ÜNİTE GRUPLARLA SOSYAL HİZMET İÇİNDEKİLER. Prof.Dr. Veli Duyan HEDEFLER

(1)

İÇ İN DE KİL ER

• Grup Kavramı,

• Gruplarla Sosyal Hizmetin Tanımı,

• Gruplarla Sosyal Hizmetin Amacı,

• Gruplarda Değişim İçin Dinamik Güçler,

• Gruplarla Sosyal Hizmet Müdahalesini Seçme Ölçütleri,

• Gruplarla Sosyal Hizmetin Amaçlarına Yönelik Tartışma,

• Gruplarla Sosyal Hizmetin Tarihsel Gelişimi.

• Gruplarla Sosyal Hizmetin Uygulama Alanları

HED EF LER

• Bu üniteyi çalıştıktan sonra;

• Grup kavramını ve gruplarla sosyal hizmetin tanımını kavrayabilecek,

• Gruplarla sosyal hizmetin amacını açıklayabilecek,

• Gruplarda değişim için dinamik güçleri fark edebilecek,

• Gruplarla sosyal hizmet müdahalesini seçme ölçütlerini bilebilecek,

• Gruplarla sosyal hizmetin amaçlarına yönelik tartışmayı yapabilecek,

• Gruplarla sosyal hizmetin tarihsel gelişimini bilebilecek,

• Gruplarla sosyal hizmetin uygulama alanlarını açıklayabileceksiniz.

GRUPLARLA SOSYAL HİZMET

Prof.Dr. Veli Duyan

ÜNİTE

1

(2)

GİRİŞ

Bireylerin psikososyal işlevselliğini arttırmak ve çevresini geliştirmek sosyal hizmetin temel değerleri arasındadır. Sosyal hizmet mesleği; insanların temel ihtiyaçlarını karşılamak için kaynak sunarak, daha etkili kişilerarası ilişkiler geliştirmek için bireylerin kapasitelerini ve sosyal rollerdeki işlevlerini arttırarak insanların kişiliğini değersizleştiren koşulları reforme etmek için oldukça zengin eylemler hazinesine sahiptir. Sosyal hizmet temel ihtiyaçların karşılanmasında yaşanılan sorunları, stresle baş etme yollarını ve tatmin edici insan ilişkilerinin gerçekleştirilmesini tanımlar ve anlar. Aynı zamanda bu insanlara yardım eden insanların da bilgi, beceri ve değerlere ihtiyaç duyduğunun da farkındadır.

İnsan toplumsal bir varlıktır. İnsanlar, grupların içinde doğar, gruplarda yaşar ve çalışır. Gruplarda kendilerine yardım edilebilir. İnsanlar arasında benzer

özelliklerin bulunması ve bazı ihtiyaçların grupta sağlanabilmesi, grup çalışmaları yoluyla bireysel gelişmenin gerçekleştirilmesini akla getirmektedir. Sosyal hizmet uygulamalarında kullanılan grup çalışması; birey, grup ve çevre ile ilişkili işlevlere sahip, sosyal hizmetin bir yöntemidir. Mezzo düzeyde sosyal hizmet

müdahalelerinden biri olan grup çalışmalarının sosyal hizmet uygulamalarında giderek gelişmekte ve grup etkileşiminden yararlanılarak bireylerde davranış değişikliği yaratılabileceği ifade edilmektedir.

Gruplarla sosyal hizmet müdahelesi sosyal hizmet mesleğinin ayrılmaz bir parçasıdır. Sosyal hizmet müdahalesinde küçük grup, üyelerinin çevreleri ile etkileşimlerinde daha etkili olmaları için onların tutum, davranış, bireylerarası ilişkileri ve baş etme becerilerinin değişmesinde kullanılan kaynak ve araçtır. Sosyal hizmet uzmanları küçük gruplarda üretilen sosyal güçler ile ilgili potansiyelin farkındadır ve müracaatçının değişimine odaklanır. Bir grup, bireyin (üyenin) ve ortak (grup) amaçlarına ulaşmak için üyelerin güçlü bir destek ve teşvik ile gelişime açık bir ortam yaratalabilir. Bu ortamın sonuçları bazen olumsuz olabilir ama yine de güvenilirdir. Tam tersi bir grup, üyeleri üzerinde çok az etkide bulunabilir ya da toplum veya üyeler için güçlü yıkıcı bir etkiye sahip olabilir. Bu yüzden bir grubun gelişimi devam etmeyebilir ve değişimden vazgeçilebilir. Grupları etkili kullanmak için sosyal hizmet uzmanları bireyler, küçük gruplar ve çevreleri ile onların nasıl etkili olabilecekleri hakkında temel bilgiye gereksinim duyar.

Yıllar boyunca sosyal hizmet uzmanları ve diğer yardımcı meslekler grupların tanımlanması ve kavramsallaştırılması üzerine birçok değişik fikir geliştirmiştir. Bu tanımların değerlendirilmesi önemlidir çünkü herbiri grup çalışmasının değişik bir özelliğine vurgu yapmaktadır. Bizler, grup dediğimiz zaman sosyal hizmet

müdahalesindeki uygulama grubunu kastetmiş olmaktayız.

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 2

(3)

Grup Kavramı

Sosyal hizmetteki grup kavramı oldukça basittir. Grup, belirli ortak amaçlar doğrultusunda birbirine ihtiyaç duyan ve bu amaçlara uygun kurumlarda bulunan kişiler topluluğudur. Küçük grup; kişilerin birbirleri ve diğer sosyal sistemlerle etkileşimi sonucunda ortaya çıkan özel bir çeşit sosyal sistem türüdür. Grup, iki veya daha fazla kişinin kendilerinin diğer ilişkilerinden farklı olarak geliştirdikleri soyut ve farklılaşmış bir ilişki içinde, ruhsal etkileşimde olmasıdır.

Normal olarak 2 ile 20 kişi arasında değişen küçük gruplar; belirli bir zamanda üyelerinin birbirleri ile doğrudan kişisel ilişkiler geliştirdikleri gruplardır.

Grup olup biten hakkında her şeyi bilmemize izin verecek büyüklükte olmalıdır. Her bir üyenin diğerleri ile yüz yüze iletişim kurması anlamına gelmektedir. Grubun parçaları bütününden daha büyüktür. Sistem, birbirine bağımlı, birbirleri ile alakalı parçalardan ve bu ilişkilerden ortaya çıkan özelliklerden oluşur.

Elektronik medyanın gelişmesi ile bu yüz yüze grup kavramı genişlemiştir.

Günümüzde üyelerinin fiziksel olarak aynı odada bulunmadıkları telefon ve bilgisayar grupları, yüz yüze grupların yerini almaktadır. Bu gibi gruplar; coğrafi açıdan birbirine uzak olan ama aynı sorunları yaşayan insanların etkileşime girmesini sağlamaktadır.

Gruplarla Sosyal Hizmetin Tanımı

Gruplarla sosyal hizmet, küçük insan grupları yoluyla bireyde ve çevrede arzulanan değişmeleri yaparak bireylerin ihtiyaçlarının karşılanması ve sorunlarının çözülmesine yardım etme sürecini içine olan sosyal hizmetin bir yöntemi olarak tanımlanmıştır. Bu nedenle gruplar, eğitim, değişme, gelişme ve kendine yardım için kolayca kullanılabilir.

Sosyal hizmet grubu “belirli ortak görevler üzerinde, bu görevlere açık bir kurumda, çalışmak için birbirine ihtiyacı olan insan topluluğu” olarak

tanımlanmaktadır. Gruplarla sosyal hizmet uygulamasının, grup üyelerinin yaşam kalitelerini artırmaları için güçlendirilmelerine yönelik bir metodoloji olduğunu ileri sürülmektedir. Grup, belirli ortak sorunlar üzerinde çalışmayı amaçlayan, birbirine ihtiyacı olan bireylerin birleşmesi yoluyla çeşitli düzeylerde karşılıklı yardım girişimi olarak görülmekte ve grup, “karşılıklı yardım sistemi” olarak ifade edilmektedir.

Başka bir tanımda gruplarla sosyal hizmetin; kişilere, yüz yüze etkileşime olanak veren küçük gruplar içinde ve bu gruplar aracılığıyla yardım ederek, onlarda arzu edilen yönde değişiklik yaratan bir yöntem olduğundan bahsedilmektedir.

Gruplarla sosyal hizmet “amaçlı grup deneyimi yoluyla kişinin sosyal işlevselliğinin arttırılması” şeklinde tanımlanabilir.

(4)

Görüldüğü gibi gruplarla çalışmasının tanımları, bireyin grup içinde

değişmesi ve gelişmesini ön plana almaktadır. Bu ele alışla gruplarla sosyal hizmet demokratik hedeflere ulaşmak için, grup yaşamının etkileşim sürecini bilinçli bir şekilde yönelten bir uzmanın grup hayatı üzerinde uyguladığı bir yöntem olarak tanımlanmaktadır. 1935 yılında Ulusal Sosyal Hizmet Konferansı’nda gruplarla sosyal hizmet; gönüllü grup toplantıları yoluyla bireyin sosyal uyumu ve gelişimi üzerinde duran eğitimsel bir süreç ve toplantıları daha ileri sosyal açıdan istenen sonuçlar getirecek bir araç olarak kullanmak olarak tanımlanmıştır. Gruplarla sosyal hizmetin altında yatan felsefi anlayış hem birey hem sosyal çevre eşit öneme sahip bireyselleştirilmiş büyüme, birbirine bağlantılı ve bağımlı sosyal sonuçlardır.

Bu tanımlarda, amaca ulaşmak için grup, grup içi etkileşim ve faaliyetlerin araç olarak kullanıldığı; gruplarla çalışmanın genel hedefinin grup yoluyla bireyin değişimini sağlamak olduğu göze çarpmaktadır. Gruplarla çalışmada çevreye yönelme söz konusudur. Gruplarla sosyal hizmetin amaçlarından biri de sosyal çevre faktörlerinin insanlar yararına geliştirilmesi ve dolayısıyla bireylerde arzu edilen gelişme ve değişmelerin yaratılması olmaktadır.

Bireylerle çalışma veya grup terapisinin aksine grup çalışması, geniş anlamıyla düşünülmediği sürece temel olarak tedavi edici (terapötik) bir yöntem değildir. Farklı grupların sosyalleşme, bilgi alışverişi, kusurların engellenmesi, rekreasyon, sosyal olarak kabul edilemeyecek değerlerin değiştirilmesi ve kültürel ve ırksal gruplar arasında daha iyi ilişkilerin geliştirilmesine yardımcı olunması gibi farklı hedefleri vardır. Örneğin bir mahalle merkezindeki bir grup çalışmacısı grup etkinlikleri aracılığıyla sosyal olarak kabul edilemeyecek değerleri değiştirmeye çalışabilir veya evlat edinme kurumundaki bir sosyal hizmet uzmanı, evlat edinme prosedürlerini açıklamak için bir grup başvuru sahibiyle görüşebilir ve başvuranlara evlat edinme konusunda yardımcı olabilir.

Gruplarla sosyal hizmet temelde;

• Gruplarla sosyal hizmet bir sorunun çözümlenebilmesi için gerektiğinde birey ve grubun tümünü kendi olanakları yanında toplumsal kaynaklardan yararlandırma sorumluluğu taşır.

• Birey, grup ve sosyal çevre arasındaki sorunların çözümü için karşılıklı ilişkilerin geliştirilmesini amaçlar ve interaksiyonlar üzerinde odaklaşır.

• Sorunlara yol açan bilinçaltı nedenlerin varlığını kabul etmekle birlikte sorunun çözümünde bilinç düzeyindeki ve daha çok bugüne ait hususlar üzerinde durur.

• Bireyi ve grubu içinde bulunduğu sosyal çevreyi birbirini tamamlayan bir bütün olarak kavrar.

• Sorun çözmedeki amaç, grup, birey ve aile birlikte toplumsal huzur ve refahın gerçekleştirilmesidir.

(5)

Sosyal hizmet, kişiye çevresi bağlamında odaklanan meslektir. Bir diğer deyişle sosyal hizmet, bireylerin yalnızca çevrelerine adapte olmalarına yardımcı olmaz; aynı zamanda çevrelerin, bireylerin ihtiyaçlarına, hayallerine, hedeflerine ve arzularına adapte olmasına yardımcı olur. Grupları, özellikle bir sosyal hizmet uygulaması aracı olarak değerli kılan işte bu insan-çevre oryantasyonudur. Grubu toplumun bir mikrokozması (küçük evreni) olarak ve grup çalışmasını da bireylerin grup içerisindeki etkileşimleri aracılığıyla sosyal ilişkileri ve kaynaklarını

geliştirmelerine yardımcı olan bir fırsat olarak düşünülebilir. Gruplar, bireylerin dış sosyal dünyalarını değiştirmede etkili stratejiler geliştirmek için bir araya geldikleri potansiyel bir sosyal değişim katalizörü (hızlandırıcısı) olarak düşünülür. Ya da grupu ciddi bir hastalığı bulunan insanların destek alıp vermek, kabul görmek ve umut kazanmak için bir araya geldikleri bir yer olarak düşünülebilir. Bunlar, çok sayıdaki potansiyel grup kullanımından birkaçına örnek olabilir.

Gruplarla Sosyal Hizmetin Amacı

Gruplarla sosyal hizmetin amacı; grup üyesinin en yüksek kapasitesine erişmesi için geliştirilmesi ve diğer bireylerle ve çevresiyle daha tatmin edici ilişkiler geliştirmesini desteklemektir. Bilindiği üzere sosyal hizmet mesleği günümüzde de çevresi içinde birey anlayışına büyük önem vermekte ve birey-çevre etkileşimi kavramı hala popülerliğini korumaktadır. Grupla sosyal hizmetin başka amaçları, sosyal hizmetin genel amaçları doğrultusunda koruyucu, geliştirici ve rehabilite edici işlevlere sahip olup; grup içinde kişiyi, bir bütün olarak grubu ve çevreyi geliştirme üzerinde odaklanmıştır. Gruplarda üyelerin gelişimine

odaklanılmaktadır. Gruplarla sosyal hizmetin bir başka amaçı da bireylerin grup sürecine katılım yoluyla özerk gelişimlerini teşvik etmektir.

Sosyal hizmet müdahale yöntemlerinden biri olan gruplarla sosyal hizmet üyelerin yaşam kalitelerinin iyileştirmesi için güçlendirilmelerini kapsayan bir yöntemdir. Odak nokta grubun gelişmesidir. Amaç, özerk gelişme sürecinin grup sürecine katılım ile artmasıdır. Gruplar ortak yardım amacında birleşen girişimler, ortak sorunlar üzerinde çalışan birbirine ihtiyacı olan bireylerin kurduğu bir ortaklıktır, esas olarak ortak yardım sistemidir.

Gruplarla sosyal hizmet, birey ile sosyal çevre arasındaki karşılıklı ilişkilerin gelişmesini amaçlar. Birey ve çevresini bir bütün olarak ele alır, bireysel gelişme yoluyla toplumsal refahın gerçekleşeceğini kabul etmesi bakımından

psikoterapiden ve grupla psikolojik danışmadan ayrılır.

Gruplarla çalışmaya gereksinim duyulan nedenlerin başında, kişinin toplumsal bir varlık olması dolayısıyla grup içinde sorunlarının çözülmesine ve gelişimine katkı sağlaması gösterilebilir. Gruplarla çalışma ile amaçlanan, gruba katılanların sorunlarını çözmenin yanı sıra grup iletişiminden yararlanarak grup

(6)

içindeki bireyin, kişisel ve toplumsal gelişimine yardımcı olmaktır. İnsanların güçlü yanlarına gerçek anlamda katkı sağlar ve bunları tasdik eder. Aslında grup

oluşturma eylemi, insanların güçlü yanlarına ve her bir insanın diğerlerinin hayatına sağlayabileceği katkıya olan inancın beyanıdır. Bireylerin zihinsel, duygusal ve sosyal gelişimi grup etkinlikleriyle geliştirilebilir.

Araştırmalar, grup çalışmasının madde kullanımı, travma sonrası stres bozukluğu, suça yönelmiş çocuklarla, engelli çocuğu olan annelerle, toplumsal cinsiyet farkındalığını oluşturulmasında, afet sonrası psikolojik yardımda gibi birçok sorunda etkili olduğunu göstermiştir. Özellikle kaynakların kıt olduğu durumlarda, grup çalışması, çalışmacılar danışanlara aynı anda daha etkili hizmet sunabileceği için önemli bir yaklaşım olabilir. Gruplarla sosyal hizmet, risk durumundaki ve hassas popülasyonlarla çalışmak için önemli bir yaklaşımdır ve hem uzun süreli etkiye sahiptir. Ayrıca gruplarla sosyal hizmetin kısa süreli tedavide faydalı olduğu görülmüştür.

Grupla sosyal hizmet müdahalesini diğer sosyal hizmet uygulaması yaklaşımlarından ayıran özellik; gruplarda ortak yardımın işliyor olmasıdır. Ortak yardım; kendi kendine yardım ve diğerlerine yardımın sınırlarını aşar. Ortak yardım insanların birbirlerine yardım etmesidir. İnsanlar, ilişkileri ve diğerleri ile

etkileşimleri sayesinde büyür ve gelişir. Gruplarla sosyal hizmet uygulamasının var olmasının nedeni insanların diğer insanlara ihtiyaç duymasıdır. İnsanlar yıkıcı olanlara değil, destekleyici ve yardımsever insanlara ihtiyaç duyar. Destekleyici ilişkilerde ortak yardım süreci, kişisel tatmin ve etkili psikososyal işlevsellik getiren başarılı bir grup deneyiminin esasıdır.

Gruplarda Değişim İçin Dinamik Güçler

Ortak yardım süreci başarılı bir şekilde işlediği zaman değişim

mekanizmaları, tedavi edici veya terapötik faktörler olarak bilinen dinamik güçleri ortaya çıkarır. Bu güçler; belirli şartlar altında grubu tercih sebebi yapabilir.

Gruplarda dinamik güçlerin başında grup içinde çoklu ilişkiler ve etkileşimlerin var olmasıdır. Sosyal hizmet uzmanları grup içindeki bu çoklu iletişim ve çoklu ilişkiler ve etkileşimlerin farkında olması ve bunarlı grup lehine kullanabilmesi gerekir.

Sosyal hizmet uzmanının grubun uygun bir şekilde kullanılabilmesi ve uygulanabilir bir karar verebilmesi için grup içinde işleyen özgün süreçler ve gruplarla sosyal hizmet ile gerçekleşebilecek amaçlar hakkında bilgi sahibi olması gereklidir.

Küçük gruplardaki dinamik güçlerin tanımlanması konusunda psikologlar, psikiyatrisiler ve sosyal hizmet uzmanları çeşitli çalışmalar yapmışlardır. 1955 yılında Raymond Corsini ve Bina Rosenberg tarafından yapılan araştırma sonucunda gruptaki değişim mekanizmaları; açığa vurma, kabul, seyirci terapisi,

(7)

düşünselleştirme, evrenselleştirme, gerçeklik sorgulama, özgecilik, transferans ve etkileşim olarak belirlenmiştir.

1970 yılında Irvin Yalom, yetişkinler için uzun süreli psikoterapi gruplarında işleyen tedavi edici faktörler olarak adlandırdığı faktörleri açıklamıştır ve bu faktörleri katılımcılara ne kadar etkili olduğunu sorarak test etmiştir. Bu faktörler umut aşılama, evrensellik, bilgi aktarma, özgecilik, aile deneyimlerinin düzeltici bir şekilde kullanılması, sosyal davranış geliştirme, model olma yoluyla taklit davranış geliştirme, tutarlılık, katarsis ve kişiler arası öğrenmedir. Yalom, özellikle kişilerarası öğrenmenin grup içinde önemli olduğunu vurgulamıştır. Kişiler arası öğrenme, tanımlama, aydınlatma ve zarar verici kişiler arası ilişkilerin değiştirilmesini içermektedir. 1975 yılında Yalom bu listeye varoluşsal faktörleri eklemiştir.

Gruplarda yardım edici faktörlere ilişkin bilgiler ilerleyen bölümlerde ayrıntılı olarak açıklanmıştır.

Grupla Sosyal Hizmet Müdahalesini Seçme Ölçütleri

Dinamik güçler grup içindesürekli yer almaktadır. Bu nedenle belirli bir kişiyi veya kişileri grup deneyiminden yararlandırmak amacıyla aşağıda sıralanan ölçütler kullanılabilir.

İlişkileri Geliştirmek: Gruplarla sosyal hizmetin bir amacı; insanların sosyal ilişkilerindeki sorunları çözmesi ve sosyal olarak gelişmesidir. Grupla sosyal hizmet müdahalesi, ortak ve karşılıklı ilişkilerin güçlendirilmesi şeklinde uygulanmalıdır.

Gruplarda genelde zarar verici ilişki kalıplarının düzeltilmesi amaclanmaktadır.

Gruplar; sosyal ilişkilerdeki zorluklar veya eksiklikler ile başa çıkılması için ideal sosyal bağlamlardır. Bu güçlerin işlediği küçük grup içinde, insanlar bağımlılık- bağımsızlık çatışmaları, kardeş rekabeti, otorite çatışmaları, şiddet, reddediliş, geri çekilme, yalnızlık ve kayıp duyguları hakkında yardım görürler.

Sosyal Yetkinlik: Sosyal hizmette bireylere sosyal beceriler kazandırmak için gruplarla sosyal hizmet müdahalesi kullanılır. Sosyal işlevsellik sorunlarının ortaya çıkmaması için grupla sosyal hizmet müdahalesi iyi bir yaklaşımdır. Gruplarla sosyal hizmetin amacı, üyelerin hayati sosyal rollerinde daha etkili olmasını sağlamak ve yaşam döngüsünde ilerledikçe değişen rol beklentileri ile baş etme kapasitesi kazandırmaktır.

Sosyal hizmet ihtiyacı; yetersiz bilgi, sosyal deneyim ve belirli durumlarla baş etme yeteneğinden yoksun olma sonucu ortaya çıkar. Gruplarla sosyal hizmet çocuklarının yeni bir gelişimsel ya da eğitimsel aşamaya gelmesi ile bu durum için gerekli olan ebeveynlik bilgisine sahip olmayan bir anne ve babalara dönük olabilir.

İş başvurusu yapma, yeterince seçici olma ya da uygun toplum kaynaklarını kullanma konularında beceri eksikliği olanlar la grupla sosyal hizmet müdahalesi

(8)

gerçekleştirilebilir. Fiziksel bir engellilik durumu ile ortaya çıkan yeni roller hakkında bilgi sahibi olmayan ve değişen rol beklentilerine göre yeniden sosyalizasyon ihtiyaçları olan hasta ve yakınına yönelik gruplarla sosyal hizmet müdahalesi planlanabilir.

Sosyalizasyon teorisi üzerine yapılan çalışmalar, grup yaklaşımının sosyal yetkinlik kazandırmak için en etkili ve doğal yaklaşım olduğunu göstermektedir.

Sosyal yetkinlik ancak diğer insanlarla kurulan ilişkiler yolu ile geliştirilebilir. Aynı şekilde, gruplar insanlar için aitlik, ortak yardım ve görev odaklı baş etme becerileri konusunda çoklu fırsatlar sunmaktadır. Gruplarla sosyal hizmet müdahalesi, damgalanan müracaatçı gruplarının güçlendirilmesi için zengin fırsatlar sunar.

Stresle Başetme: Gruplarla sosyal hizmet ile ilişkili üçüncü amaç ise özellikle yaşam döngüsü, kültürel uyum, hayati hastalık, boşanma, tecavüz ya da fiziksel şiddet gibi durumlarda ortaya çıkan stres ile baş etme kapasitesi geliştirmektir.

Akranlardan gelen destek ve güdüleme; üyelerin duygularını ifade etme ve yönetme, gerginlikten kurtulma, zarar görmüş kendine güven duygularını onarma, stres ile ve durumun gerçekliği ile baş etme ile ilgili yeni yöntemler keşfetmesine yardımcı olur. Bazı araştırmaların bulgularına göre travmatik deneyimler geçiren insanlar kendilerini izole olmuş, yalnız ve depresif hissetmektedir. Bu insanlar;

olayın sonucunda ortaya çıkan durumlarla gerçekçi bir şekilde başa çıkmakta ciddi sorunlar yaşarlar. Bu gibi insanlar özellikle dikkatli planlanmış terapötik grup deneyimi için uygundurlar.

Gruplarla sosyal hizmet aynı zamanda dolaylı yoldan, personelini eğitmek, işbirliği, planlama ve sosyal eylem yoluyla da müracaatçılara hizmet etme olanağı verir.

Gruplarla Sosyal Hizmetin Amaçlarına Yönelik Tartışma

Gruplarla sosyal hizmetin amaçlarının ortaya konulmasına yönelik uzun yıllardır bir tartışma yaşanmaktadır. Bu tartışmanın odak noktası gruplarla sosyal hizmetin bir terapi yoksa tedavi mi olduğu yönündedir. Ted Goldberg, tedavi ve terapi kelimelerinin kullanılmasına dair çok geniş kapsamlı bir literatür taraması yapmıştır. Yazarların oldukça büyük çoğunluğu terapötik amaçlı grupları sosyal hizmet uygulamasının içine dâhil ederken azınlık bir kesim ise bu görüşe sertçe karşı çıkmaktdır. Örneğin, Hans Flack “sosyal hizmet bir terapi değildir”

düşüncesindeydi. Bu düşünce Konopka’nın düşüncesi ile oldukça terstir. Onun düşüncesine göre “kişisel ve sosyal işlevsellik ile ilgili sorunları olan bireylerle grup çalışması yaparken mesleki eğitim ve yeteneklerini kullanan sosyal grup çalışmacısı grup terapisi uygulamasının içine girmektedir.”

Kavramın kullanımını daha da genişleten ifade daha yakın bir zamanda gelmiştir. Terapi kavramının “kişisel rahatsızlıklara yol açan çevresel, kişilerarası ve

(9)

içsel ikilemler (ve bunların arasındaki etkileşim) ile başa çıkmak için bireyleri muktedir kılan sosyal ve psikolojik araçların kullanılması” ile ilgili olduğunu

düşünülmektedir. Bu farklı görüşlerin ortaya çıkmasının nedeni, tedavi ve terapinin değişik şekillerde tanımlanmasından ve bu iki sözcüğe olan farklı yaklaşımların olmasındandır.

Grupla sosyal hizmet müdahalesi sosyal hizmet için oldukça mantıklı bir alandır; çünkü insanlar hayatlarının çoğunu grup içinde geçirmektedirler. Sosyal hizmet, kişiyi kendi çevresi bağlamında değerlendirmeye odaklanmış bir meslek alanıdır. Bu nedenle sosyal hizmet sadece bireylerin çevrelerine uyum sağlaması için değil, aynı zamanda çevreninde ihtiyaç, hayal ve hedeflere cevap vermesi için çalışır. Bu çevresi içinde gruplarla sosyal hizmeti çok değerli bir uygulama haline getirmektedir. Grubu toplumun bir mikro evreni olarak alırsak eğer gruplarla sosyal hizmet müdahalesi bireylerin sosyal ilişkilerini ve kaynaklarını grup içinde

etkileşimde bulunarak geliştirmesine yardımcı olur. Örnek olarak bireylerin değişen sosyal çevreleri ile ilgili etkili yöntemler geliştirmek için bir araya geldiği sosyal değişim gruplarını düşününülebilir. Benzer şekilde ciddi hastalıkları olan bir takım insan bir araya gelip birbirlerine destek, kabulleniş ve umut sağlayabilirler.

Grupla sosyal hizmet müdahalesinin sahip olduğu uygulama çeşitliliğine baktığımızda, liderlerin tanımlama, belirleme ve etkileri ve uygulama modellerinin ve ilkelerinin geliştirilmesi konularındaki önemli görüşlerini anlamak kolay

olacaktır. Bu yazıların incelenmesi ile terapiye mi yoksa sosyalizasyona mı yönelik grup çalışması eğitiminin verilmesi arasındaki öldürücü çatışmalar görülebilir.

Bugünün dünyasında bu çatışma hala devam etmektedir. Belki de bu ikilem eğitimin sosyalizasyon ve terapiye yönlenmesidir.

Gruplarla Sosyal Hizmetin Tarihsel Gelişimi

Gruplarla sosyal hizmet müdahalesinin gelişimi birkaç organizasyon tarafından destelenmiştir. 1935 yılındaki Amerikan Ulusal Sosyal Hizmet

Konferansı’nda gruplarla sosyal hizmete ayrı bir başlık olarak yer verilmiştir. Ulusal Grup Çalışması Araştırma Derneği (AASGW) ise bir yıl sonra kurulmuştur. 1938 yılında Kanadalıları da içermesi için Ulusal kelimesi Amerikan ile değiştirilmiştir.

AASGW’nin amacı gruplarla yapılan çalışmaların felsefesini, bilgisini ve

uygulamasını yeniden tanımlamak ve açıklamaktır. Üyeleri arasında rekreasyonal liderler, eğitimciler ve sosyal hizmet uzmanları vardı. Dernek, Grup Çalışması (Group Work) adıyla bir dergi ve yıllık eylem raporları yayımlamıştır. Grupla sosyal hizmet müdahalesinin amacı “gönüllü grup toplantıları ile bireylerin gelişimi ve uyumunu” olarak belirlenmiştir. 1946 yılında üyelerin oylaması ile mesleki bir organizsyon olma kararı alan komite 1955 yılında Amerikan Grup Çalışmacıları

(10)

Derneği haline gelmiş ve Ulusal Sosyal Hizmet Uzmanları Derneği’nin parçası olmuştur.

Meslek içinde grupla sosyal hizmet müdahalesi geleneği zengin olmasına rağmen birçok tartışma ve belirsizlikler de bulunmaktadır. Bilindiği üzere sosyal hizmetin meslek olarak ortaya çıkmasından önce hizmetler değişik toplumsal ve inançsal bireyler veya gruplar tarafından sağlanmaktaydı. 20. yüzyılın gelmesi ile beraber vaka çalışmacıları ve grup çalışmacıları asındaki ilişki gergin bir hal almıştır.

Sosyal hizmet uzmanının rolleri ve grup çalışmasının özellikleri ile ilgili konularda büyük yanlış anlaşılmalar olmuştur. Meslekteki bu gerginlik, sosyal değişim ve dönüşümü savunanlar ve bireysel değişimi ve tıbbi modelleri tercih edenler arasında bugüne kadar devam etmiştir. Bireysel olarak odak noktaları ahlaki bir tedavi modelinden yana olan bireyle sosyal hizmet müdahalesi yapan sosyal hizmet uzmanları, müdahale sürecinde bireyin sorumlulukları ve karakterine odaklanmaktadır. Grupla sosyal hizmet müdahelesi yapan sosyal hizmet uzmanları ise sorunların nedenlerinin daha çok sanayi devrimi, kentleşme, zenginliğin eşitsiz dağıtımı gibi sosyal koşullara bağlamıştır. Grupla sosyal hizmet müdahelesi yapan ilk sosyal hizmet uzmanları sosyal değişime odaklanırken bireyle sosyal hizmet müdahalesi yapanların odak noktası ise bireyde bulunan patoloji olmuştur.

Grupla sosyal hizmet müdahelesi yapan ilk sosyal hizmet uzmanları genelde sanat ve boş zaman aktiviteleri gibi daha deneysel ve katılımcı yöntemler

kullanıyorlardı. Grupla sosyal hizmet müdahelesi yapan sosyal hizmet uzmanları yüksek statüde görülen terapi gibi tedavi yöntemleriyle sınırlı kalmıyor ve yüksek oranda yaratıcılık göstererek sanat ve insani bilimlerden yöntemler ödünç alıyorlar, serbest zaman grupları, sanat çalışmaları ve toplumsal eylem gibi eylem ve katılım içeren yöntemleri müdahale olarak kullanıyorlardı. Sosyal hizmet mesleğini elit bir meslek olarak görme eğiliminde olanlar için bu tür yöntemler pek profesyonelce değildi. Bu yöntemler zaman içinde azaldı ve sosyal hizmet uzmanları bu

yöntemleri meslek uygulamasının dışında görmeye başladılar.

İkinci Dünya Savaşı’nın sona ermesi klinik grup yöntemlerinin gelişmesi için çok önemli bir zaman olmuştur. Psikolojik sorunlar ile eve dönen birçok gazi ile baş eden psikiyatristler, gazileri gruplar veya çiftler halinde görmeye başladılar. Ama bu tedavi amaçlı değil, tamamen zorunluluktan dolayı olmuştur. Ayrıca psikotropik ilaçların gelişmesi ile meslek artan oranda odak noktasını bireye çevirmiştir.

1950’lerde grup müdahalesi ile ilgilenen meslek elemanları diğer

topluluklarla birleşerek Amerikan Sosyal Hizmet Derneği’ni kurmuştur. Bu dernek, değişik birçok mesleği aynı çatı altında toplamıştır. Takip eden 20 yıl içinde birçok sosyal hizmet okulu, eğitimlerinin ikinci senesinde grupla sosyal hizmet

müdahalesine odaklanan programlar uygulamaya başlamıştır.

(11)

1960’larda gruplarla sosyal hizmet müdahalesi sosyal değişim için kullanılmaya başlanmıştır. Farkındalık yaratma grupları ve yoksullukla savaş programları kadınların ve etnik azınlıkların dışlanmaya karşı savaşmasına ve toplumları içinde güç kazanmalarına yardımcı olmuştur. Vietnam Savaşı’na karşı protestoların yapıldığı zamanlarda gruplar eğitim aracı olarak kullanılmıştır. Bu enerji ve yaratıcılık sosyal hizmet eğitim programlarında grupla sosyal hizmet müdahalesi becerilerinin kazandırılması şeklinde yansımıştır. Fakat geçen iki on yıllık süre içinde sosyal hizmet eğitimi içindeki grupla sosyal hizmet müdahalesi eski önemini bir miktar kaybetmiştir ve kimi sosyal hizmet programları grup müdahalesine odaklanan derslere müfredatında yer vermemiştir. Sosyal hizmet alanı içinde grupla sosyal hizmet yönteminin öneminin azalması birkaç nedenden dolayı üzücüdür. Öncelikle, sosyal hizmetin tarihi içinde grupla sosyal hizmet müdahalesi çok önemli görülmemektedir. İkincisi, çeşitli araştırmalar değişik sosyal hizmet uygulamaları içinde grupla sosyal hizmet müdahalesi etkiliğini göstermiştir.

Üçüncüsü, grupla sosyal hizmet, sosyal hizmetin etik değer ve ilkeleri ile örtüşen sosyal ilişkileri ve kolektif güçlendirmeyi destekler. Son olarak ise (iş yerlerindeki görev grupları veya personel toplantıları gibi) grupla sosyal hizmet sosyal kurumların yaşamlarının bir parçasıdır ve mesleğin işlevselliği açısından grupla sosyal hizmet oldukça önemlidir. Grupla sosyal hizmet müdahalesi günümüzde birçok sosyal hizmet uzmanı için mesleğin önemli bir parçasıdır. Sosyal hizmet uzmanları mikro ve makro uygulama düzeyleri için yeterli grupla sosyal hizmet müdahalesi becerisine sahip olmalıdır.

Grup üyeliğinin temel noktası olan ait olma duygusu ve güçlenmek için ortak yardımlaşmayı kullanmak hala sosyal hizmet uygulaması içindeki grupların var olma nedenleridir. Dünyadaki çoğu grup profesyonel liderlik olmadan

kendiliğinden veya kendi kendine yardım ilkesiyle çalışmaktadır. Sosyal

hizmetlerdeki grupların tarihi bazı grupların amaçlarına ulaşabilmesi için üyeler arası yardımlaşma yoluyla profesyonel yardım alması gerektiğinin fark edilmesi ile başlamıştır.

Bugün kullanılan sosyal hizmet grupları, sağlam bir yapı üzerine kurulmuştur.

1920’lerin başlarında grupla sosyal hizmet müdahalesi, eğitim programlarına dâhil edildiğinde, zaten birçok sosyal kurum gruplara hizmet vermekteydi. The Young Men’s Christian Association (Genç Adamların Hristiyan Birliği) 1851 ve The Young Women’s Christian Association (Genç Kadınların Hristiyan Birliği) 1866’da İngiltere tarafından Birleşik Devletlere tanıtılmıştır. The Young Men’s Hebrew Association (Genç Adamların Yahudi Birliği) 1880’de ve The Young Women’s Hebrew

Association (Genç Kadınların Yahudi Birliği) 1902’de oluşturulmuştur. 20. yüzyılın ilk iki on yılında birkaç gençlik servisi kurumu çocukların hayatlarını geliştirmek için kurulmuştur. Bunlar arasında Kız ve Erkek İzci Takımları, Amerika Erkek Kulüpleri, Camp Fire Kızları, B’nai B’rith ve Ulusal Yahudi Refahı Kurulu vardır.

(12)

Grupla sosyal hizmet müdahalesiyle ilgili olarak bilinen kurumların en iyileri yerleşim evleriydi. İlk yerleşim evi olan Toynbee Hall; 1884 yılında Londra’nın aşağı doğu yakasında Samuel Barnett tarafından kurulmuştur. Sosyal gerçeklerden etkilenen bir grup Oxford öğrencisi; çevredeki geniş bir evi konut olarak aldı.

Yoksul insanlara yardım etmek ve yoksulların içinde yaşadığı çevre hakkında bilgi almak için komşularıymış gibi onların arasında yaşamak gerektiğine inanılıyordu.

Bu konuta yerleşenler ilk gönüllülerdi ve sonrasında komşularının ihtiyaçlarını karşılamak için kaynak ve hizmet sunan diğer insanlar da onlara katıldı.

Amerika Birleşik Devletlerindeki ilk yerleşim evi ise 1886’da New York’ta kurulan ve şimdi artık Üniversite Yerleşkesi olarak bilinen Komşuluk Cemiyeti’ydi (Neighbourhood Guild). Bu ilk yerleşimi 1889 yılında Chicago’daki Hull House ve New York’taki College Settlement (Kolej Yerleşkesi) izledi. Jane Adams tarafından kurulan Hull House bu yerleşkelerin en ünlüsüydü. Sosyal reformlar oluşturma konusundaki ünlerine ek olarak burada kalan insanlar kulüpler, kültürel ve boş zaman aktiveleri, vatandaşlık sınıfları ve eğitim grupları ile içinde bulundukları çevrelerinin ihtiyaçlarını da karşılıyordu. Komşularının çoğu Avrupa’dan gelen göçmenler diğer bir çoğunluğu ise kuzeydeki sanayi işlerinde çalışmaya gelen her çeşit yoksul insanlardı.

Sosyal hizmet alanındaki ilk grupla sosyal hizmet müdahaleleri hakkında yeterli bilgiye sahip değiliz ama grupla sosyal hizmet çalışmalarının oldukça erken bir zamanda olduğu kesindir. Örneğin 1915’te Zilpha Smith “sosyal hizmet dallarından uzun vadede aile ve grup çalışmalarının yöntemleri çok azdır.”

demiştir. Daha sonra Smith, tüm sosyal hizmet öğrencilerinin bir yıl bireyle sosyal hizmet müdahalesi için kurumlarda ve bir yılda yerleşim evlerinde çalışması gerektiğini tavsiye etmiştir. Beş yıl sonra 1920’de, bireylerle sosyal hizmetin kurucusu sayılan Mary Richmond gruplar hakkındaki bilgilerini ve grupların değerlerini ifade etmiştir.

1922’de Mary Richmond için grupla sosyal hizmet müdahalesi tam anlamıyla algılanmıştı ve sosyal hizmet uzmanlarının sosyal hizmete hem bir bütün olarak hem de her bir küçük parçasıyla hâkim olması gerektiğini yazmıştı. Sosyal hizmetin grup çalışması, sosyal reform ve sosyal araştırma olmak üzere üç ilave yönteminin daha olduğunu belirtmiştir.

Bundan bir yıl sonra özellikle gruplara yönelik olan ilk “Grup Çalışması Eğitim Kursu” Western Reserve Üniversitesi’nde uygulanmıştır. Üç yıl sonra programın ismi “Sosyal Grup Çalışması” olarak değiştirilmiş ve üniversitenin diğer uzmanlık alanı olan bireyle sosyal hizmet ile müttefik olmuşlardır. Yönetici Wilber

Newsletter; sosyal hizmet uygulama ve araştırmalarında grup çalışmasının farkını ortaya koyacak bilimsel bilgi temelinin ortaya çıkarılmasının çok önemli olduğunu anlamıştı ama bu daha çok uzun zaman sonra gerçekleşecekti.

(13)

Birinci Dünya Savaşı Sonrası Grup Çalışmaları

Grupla sosyal hizmet müdahalesinin gelişim öyküsüne biraz daha ayrıntılı bakılacak olursa, yirminci yüzyıl başlarındaki ilk toplumsal kolaylaştırma

araştırmalarından sonra, Birinci Dünya Savaşı sonrası ABD’sinde çeşitli etnik kökenlerden gelen grupların değişik konulardaki tutumlarının ve birbirlerine ilişkin görüşlerinin saptanması çabasıyla tutum araştırmalarına hız verildiğini görülür. Bu araştırmalar sonucu, halen kullanılmakta olan Thurstone, Likert ve Bogardus Toplumsal Uzaklık Ölçeği gibi tutum saptama teknikleri geliştirilmiştir. Grup üyelerinin birbirlerine ilişkin görüşlerini ve grup içi klikleri saptamak amacıyla günümüzde de yoğun biçimde kullanılmakta olan sosyometri tekniği de bu devirde Moreno tarafından geliştirilmiştir.

Bu yıllarda ekonomik krize karşın, ABD’ ye otuzlu yıllarda bilimsel araştırmalara büyük parasal kaynak sağlanmıştır. Bu desteğin 1930’da o günün parasıyla 160.000.000 dolardan fazla olduğu ve giderek artıp 1940’da 350.000.000 doları bulduğunu söylenmektedir. Aynı dönemde psikolog, sosyolog, antropolog, sosyal hizmet uzmanı, eğitimci vs. gibi çeşitli alanlardan kişiler, ordudaki gruplar, psikoterapi, çocuk sorunları, aile, suçluluk gibi çeşitli konularda toplumsal sorunlara yönelik çalışmalar yapmaktaydılar. Çalışma yaşamında da grupların önemi Mayo’ nun ünlü Hawthorne araştırmalarıyla ortaya çıkmıştı. O zaman kadar iş verimini makine ve çalışma ortamında fiziksel değişiklikler veya ödeme

yöntemlerindeki düzenlemelerle artırmaya çalışan idareciler, Hawthorne araştırmaları sonucu iş yerindeki grupların verim üzerindeki belirleyici etkisinin farkına varmışlar ve verimi artırmakta gruplardan yararlanmayı denemeye

başlamışlardı. Özetle, 1920’ li ve otuzlu yıllar, grup araştırmalarının toplumsal ve iş yeri sorunlarını çözmede önemli bir araç olduğunun anlaşıldığı ve bu nedenle parasal destek görüldüğü bir dönemdi.

İkinci Dünya Savaşı Öncesi ve Grup Dinamiği Akımı

Grup dinamiği akımı, bir Alman Yahudisi olan Kurt Lewin’in, 1930’ lu yıllarda Nazi’lerden kaçarak ABD’ ye gitmesi ve grup dinamiği merkezini kurması ile başlamıştır. Sonradan ünlü olan Festinger, Shachter, Kelley, Back gibi birçok araştırmacı Lewin’ le çalışarak yetişti ve birbirleriyle ortak çalışmalar yürüttü. Grup dinamiği çalışmaları gevşek kuramsal çerçeveden çıkarak devrin sorunlarına, biraz da Hitler’in otoriter rejimine tepki olarak, ABD demokrasi anlayışına uygun ideolojik bir açıdan yaklaştı. Cartwright ve Zander’ e göre ‘’dinamik‘’ sözü

‘’demokratik‘’ anlamını da içermekteydi. Fiziği en saygın bilim olarak kabul eden Lewin, fizikteki alan kuramına özenerek formüllerle dolu alan kuramını (field theory) geliştirdi. Bu kurama göre insan davranışı kişilik ve çevresel güçlerin etkileşimi sonucu oluşmaktadır. Bu kuramdaki ‘’ çevre ‘’ kavramı, fiziksel ve

(14)

toplumsal öğelerin tümünü içermektedir. Çevredeki etmenler kişiyi bilincindeki önemleri ölçüsünde etkilemekte, kişinin herhangi bir davranışta bulunmasına veya nesneye yönelmesine ya da bazı durum ve nesnelerden kaçmasına yol

açmaktaydılar. Bu arada çevre kişinin bazı isteklerini engelleyip olumsuz duygulara da neden olabilmekteydi. Kişilerin grup içindeki davranışları, grup üyelerinin ortak veya çelişen bireysel amaçları doğrultusunda hareket ederken, birbirlerinin çabalarını destekleme veya kösteklemeleri olarak görülüyordu. Ortak amaç

durumunda bir kişinin yaptığı işi diğerlerinin yapması gerekmiyor, ‘’ birimiz hepimiz için’’ kuralı uygulandığından, işi kimin yaptığı önemli olmuyordu. Grup bireylerinin amaçlarının çeliştiği durumlarda ise, grup üyeleri birbirlerini engellemekteydiler.

Grup dinamiği araştırmalarının önemli kavramları arasında grup birlikteliği ve grup gelişimi kavramları yer alıyordu. Bu akım içinde yapılan araştırmalar grup

birlikteliğinin nedenleri ve sonuçları, liderlerin grubun amacına varmasındaki işlevleri, demokratik, otoriter ve aldırmaz liderlerin grup işleyişine etkileri, grup kavramının bireysel kararlara etkisi, grup liderlerinin grubun dış dünyadan etkilenmesi konusunda ‘ bekçi’ rolü gibi dönemin ideolojik ve sosyal konularını kapsamıştır.

İkinci Dünya Savaşı öncesi grup dinamiği akımının dışında da grup çalışmaları yapılmaktaydı. Bu akımın dışındaki araştırmalar arasında Muzaffer Sherif’ İn grup normu oluşturması deneysel ortamda belgeleyen çalışmasının önemli bir yeri vardır. Almanya’da Geştalt psikologlarının yanında bulunmuş olan Sherif, algı psikolojisinin bilinen bir bulgusu olan kendi kendine hareket olgusundan yararlanmıştır. Birbirini hiç tanımayan ve belki bir daha hiç görmeyecek kişilerin bile bir araya geldiklerinde kişisel değer ve çıkarlarla hiç ilişkisi olmayan önemsiz bir konuda bile olsa, bir grup normu oluşturduklarını ve bir kez oluşan bu grup normunun, oluşturan kişiler gruptan ayrıldıktan sonra da grup içinde kuşaklarca sürdürüldüğünü göstermiştir.

Görüldüğü gibi, ikinci Dünya Savaşı öncesinde grup çalışmaları alanında öneli bir takım kavram ve yöntemler gelişmiş bulunuyordu. Bu kavramlar, çoğunlukla grupları bir arada tutan, verimi olumlu veya olumsuz etkileyen, grup üyelerinin duygu ve düşüncelerini etkileyen normlar üzerinde yoğunlaşıyordu. Bu dönem araştırmalarına toplu olarak bakıldığında, bu çalışmalarda laboratuar deneyi, alan deneyi, alan çalışması gibi çeşitli yöntemlerin kullanıldığı görülmektedir. Bu araştırmaların başka bir ortak yönü ise, genelde toplumsal sorun veya konulardan esinlenmeleri, hiç değilse bulguları yorumlarken bu konulara değinmeleridir.

Gruplarla sosyal hizmet müdahalesi için bilimsel bir bilgi temeli oluşturma çabaları; bireyle sosyal hizmet müdahalesinden sonra ortaya çıkmıştır. Grupla sosyal hizmet müdahalesi için bilgi temeli; sosyoloji ve psikolojiden gelen

kavramların grup tartışması, yetişkin eğitimi ve sorun çözme ile birleşmesi ile yavaş

(15)

yavaş ortaya çıkıyordu. Küçük gruplarla çalışmayı araştırmak için konferanslar, seminerler ve komiteler düzenleniyordu. Amerikan Sosyal Hizmet Uzmanları Derneği’nin Chicago bölümündeki grupla sosyal hizmet komitesi bölgesel olarak YMCA, YWCA ve The Inquiry konferansları düzenlemiştir. 1923 yılında kurulan The Inquiry; tartışmaların bir yöntem olarak formüle edilmesi görevini üstlenmiştir.

Bunu yaparken Alfred Sheffield’in kitabı Yaratıcı Tartışmalar’ı (Creative Discussion), sosyal felsefecilerin katkılarını ve yetişkin eğitmenlerinin fikirlerini kullandılar.

Sosyal bir keşfin ortaya çıkmasında görev alan ilk uzmanlar, derinleşmiş iç görüleri ile hem sosyal hizmet felsefesini hem de amaç, değer ve yöntemleri gruplarla çalışırken nasıl kullanılacağına açıklık getirilmeye çalışmıştır. Küçük grupların demokrasi için esastır. Grup süreci kolektif yaşamın sırrını taşır ve bu da demokrasinin anahtarı, her bireyin öğrenmesi gereken bir ders, gelecekteki yaşantımızın sosyal, politik ve ulusalar arası en büyük umududur.

John Dewey, grup çalışması teorisine oldukça büyük katkılar sağlamıştır.

Onun eğitim felsefesi ve sorun çözme süreci çalışmaları; gruplarla nasıl

çalışılacağını anlamaya dair temel bilgi sağlamıştır. Onun eğitim felsefesi, her bir çocuğu ayrı bireyler olarak görmek, çocuğu bütün bir birey olarak algılamak, eğitim sürecinin bir parçası olarak sosyal deneyimleri kullanmak, yetkisiz disiplin

uygulamak ve ortaklaşa çaba içinde öğrenmek ilkelerini içermektedir. Hem

bireylerde hem gruplarda sorun çözme süreci formülleri ise zaman karşında sağlam kalabilmiştir.

Newsletter’ın grup çalışması için bilimsel bilgi temeli oluşturma çabası 1926 yılında Camp Wawokiye’deki bir araştırma projesinde Mark Feldstein ve Theodore Newcomb ile bir araya gelmesiyle gerçekleşti. Bu araştırma, çocuk koruma

kliniğinden akranlararası ilişkilerini geliştirmesi için kampa gönderilen erkek çocuklar arasındaki kişilerarası iletişimin incelenmesi ile ilgiliydi. Bu araştırmaya dayanarak araştırmacılar grup etkileşimi içinde ortaya çıkan kabul-red süreci hakkında kavramlar geliştirdiler. Araştırmacılar, grup toplantıları aracılığı ile çocukların ihtiyaçlarının karşılanabildiğini ve iletişimlerinin geliştiğini buldular.

Gruplar üzerine deneysel araştırmaların doğal ortamlarda da yapılabileceğini gösterdiler.

Newsletter’ın bu araştırmayı yürüttüğü sırada diğer bazı eğitimciler ise uygulamanın hazırlık ve uygulama aşamalarının kayıtları ile grup bilgisi

geliştirmekteydiler. İlk büyük katkı Chicago’nun YWCA elemanı ve 1927 yılında Western Reserve Üniversitesi’nde çalışmaya başlayan Clara Kaiser’den geldi.

Kaiser, grupla sosyal hizmet müdahalesini öğretiyor ve öğrenciler için çalışma alanları geliştiriyordu. İlk projesi; öğrenciler tarafından değer, kavram ve uygulama prensiplerinin keşfedilmesi için hazırlanan grup kayıtlarının analiz edilmesiydi. Bu çalışma 1930’da Dört Kulübün Grup Kayıtları (The Group Records of Four Clubs) adı

(16)

altında yayınlandı. Aynı yıl içinde Grace Coyle’ün kitabı Organize Gruplar İçinde Sosyal Süreçler (Social Process in Organized Groups) yayınlandı. Bu; Coyle’ün Columbia Üniversitesi’ndeki sosyoloji alanındaki doktora teziydi. Bu kitap bir uygulama kitabı değildi ama grup süreçleri içindeki karar verme, kompozisyon, yapı ve formülasyon kavramlarını anlamak ve çevreleri içinde grupların etkileşimleri için bir kavramsal çerçeve sunuyordu.

1934 yılında daha ileri araştırmalar yapmak için Western Reserve

Üniversitesi’nden ayrılan Kaiser’ın yerine Coyle atandı. Yaptığı ilk çalışma Kaiser’in uygulama kayıtları hakkındaki çalışmasına devam etmek oldu ve bunun sonucunda 1937 yılında Grup Davranışı Çalışmaları (Studies of Group Behaviour) yayınlandı.

Bilgilerinin çoğunu sosyal bilimlerden alan ilk grupla sosyal hizmet

müdahalesi yapan sosyal hizmet uzmanları; gruplara katılan kişilerin kültürlerine saygı duyma ve anlama ilkelerinin önemini vurguladılar. Adams ve diğer sosyal hizmet uzmanları içinde çalıştıkları yerel bölgenin insanlarının değerlerini ve etnik geleneklerini korumaya çalıştılar. İlgili diğer bir amaç ise farklı ırk, etnik köken ve ekonomik seviyelerden gelen insanların ilişkilerini geliştirmekti. Bu tema Kriz sonrası dönemdeki literatürde etkisini sürdürmeye devam etti. Klasik bir metin olan Sosyal Grup Uygulaması’nda (Social Group Work Practice), Getrude Wilson ve Gladys Ryland kültürel, sosyal sınıfsal ve cinsiyet farklılıkları hakkında bilgi sahibi olmanın önemine dikkat çekti ve bu bilgiyi, grup içindeki insanların birbirlerini tanıması ve anlaması için nasıl kullanılacağını anlattılar. Bu konu hala mesleğimizin en acil ihtiyaçlarından biridir.

Bireyle sosyal hizmet müdahalesinde olduğu gibi bireylerin davranışsal ve gelişimsel yapıları hakkındaki bilgi grupla sosyal hizmet müdahalesinde de uygulandı. Odaklanılan nokta kişilik gelişimi ve kişiler arası iletişimin doğasıydı.

Psikanalitik teorinin kullanımına atıfta bulunulmuştur ama ilk olarak Freudyan teorinin özellikle ego psikolojisi grupla sosyal hizmet müdahalesinde kullanılmıştır.

Sosyal bilimlerden alınan bilgi ve uygulamadan gelen pratik bilgi bütünleştirilmiştir.

1940’larda özellikle Gisela Konopka, Fritz Redl, Samuel Slavson ve Saul Scheidlinger’ın çalışmaları ile psikanalitik teorinin gruplara uygulanmasında gelişmeler yaşanmıştır.

İkinci Dünya Savaşı Sonrası Grup Çalışmaları: Ellili Yıllar ve Grubun Altın Devri

İkinci Dünya Savaşı sonrasında grup çalışmalarında büyük bir patlama görülmektedir. Bu patlamanın toplumsal nedenleri arasında savaşa giden kişilerin devlet yardımından yararlanarak üniversiteye dönmeleri ve savaşta grubun

önemini yaşayarak görmüş olan bu kişilerin grup alanına yönelmeleri gösterilmiştir.

(17)

İkinci bir neden ise, savaş yaralarını sarma isteği ve demokratik ideolojisindeki katılım ilkesine olan inanç nedenleriyle bu türden çalışmalara o devirde parasal destek sağlanmasıydı. Bu dönem araştırmaları normlar, gruba uyma, grup içi etkileşim ve iletişim, grup içi ‘ konum ‘ ve güç farklılıkları, grup verimini etkileyen etmenler ve liderlik konularını işlemişlerdir. Bu araştırmaların birçoğunda, gerçek bir iş yerinde çalışanlar, öğrenci yurdu ve evli öğrenciler sitesinde yaşayanlar gibi, yaşamda var olan gerçek gruplardan yararlanılmış, bazı durumlarda bu gruplar bir yıl gibi uzun bir süre içinde incelenmişlerdir.

Bu dönemde yayınlanmaya başlayan dergilerin adlarından da alanın sosyal sorunlara verdiği önem ve öncelik anlaşılmaktadır. (Journal of Social Issues/

Toplumsal konular dergisi, 1944 ve Human Relations/ İnsan ilişkileri,1947). Ellili yıllarda doğu- batı bloklaşmasını izleyen on yıl içinde, grup içi ve gruplararası yardımlaşmayı ve rekabeti konu alan araştırmalar ortaya çıkmıştır. Bu araştırmalar önceleri yardımlaşmanın yararlarını vurgularken sonraları rekabet ve pazarlık taktikleri üzerinde yoğunlaşmışlardır.

1950’lerin başlarında, Berkeley’deki California Üniversitesi’nde grup çalışması profesörü olan Grodon Hearn tarafından sosyal hizmet alanına sistem teorisi tanıtılmıştır. Sosyal sistemleri kullanarak Hearn, Sosyal Hizmette Teori Oluşturmak (Theory Building in Social Work) kitabını yazmıştır. Kendisi bu temayı takip ederek sistem teorisinin değişik durumlarda uygulandığını gösteren bir kitabın editörlüğünü yapmıştır. Artık ekolojik-sistem kavramları, birey-grup-çevre etkileşimi ve cinsiyet, ırk, etnik köken, cinsel yönelim ve sağlık durumunun grup amaçları ve gelişimine etkisi daha çok önemsenen konular haline gelmişti.

Altmışlı ve Yetmişli Yıllar

Thibaut ve Kelley’nin 1959’ da yayımlanan Grup Sosyal Psikolojisi ( The Social Psychology of Groups) kitabı grup ve ikili ilişkiler çalışmaları alanlarına önemli bir kuramsal çerçeve sağlamıştır. Bu kitapta, ekonomik çıkarcı insan modelinden yola çıkarak, grupların kurulması, sürmesi, norm oluşma koşulları, güç ve bağımlılık süreçleri, ekonomiden alınan oyun kuramı (game theory) kavramlarıyla

açıklanmıştır. Thibaut ve Kelley, bu kitaplarında kavramlarını açıklarken oyunlardan yararlanmışlardır. Çeşitli türleri olan bu oyunlar genellikle iki kişi veya grubun birden çok davranışı yapabileceği bir durumdan yola çıkar. Verilen durumla ilgili kişiler yapabilecekleri davranışları birbirlerinden farklı değerlendirmektedirler ve ne yapacaklarına karar verirken hem kendi hem de karşılarındaki kişinin isteklerini göz önüne almak durumundadırlar. Örneğin, bir karı kocanın akşamı nasıl

geçirecekleri konusu ele alındığında, ortada evde oturmak, sinemaya gitmek ve dansa gitmek seçenekleri olduğunu varsayalım. Gene varsayalım ki kadın dansa gitmeyi çok istemekte, evde oturmayı ise hiç istememekte, kocası ise evde

(18)

oturmayı çok istemekte, dansa gitmekten ise nefret etmektedir. Sinema ise hem karı hem de koca için ikinci derecede istenen bir seçenektir. Bu durumda sorun hem karı hem de kocanın olumsuz olarak değerlendirmeyeceği ortak bir seçenek bulmaktır. Ortak çıkarın en yüksek olduğu seçenek hem karı hem kocanın ikinci tercihi olan sinemaya gitmektir. Farklı bir seçim ikisinden birinin mutsuz olmasına neden olacaktır ki evlilikte yalnızca bir kişinin mutlu olabilmesi çok zordur.

Altmışlı yıllardan sonra grup çalışmaları oyun araştırmaları dışında azalmış ve bu yıllarda grupların riske yönelme, yanlış karar alma gibi çeşitli sonuçları incelenmiştir. Değiş tokuş ve bilişsel uyum kuramlarının bileşiminden ortaya çıkan hakkaniyet kuramı (equity theory) da bu yıllarda araştırmalara yol açmış, bu kuram çerçevesinde haksızlıktan yarar ve zarar gören kişi ve grupların durumlarına tepkileri incelenmiştir. Bu yıllarda grup çalışmalarında görülen başka bir eğilim de bilişsel akım kavramlarının grup çalışmalarına da girmesidir. Bu türden çalışmalar, grup üyelerinin birbirlerinin davranışlarını yorumlamalarının grup sürecine etkilerini incelemişlerdir. Yetmişli yılların başka bir gelişmesi ise, biraz da Hippi akımından kaynaklanarak, toplu yaşam denemeleri, kişilerin kendilerini ve başkalarını tanımaları gibi değerlerin ön plana çıkmasıyla, yaşam grubu, maraton grubu, duyarlılık eğitim grubu adları altında çeşitli grup uygulamalarının moda olmasıdır. Bu gruplarda rol oynama gibi çeşitli tekniklerle, kişilerin duygularının bilincine varmaları ve bunları dışa vurmayı öğrenmeleri amaçlanmıştır.

Sosyal bilim araştırmalarından gelen bulgular; grup süreçlerinin dinamikleri hakkındaki bilgiyi ve uygulamadaki kullanımını arttırdı. Hartford’un Coyle’un araştırmasının üzerine kurduğu 1971 tarihli kitabı Sosyal Hizmette Gruplar’da (Groups in Social Work), Hatford gittikçe büyüyen bilgi yığınını özetledi ve

uygulamadaki kullanımını anlattı. O zamandan sonra diğer eğiticiler (Charles Garvin gibi) psikolojik ve sosyolojik bilginin uygulamaya aktarılmasının izini sürdüler.

1970’lerin ortasında sosyal hizmet uygulamasında grup çalışması üzerine kitaplar arttı. Değerler, amaçlar ve teoriler arasındaki çeşitliliğin açıklık kazanması için büyük çabaların harcandığı zamanlardı. Daha öncesinde Catherine Papel ve Beulah Rothman, sosyal grup çalışması için üç teorik model önermişti. Bunlar sosyal amaçlı, tedavi ve resiprokal (karşılıklı) idi. Robert Roberts ve Helen Northern Wilson’dan sosyal grup çalışmasının tarihini değerlendirmesini ve belirli kurallara bağlı kalarak on eğitimciden de uygulama teorisi hakkında makale yazmalarını istedi. Sonuç olarak on tane makale uygulamanın on farklı ve ortak yaklaşımını ortaya çıkarmadı. Tüm yazarlar mesleğin temel değerlerine bağlı kalmışlardı. Grup gelişimin üç veya daha fazla aşamasında üye ve uzman arasındaki etkileşim sürecini tanımlamışlar, küçük gruplar teorilerini kullanmışlar, psikososyal işlevsellik

kavramını kabul etmiş ama psikolojik olandansa sosyal olana daha çok önem vermişler, amaçların sosyal işlevselliği arttırmak ve geliştirmek olduğunu

(19)

tanımlamış ve grup içinde sosyal hizmet uzmanının kolaylaştırıcı rolde olması gerektiğini yazmışlardır. Bu makaleler uygulama yöntemlerine göre uzmanlaşma görüşünden uzaklaşmaya dair güçlü birer kanıt olmuşlardır. Sadece Emanuel Trop karşı çıkarak grup çalışmasının özel bir uzmanlık gerektirdiğini savunmuştur. O zamandan beri yazarlar gruplarla sosyal hizmet alanı için yeni ve değiştirilmiş modeller üretmeye devam etmektedir.

Yeni Bir Organizasyonun Ortaya Çıkışı

1970’lerin sonlarında birbiri ile bağlantılı iki olay sosyal hizmette grup müdahalesinin gelişimine katkı sağlamıştır. NASW 1960’ların ortalarından beri özellikle grupla sosyal hizmete ayrılmış bir programa sahip değildi ve grupla sosyal hizmet ile ilgili bir dergisi yoktu. İlk olay, şuan Roselle Kurland ve Andrew Malekoff tarafından editörlüğü yapılan ama orjinalinde Catherine Papel ve Beulah Rothman editörlüğünde yeni bir dergi çıkarılmasıydı, Gruplarla Sosyal Hizmet (Social Works with Groups). İkinci olay ise; Grace Coyle’un anısına saygı olarak 1979’da

Cleveland Ohio’da grup çalışması üzerine bir sempozyum organize etmesi için bir komitenin kurulmasıydı. Grup çalışmasına olan ilginin yoğunluğu beklenmedik şekilde fazla olan katılımcı sayısı ile anlaşıldı ve yıllık toplantılar yapılması konusunda tartışmalar başladı. 1985 yılında komite Gruplarla Sosyal Hizmet Gelişimi Derneği adıyla bir organizasyona dönüştü. Sempozyumlar ve sonucunda ortaya çıkan makaleler, gruplarla uygulama alanına oldukça büyük katkılar sağladı.

Genelci Uygulamaya Doğru

Bu noktaya kadar anlatılan tarihi süreç grupla sosyal hizmet çalışması ve vaka çalışmasının ortak temelinin fark edilmesine yönelikti. Sosyal hizmetin genişleyen temelini tanımladığı ilk makalesinde Newsletter genel kavramlar ve birçok uygulama tekniği benzerlikleri üzerinde durdu. O zamandan beri artan sayıda meslekteki liderler; bireyle sosyal hizmet, grupla sosyal hizmet ve toplumla sosyal hizmetin neden ayrı ayrı yöntemler olarak anıldığını sorgulamaya

başlamıştır. Bu liderler arasında Bertha Reynolds, Marion Hathway ve Arlien Johnson bulunuyordu

Bireyle sosyal hizmet, grupla sosyal hizmet ve toplumla sosyal hizmetin gelişimini inceleyen Johnson olmuştur. Bu yöntemlerin bağımsız olarak belirli kurumlar ve uygulama alanlarına dönüştüğünü ve genel ortak içeriğe sahip olduklarını, birçok durum ve çevreye uygun olduklarını belirtmiştir. Johnson’ın tahminine göre gelecekte sosyal hizmet uzmanları hem grup hem de bireyle sosyal hizmet müdahalesi için gerekli temel becerilere sahip olacaktır.

Johnson’ın tahminleri 1960’lı yıllarda gerçek olmuştur. Bireyle ve grupla sosyal hizmetin tek bir sosyal hizmet yöntemi olduğuna dair bir düşünce akımı

(20)

vardı. Uzmanlar; müracaatçının ihtiyacına göre bireylere, ailelere ve gruplara gereken hizmeti vermeliydi. Bunun gibi bir programa sahip ve Sosyal Hizmet Eğitimi Konseyi tarafından akreditasyon verilen ilk okul 1964 yılında Güney Kaliforniya Üniversitesi oldu. Değişim rüzgârları çok çabuk yayıldı ve konsey şimdi gelenci bir okul müfredatı anlayışı bekliyordu. Ama bu grup veya aile, uygulama alanı ya da sosyal sorunların müfredatlara dâhil edilmeyeceği anlamına

gelmiyordu.

Yaklaşımların bir araya getirilmesinin ardındaki mantık, sosyal hizmet uygulamasının birkaç yaklaşımın birleşiminden oluşan bir kavram olmasıydı. Bu bazen bireylerle, bazen ailelerle ya da aile alt sistemleri ile, bazen küçük gruplarla ya da toplumla yapılan uygulamalar anlamına geliyordu. Bu anlayışa göre seçilecek hizmet birimi, müracaatçı sisteminin ihtiyaçlarına dayalı olmalıydı. Sosyal hizmet uzmanı; duruma bağlı olarak yaklaşımlardan birkaçını bir araya getirip

kullanabilirdi. Uzman, şartlara göre seçici olarak uygulama repertuarından araçlar seçmeliydi. Birçok eğitimci ve uygulayıcı grup çalışmasının değerinin bütünleşik bir savunuculuk özelliği olduğunu düşünüyordu.

Seksenli Yıllar ve Sonrası

Seksenli yıllarda çevreyi kirletme gibi sorunlardan esinlenmiş kişilerin bencil davranarak ortak çıkarlara ters düşen davranışlarda bulunma nedenleri ve bu türden davranışları önleyen koşullar üzerinde durmuştur. Bu çalışmalarda da zaman zaman oyunlardan yararlanılmıştır. Bu araştırmalar kişi toplum çıkarlarının çatışmasını incelemeleri ve zaman zaman oyunlardan yararlanmaları açılarından altmışlı yıllarda başlayan rekabet araştırmalarının devamı olarak düşünülebilir.

Seksenli yılların önemli bir başka araştırma konusu da farklı düşünen azınlıkların grubu nasıl ve ne derecede etkiledikleridir. Aslında uyma çalışmalarının devamı olarak kabul edilebilecek bu konudaki ilk çalışmalar uymama adıyla başlatıldıysa da konunun ders kitaplarına girmesi azınlık etkisi olarak adlandırılmasından sonra olmuştur.

Seksenli yılların başka önemli bir gelişmesi de kişilerin kimlik tanımlarının üyesi oldukları gruplarca önemli ölçüde belirlendiğinin öne sürülmesidir. Bu görüş, her ne kadar William James’ in asrın başında öne sürdüğü görüşü çağrıştırmaktaysa da bireysel kimlik konusu gruplararası çatışma konusu ile birleştirilerek ilginç ve toplumsal sorunlar açısından önemli doğurguları olan araştırmalara yol açmıştır.

Kişinin kimliğinin belirlenmesinde, toplumsal grubun öneminin vurgulanması, kişi- toplum bağlamında nedenselliğin toplumdan kişiye yönlendirilmesi açısından da önemli bir değişikliktir. Toplumsal kimlik kavramına ilişkin olarak ellili yılların popüler konularından alıp yargılar, farklı grupların üyelerini dışlama ve hor görme olguları da son yılların önemli araştırma konuları olmuşlardır.

(21)

1980’lere kadar genelci sosyal hizmet uygulaması hakkında en az on tane kitap yayınlanmıştı. Grupla sosyal hizmet hakkındaki kitaplar; grupla sosyal hizmet müdahalesini sosyal hizmet uygulamasının bir parçası olarak değerlendiriyordu. Bu kitaplarda grupla sosyal hizmete ya bütün bir bölüm ayrılıyordu veya tüm kitabının içinde bütünleşik olarak anlatılıyordu. İlginç olan bu kitapların yazarları veya yardımcı yazarlarının çoğu temel olarak grupla sosyal hizmet müdahalesiyle ilgileniyordu. Fakat yazarların çoğu uygulama derslerinde hem özel hem genel olarak gruplarla sosyal hizmet müdahalesi becerilerinin yeterince öğretilmesi gerektiğini düşünüyorlardı. Fakat bazı eğitimciler, grupla sosyal hizmet üzerine olan derslerin bütünleşik müfredat içinde yeterince öğretilemeyeceğini düşünüyordu.

Grupla sosyal hizmetin bazı özel yönlerinin bütünleşik derslerde öğretilmesinin mümkün olmadığını düşünüyorlardı. Ruth Smalley bir yönteme, sınıfa ve alana yoğunlaşmış iki yıllık bir eğitimin sadece başlangıç seviyesinde uygulama yeteneği kazandırmak için yeterli olduğunu düşünüyordu. Bu düşünce azınlık görüşü oldu.

Açıkça görülüyor ki bu sorunun cevabına ulaşmak için araştırma yapmak gerekiyordu.

Gruplarla Sosyal Hizmetin Uygulama Alanları

1950’lerin ortalarına kadar toplum kurumlarındaki çoğu uygulama çocuk ve gençlere yönelik olmuştur. Coyle, 1948’te yayımlanan Amerikan Gençleri ile Grup Çalışması (Grup Work with American Youth) kitabında bu uygulamaları formüle etmiştir. Harleigh Trecker’ın toplumdaki tüm yaş grupları için hizmetleri kapsayan Sosyal Grup Çalışması: Esasler ve Uygulama (Social Group Work: Principles and Practice) kitabı Coyle’dan sonra yayımlandı. Ama asıl Wilson ve Rlyand’in kitabı Sosyal Grup Uygulaması (Social Group Work Practice) daha geniş bir alanda ve daha geniş kapsamlı uygulama alanlarını kapsamıştır. Bu on yılın sonunda yayınlanan dördüncü kitap ise Gisela Konopka’nın Çocuklarla Terapötik Grup Çalışması’dır (Therapeutic Group Work with Children).

İkinci Dünya Savaşı sırasında askeri uygulamalar ile etkililiğini gösteren terapötik grup çalışması hızla yaygınlaşmaya başlamıştır. 1930’ların ortalarında Neva Boyd, Chicago Devlet Hastanesi’nde ruh sağlığı bozuk hastaların

sosyalizasyon için gruplar kurmuş ve terapötik amaçlar için çok çeşitli sosyal deneyimleri kullanmıştır. Bilindiği kadarıyla sosyal hizmet okullarında çalışma alanı olarak 1939’da Pittsburgh Üniversitesi’nden Wilson tarafından ilk belirlenen yerler psikiyatri klinikleri olmuştur. İlk adımda çocuk klinikleri ve sonrasında akıl

hastaneleri takip etmiştir. Diğer okullarda bu yoldan gitmişlerdir.

Terapötik amaçlarla grup çalışmasının kullanılması Amerika’ya Almanya ve Avusturya’dan gelen göçmenlerle artmıştır. Bu kişilerin Avrupa’daki eğitim ve terapilerinde grup çalışması büyük rol oynamaktaydı. Konopka “Nazi

(22)

Almanya’sında yaşadıkları acı veren deneyimler bu kişilerin sosyal ilişkilerini geliştirmek için motivasyonlarını oldukça arttırmıştır” demiştir. Grup, bu amacın gerçekleştirilmesi için bir araç olarak görülmüştür. Bu kişiler arasında; bireyle sosyal hizmet (sosyal vaka çalışması), grupla sosyal hizmet (sosyal grup çalışması) ve toplumla sosyal hizmet alanlarındaki ortak kavramları açıklayan kitabıyla Walter Friedlander; grup terapisi, ergenlik ve sosyal grup çalışması uygulaması hakkında birçok kitap yazan Konopka; yatılı tedavinin bir parçası olarak grupla sosyal hizmet ve insan gelişimi kuramları ile tanınan Henry Maier; hem toplumda hem yatılı kurumlarda duygusal bozukluk yaşayan çocukların terapötik gruplarla gelişimi üzerine çalışan Fritz Redl vardır.

1950’lerde bu alanda maddi destek vererek iki konferans gerçekleştiren Ulusal Ruh Sağlığı Enstitüsü, ruh sağlığı alanında grupla sosyal hizmet

müdahalesinin kullanımını desteklemiştir. Bu konferansların katılımcıları eşit sayıda olmak üzere bireyle sosyal hizmet müdahalesi yapan ve grupla sosyal hizmet müdahalesi yapan sosyal hizmet uzmanlarından oluşmuştur.

Gruplarla sosyal hizmet müdahalesi 1905’ten beri tıbbi alanlarda var olmasına rağmen, psikiyatrik alanlarda olduğu kadar sağlam olması uzun zaman almıştır. Fakat 1959’da tıbbi alanlarda grup çalışmasının kullanılmasına yönelik ilgi Amerikan Sosyal Hizmet Uzmanları Derneği’nin (NASW) hastane ve kliniklerdeki grup çalışmalarını değerlendirmek için bir komite görevlendirmesiyle hız kazanmıştır. Terapi grupları açık ara öndeydi. Ardından sırasıyla destek grupları, psikososyal eğitim grupları, kriz çözümü grupları, sosyalizasyon grupları ve meditasyon grupları gelmekteydi. Ne kadar fazla çeşit grup olduğunu gözden kaçırmayınız. Biyo-psiko-sosyal teorik bilgi birçok yazar tarafından kullanılan geniş bir bilgi temeli oluşturmuştur. Günümüzde gruplar her uygulama alanı içinde çok çeşitli amaçlarla kullanılmaktadır. Bu alanlar: Aile çocuk refahı, endüstriyel sosyal hizmet, gerontoloji, sağlık, ruh sağlığı ve eğitim olarak sıralanabilir.

(23)

Öz et

•Gruplarla sosyal hizmet müdahelesi sosyal hizmet mesleğinin ayrılmaz bir parçasıdır. Sosyal hizmet müdahalesinde küçük grup, üyelerinin çevreleri ile etkileşimlerinde daha etkili olmaları için onların tutum, davranış, bireylerarası ilişkileri ve baş etme becerilerinin değişmesinde kullanılan kaynak ve araçtır.

•Sosyal hizmetteki grup kavramı için oldukça basittir. Grup, belirli ortak amaçlar doğrultusunda bir birine ihtiyaç duyan ve bu amaçlara uygun kurumlarda bulunan kişiler topluluğudur. Sosyal hizmet müdahale

yöntemlerinden biri olan gruplarla sosyal hizmet üyelerin yaşam kalitelerinin iyileştirmesi için güçlendirilmelerini kapsayan bir yöntemdir. Grupla sosyal hizmet müdahalesi “amaçlı grup deneyimi yoluyla kişinin sosyal işlevselliğinin arttırılması” şeklinde tanımlanabilir.

•Gruplarla sosyal hizmet uygulamasının var olmasının nedeni insanların diğer insanlara ihtiyaç duymasıdır. İnsanlar yıkıcı olanlara değil, destekleyici ve yardımsever insanlara ihtiyaç duyar. Destekleyici ilişkilerde ortak yardım süreci; kişisel tatmin ve etkili psikososyal işlevsellik getiren başarılı bir grup deneyiminin esasıdır.

•Grupla Sosyal Hizmet Müdahalesini Seçme Ölçütleri

•İlişkileri Geliştirmek.

•Sosyal Yetkinlik.

•Stresle Başetme.

•Grupla sosyal hizmet müdahelesi yapan ilk sosyal hizmet uzmanları genelde sanat ve boş zaman aktiviteleri gibi daha deneysel ve katılımcı yöntemler kullanıyorlardı. İkinci Dünya Savaşı’nın sona ermesi klinik grup yöntemlerinin gelişmesi için çok önemli bir zaman olmuştur. Psikolojik sorunlar ile eve dönen birçok gazi ile baş eden psikiyatristler, gazileri gruplar veya çiftler halinde görmeye başladılar. 1960’larda gruplarla sosyal hizmet müdahalesi sosyal değişim için kullanılmaya başlanmıştır. Seksenli yıllarda çevreyi kirletme gibi sorunlardan esinlenmiş kişilerin bencil davranarak ortak çıkarlara ters düşen davranışlarda bulunma nedenleri ve bu türden davranışları önleyen koşullar üzerinde durmuştur. Seksenli yılların başka önemli bir gelişmesi de kişilerin kimlik tanımlarının üyesi oldukları gruplarca önemli ölçüde belirlendiğinin öne sürülmesidir.

•Gruplarla sosyal hizmetin geçmişi YWCA(Genç Hıristiyan Erkekler Birliği) ve YMCA, izcilik, Yahudi Merkezleri, yerleşim evleri ve 4-H(gençlik Gelişme örgütü) kulüpler gibi kurulşlara dayanır. YWCA George Williams tarafından Lontroda 1844’te kurulmuştur. Bu örgüt gençlere Hıristiyan değerlerini kazandırmak için kurulmuştur. YMCA ilk zamanalrdaki programlarını eğlence aktiviteleri ve sosyalleşme aktiviteleri oluşturmaktadır (Zastrow, 2013)

•Gruplarla sosyal hizmetin bir diğer gelişimi İkinci Dünya Şavaşı sonrasındadır.

Savaştan dönen askerlere yönelik yapılan grup çalışmaları gruplarla çalışmada bir dönüm noktası olmuştur. Savaştan gazi, yaralı, sakatlanmış ve ruhsal sıkıntı içine girmiş askerlere yönelik yapılmıştır. Döndükleri yere tekrar uyumalrını sağlamak, savaşın etkilerini üzerinden atmak için gruplar yapılmıştır.

(24)

Değerlendirme sorularını sistemde ilgili ünite başlığı altında yer alan “bölüm sonu testi”

bölümünde etkileşimli olarak

cevaplayabilirsiniz.

DEĞERLENDİRME SORULARI

1. Kişinin sorunlarını grup içinde çözerek toplum içinde daha iyi işlev kazanabilmesini ve kendi kapasitesine erişebilmesine yardımcı olmayı amaçlayan sosyal hizmet müdahalesi aşağıdakilerden hangisidir?

a) Gruplarla sosyal hizmet b) Bireylerle sosyal hizmet c) Ailelerle sosyal hizmet d) Toplumla sosyal hizmet e) Örgütle sosyal hizmet

2. Aşağıdakilerden hangisi grupla sosyal hizmetin ilkelerinden değildir?

a) Grup etkileşimden yararlanması b) Duyguların amaçlı ifade edilmesi c) Müracaatçının özerkliği

d) Sosyal işlevsellik e) Yargılayıcı tavır

3. Grupla sosyal hizmet müdahalesini diğer sosyal hizmet uygulaması yaklaşımlarından ayıran unsur aşağıdakilerden hangisidir?

a) Gruplarda ortak yardım b) Grupta sevilme

c) Grupta bireyleştirim d) Grupta statü kazanma e) Grupta rollerini oluşturma

(25)

I. İlişkileri Geliştirmek II. Ait olma

III. Sosyal Yetkinlik IV. Destek görme V. Stresle Başetme

4. Yukarıdakilerden hangisi ya da hangilari grupla sosyal hizmet müdahalesini seçme ölçütlerindendir?

a) Yalnız I b) I ve II c) Yalnız III d) III ve IV e) I, II ve V

5. Grupla sosyal hizmet müdahelesi yapan ilk sosyal hizmet uzmanları aşağıdakilerden hangisini kullanmışlardır?

a) Psikodrama b) Etkileşim grupları c) Birbirine destek grupları d) Sanat ve boş zaman aktiviteleri e) Yaratıcı drama

6. Gruplarla sosyal hizmet uygulamasının var olmasının nedeni aşağıdakilerden hangisidir?

a) Birlikte eğlenme

b) Grupta özerklik kazanma

c) İnsanların diğer insanlara ihtiyaç duyması d) Kurumsal güç elde etme

e) Liderin desteklemesi