ABD’de Kardeş Şehircilik

İkinci dünya savaşından sonra Avrupa’da yerel düzeyde işbirliği aracı olarak gelişen kardeş şehir hareketi, daha sonra Amerika Birleşik Devletleri’ne ve diğer gelişmiş ülkelere de yayılmıştır. ABD’de kardeş şehirler Avrupa’dan farklı biçimde gelişmiş ve Kardeş Şehir Hareketi (Sister City Movement) adıyla (Zelinsky, 1991: 8) kamu diplomasisini iyileştirmek, barışçıl bir ortam oluşturmak ve toplumlar arasındaki bağları güçlendirmek amacı ile uygulanmaya başlanmıştır. 2. Dünya Savaşı sonrasında ABD ve Japonya arasındaki ilişkilerin düzelmesinde kardeş şehir ilişkileri büyük katkı sağlamıştır (Lloyd, 2010: 27). Bu yüzden kardeş şehir ilişkilerinin 2. Dünya Savaşı sonrasında birbirlerine düşman olan ülkeler arasındaki barışı inşa etmekteki rolü büyüktür.

ABD’deki kardeş şehir hareketinin içeriği aslında yerel kalkınmadan ziyade daha çok ABD’nin dünya arenasında imajını düzeltme çabaları amacını taşımaktadır. Bu alanda yapılan çalışmaların en önemlisi, gerçekleştirilecek kardeş şehir projelerinin

ve kardeş şehir eşleştirmelerinin takibi ve düzenlenmesi amacı ile 1967’de kurulan “Kardeş Şehir Projeleri” olarak karşımıza çıkmaktadır (Lloyd, 2010: 32).

II. Dünya Savaşı sonrasında Avrupa’da belediye başkanları inisiyatifleriyle kurulmaya başlanan kardeşlik ilişkileri, ABD’de 1953-1961 yılları arasında Başkanlık görevi yapan Dwight D. Eisonhower tarafından “birbirlerini tanıyan insanlar birbirleri ile savaşmazlar düşüncesiyle” başlatılmıştır. Eisonhower’ın başkanlığı döneminde kardeş şehir faaliyetlerinin başlatılmasında, II. Dünya Savaşı’nda Batı Avrupa’daki Müttefik kuvvetlerinin başkomutanlığını yapmış olması ve dolayısı ile Avrupa ile olan yakın ilişkisi ve başkanlığa gelmiş olduğu dönem içerisinde Avrupa’da kardeş şehir faaliyetlerinin yaygınlaşmasının etkili olduğu değerlendirilmektedir.

Amerika Birleşik Devletleri’nde, adaş iki kent olan Dunkirk (New York) ve Dunkirk (Fransa) arasında, 2. Dünya Savaşı’ndan sonra iyileşme kapsamında kardeş kent ilişkisi kurulmuş ve böylelikle savaşta zarar gören şehirler için “Tek Dünya Programı” oluşturulmuştur. Bu döneme kadar bu ilişkilerin desteklenmesi için herhangi bir kurumsal organizasyon kurulmamış olup Başkan D. Eisenhower 1956’da uluslararası ilişkileri geliştirmek amacıyla toplumların tüm kesimlerinden bireylerin ve organize grupların “vatandaş diplomasisinde” yer almasını sağlamak amacıyla “People to People International” derneğini kurmuştur (Yamin ve Utami, 2016:403). Dwight D. Eisenhower, Eylül 1956’da Beyaz Saray’da yaptığı konuşmada bu durumu şu şekilde açıklamıştır: “İki özelliğimiz bizi şu ortak amaç için birleştirdi. İlki etkili ve duyarlı yerel görüşümüze olan inancımızdır. İkincisi, dünya barışını sağlamada, insandan insana etkileşimi sağlayan kardeş şehir işbirliklerine olan inancımızdır” (Cross, 2010: 105). Küresel büyükelçiler olarak nitelendirilen Amerikan vatandaşları, bu anlayış ile birlikte kardeş şehirlerde yaşayan vatandaşlarla daha sıkı etkileşim kurmuş ve böylece kardeşlik ilişkilerinin tabana yayılması da sağlanmıştır.

Dönemin ABD Başkanı Dwight D. Eisenhower tarafından kurulan SCI kuruluşunun faaliyetleri arasında şunlar yer almaktadır: Kardeş şehir eşleştirmesi yapmak ve üyelerine danışmanlık yapmak, gençlik ve eğitim projeleri yapmak, sanat ve kültür alanında etkinlikler yapmak, iş ve ticaret imkanlarının geliştirilmesini sağlamak, toplumlararası iletişimi geliştirmek ve üyelerine teşvik amacı yıllık ödül törenleri gerçekleştirmek (www.sistercities.org, 2017).

Daha öncesinde çeşitli ilişkiler olmasına rağmen ABD için kardeş şehir ilişkilerinin ilk olarak 1956’da, insandan insana yani “vatandaş diplomasisi” yoluyla refah ve barışı sağlayacak ve ömür boyu sürecek dostluklar kurmak, kültürel, eğitimsel, bilgi ve deneyim paylaşımı temelli ilişkiler geliştirmek amacı ile kurulan Uluslararası Kardeş Şehirler (Sister Cities International-SCI) organizasyonuyla başladığı söylenebilir. Kardeş şehir ilişkilerinin yürütüldüğü SCI örgütünün kuruluşundan beri tüm ABD Başkanlarının örgütün onursal başkanlığını yapmaları kardeş şehir projelerine verilen önemi göstermektedir. Kardeş şehir projeleri, savaş sonrasındaki diplomatik gerginlikleri yatıştırma ve kalkınma yardımları konularında oldukça etkili olmuştur. Örgüt bünyesindeki kardeş şehirler son elli yılda, dünyaya kapalı bir siyaset izleyen 1970’lerdeki Çin ile işbirliği dahil olmak üzere, pek çok diplomatik ilişki kurmuşlardır (www.sistercities.org, 2017).

SCI üyelerine ayrıca şu fırsatları da sunmaktadır (www.sistercities.org, 2017):  Sürdürülebilir kalkınma kavramlarının dünyada ilerletilmesine aracı olmak,  Vatandaşların yaşam kalitesini yükseltmek,

 Sürdürülebilir kalkınmanın bilgi ve uygulamasını uzun vadeli, sürdürülebilir ilişkiler yoluyla ilerletmek,

 İyi yönetişim, sürdürülebilir ekonomik ve sosyal kalkınma ve çevre yönetiminin amaçlarını karşılıklı olarak güçlendirmek ve bütünleştirmek,

Resim 3.3: SCI Üye Ülkeler ve Üyelik Sayıları

Kaynak: www.sistercities.org, 2017

Kar amacı gütmeden faaliyetlerini gerçekleştiren SCI örgütünün 150 ülkeden 2.300’ü aşkın üyeliği olup (Akman, 2016: 1061) yukarıdaki resimde üye ülkeler ve sayıları belirtilmiştir

Resim 3.4: SCI Kardeş Şehir Tablosu

Kaynak: www.sistercities.org, 2017

Resimden de görüleceği üzere ABD’deki belediyelerin en yoğun kardeş şehir ilişkisi kurduğu bölge Avrupa’dır. İkinci en yoğun ilişki kurduğu bölge ise Asya’dır. Yine görmekteyiz ki ABD’nin kardeş şehir ilişkileri de II. Dünya Savaşı’nda düşman olarak savaştığı bölgelerin ülkelerine yönelik gelişme göstermiştir.

Bugün gelinen noktada sadece ABD ve Avrupa’da değil, dünyanın birçok bölgesinde kardeş şehir işbirliklerinin kurumsal düzeyde teşvik edildiği ve desteklendiği görülmektedir. Şehirlerdeki yerel yönetimlerin, resmi çerçevede kurdukları kardeş şehir işbirlikleri çok yönlü biçimde gelişmektedir. Farklı etnik ve kültürel özelliklere sahip şehirler arasındaki ilişkiler, buralarda yaşayan insanların farklı kültürlerle tanışmalarını sağlamaktadır. Teknolojinin gelişmesi ve özellikle internetin yaygınlaşması, e-posta ve web sayfası gibi araçlar kardeş şehirlerin birbirlerine yakınlaşmalarını da kolaylaştırmaktadır (Oktay, 2014: 14).