Dönemsonu ‹fllemleri
S O R U
D ‹ K K A T SIRA S‹ZDE
DÜfiÜNEL‹M
SIRA S‹ZDE
S O R U
DÜfiÜNEL‹M
D ‹ K K A T
SIRA S‹ZDE SIRA S‹ZDE
AMAÇLARIMIZ
AMAÇLARIMIZ
N N
K ‹ T A P
T E L E V ‹ Z Y O N
K ‹ T A P
T E L E V ‹ Z Y O N
‹ N T E R N E T ‹ N T E R N E T
Gerçek hayatta iflletme kasas›n›n envanteri sadece y›lsonunda yap›lmaz. Her gün sonu, kasa mevcudu ile kasa yard›mc› defter bakiyesi karfl›laflt›r›larak varsa uyuflmazl›k nedenleri tespit edilmektedir. Ancak; y›lsonunda mutlaka fiili say›m yap›lmal›d›r. Yap›lacak fiili say›m ile Kasa hesab› borç kalan› karfl›laflt›r›ld›¤›nda muhtemelen afla¤›daki sonuçlar ortaya ç›kabilecektir:
1. Kasa hesab› borç kalan› ile fiziki say›m sonucu tespit edilen Kasa T mevcu-du birebir ayn› olabilir. Bu mevcu-duruma Kasa Denkli¤i denir. Kasa denkli¤i mevcu- du-rumunda fiziki durum ile kay›tl› durum birbiri ile ayn› oldu¤una göre yap›-lacak herhangi bir envanter kayd› olmayacakt›r.
Örne¤in dönemsonu say›m›nda para mevcudunun 5.000 lira oldu¤u tespit edil-miflse ve Kasa hesab›n›n borç kalan› da 5.000 lira veriyorsa kasa denktir ve yap›la-cak muhasebe kayd› yoktur.
2. Kasa hesab› borç kalan› ile fiziki say›m sonucu aras›nda fark varsa afla¤›da gösterilen iki farkl› durumun tan›m› yap›l›r:
• Fiziki say›m sonucu tespit edilen T, T Kasas› borç kalan›ndan daha az ise, aradaki fark Kasa Say›m Noksan› olarak tan›mlan›r.
• Fiziki say›m sonucu tespit edilen T, T Kasas› borç kalan›ndan fazla ise, aradaki fark Kasa Say›m Fazlas› olarak tan›mlan›r.
Kasa denkli¤ini tan›mlay›n›z. Hangi durumlarda bu denklik oluflmaz, aç›klay›n›z.
Kasa Say›m Noksanl›¤›
Fiziki say›m sonucu kasada tespit edilen T mevcudunun, T Kasas› hesab›n›n borç kalan›ndan daha az ç›kmas›, kasa say›m noksan› olarak tan›mlanmaktad›r. Kasa noksanl›¤› tespit edildi¤inde yap›lacak kay›t ile Kasa Hesab› düzeltilir ve aradaki fark 197 Say›m Tesellüm Noksanlar› hesab›n›n borcuna al›narak noksanl›¤›n ne-denleri araflt›r›l›r.
Kasa say›m noksan›, fiziki say›m sonucu kasada tespit edilen T mevcudunun Kasa Hesab›-n›n borç kalaHesab›-n›ndan daha az ç›kmas›d›r.
Kasa Say›m Noksanl›¤›na afla¤›daki nedenler yol açmaktad›r:
• Dönem içinde belge üzerinde belirtilen tutardan daha fazla ödeme yap›lma-s›. Bir baflka ifade ile yap›lan ödeme tutar›ndan daha az bir tutar için belge düzenlenmesi.
• Dönem içinde fiilen ödeme yap›lmas›na ra¤men yap›lan ödemenin kay›tla-ra geçirilmemesi.
• Dönem içinde eksik para tahsilat› yap›lmas›. Bir baflka ifade ile tahsil edi-len fiili nakit tutardan daha fazla tutar makbuz düzenedi-lenmesi ve kaydedil-mifl olmas›.
• Kasadan sorumlu kiflilerin veya bir baflka kiflinin kasadaki paray› kay›t d›fl›
zimmetine geçirmesi.
Kasa say›m noksan›n nedeni tespit edildi¤i zaman daha önce aç›lan 197 Say›m Tesellüm Noksanlar› Hesab› tespit edilen nedene göre kapat›l›r. Cari dönemsonu itibariyle nedeni tespit edilemeyen önemsiz bakiye giderlefltirilir.
Bir iflletmenin dönemsonunda T Kasas› hesab›n›n bakiyesi afla¤›da gösterildi¤i gi-bi, T10.000’dir.
SIRA S‹ZDE SIRA S‹ZDE
AMAÇLARIMIZ
SIRA S‹ZDE SIRA S‹ZDE
AMAÇLARIMIZ
Kasa ile ilgili ifllemlerde flu üç durumdan biri ile karfl›lafl›l›r:
•Kasa Denkli¤i
• Kasa Noksan›
• Kasa Fazlas›
Yap›lan envanter çal›flmas› sonras›nda (fiziki say›m) kasada T8.000 nakit mev-cudu oldu¤u tespit edilmifltir.
Fiziki say›m sonucu < Hesab›n borç kalan› Kasa Say›m Noksan›
8.000 lira < 10.000 lira 2.000 lira
Fiziki say›m sonucu ile kay›tlarda gözüken sonuç aras›nda T2.000 noksanl›k oldu¤u gö-rülmektedir. Bu durumda yap›lacak kay›t ile T Kasas› hesab›n›n kay›tl› durumu ile fiziki durum aras›nda denklik sa¤lanmal›d›r.
Türk Liras› Kasas›ndaki T2.000 noksanl›k 197 Say›m Tesellüm Noksanlar› hesa-b›na kaydedilmifltir. Noksanl›¤›n nedeni araflt›r›larak bu hesap, bulunacak nedene göre iflleme tabi tutulacakt›r.
Yap›lan inceleme sonucu noksanl›¤›n, T1.000’lik k›sm›n›n sat›c›lara yap›lan borç ödemesinin kay›tlara geçirilmedi¤inden; T500’lik k›sm›n›n bankaya yat›r›lan nakdin kay›tlara geçirilmedi¤inden; T200’lik k›sm›n›n veznedar kusurundan kay-nakland›¤› tespit edilmifltir. Noksanl›¤›n T300’lik k›sm›n›n ise nedenin tespit edile-medi¤inden kay›tlardan ç›kar›lmas›na karar verilmifltir. Bu nedenler dikkate
al›nd›-¤›nda afla¤›daki kay›t yap›lacakt›r:
Kasa noksanl›¤›n›n nedenleri aras›nda sat›c›lara dönem içi yap›lan ama kay›tla-ra geçmeyen bir ödeme tespit edilmiflti. Yukar›daki kay›tta Sat›c›lar hesab› T1.000 borçland›r›lmakta ve bu sayede ödeme kayd› yap›lm›fl olmaktad›r. Bu flekliyle de Sat›c›lar hesab›nda da mutabakat sa¤lanm›fl olmaktad›r. Noksanl›¤›n bir di¤er ne-deni olarak Banka hesab›na yat›r›lan paran›n kay›tlara geçirilmedi¤i tespit
edilmifl-}
S O R U
D ‹ K K A T SIRA S‹ZDE
DÜfiÜNEL‹M
SIRA S‹ZDE
S O R U
DÜfiÜNEL‹M
D ‹ K K A T
SIRA S‹ZDE SIRA S‹ZDE
AMAÇLARIMIZ
AMAÇLARIMIZ
N N
K ‹ T A P
T E L E V ‹ Z Y O N
K ‹ T A P
T E L E V ‹ Z Y O N
‹ N T E R N E T ‹ N T E R N E T
197 SAYIM VE TESELLÜM NOKSANLARI HS. 2.000
100 KASA HS. 2.000
100.01 T Kasası
102 BANKALAR HS. 500
136 DİĞER ÇEŞİTLİ ALACAKLAR HS. 200
320 SATICILAR HS. 1.000
689 DİĞER OLAĞANDIŞI GİDER VE ZARARLAR HS. 300
197 SAYIM TESELLÜM NOKSANLARI HS. 2.000
100.01 T Kasası
100.000 90.000
100.01 T Kasası
100.000 90.000 2.000
ti. Yukar›daki kay›tta Bankalar hesab› 500 Lira borçland›r›larak banka mevduat he-sab› mutabakat› sa¤lanm›fl olmaktad›r. Noksanl›¤›n T200’lik k›sm›n›n ise veznedar kusurundan kaynakland›¤› tespit edilmiflti. Yukar›daki kay›t ile Di¤er Çeflitli Ala-caklar hesab› borçland›r›lm›flt›r. Böylece veznedar›n flirkete borçland›r›lmas›yla söz konusu noksanl›k tazmin edilmeye çal›fl›lm›flt›r. Noksanl›¤›n T300’lik k›sm› ise araflt›rmalara ra¤men sonuçsuz kalm›flt› ve bu nedenle kay›tlardan ç›kar›lmas›na karar verilmiflti. Bu nedenle yukar›daki kay›tta nedeni tespit edilemeyen nakit nok-san› ilgili gider hesab›na devredilerek, kay›tlardan ç›kar›lm›flt›r. Özetle tespit edilen nedenlere göre; 197 Say›m Tesellüm Noksanlar› hesab› alacakland›r›lm›fl ve geçici olarak aç›lan bu hesap kapat›lm›flt›r.
Dönem içinde ya da dönemsonunda ortaya ç›kan noksanl›klar›n dönemsonu bi-lançosunun düzenlenifline kadar nedeninin bulunamamas› halinde bu durumun il-gili hesaplara geçirilmesi gerekir. Örne¤in yukar›daki 2.000 liral›k kasa noksan›n›n nedeninin bulunamayaca¤› anlafl›lm›flsa ve bu nedenle dönemin kâr›ndan düflülme-si karar› verilmiflse geçici olarak aç›lm›fl olan 197 Say›m ve Tesellüm Noksanlar› he-sab› 689 Di¤er Ola¤and›fl› Gider ve Zararlar hehe-sab›na devredilerek kapat›l›r.
Vergi matrah› aç›s›ndan kasa noksanlar› kanunen kabul edilmeyen bir gider olarak kabul edildi¤inden ticari kardan mali kâr›n hesaplanabilmesi için bu durum ayr›ca naz›m hesaplarda izlenir.
Kasa Say›m Fazlal›¤›
Fiziki say›m sonucu kasada tespit edilen T mevcudunun, T Kasas› hesab›n›n borç kalan›ndan daha fazla ç›kmas› durumu, kasa say›m fazlas› olarak tan›mlan›r. Kasa fazlal›¤› tespit edildi¤inde yap›lacak kay›t ile Kasa Hesab› düzeltilir ve aradaki fark 397 Say›m Tesellüm Fazlalar› hesab›na al›narak fazlal›¤›n nedenleri araflt›r›l›r.
Kasa say›m fazlal›¤›na afla¤›daki nedenler yol açmaktad›r:
• Dönem içinde belge üzerinde belirtilen tutardan daha az ödeme yap›lmas›.
Bir baflka ifade ile yap›lan ödeme tutar›ndan daha fazla bir tutar için belge düzenlenmesi.
• Dönem içinde fiilen tahsilat yap›lm›fl olmas› ancak yap›lan ödemenin kay›t-lara geçirilmemesi.
• Dönem içinde fazla para tahsilat› yap›lm›fl olmas›. Bir baflka ifade ile tahsil edilen fiili nakit tutardan daha az tutar makbuz düzenlenmesi ve kay›tlan-m›fl olmas›.
• Kasadan sorumlu kiflilerin veya bir baflka kiflinin kendi varl›¤›n›n kasadaki para ile kar›flm›fl olmas›.
Kasa say›m fazlas›, fiziki say›m sonucu kasada tespit edilen T mevcudunun Kasa hesab›n›n borç kalan›ndan daha fazla ç›kmas›d›r.
Kasa say›m nedeni tespit edildi¤inde 397 Say›m Tesellüm Fazlalar› hesab› tes-pit edilen nedene göre kapat›l›r. Cari dönemsonu itibariyle nedeni testes-pit edileme-yen önemsiz bakiye gelir kaydedilerek hesap kapat›l›r.
22 Dönemsonu ‹fllemleri
S O R U
D ‹ K K A T SIRA S‹ZDE
DÜfiÜNEL‹M
SIRA S‹ZDE
S O R U
DÜfiÜNEL‹M
D ‹ K K A T
SIRA S‹ZDE SIRA S‹ZDE
AMAÇLARIMIZ
AMAÇLARIMIZ
N N
K ‹ T A P
T E L E V ‹ Z Y O N
K ‹ T A P
T E L E V ‹ Z Y O N
‹ N T E R N E T ‹ N T E R N E T
689 D. OLAĞANDIŞI GİDER VE ZARARLAR HS. 2.000
197 SAYIM VE TESELLÜM NOKSANLARI HS. 2.000
Bir iflletmenin dönemsonunda T Kasas› hesab›n›n bakiyesi afla¤›da gösterildi¤i gi-bi, T10.000 ’dir.
Yap›lan envanter çal›flmas›nda; T12.000 nakit mevcudu oldu¤u tespit edilmifltir.
Fiziki say›m sonucu > Hesab›n borç kalan› Kasa Say›m Noksan›
8.000 lira > 10.000 lira 2.000 lira
Fiziki say›m sonucu ile kay›tlarda gözüken sonuç aras›nda T2.000 fazlal›k oldu¤u görül-mektedir. Yap›lacak kay›t ile T kasas›n›n kay›tl› durumu ile fiziki durum aras›nda denklik sa¤lanmal›d›r.
Türk Liras› Kasas›ndaki T2.000’lik fark, 397 Say›m Tesellüm Fazlalar› hesab›na kaydedilmifltir. Bu fark›n nedenleri araflt›r›ld›¤›nda fazlal›¤›n; T1.000’lik k›sm›n›n al›c›lardan yap›lan tahsilat›n kay›tlara geçirilmemesinden; T500’lik k›sm›n›n banka-dan çekilen nakdin kay›tlara geçirilmemesinden; T200’lik k›sm›n›n veznedar›n kendi varl›¤›n› flirket nakdi ile kar›flt›rmas›ndan kaynakland›¤› ve T300’lik k›sm›n›n ise, nedenin tespit edilemedi¤i için kay›tlardan ç›kar›lmas›na karar verilmifltir. Söz konusu nedenler dikkate al›nd›¤›nda afla¤›daki kay›t yap›lacakt›r.
Kasadaki fazlal›¤›n nedenlerinden birisi olarak al›c›lardan dönem içi yap›lan ama kay›tlara geçmeyen bir tahsilat oldu¤u tespit edilmiflti. Yukar›daki kay›tta Al›-c›lar Hesab›n›n T1.000 alacakland›r›lmas› ile tahsilat kayd› yap›lm›fl olmaktad›r ve bu nedenle ayn› zamanda Al›c›lar hesab› ile mutabakat sa¤lanm›fl olmaktad›r.
Ka-}
Ö R N E K
S O R U
D ‹ K K A T SIRA S‹ZDE
DÜfiÜNEL‹M
SIRA S‹ZDE
S O R U
DÜfiÜNEL‹M
D ‹ K K A T
SIRA S‹ZDE SIRA S‹ZDE
AMAÇLARIMIZ
AMAÇLARIMIZ
N N
K ‹ T A P
T E L E V ‹ Z Y O N
K ‹ T A P
T E L E V ‹ Z Y O N
‹ N T E R N E T ‹ N T E R N E T
100 KASA HS. 2.000
100.01 T Kasası
397 SAYIM TESELLÜM FAZLALARI HS. 2.000
397 SAYIM TESELLÜM FAZLALARI HS. 2.000
102 BANKALAR HS.
120 ALICILAR HS. 1.000
336 DİĞER ÇEŞİTLİ BORÇLAR HS.
649 DİĞER OLAĞANDIŞI GELİR VE
KÂRLAR HS. 300
100.01 T Kasası
100.000 90.000
100.01 T Kasası
100.000 90.000 2.000
102.000
sa fazlal›¤›n›n bir di¤er nedeni olarak banka hesab›ndan çekilen paran›n kay›tlara geçirilmedi¤i tespit edilmiflti; yukar›daki maddede Bankalar hesab›n›n 500 lira ala-cakland›r›lmas›yla banka mevduat hesab› mutabakat› sa¤lanm›fl olmaktad›r. Ayr›-ca, fazlal›¤›n T200’lik k›sm›n›n veznedar kusurundan kaynakland›¤› tespit edilmifl-ti. Yap›lan kay›tta veznedara ödeme yapmak üzere Di¤er Çeflitli Borçlar hesab› ala-cakland›r›lm›flt›r. Fazlal›¤›n T300’lik k›sm› ise, araflt›rmalara ra¤men sonuçsuz kal-m›fl ve kay›tlardan ç›kar›lmas›na karar verilmiflti. Yukar›daki kay›tta nedeni tespit edilemeyen nakit fazlas› gelir hesab›na devredilerek, kay›tlardan ç›kar›lm›flt›r. Böy-lece, tespit edilen nedenlere göre, 397 Say›m Tesellüm Fazlalar› hesab› borçland›-r›lm›fl ve geçici olarak aç›lan bu hesap kapat›lm›flt›r.
Dönem içinde ya da dönemsonunda ortaya ç›kan fazlal›klar›n dönemsonu bi-lançosunun düzenlenifline kadar nedeninin bulunamamas› halinde bu durumun il-gili hesaplara geçirilmesi gerekir. Örne¤in yukar›daki 2.000 liral›k kasa fazlal›¤›n›n nedeninin bulunamayaca¤› anlafl›lm›flsa ve bu nedenle dönemin kâr›na ilave edil-mesi karar› verilmiflse geçici olarak aç›lm›fl olan 397 Say›m ve Tesellüm Fazlalar›
hesab› 679 Di¤er Ola¤an d›fl› Gelir ve Kârlar hesab›na devredilerek kapat›l›r. Bu durumda yap›lacak kay›t afla¤›daki gibi olacakt›r: