Petrolün ithali, ihracı, rafinajı, işlenmesi, depolanması, iletimi, ihrakiye teslimi, taşınması, dağıtımı, bayiliği; “piyasa faaliyeti” olarak tanımlanmaktadır203. Kanun piyasa faaliyeti olarak; upstream olarak ifade edilen “petrolün aranması ve üretilmesi” faaliyetlerini kapsam dışında bırakmakta buna karşılık downstream denilen faaliyetler PPK kapsamında piyasa faaliyetleri olarak kabul edilmektedir. Kanunun ismi; “petrol piyasası” olsa da petrolün aranması ve üretimini kapsamına almayan ve daha çok “petrol ürünlerini” içine alan piyasa yapısını düzenleyen bir yasal düzenleme karşımıza çıkmaktadır. EPDK geleneksel olarak üstlendiği regülasyon fonksiyonu çerçevesinde piyasada yer alacak oyuncuları tespit etmeye yetkilidir ki buna “kurulun lisanslama yetkisi” denilebilir204.
“Petrol Piyasası” tanımı çerçevesinde belirlenen faaliyetlerin yürütülebilmesi için lisans alınması zorunluluğu bulunmaktadır. Lisans, bir gerçek veya tüzel kişinin piyasada faaliyet gösterebilmek için EPDK’dan almak zorunda olduğu izin belgesidir205. Her bir piyasa faaliyeti ve piyasa faaliyeti yürütülen her bir tesis için ayrı lisans alınması gerekmektedir. Lisanslarda, lisans kapsamında yer alması halinde tesise özgü hükümlere yer verilmektedir206.
Petrol piyasası mevzuatında ifade edilen “lisans” kavramının, kamu hizmetinin görülmesinde yeni bir usul olup olmadığı hususunun çözüme kavuşturulması gerekmektedir. İdare hukuku kaynaklarında “lisans usulü” yerine kamu hizmetinin görülüş usulü olarak ruhsat/ izin usulü ibaresinin kullanıldığı görülmektedir. Elektrik Piyasası Kanununda ve dayanağı olduğu yönetmeliklerde ruhsat veya izin ifadeleri yerine “lisans” kavramının kullanıldığı görülmektedir. Petrol Piyasası Lisans Yönetmeliğinde de; lisans, bir gerçek veya tüzel kişinin piyasada faaliyet gösterebilmek için Kurumdan almak zorunda olduğu izin belgesi olarak tanımlanmaktadır. Kanun koyucu tercihini “ruhsat” veya “izin” kelimelerinden değil, “lisans” kelimesinden yana kullanmıştır207.
203
Petrol Piyasası Kanunu, m. 2.b.33. 204
TURAN, Tolga, s. 56. ; Bu yetki çerçevesinde EPDK, lisans gerektiren faaliyet ve/veya işlemlerin kapsamları, lisans ile kazanılan hak ve üstlenilen yükümlülükler, lisans kapsamındaki faaliyetlerin kısıtlanması, faaliyetin yürütülmesine ilişkin olarak özel şartlar belirlenmesi” konularında düzenleme yapmaya yetkilidir.
205
DOĞAN’ a göre; Lisans, gerçek ve/veya tüzel kişilere enerji piyasasında faaliyet gösterebilmeleri için Enerji Piyasası Kurulu tarafından verilen izindir. Lisans, 5015 ve 5307 sayılı Kanunların 2. maddesinde, 4628 ve 4646 sayılı kanunlardan farklı olarak, piyasa faaliyetinde bulunabilmesi için EPDK’dan alınmak zorunda olunan yetki belgesi olarak tarif edilmiştir. Ancak lisans, bir yetki belgesi değil, yetkinin bizatihi kendisidir. 4628 sayılı Kanunun ifadesi ile lisans bir izindir. İzin belgesi değildir. DOĞAN,s. 4.
5015 sayılı PPK, daha önce 6326 sayılı Petrol Kanunu hükümleri çerçevesinde oluşturulan “belge rejiminden” ve 2002/4313 sayılı” Akaryakıt Dağıtım ve Pazarlama Şirketlerinin Kurulmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Karar” ile PİGM-2003/1 sayılı “Akaryakıt ve Sıvılaştırılmış Petrol Gazı Dağıtım ve Pazarlama Şirketlerinin Kurulmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Kararların Uygulanmasına Dair Tebliğ” ile öngörülen hukuki rejimden tamamen ayrılarak “lisanslama sistemine” geçmiştir. TURAN, s. 57.
206
Petrol Piyasası Lisans Yönetmeliği. m.5. 207
Elektrik piyasasında verilen lisanslar incelendiğinde fark edilmiştir ki, ruhsat usulünün tanımındaki “özel hukuk tüzel kişilerini yetkilendirme yöntemidir” cümlesinin yanına, “aynı zamanda kamu tüzel kişileri de ruhsat usulüyle yetkilendirilebilir” şeklinde yeni bir ek getirmek gerekecektir. Çünkü tanımı değiştirmeyip, “lisans usulü” isminde, “ruhsat usulünden” farklı yeni bir yetkilendirme yöntemi ortaya çıktığını kabul etmek; tanımı klasik “ruhsat usulü”nün tanımına tamamıyla uyan ancak kendisi “lisans” olarak isimlendirilen usulün hangi kısma ait olduğu sorununu meydana çıkaracaktır208.
EPDK’nın verdiği lisans tek yanlı bir idari işlemdir ve kamu hizmetlerinin görülmesine ilişkin idari izin niteliğinde bir ruhsattır209. Lisanslar hiçbir surette devredilemez. Ancak, lisans sahibi tüzel kişiye bankalar ve/veya finans kuruluşları tarafından sınırlı veya gayri kabili rücu proje finansmanı sağlanması halinde, kredi sözleşmesi hükümleri gereği, bankalar ve/veya finans kuruluşları Kuruma gerekçeli olarak bildirimde bulunarak, PPLY’nin öngördüğü şartlar çerçevesinde önerecekleri bir başka tüzel kişiye lisans sahibi tüzel kişinin lisansı kapsamındaki tüm yükümlülüklerini üstlenmek şartıyla lisans verilmesini talep edebilir. Önerilen tüzel kişiye, PPLY kapsamındaki yükümlülükleri yerine getirmesi kaydıyla lisans verilir210.
Lisans, her bir piyasa faaliyeti için ve her bir tesis için ayrı ayrı alınmak zorundadır. Tek bir lisans ile birden fazla piyasa faaliyeti veya birden fazla tesiste piyasa faaliyeti yürütülemez. Lisans, 5015 sayılı Petrol Piyasası Kanununun ve 5307 LPG Piyasası Kanununun 3. maddesine göre gerçek veya tüzel kişilere verilmektedir. Bu düzenlemelerden açıkça anlaşıldığı üzere lisans kişilere verilmektedir211. Lisansın bir tesis veya faaliyet için veriliyor olması bu sonucu değiştirmemektedir. Lisansın, tesise ve bir faaliyet türüne değil de gerçek veya tüzel kişilere verilmesinin sebebi, lisansın sahibine bir takım hak ve yükümlülükler yüklemesidir. Tesisler kişi olmaması sebebiyle hak ve yükümlülük sahibi olamayacağı için lisans sahibi olması da düşünülemez212.
Lisans alan kişi lisans belgesinde yer alan piyasa faaliyetini yürütebilme hakkına sahip olmakta, lisansın sona ermesiyle birlikte ise, o lisans sebebiyle elde edilmiş olan haklar da sona ermektedir. Lisans, bazı haklar doğurmakta olup bu haklar lisans sahibine bağlı olmakta ve tesisin lisans sahibinden bağımsız olarak bir takım haklara ve borçlara sahip olması düşünülememektedir. Zira tesisin bir kişiliği bulunmamakta olup hak sahipliği de ancak kişi olan gerçek veya tüzel kişi tarafından elde edilebilmektedir. Tesis, hak sahibi olamayacağına göre, özellikleri veya kurulduğu
208 BİLGİN, s. 71. 209 GÜNDAY, s. 315.; AYAYDIN, s. 28. 210
Petrol Piyasası Lisans Yönetmeliği. m.5. 211
Lisanstan doğan haklar kişiye ait olmaktadır. Lisans alan kişinin malvarlığı, bu lisans sebebiyle değişikliğe uğramakta ve lisanstan doğan haklarla zenginleşmektedir. Zira lisans kişiye bir takım maddi haklar sağlamaktadır. Nasıl ki marka, sahibine bir takım haklar sağmakta, devredilebilmekte ve kendisine parasal değer biçilebilmekte, lisans da sahibine bazı maddi haklar bahşettiği gibi, yasaklanmadığı sürece devredilebilmekte ve parasal değer atfedilebilmektedir. Malvarlığı içerisinde maddi unsurlar bulunabileceği gibi gayri maddi unsurlar da bulunabilir. Lisans aynen marka, patent, know how gibi gayri maddi malvarlığına dahil unsurlardandır. DOĞAN, s. 9.
212
zamandaki durumu sebebiyle kişilere sağlanan bir takım hakları bünyesinde barındıramaz ve sonraki sahiplerine bu hakları aktaramaz. Lisansın tesisler için alınıyor olmasının ve her bir tesis için ayrı ayrı alınmasının da hak sahipliği bakımından bir ehemmiyeti bulunmamaktadır. Lisansın tesise verildiği kabul edildiğinde ise, tesis sahibi kim olursa olsun o tesise sahip olmakla piyasa faaliyeti yapma hakkı elde edebileceği sonucu çıkacaktır ki, bu durum enerji piyasası düzenlemeleri ile bağdaşmamaktadır213.
Petrol piyasası ile ilgili olarak;
a- Rafinaj, işleme, madeni yağ üretim, depolama, iletim, serbest kullanıcı ve ihrakiye faaliyetlerinin yapılması ve bu amaçla tesis kurulması ve/veya işletilmesi,
b- Akaryakıt dağıtımı, taşınması, ve bayilik faaliyetlerinin yapılması için lisans alınması zorunludur.
Anlaşılacağı üzere rafinaj, işleme, ihrakiye, depolama, iletim, madeni yağ üretimi, serbest kullanıcı faaliyetlerinin yapılabilmesi ile ilgili olarak “tesis kurulmadan önce” EPDK’dan lisans almak gerekmekte iken akaryakıt dağıtım, taşıma ve bayilik faaliyetlerinde “öncelikle ilgili tesislerin kurulması ve ondan sonra” EPDK’ya lisans başvurusunda bulunulması gerekmektedir214.
Petrol Piyasası Kanunu’na bu kanuna göre faaliyette bulunanların Kurulun belirleyeceği teknik düzenlemelere uygun akaryakıt sağlamakla yükümlüdürler215. EPDK, akredite laboratuarlarda yaptırdığı test ve analizler neticesinde216 teknik kriterlere aykırı olduğu tespiti yapılan ürünler hakkında Kanun hükümlerine göre idari para cezasına hükmetmektedir217. Petrol
213
Lisans işletmeye değil kişiye verildiğinden, lisans devrinin yasak olduğu durumlarda, lisans sahibinin değişmesi ve işletmenin devriyle lisansın da devri mümkün değildir. Lisansın iptal edilmesi durumunda da tesis, alınan lisans sebebiyle elde edilen haklardan hiç birini muhafaza etmez. Zira tesis, sadece lisansın konusuna dahil bir unsurdur. Lisans iptalinden sonra aynı tesis için yeni bir lisans başvurusu yapıldığında, önceki dönemde lisansa konu tesis bakımından kazanılmış haklar lisans iptali ile birlikte sona erdiğinden, tesis yeni bir tesismiş gibi işlem yapılacaktır. O tesise daha önce lisans verilmiş olması, ancak o tesise lisans verilmesinde uygulanacak mevzuatın ve tesisin özelliklerinin aynı kalması durumunda önem arz eder. Eğer tesis lisans verildiği zamanki şartları taşıyor ise ve o tür tesisler için mevzuattaki lisans başvurusu şartları da değişmemiş ise, o takdirde doğrudan lisans verilebilir. DOĞAN, s. 9.
214
TURAN, s.57 215
Petrol Piyasası Kanunu, m. 4, f. 4 (ı) bendi. 216
Dosyanın incelenmesinden, davacının akaryakıtını taşıyan tankerden 5015 sayılı Kanun'un 14. maddesi uyarınca yapılan denetimler sırasında 29.12.2005 tarihinde alınan motorin numunesinin TÜBİTAK Marmara Araştırma Merkezi Enerji Enstitüsü'nde yapılan analizi sonucunda numunenin teknik düzenlemelere uygun olmadığının 20.01.2006 tarih ve 291 sayılı analiz raporu ile saptandığından bahisle davacı hakkında idarî para cezası uygulanmasına ilişkin dava konusu Kurul kararının tesis edildiği anlaşılmaktadır. Davacının akaryakıtını taşıyan tankerden alınan numunelerin asliye ceza mahkemesince hem ODTÜ Petrol Araştırma Merkezi, hem de Batman Tüpraş Rafinerisi'nde yaptırılan analizleri sonucunda teknik düzenlemelere uygun olduğunun anlaşılması karşısında davacıya idarî para cezası verilmesine ilişkin Kurul kararında hukuka uyarlık bulunmamaktadır. DANIŞTAY 13. Dairesi, 2008/2408 E., 2010/3664 K. Sayılı ilamı.
217
Ulusal marker seviyesi geçersiz ve teknik düzenlemelere uygun olmayan akaryakıt ikmal ettiği akredite laboratuvar analizi sonucu düzenlenen raporlar ile saptanan davacı hakkında 5015 sayılı Kanun'un 19. maddesinin ikinci fıkrasının (a) bendinin (4) numaralı alt bendi uyarınca ve anılan maddenin dördüncü fıkrası hükmü göz önünde bulundurularak idarî para cezası uygulanmasına ilişkin uyuşmazlık konusu Kurul kararında mevzuata aykırılık bulunmamaktadır. DANIŞTAY 13. Dairesi, 2010/1185 E., 2011/5705 K. sayılı ilamı.
Dava dosyasının incelenmesinden; bayilik lisansı sahibi olan davacıya ait akaryakıt istasyonundaki yeraltı tankından 18.09.2008 tarihinde yapılan denetim sonucu alınan akaryakıt numunesinin 22.09.2008 tarihinde
piyasasına ilişkin faaliyetler kapsamındaki tesislerin ve piyasaya sunulan petrol ve madenî yağın teknik düzenlemelere ve standartlara uygunluğu ile ilgili usul ve esasların belirlenmesi amacıyla Petrol Piyasasında Uygulanacak Teknik Kriterler Hakkında Yönetmelik218 yürürlüğe konulmuştur.
Yönetmelikte;
1- Akaryakıtın teknik düzenlemelere uygun olmasının zorunlu olduğu219,
2- Ürünlerin öncelik sırasıyla TS veya EN standartlarına veya bu standartlar da yoksa, TSE tarafından kabul gören diğer standartlara uygun olmasının esas olduğu220
3- Lisans sahiplerinin akaryakıtı teknik düzenlemelere uygun olarak arz etmekle yükümlü oldukları221,
4- Numunelerde yapılacak testlerde, ulusal markerin Kurumca belirlenen şart ve seviyede bulunmadığı ve alınan numunelerin laboratuar analizi ile teknik düzenlenmelere uymadığı tespit edildiğinde ilgili mevzuat hükümlerinin uygulanacağı222,
ifade edilmiştir.
Petrol Piyasasında Uygulanacak Teknik Kriterler Hakkında Yönetmeliğe bu açıdan bakıldığında söz konusu Yönetmelikteki tüm düzenlemelerin çevrenin, tüketicinin ve can ve mal güvenliğinin korunması bakımından belirli bir katkı sağladığı düşünülmektedir223.
Danıştay tarafından verilen bir kararda, lisans sahibinden numune alındığı tarihte hangi TS veya EN standartlarının geçerli olduğu sorularak numune alınma tarihindeki standartlar esas alınarak numune inceleme, test ve analizi yapılması gerektiği hüküm altına alınmıştır224.
TÜBİTAK Marmara Araştırma Merkezi Enerji Enstitüsü'ne teslim edildiği, 24.10.2008 tarihinde analizlerine başlanarak 27.10.2008 tarihinde bitirildiği, yapılan analiz sonucu alınan numunenin marker seviyesinin geçersiz ve teknik düzenlemelere aykırı olduğunun rapora bağlandığı, bu rapor esas alınarak dava konusu işlemin tesis edildiği anlaşılmıştır. Bu durumda; ulusal marker seviyesi geçersiz ve teknik düzenlemelere uygun olmayan akaryakıt ikmal ettiği akredite laboratuvar analizi sonucu düzenlenen rapor ile saptanan davacı hakkında 5015 sayılı Kanun'un 19. maddesinin ikinci fıkrasının (a) bendinin (4) numaralı alt bendi uyarınca ve anılan maddenin dördüncü fıkrası hükmü göz önünde bulundurularak idarî para cezası uygulanmasına ilişkin uyuşmazlık konusu Kurul kararında mevzuata aykırılık bulunmamaktadır. DANIŞTAY 13. Dairesi, 2010/1184 E., 2011/5704 K. sayılı ilamı.
Dava dosyasının incelenmesinden; bayilik lisansı sahibi olan davacıya ait akaryakıt istasyonundaki pompadan 14.06.2007 tarihinde yapılan denetim sonucu alınan akaryakıt numunesinin 26.06.2007 tarihinde TÜBİTAK Marmara Araştırma Merkezi Enerji Enstitüsü'ne teslim edildiği, yapılan analiz sonucu alınan numunenin teknik düzenlemelere aykırı olduğunun rapora bağlandığı, bu rapor esas alınarak dava konusu işlemin tesis edildiği anlaşılmıştır. Bu durumda; teknik düzenlemelere uygun olmayan akaryakıt ikmal ettiği akredite laboratuvar analizi sonucu düzenlenen rapor ile saptanan davacı hakkında 5015 sayılı Kanun'un 19. maddesinin ikinci fıkrasının (b) bendinin (3) numaralı alt bendi uyarınca ve anılan maddenin dördüncü fıkrası hükmü göz önünde bulundurularak idarî para cezası uygulanmasına ilişkin uyuşmazlık konusu Kurul kararında mevzuata aykırılık bulunmamaktadır. DANIŞTAY 13. Dairesi, 2010/1181 E.,2011/5718 K. sayılı ilamı.
218
10.09.2004 tarih ve 25579 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. 219
Teknik Kriterler Hakkında Yönetmelik, m. 5. f.3. (a) bendi.; Ayrıca Petrol Piyasası Lisans Yönetmeliğinin 38.maddesinin (a) bendine göre bayilik lisansı sahiplerinin akaryakıtın kullanım amacının ve niteliğinin değiştirilmemesi ile yükümlü oldukları düzenlemesine yer verilmiştir.
220
Teknik Kriterler Hakkında Yönetmelik, m. 5.f. 3. (b) bendi. 221
Teknik Kriterler Hakkında Yönetmelik, m. 7. maddesinin (d) bendi. 222
Teknik Kriterler Hakkında Yönetmelik 7. maddesinin (f) bendi. 223
ÇELEBİ, s. 116. 224
Dava dosyasının incelenmesinden, davacı şirkete ait tankerden 17.11.2006 tarihinde alınan fuel-oil numunelerinin TÜBİTAK Marmara Araştırma Merkezi Enerji Enstitüsü Laboratuarlarında yapılan analiz sonucu
Lisans sahipleri; tesislerin yapım ve işletilmesinde, görevinin gerektirdiği vasıf ve eğitime sahip personel istihdam etmek, personelin görev tanımı ile eğitim sürelerini kapsayacak şekilde bir program hazırlamak ve uygulamakla yükümlüdür. Tesislerde görevli tüm personel; acil durum, yanıcı, patlayıcı sıvı ve gazların özellikleri ile potansiyel tehlikeler, yangınla mücadele ve ilk yardım konularında (belirli aralıklarla) eğitime tabi tutulmak zorundadır225.
Lisans sahipleri, acil durum esnasında ihtiyaç duyulacak personel, ekipman, alet ve malzemeleri hazır bulundurmak ve tesislerdeki potansiyel tehlikeler ve müdahale imkanları hakkında ilgili makamlara bilgi vermekle yükümlüdür. Acil durum halinde, ilgili mevzuat doğrultusunda gerekli emniyet tedbirleri alınarak lisans sahiplerince de müdahalede bulunulabilmesi mümkündür226.
Danıştay, teknik düzenlemelere aykırılığın hangi lisans sahibinden (rafinerici-dağıtıcı-bayi) kaynaklandığının belirlenebilmesi durumunda idari müeyyidelerin sorumluluğunun da o lisans sahibine ait olacağı yönünde karar vermektedir. Dağıtıcı-bayi ilişkisinde teknik düzenlemelere aykırılığın dağıtıcıya ait olduğu ve bayiye ayıplı mal teslim edildiği belirlenebiliyorsa (örneğin dağıtıcı tarafından mühürlü olarak teslim edilip mührü henüz açılmamış ve bayiye teslim edilmemiş tankerlerde yapılan tespitler) sorumluluk dağıtıcıya ait olacaktır227. Eğer teknik düzenlemelere aykırılık konusunda rafinericiye isnat edilen bir kusur varsa bu durumun da delil ve belgelerle ispat edilmesi, ayıplı mal tesliminin kimden kaynaklandığının belirlenmesi gerekmektedir228.
TS 2177 Fuil Oil No:4 standardına aykırı olduğunun tespit edildiğinden bahisle uyuşmazlık konusu idarî para cezasının verildiği, davacı şirket tarafından idarî para cezası verilmesine ilişkin Kurul kararının dayanağı olan analizin yapıldığı tarihte fuel-oil'e ilişkin herhangi bir standardın yürürlükte olmadığı iddia edildiğinden ve dilekçe ekinde fotokopisi gönderilen 18.01.2005 ve 12.04.1995 tarihli iki adet iptal standardı sunulduğundan, davacının tankerinden 17.11.2006 tarihinde alınan "kalorifer yakıtı" ibareli numunenin TS 2177 Fuel-oil No:4 (kalorifer yakıtı) sınır değerlerine uygun olmadığını gösteren analizin yapıldığı tarihte (27.11.2006-20.12.2006) Fuel-oil No:4 standardının ne olduğunun ara kararı ile davalı idareden istenildiği, idarece ara kararı cevabı olarak sunulan ve 14.08.2008 tarihinde kayda giren dilekçe ve eklerinde ise istenen bilginin verilmediği, anılan standardın ne olduğunun ara kararı ile Türk Standartları Enstitüsü'nden sorulmasına, buna ilişkin bilgi ve belgelerin istenmesine karşın anılan Kurum tarafından ara kararına cevap verilmediği anlaşılmaktadır. Bu durumda, davacının tankerinden alınan kalorifer yakıtı ibareli numunenin analizinin yapıldığı tarihte teknik standardının olup olmadığı ortaya konmadan adına teknik düzenlemelere uygun akaryakıt sağlamadığı varsayımıyla verilen idarî para cezasında hukuka uyarlık bulunmamaktadır. DANIŞTAY 13. Dairesi, 2008/558 E., 2010/226 K. Sayılı ilamı.
225
Teknik Kriterler Hakkında Yönetmelik, m. 14. 226
Teknik Kriterler Hakkında Yönetmelik, m. 15. 227
Her ne kadar davacının ulusal marker seviyesi geçersiz ve teknik düzenlemelere uygun olmayan akaryakıt ikmal ettiği gerekçesiyle dava konusu işlemin tesis edildiği görülmekte ise de; davacının denetime tabi tutulan akaryakıtı satın aldığı dağıtıcının, uyuşmazlığa konu otobiodizelin kendi şirketleri tarafından satıldığını ve davacı bayinin herhangi bir sorumluluğunun olmadığını belirttiği, öte yandan bu konuda dağıtıcı şirketin ayıplı mal satışı nedeniyle mahkeme kararıyla tazminata mahkum edildiği dikkate alındığında, davacıya isnat edilen fiil nedeniyle idarî para cezası uygulanmasına ilişkin Kurul kararının dayanaksız kaldığı anlaşıldığından uyuşmazlık konusu Kurul kararında hukuka uyarlık görülmemiştir. DANIŞTAY 13. Dairesi, 2009/5605 E., 2011/5167 K. Sayılı ilamı. 228
Her ne kadar, davacı şirket tarafından, uyuşmazlığa konu akaryakıt nedeniyle 5015 sayılı Petrol Piyasası Kanunu'na muhalefet ve edimin ifasına fesat karıştırma suçu işlendiği iddiasıyla ilgili olarak haklarında açılan ceza davasında, akaryakıtın standartlara aykırı olmasının Batman Rafinerisi'nde üretilen akaryakıtın kükürt oranının yüksek olmasından kaynaklandığı, davacı şirketin kusurundan kaynaklanmadığı gerekçesiyle Batman 2. Asliye Ceza Mahkemesi'nin 12.11.2008 tarih ve 2008/568 sayılı kararı ile beraat kararı verildiği, kesinleşmiş yargı kararına rağmen aynı konu hakkında ceza verilmesinin hukuka aykırı olduğu ileri sürülmekte ise de; bakılmakta olan davaya konu olan numunelerin davacı şirkete ait akaryakıt istasyonundan alındığı, adlî yargı merciinde açılan
Anlaşılacağı üzere gerek Danıştay ve gerekse Danıştay kararlarında kendisine atıf yapılan adli yargı makamları; teknik düzenlemelere aykırılığı “ayıplı mal” teslimi olarak kabul etmektedir.
Danıştay, idari müeyyide uygulanabilmesi için; “teknik düzenlemelere aykırılık” ve “ulusal marker geçersizliği” şartlarının bir arada gerçekleşmesi gerektiğine, yalnızca ulusal marker seviyesi geçersiz akaryakıt ikmal edildiği gerekçesiyle idari para cezası uygulanamayacağına karar vermektedir229.
Lisanslar, lisansta belirtilen tarihte yürürlüğe girmekte ve lisans sahibinin lisans kapsamındaki hak ve yükümlülükleri bu tarihten itibaren geçerlilik kazanmaktadır. Lisanslar; 49 yıla kadar verilmekte olup lisans ile kazanılan hak ve üstlenilen yükümlülükler lisans süresince geçerlilik taşımaktadır230.
Petrol piyasasında lisanslar; “rafinerici lisansı, işleme lisansı, madeni yağ lisansı, depolama lisansı, iletim lisansı, serbest kullanıcı lisansı, ihrakiye teslimi lisansı, dağıtıcı lisansı, taşıma lisansı, bayilik lisansı” başlıkları altında verilmektedir231.
Sanayi tesislerinde yan ürün olarak akaryakıt elde edilmesi işlemleri ile rafinerici, dağıtıcı, ihrakiye teslimi lisansı sahipleri tarafından yapılan; akaryakıtın özelliklerini iyileştirmeye yönelik organik ve inorganik katkı maddelerinin ilavesi işlemleri ile teknik düzenlemelere uygun olan ve akaryakıta ayrı bir vasıf kazandırmayan harmanlama işlemleri için lisans alınması gerekmemektedir.
Lisans; sahibine, lisansta yer alan faaliyetin yapılması ile bu konularda taahhütlere girişilmesi haklarını vermekte olup lisans ile tanınan hakların, ilgili ve diğer mevzuatta kayıtlı hususların yerine getirilmesi koşuluyla kullanılması mümkündür. Usulüne uygun olarak verilen lisans ile
ceza davasına konu numunenin ise 72 AH 785 plakalı tankerdeki akaryakıttan alındığı, ayrıca numunelerin analizi sonucunda düzenlenen raporlarda, sadece kükürt parametresi yönünden değil kinematik viskozite ve yoğunluk parametreleri yönünden de sınır değerlere uygun olmadığının tespit edildiği dikkate alındığında bu iddiaya itibar edilmemiştir. DANIŞTAY 13. Dairesi, 2009/6546 E., 2011/4691 K. Sayılı ilamı.
Batman Tüpraş Rafinerisinden temin edilen akaryakıtın teknik düzenlemelere aykırı olduğu ileri sürülmekte ise de, numunesi alınan akaryakıtın adı geçen rafineriden temin edildiği somut olarak ortaya konulamadığından, anılan iddiaya itibar edilmemiştir. DANIŞTAY 13. Dairesi, 2010/916 E, 2011/5710 K. sayılı ilamı.
229
Dava dosyasının incelenmesinden; bayilik lisansı sahibi olan davacıya ait akaryakıt istasyonunda 12.06.2008 tarihinde yapılan denetimde pompadan alınan akaryakıt numunesinin TÜBİTAK Marmara Araştırma Merkezi