Hıristiyan teolojisindeki Eski Ahit-Yeni Ahit ayrımına göre yasa

nispetle, Tanah’ta Yasa Kitabı/Tora hakkında kullanılan kavramlardan biri olan “Sefer Berît”, yani Ahit Kitabı, Hıristiyan teolojisinin teşekkülünde de merkezi

da İsa (a.s.) ile öğrencilerine “Bu yaptığınız Yasa’ya uygun mu” (Matta, 12: 10) şeklinde eleştiriler yöneltmekte, bazen buna karşılık “Kutsal Yazı’da şöyle yazmıyor mu” veya “Şu durum Kutsal Yazı’ya aykırı mı” (bk. Markos, 3: 2-4; Luka, 14: 3; Yuhanna, 7: 51) şeklinde savunmayla karşılaşmaktadırlar.

233 _{“Yasa ve “Kutsal Yazı-Yazılar” kavramlarının Kitab-ı Mukaddes’te kullanıldığı tüm pasajları}

görmek için bk. Kitabı Mukaddes Şirketi, Kutsal Kitap Dizini, Yeni Yaşam Yay., İstanbul, 2004, s. 2277-2281, 2305-2306.

öneme sahip olmuştur. Nitekim İsrailoğullarının tarihinde, ahit ve şeriat arasında süregelen alaka, Hıristiyan teolojisinde, ikinci yüzyılın sonlarında Yahudi ve Hıristiyan kutsal metinlerinin ayırıcı özelliği olarak kabul edilmiş ve Musa (a.s.)’nın şeriatına dayanan Tanah’a Eski Ahit, Pavlus’un tabirleriyle geçici olan harfe (yazılı yasaya) değil de Ruh’a dayanan, günahlardan arındırdığı için daha yüce ve kalıcı

olan İncil’e de Yeni Ahit denilmiştir (II. Korintliler, 3: 6-11).235 _{Pavlus bu}

tabirlerinin yer aldığı mektubunda Tanah’ı, -Yeni Ahit’te sadece burada geçtiği

üzere- Eski Ahit olarak isimlendirmiştir. İlgili ifadelere göre;236 _{İsa (a.s.)’nın tebliği,}

Eski Ahit’in tüm yönleriyle anlaşılması için inananların akıllarındaki örtüyü açmaya ve yücelikte Rabb’e benzer olmak üzere değiştirilmelerini sağlamaya hizmet eder. Böylece Yeni Ahit’le Eski Ahit arasında, hakikatin zahir (Yasa) ve batın (İsa’da zuhur eden maneviyat) olan iki yönü şeklinde bir alaka kurulmuş ve batın olan yönü yüceltilmiştir.

Rabbânî Yahudilik’te, Tanrı’nın seçilmiş halkıyla, Musa (a.s.)’nın bildirdiği şeriatı ebediyen korumaları üzere yaptığı ahit ve bu ahdin zaman zaman yenilenmesi

anlamına kilitlenen vahiy anlayışı,237 _{Hıristiyan teolojiside Yasa’yı yani Musa}

(a.s.)’nın şeriatını aşmış ve sadece İsrailoğullarını değil tüm insanlığı kuşatan, Mısır’dan çıkışta olduğu gibi belirli bir ulusu kölelikten değil tüm ulusları günahların köleliğinden kurtaran, yasa odaklı değil merhamet odaklı bir vahiy ve ahit (ing. the

covenant of grace) anlayışına dönüşmüştür.238 Bu anlayışta, yasa da vahiy de İsa

(a.s.)’nın kendisi ve öğretisidir. Nitekim İsa (a.s.)’ya inanarak yeni ahde bağlananlar, İsa (a.s.) ile bir olup bütünleşmeyi kabul ederler ve karşılığında günahlarından

arınırlar.239 _{Yani, Yasa’ya bağlılığın yerini İsa’ya bağlılık, onunla özdeşleşmek}

almıştır.

235 _{bk. Sarna, S., EJ, III, 574; Orr, “Bible”, ISBE, I, 460.}

236 _{“…İsrailoğullarının zihinleri körelmişti. Bugün bile Eski Antlaşma okunurken zihinleri aynı}

peçeyle örtülü kalıyor. Çünkü bu peçe ancak Mesih aracılığıyla kalkar. Ne var ki bugün bile Musa’nın yazıları okunduğunda yüreklerini bir peçe örtüyor. Oysa ne zaman biri Rabb’e dönerse, o peçe kaldırılır Ve biz hepimiz peçesiz yüzle Rabb’in yüceliğini görerek yücelik üstüne yücelikle O’na benzer olmak üzere değiştiriliyoruz. Bu da Ruh olan Rab sayesinde oluyor” (II. Korintliler, 3: 12-18).

237 _{Eski Ahit’te vahiy, Tanrı’nın Sözü ve Yasası (Tora) anlamındadır. bk. Benjamin B. Warfield,}

“Revelation- ‘Word of Jehovah’ and ‘Torah’ ”, ISBE, IV, 2581.

238 _{bk. A. Dulles, “Revelation, Theology of”, NCE, XII, 194, 197.}

239 _{Walter Farquhar Hook, D. D., Church Dictionary, Houlston and Stoneman, London, 1842,}

Esasen Yahudilik’teki, Tanrı’nın ahdini İsrailoğullarına hasrettiği yaklaşımının yorumsal olduğu bu çalışmada ortaya çıkmıştır. Nitekim bu konuda Yeni Ahit’te geçen İsa (a.s.)’nın simgesel bir anlatımı, Tanrı’nın İsrail’e verdiği egemenliği alıp, ona yaraşan ürünler yetiştiren bir ulusa (ethnei- nation) vereceğini

haber vermesi240 _{ve bu anlatımını Kutsal Yazılardan bir pasajla desteklemesi de bu}

durumu sergiler.241

Hıristiyan teolojisinde, tüm insanlığı kuşatıcı bir “yeni ahit” söylemi, İsa (a.s.)’nın sözde tüm insanların günahına kefaret olmak için kurban edilmesi olayı etrafında şekillenerek geliştirilmiştir. Geliştirilen bu Yeni Ahit teolojisi, İsa (a.s.)’nın

kanının, antlaşmanın kanı (Matta, 26: 28),242 _{yani teyidi olduğuyla ilgili pasaj}

üzerine kurulmuştur.243 _{Esasen Yeni Ahit metinlerinin çoğunun otoritesinin, ikinci}

yüzyıl sonlarında Hıristiyanlar arasında hususi bir kanon oluşturma çabaları baş gösterinceye kadar, Tanah’ın otoritesi ile aynı derecede etkin olmadığı kabul edilmiş

bir gerçektir.244

Kutsal Yazılar (Tanah) hakkındaki Eski Ahit nitelemesi ve bu Yazıların otoritesinin reddedilmesi, Hıristiyanlığın Yahudilik’ten kopuşu sürecinde, ikinci asrın sonlarında söz konusu olmuştur. Burada yine de Hıristiyan kiliselerinin, yerellikten evrenselliğe yani Yahudilik’ten Hıristiyanlığa tekâmül ettiğine inanılan vahiy sürecinin Eski Ahit basamağını yok saymadıkları söylenmelidir. Nitekim Eski

Ahit olarak nitelenen Yahudi kutsal kitabını (39 kanonik kitabı),245 Protestanlık dâhil

bütün Hırisityan mezhepleri, Tanrı Sözü olarak kabul etmiş ve Kitab-ı Mukaddes

(ing. Bible) nitelemesinin içinde kendi Kutsal Yazılarıyla aynı yere koymuşlardır.246

Hatta Roma Katolik ve Doğu Ortodoks kiliseleri, Yahudi kanonu (dini otoritelerce

240 _{Matta, 21: 33-46; Markos, 12: 1-12; Luka, 20: 9-19.}

241 _{“Yapıcıların reddettiği taş, işte köşenin baş taşı oldu. Rabb’in işidir bu. Gözümüzde harika bir iş”}

(Matta, 21: 42; krş. Mezmurlar, 118: 22-23).

242 _{krş. Çıkış, 24: 7-8.}

243 _{“Yeni ahit”in bu özellikleriyle ilgili ayrıntılı bilgi için bk. Archibald M’Caig, “Covenant, The}

New”, ISBE, II, 731.

244 _{Flinn, a.g.e., “New Testament” md., s. 126.}

245 _{Hıristiyanlığın kanonik olarak kabul ettiği Tanah, MÖ. 250-150 yılları arasında İbranice’den}

tercüme edildiği tahmin edilen Yunanca nüshadır (Septuagint- Greek version of the LXX). bk. Orr, “Bible”, ISBE, I, 461; Flinn, a.g.e., “Bible- Language, Codex, Text, and Translation” md., s. 111. Talmud’da, Mısır kralı Ptolemaios’un 72 hahama aynı anda ve ayrı yerlerde Tora’yı Yunanca’ya tercüme ettirdiği, hepsinin de aldıkları ilhamla aynı tercümeyi yaptığı anlatılır (TB, Magillah 9a).

246 _{George L. Robinson, “Canon of the Old Testament”, ISBE, I, 561; Flinn, a.g.e., “Bible- Authority}

genel kabul görmüş kutsal metinler/Tanah) dışındaki bazı Apokrif (genel kabul

görmemiş) metinleri de (toplam 46 kitap) kabul etmiştir.247 _{Ancak bu kabuller,}

Kitab-ı Mukaddes’in içeriğinin ve nakil sürecinin, modern dönemin tarihsel

eleştirisinden geçirilmesine engel olamamıştır.248

2.2.3. Yeni Ahit’e ve Hıristiyan teolojisine göre İsa (a.s.)’nın ve devrettiği