Lisans başvuru esaslarına göre eksiksiz olarak yapıldığı tespit edilen lisans başvurularının inceleme ve değerlendirmeye alınabilmesi için başvuru sahiplerine yazılı bildirimde bulunulmakta ve lisans alma bedelinin yüzde birinin, bildirim tarihinden itibaren on iş günü içerisinde Kurum hesabına yatırılması istenmektedir. Taşıma, bayilik ve serbest kullanıcı lisans başvuruları, lisans başvuru esaslarına göre eksiksiz olarak yapıldıkları veya varsa eksikliklerinin giderildiği tarih itibariyle inceleme ve değerlendirmeye alınmakta, bu lisanslar dışındaki lisans başvuruları ise lisans alma bedelinin yüzde birinin Kurum hesabına yatırıldığına dair belgenin ibrazını takiben inceleme ve değerlendirmeye alınmaktadır. Lisans başvurusunun inceleme ve değerlendirmeye alınması, lisans almaya hak kazanıldığı anlamını taşımamaktadır245.
Rafinerici ve depolama lisansı başvurularında başvuruya konu yerin il, ilçe, köy, mahalle, ada, parsel bilgilerini de içeren bilgilerin Kurum internet sayfasında duyurulması gerekmektedir.
243
95 ve 98 oktan kurşunsuz benzinler, motorin, Euro diesel, gazyağı, nafta. ERDEM, s. 49. 244
Karşılaştırma için bknz. ERGÜN, s. 89. ; Doktrin ve yargı kararlarına göre kolluk faaliyetinin kamu hizmeti olduğu kabul edilmektedir. Kolluk faaliyeti, kamu düzeninin sağlanması amacıyla kamu idareleri veya kamu kurumları tarafından tekel şeklinde yürütülen kamu hizmeti olarak tanımlanmakta bunun yanında Anayasa Mahkemesi ve Danıştay içtihatları uyarınca da kolluk faaliyetlerinin bir tür kamu hizmeti olduğu kabul edilmektedir. Uz-Kamu Hizmetlerinin Özel Kişilere Gördürülmesi ve Devri Bakımından Anayasal Sınırlar, s. 182- 183. ; Ulusoy, kamu hizmetlerinin gördürülme usullerinden olan ruhsat-lisans’ın, kolluk ruhsatından farklı olduğunu ve birbiri ile karıştırılmaması gerektiğini belirtmektedir. Ulusoy’a göre lisans verilmesi ile; kamu düzeninin sağlanmasına yönelik bir idari izin amaçlanmamakta, bir kamu hizmetinin yürütülmesine yönelik idari bir izin söz konusu olmaktadır. İdare, yürütülen kamu hizmeti için gerekli olması kaydıyla, yürütülen hizmetin her noktasına ilişkin müdahalelerde bulunabilecektir. ULUSOY-Kamu Hizmeti İncelemeleri, s. 16., 38.
245
Yönetmeliğin 8/4. fıkrası çerçevesinde yapılan rafinerici veya depolama lisansına ilişkin duyurudan itibaren on beş iş günü içerisinde, duyuru konusu yerde faaliyet göstermek üzere elektrik piyasasında elektrik üretim lisansı ve petrol piyasasında, başka bir rafinerici ve/veya depolama lisansı başvurusunun olması durumunda aşağıda yer alan esaslar çerçevesinde değerlendirme yapılarak lisans verilmektedir.
a) İlan edilen lisans başvurusuna konu yerde faaliyette bulunmak üzere, rafinerici ve /veya depolama lisansı başvurusunda bulunulması durumunda, rafinerici lisansı başvurusuna öncelik verilmekte, birden fazla rafinerici veya depolama lisansı başvurusunda bulunulması durumunda, lisans başvurularının değerlendirilmesi, ülkenin öncelikli ihtiyacı, söz konusu yatırımın ekonomiye katkısı, en fazla istihdamın oluşturulması, yatırım tutarının büyüklüğü, tesisin çevreyle uyumu gibi kriterler esas alınmak suretiyle karara bağlanmaktadır.
b) İlan edilen lisans başvurusuna konu yerde faaliyette bulunmak üzere, elektrik piyasasında üretim lisansı başvurusunda bulunulması durumunda, lisans başvurusunda bulunulan yerde yerli doğal kaynağın mevcut olması halinde, söz konusu kaynağı, lisansı kapsamında kullanacak olan lisans başvurusuna öncelik verilmekte, böyle bir durumun bulunmaması ve lisans başvurularından birinin elektrik piyasasına ilişkin olması halinde ise; elektrik piyasasına ilişkin lisans başvurusuna öncelik verilmektedir246.
c) Aynı yerde faaliyette bulunmak için yapılmış olup da henüz lisans verilmemiş olan başvurular, başvuru tarihine bakılmaksızın, yukarıdaki hükümlere göre değerlendirilmektedir.
Lisans başvurularına ilişkin değerlendirmenin en geç altmış gün içerisinde karara bağlanması ve ilgiliye tebliğ edilmesi gerekmektedir. Yapılan inceleme ve değerlendirmeye ilişkin rapor Kurula sunulmakta ve lisans başvurusu Kurul kararıyla sonuçlandırılmaktadır. Lisans başvurusunun Kurul kararıyla reddedilmesi durumunda, ret gerekçelerinin başvuru sahibine yazılı olarak bildirilmesi gerekmektedir.
Lisans alması Kurul kararıyla uygun bulunan; rafinerici, iletim, depolama, işleme, madeni yağ, dağıtıcı ve ihrakiye teslimi lisansları başvuru sahibi gerçek veya tüzel kişiye yapılacak
246
Petrol Piyasası Lisans Yönetmeliği’nin 9. maddesinin ikinci fıkrasına (b) bendi eklenmesine ilişkin 7/12/2008 tarihli ve 27077 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren ‘Petrol Piyasası Lisans Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik’in 2. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi Danıştay tarafından aşağıdaki gerekçelerle iptal edilmiştir.
Maddenin birinci fıkrasının (a) bendinde, duyuru konusu yerde faaliyet göstermek üzere birden fazla lisans başvurusunda bulunulması halinde, lisans başvurularının değerlendirilmesinin, ülkenin öncelikli ihtiyacı, söz konusu yatırımın ekonomiye katkısı, en fazla istihdamın oluşturulması, yatırım tutarının büyüklüğü, tesisin çevreyle uyumu gibi kriterlerin esas alınması suretiyle hazırlanacak olan tebliğ hükümlerine göre yapılacağı belirtilmiş; (b) bendinde ise, doğal kaynakların mevcut olması halinde söz konusu kaynağı lisans kapsamında kullanacak olan lisans başvurusuna, böyle bir durumun bulunmaması halinde ise elektrik piyasasına ilişkin lisans başvurusuna öncelik verileceği öngörülmüştür. Davalı idarece, dava konusu Yönetmeliğin 2. maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde yer alan kriterler esas alınarak duyuru konusu yerler için yapılan lisans başvurularının, duyuru konusu her bir yer için ayrı ayrı değerlendirilmesi gerekirken, (b) bendi ile elektrik piyasasına ilişkin lisans başvurularına öncelik verilmesinin yasal dayanağı bulunmamaktadır. DANIŞTAY 13. Dairesi, 2009/970 E., 2011/3167 K. Sayılı ilamı.
tebligatla, lisans alma bedelinin kalan tutarının Kurum hesabına yatırıldığına ilişkin belgenin ibraz edilmesi ve varsa Kurul uygun bulma kararı kapsamında öngörülen diğer yükümlülüklerin doksan gün içerisinde yerine getirilmesi halinde lisansının verileceği yazılı olarak bildirilmektedir. Lisans başvurusuna konu projenin veya yatırımın, 2872 sayılı Çevre Kanununa dayanılarak çıkarılan mevzuatta belirtilen usul ve esaslar kapsamında bulunması halinde, başvuru sahibi bu süre içerisinde ayrıca; “Çevresel Etki Değerlendirmesi Olumlu” kararına veya “Çevresel Etki Değerlendirmesi Gerekli Değildir” kararına ilişkin belgeyi247 Kuruma ibraz etmesi gerekmekte olup bayilik, taşıma ve serbest kullanıcı lisansları hakkında ise uygun bulma kararı alınmamaktadır.
Lisans başvurusu hakkında alınan uygun bulma kararında belirtilen yükümlülüklerin gerçek veya tüzel kişiye tebliğinden itibaren 90 gün içerisinde yerine getirilmemesi halinde, lisans başvurusu Kurul kararıyla reddedilmektedir. Bu sürenin, lisans başvurusuna konu projenin veya yatırımın Çevre Kanunu’na dayanılarak çıkarılan mevzuatta belirtilen usul ve esaslar kapsamında bulunması halinde, bu kapsamdaki yükümlülüklerin gerçek veya tüzel kişiden kaynaklanmayan nedenlerle yerine getirilememiş olması veya mücbir sebepler248 nedeniyle Kurul kararı ile uzatılabilmesi mümkündür. Taşıma, bayilik ve serbest kullanıcı lisanslarının verilmesi ile bu lisanslara ilişkin başvuruların reddi işlemleri Petrol Piyasası Dairesi Başkanlığınca sonuçlandırılmaktadır.
Rafinerici, iletim, depolama, işleme, madeni yağ, dağıtıcı ve ihrakiye teslimi lisanslarıyla sınırlı olmak üzere, lisans sahibinin adı/ticaret unvanı ile aldığı lisans türü ve süresi Resmi Gazete’de yayımlanmaktadır249.
247
ÇED; günümüzün çevre koruma politikası ve hukukunda hemen hemen dünya ölçeğinde kabul görmüş, ulusal mevzuat düzeylerine yansıtılmış ve uygulamaya da aktarılmış teknik bir araçtır. Çevre koruma politikasının anahtar aracı veya odak noktası olarak kabul edilmektedir. ÇED, çevre sorunsalındaki ekolojik, ekonomik, politik ve teknik boyutları, değişik dozlarda da olsa harmanlamayı sağlayan, ekonomi ile ekolojiyi uzlaştırmaya çalışan bir araç olarak ortaya çıkmaktadır. ÇED, kapsamının genişliği nedeniyle tüm kamu yönetimi birimlerinin görev alanlarına doğrudan ya da dolaylı şekilde dahil olan bir araçtır. ÇED, değişik ve çok sayıdaki aşamayı kapsayan, bunların gerçekleştirilmesine ilişkin farklı zaman dilimlerine yayılmış olan, çevresel etkiler konusunda geleceğe yönelik risk olasılıklarını ve bunlara ait önlemlerin belirlenmesini ve sonuçta çevresel etkilerin kabul edilebilir bir duruma indirgenmesini hedefleyen ve bazı etkilerin kabul edilebilir düzeyde giderilemeyeceğinin gösterilerek çevresel açıdan elverişsiz yatırımların önlenmesini esas alan bir süreçtir. ÇED sayesinde proje ve yatırımların tüm etkilerinin yanı sıra, alternatiflerinin de belirlenmesi, olumsuz etkileri yok edecek ya da azaltacak önlemlerin saptanması, çevresel etkilerin mümkün olduğu kadar erken dikkate alınması sağlanmaktadır. TURGUT, s. 416., 426-427. 248
Mücbir sebep; zorlayan-mecbur eden sebep, önceden bilinmesine dolayısıyla neticenin önlenmesine imkan bulunmayan dış tesirlerden meydana gelen sebep, hadisedir. YILMAZ, s. 1363. İdarenin sorumluluğunun tamamen ya da kısmen ortadan kalkmasına sebep olan haller; “Zorlayıcı Sebepler-Mücbir Sebepler”, “Beklenmeyen Haller” ve “Üçüncü Kişinin Kusuru” gibi nedenlerdir. Mücbir sebepler; idarenin iradesi dışında oluşan öngörülmesi ve her türlü dikkat ve özenin gösterilmesine rağmen önlenmesi mümkün olmayan ve bir kamu hizmetinin yürütülmesini imkansız hale getiren olaylardır. Mücbir sebebin unsurları olarak; vuku bulmasının öngörülememesi, sonuçlarına karşı konulamaz olması, söz konusu olaylardan kaçınılamaz olması, idarenin iradesi dışında meydana gelmesi gibi şartların bir arada bulunması gerekir. Bu sebeplerin varlığı halinde zarar ile idarenin eylemleri arasında illiyet bağı ortadan kalkacağından idarenin kusurlu veya kusursuz sorumluluğundan bahsedilemez. İdare hukukunda mücbir sebep, idareyi sorumluluktan kurtaran bir durumdur. Bknz. ATAY /ODABAŞI/GÖKCAN, s. 178.; GÖZÜBÜYÜK/TAN, s. 811.
249
Danıştay, lisansların verilmesi yetkisinin münhasıran Kurul’a ait olduğuna karar vermiş olup Kurul kararı olmaksızın EPDK Daire Başkanlıkları Olur’u ile lisans başvurusunun kabulü/reddi yolunda verilecek kararların hukuka aykırı olacağına karar vermiştir250.
Lisanslarda asgari olarak; lisans sahibinin adı veya unvanı, lisans kapsamında varsa alt başlık ve kategori, lisans kapsamındaki faaliyetin niteliği, yürürlük tarihi ve lisans süresi, varsa tesisin türü, coğrafi konumu, teknoloji ve miktarlara ilişkin bilgiler, varsa lisansa ve/veya lisans kapsamındaki tesis veya tesislere özgü hükümler251 belirtilmekte tesisin vaziyet planı, akaryakıt tank-depo sayısı, tesiste fiilen bulunan ve kayıtlı tüm hususlar lisanslardaki bu bilgiler çerçevesinde hukuki geçerliliklerini sürdürmektedir. Lisanslarda yer alan bilgilere aykırı bir hususun tespiti halinde hukuka aykırılık doğacaktır252.
5015 sayılı Petrol Piyasası Kanunu’nun 27. maddesinin 2. fıkrasında; lisans, onay, izin ve vize işlemleri üzerinden alınacak bedeller Kurumun gelirleri arasında yer verilmiştir. Lisans
250
Dava dosyasının incelenmesinden, Kalkan Yapı Endüstrisi Dinlenme Tesisleri ve Petrol Ticareti A.Ş.'nin Konya İli, Selçuklu İlçesi, Yazıbelen Köyü, L-29-d-05-c pafta, 2042 parsele kayıtlı taşınmazdaki akaryakıt istasyonu için yapılan bayilik lisansı başvurusu üzerine Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu Petrol Piyasası Daire Başkanlığı Olur'u ile 21.12.2006 tarih ve BAY/939-82/20932 sayılı bayilik lisansının verildiği anlaşılmaktadır. Uyuşmazlıkta, Kalkan Yapı Endüstrisi Dinlenme Tesisleri ve Petrol Ticareti A.Ş tarafından yapılan bayilik lisansı başvurusuna ilişkin kurumca yapılacak inceleme sonucunda bayilik lisansı almaya uygun olduğunun belirlenmesi halinde başvurunun Kurul'a sunulması ve lisans alıp alamayacağının Kurul'ca değerlendirilmesi gerekirken ilgili Daire Başkanlığı Olur'u ile lisans verilmesinde ve bu lisansın iptali istemiyle davacı şirket tarafından yapılan başvurunun reddine ilişkin davalı idare işleminde mevzuata uyarlık bulunmadığından İdare Mahkemesi kararında sonucu itibariyle hukuka aykırılık görülmemiştir. DANIŞTAY 13. Dairesi, 2009/3342 E., 2011/4653 K. Sayılı ilamı. 251
Bursa-İzmir Karayolu 39. km / BURSA adresinde, 01.08.2008 tarih ve BAY/939-82/24866 sayılı istasyonlu bayilik lisansı kapsamında faaliyet gösteren K……. Ltd.Şti.’nin, istasyon sahası içerisinde bulunan 2 adet akaryakıt depolama tankını vaziyet planına derç ettirmeden piyasa faaliyetine konu etmek suretiyle, 5015 sayılı Petrol Piyasası Kanununun 3. maddesinin yedinci ve onbirinci fıkraları ile Petrol Piyasası Lisans Yönetmeliğinin 11. maddesinin (e) bendine aykırı hareket ettiği anlaşıldığından, ….. 11.200 TL. tutarında idari para cezası uygulanmasına karar verilmiştir. EPDK Kararı, 25.07.2010 tarihli RG’de yayımlanmıştır.
D-400 Karayolu, Çona Köyü Mevkii OSMANİYE adresinde faaliyet gösteren S… Limited Şirketi’nin 17/11/2009 tarihli tespite göre, 5015 sayılı Petrol Piyasası Kanununun 3. maddesinin yedinci fıkrası yanında Petrol Piyasası Lisans Yönetmeliğinin “Lisanslarda Asgari Olarak Yer Alacak Hususlar” başlıklı 11.maddesinin (e) bendine aykırı olarak bayilik lisansına kaydettirmeden akaryakıt deposu işlettiği ve Petrol Piyasası Kanunun 7. maddesinin üçüncü fıkrasına ve Petrol Piyasası Lisans Yönetmeliğinin 38. maddesinin birinci fıkrasının (f) bendine aykırı olarak kendi dağıtıcısı dışında bir başka dağıtıcıya ait marka, amblem, logo, pano vb. işaretleri kullandığı anlaşıldığından, …..yazılı savunmasının alınması için Denetim Dairesi Başkanlığı’nın yetkilendirilmesine karar verilmiştir. EPDK Kararı, 29.06.2011 tarihli RG’de yayımlanmıştır.
Kırşehir-Ankara Karayolu 20.km. Çayağzı KIRŞEHİR adresinde faaliyet gösteren SY’nin lisanslı tesisinde 20/07/2006 tarihinde yapılan denetimde, 5015 sayılı Petrol Piyasası Kanununun 3 üncü maddesinin yedinci fıkrası yanında Petrol Piyasası Lisans Yönetmeliğinin “Lisanslarda Asgari Olarak Yer Alacak Hususlar” başlıklı 11. maddesinin (e) bendine aykırı olarak vaziyet planı haricinde akaryakıt tankı işlettiği ve yazılı savunmasının mevzuatta belirlenen süre içerisinde Kurumumuza sunulmadığı anlaşıldığından, SY hakkında ….10.000-TL idari para cezası uygulanmasına karar verilmiştir. EPDK Kararı, 25.07.2010 tarihli RG’de yayımlanmıştır..
Afyon- Konya Karayolu 75.Km Sultandağı AFYONKARAHİSAR adresinde faaliyet gösteren DA… Limited Şirketi’nin lisanslı tesisinde 08/01/2009 tarihinde yapılan denetimde, 5015 sayılı Petrol Piyasası Kanununun 3. maddesinin yedinci fıkrası yanında Petrol Piyasası Lisans Yönetmeliğinin “Lisanslarda Asgari Olarak Yer Alacak Hususlar” başlıklı 11. maddesinin (e) bendine aykırı olarak vaziyet planı haricinde akaryakıt tankı işlettiği ve yazılı savunmasının mevzuatta belirlenen süre içerisinde Kurumumuza sunulmadığı anlaşıldığından…11.200 TL idari para cezası uygulanmasına karar verilmiştir. EPDK Kararı, 25.07.2010 tarihli RG’de yayımlanmıştır.
252
bedelleri; lisans alma, lisans tadili, lisans süre uzatımı ve lisans sureti çıkartma işlemleri için Kurum hesabına yatırılması zorunlu bedellerdir. Bir sonraki yıl için geçerli olacak lisans bedelleri her yılın Aralık ayının sonuna kadar Kurul kararıyla belirlenerek Resmî Gazete’de yayımlanmaktadır. Lisans alma bedelinin yüzde biri olarak ödenmiş tutar varsa, lisans başvurusunun reddi halinde bu tutar Kurum tarafından irat kaydedilmekte olup bu tutarın iadesi talep edilememektedir. Bir dilekçeyle aynı lisans için birden fazla tadil talebinde bulunulması halinde tek lisans tadili bedeli ödenmekte, iade edilen veya reddedilen başvurular için ödenmiş lisans bedelleri, irat kaydedilmiş kısımları hariç olmak üzere, talebi halinde başvuru sahibine iade edilmektedir.
Dağıtıcılar arasında hem alıcı hem satıcıdan akaryakıt ticareti izin bedeli alınmasının rekabete aykırı olduğu, kararın kamu yararına aykırı olduğu ileri sürülerek iptal davası açılmasına rağmen Danıştay PPK’nın 13. ve 27. maddelerine dayanılarak lisans bedellerinin (lisans alma-tadil- süre uzatımı-akaryakıt ticaret izni vb.) Kurul tarafından belirlenmesinde hukuka aykırılık bulunmadığına karar vermiştir253.