “Işık doğuyor” ve D ders kitabında “ İslamiyet Doğuyor” olarak ifade edilmiştir. Bunlar arasında “İslamiyet ve Türkler”in en etkili başlık olduğu söylenebilir. Çünkü konuda islamiyetin doğuşu ve Türklerin İslamiyeti kabul edişi işlenmektedir. İki ismin birlikte kullanılması içeriği daha etkili özetleyebilir.