Tanışma aşamasında sonra üyeler grup aşamasının sonraki evresine geçebilmesi için sosyal hizmet uzmanı ve üyeler arasındaki geçici sözleşme yapılmalıdır. Bu sözleşme; grubun amacı ve bireysel hedeflerin nasıl başarılacağı, sosyal hizmet uzmanının ve üyelerin rol beklentileri ve temel normlar, içeriğin belirlenmesindeki temel yöntem gibi konuları kapsamaktadır. Grup deneyiminin içeriği, kalitesi ve yöntemini belirlerken esas olan yapılabilirliktir. Bu nedenle, hizmetin tüm özelliklerinin değerlendirilmesinde paylaşılan deneyimler kullanılır.
Hem sosyal hizmet uzmanı hem de üye ortak bir katkı ve bağımlılık gösterir.
Hedeflerin başarılıp başarılmadığının periyodik olarak değerlendirilmesi ve kontrat maddelerinin yeniden gözden geçirilebilmesi gerekir. Tanışma aşamasında yapılan bu sözleşme esnek ve grup geliştikçe değerlendirilip değiştirilebilir olmalıdır. Son olarak geçici sözleşmenin sosyal hizmetin müracaatçının kendi kaderini tayin hakkı ilkesini dikkate almalıdır.
Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 22
Öz et
•Grupla sosyal hizmet müdahalesinin başarılı olabilmesi yapılacak kapsamı hazırlık ve uygun bir tanışma sürecinin gerçekleşmesi ile doğrudan ilişkilidir.
İnsanlar ilk defa bir gruba girdiklerinde bilinmeyen bir deneyim hakkında endişe ve belirsizlik duyguları yaşarlar. Olası grup üyeleri sosyal hizmet uzmanıyla ve diğer üyelerle olan ilişkileri, kendilerinin gruba dahil olup olamayacakları gibi konuları düşünürler. Bu nedenle hazırlık yapma ve tanışma aşamasında sosyal hizmet uzmanının temel görevlerinden biri üyelerin gruba uyum sağlamasını ve ilk ilişkilerin gelişmesine yardımcı olmaktır. Sosyal hizmet uzmanı üyelere karşı kendi duygusal tepkilerinin farkında olmalıdır ve kabul etme, empati ve içtenlik ile ilgili olan duygularını üyelerine yansıtmalıdır.
Tanışma aşamasında kabul etme, empati, içtenlik için model olma, gruba katılımlar için duygusal destek sağlama, üyelerin ihtiyaçlarının karşılanması için güven duyduğunun ifade edilmesi, üyeler arasında ortak noktalar bulmaya çalışma ve bunları onlara açıklama, üyelerin yeni bir gruba girdiklerinde tipik duygularından bahsetme gibi yöntemlerle üyeler arasındaki ilk ilişkilerin kurulmasına yardımcı olmalıdır. Bu aşamada sosyal hizmet uzmanı grup planı hakkında temel bilgiler vererek ve değiştirilmesi istenen konularda öneriler almaya çalışarak, grubun amacına uygun olarak bireysel hedeflerin nasıl başarılacağının yollarını tartışarak, üye ve uzmanın rolleri konusundaki beklentileri açıklığa kavuşturarak ve zaman, mekan, süre, sıklık ve içerik hakkında bilgi vererek üyelerin ilk grup planına uyum sağlamasını sağlamalıdır.
Ayrıca sosyal hizmet uzmanı üyelerin tartışma ve etkinliklerde birbirlerine soru sorma ve cevap vermesini sağlayarak, üyeler arsında ve uzman ile aralarında hedefler, kapasiteler ve ilgi alanları hakkında uyum olmasının yollarını arayarak grup etkileşimini kolaylaştırmalıdır. Grubun amacı ve nasıl işleyeceğine dair geçici bir anlaşma ilk oturumdaki tepkiler ve öneriler ile yapılmalıdır. Uzman üyelerin bu ilk geçici plana katılıyor olmalarının derecesini değerlendirmeli ve üyelerin gruba devam etme ve dâhil olma isteklerinin devam etmesi hakkındaki umudunu ifade etmelidir. Özetle tanışma aşamasında sosyal hizmet uzmanları, gruba yardım etmek için insan davranışı bilgisi ve sosyal sistemler bilgisini kullanır. Kullanılan temel müdahale yöntemleri güçlü destek, eğitim-bilgi verme, duyguların ve grup planının tanımlanması ve grup sürecini kolaylaştırmaktır. Eğer grup üyeleri ilk oturumdan sonra grubun kendilerine yardımcı olacağını düşünürlerse devam ederler. Eğer çevrelerindeki önemli kişiler gruba devam etmelerini desteklerse gruba karşı olumlu tavırla yaklaşırlar. Olumlu tavırları ile ihtiyaçlarının karşılanmasına yardımcı olacak grup içindeki potansiyellerini aktif keşfetme ve test etme fırsatlarını bulurlar.
Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 23
Değerlendirme sorularını sistemde ilgili ünite başlığı altında yer alan “bölüm sonu testi”
bölümünde etkileşimli olarak
cevaplayabilirsiniz.
DEĞERLENDİRME SORULARI
1. Gruplarla sosyal hizmet uygulamasının ilk basamağı hangisidir?
a) Empati aşaması.
b) Tanışma/ bağlantı kurma c) Sonlandırma
d) Üye toplama e) Oryantasyon
2. Üyelerin özellikleri, ihtiyaçları ve durumları hakkındaki bilgisini gözden geçirir, literatür taraması yapmak ve bilgiyi arttırmak için diğer kaynaklara ulaşmak grup sürecinin hangi aşamasındadır?
a) İlk oturuma Hazırlık b) Sonlandırma c) Oryantasyon
d) İlişkilerin geliştirilmesi e) Güven
3. Aşağıdakilerden hangisi grup çalışmasının tanışma aşamasının özelliklerinden değildir?
a) İlişkinin geliştirilmesi b) Öz farkındalık c) Güven d) Motivasyon
e) Grubu değerlendirme
Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 24
4. Önerilen yardımın kullanılmasının karşısında duran bir eğilime…….. adı verilir.
Cümlede boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?
a) Direnç b) Savunma c) Umut aşılamak
d) Müracaatçının sosyal hizmet uzmanına güvenmesi için zaman tanımak
e) Oryantasyon
5. Sosyal hizmet uzmanına, diğer üyelere ve grubun kullanacağı plana uyum sağlamak, belirsizlik ve endişe duygularının azalması, üyeler için grubun değerli hale gelmesi ve üyelerin ihtiyaçlarını karşılamak için grubu kullanmasını sağlamak için gerekli olan aşama hangisidir?
a) Planlama b) Savunma c) Oryantasyon d) Sonlandırma e) Umut aşılama
6. Grup üyelerinin gelişimini ve bu süreci kolaylaştıran normlardan değildir?
a) Ortak yardım ve destek
b) Esneklik ve deneysellik (yeni şeyler denemenin ve yeni yöntemler öğrenmenin iyi bir fikir olduğu düşüncesi)
c) Farklılaşan fikirlerin normal ve kabul edilebilir olduğu, üyelerin bunlardan yeni şeyler öğrenebileceği ve çatışmaların yapıcı olabileceği
d) Hazır olma ve kapasiteye göre katılım beklentisi e) Üyelerin hatalarını onlara ilk fırsatta söylemek
Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 25
7. Beklentilerin açıklığa kavuşturulması, üyelerin kendi hak ve
sorumluluklarını anlaması buna karşın uzmanların da aynı şekilde kendi beklentilerinin üyelerin kapasite ve sosyokültürel yapısına uygun olarak ayarlamasına ….. adı verilir.
Cümlede boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?
a) Güven ilişkisini geliştirmek b) Karşılıklı sorunları çözmek c) Sorunların kaynağına inmek d) Etik değerleri bilmek
e) Beklentileri açığa kavuşturmak
8. Grubun amacı ve bireysel hedeflerin nasıl başarılacağı, sosyal hizmet uzmanının ve üyelerin rol beklentileri ve temel normlar, içeriğin belirlenmesindeki temel yöntem gibi konuları kapsayan aşama aşağıdakilerden hangisidir?
a) Kalıcı çözüm b) Geçici sözleşme c) Yapıcı müdahale d) Sosyal dayanışma
e) Beklentileri açığa kavuşturmak
9. ………. sözel mesajların açık ve gerçek anlamları iken ……… ise yüzeysel gözlemlerin altındaki içeriktir.
Cümlede boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?
a) Açık içerik/ örtülü içerik b) Açık içerik/ sözel iletişim c) örtülü içerik/ beklentili içerik d) kapalı içerik/sözsüz iletişim e) sözsüz iletişim/ açık içerik
Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 26
10. Üyelerin birbirleri ile sağlam iletişimlerinin olması için sosyal hizmet uzmanı aradaki iletişim engellerini ortadan kaldırmalıdır. Aşağıdakilerden hangisi bu iletişim engellerinden değildir?
a) Kişilerarası düşmanlık, b) Farklı kültürler c) Farklı değerler
d) Üyelerin birbirlerinin jest ve mimiklerine bakarak karşısındakinin ne demek istediğini anlaması
e) Üyelerin birbirlerinin verdikleri mesajları çarpıtmaları
Cevap Anahtarı 1.B, 2.A, 3.E, 4.A, 5.C, 6.E, 7.D, 8.B, 9.A, 10.D
Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 27
YARARLANILAN VE BAŞVURULABİLECEK DİĞER KAYNAKLAR
AASWG (Association for the Advancement of Social Work with Groups, Inc.) (1999). Standards for Social Work Practice with Groups. Akron: University of Akron.
Anderson, J. (1997). Social work with groups: A process model. New York:
Longman.
Bulut I. (1994). Sosyal grup çalışması. Sosyal grup çalışması ders notu. Ankara:
Hacettepe Üniversitesi Sosyal Hizmetler Yüksekokulu.
Duyan V. (2007) Gruplarla sosyal hizmet. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Yayınları.
Duyan V. (2012). Sosyal Hizmet: Temelleri, Yaklaşımları, Müdahale Yöntemleri.
Sosyal Hizmet Uzmanları Derneği Yayın No: 20. Ankara.
Johnson L.C. (1998). Social work practice: A generalist approach. USA: Allyn and Bacon.
Kirst-Ashman, K. ve Hull, G.H., (1999). Understanding Generalist Practice. Chicago:
Nelson-Hall Publishers.
Mavili Aktaş A. (2001). Küçük gruplar: Dinamikleri ve süreci. Ankara: Mustafa Kitabevi.
Miley K.K., O’Melia M. ve DuBois B. (1998). Generalist Social Work Practice Empowering Approach. Boston: Allyn Bacon.
Northen, H. ve Kurland R. (2001). Social work with groups. New York: Columbia University Press.
Tomas G. (2010). Social Work Intervention with Individuals and Groups. New Delhi:
IGNOU The People’s University.
Zastrow C.H. (1999). The Practice of Social Work. CA: Brooks/Cole Publishing Co.
Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 28