105 2.3.1 BaĢlıca Global Sorunlar
2.3.1.1. Ekonomik Mali Sorunlar
2.3.1.1.1. Transfer Fiyatlandırma
Burada transfer fiyatlandırmasının kavramı ve türleri, vergisel boyutları ve geliĢmekte olan ülkelere katkıları ele alınmıĢtır.
2.3.1.1.1.1. Transfer Fiyatlandırması kavramı
Transfer fiyatıyla ilgili olarak yapılan ilk çalıĢmalarda, firmanın karını maksimize edecek optimal üretim karmasına güvenilir ve bu durum da geleneksel ekonomik teori ile açıklanır207.
1901 yılında Ġngiliz Harry Sidgwick ―The Principles of Political Economy‖ adlı kitabında firmaların üretim esnasında kendi ürettikleri ürünlerini de kullanma durumu ile karĢı karĢıya kalabileceklerini ve böyle bir durumda bu ürünler için piyasa fiyatı üzerinden iĢlem yapmaları gerektiğinden bahsetmektedir. 16 Mart 1920‘de Du Pont firmasında yönetime sunulan bir raporda, iç üretimde kullanılan hammadde ve yarı mamullere maliyet bedelinin veya piyasa fiyatının uygulanması konusu yer almıĢtır. Bunun sonucunda da, güncel piyasa fiyatlarının uygulanması kararına varılmıĢtır208
.
1921- 1925 yılları arasında çok büyüyerek uluslar arası bir firma boyutuna gelen General Motors da benzer bir sorunla karĢı karĢıya kalmıĢtır ve onlar da yine güncel piyasa fiyatlarınını uygulamayı uygun bulmuĢlardır209.
1986 yılında Amerika BirleĢik Devletleri (ABD) ihracat ve ithalatının yaklaĢık % 36‘sının ABD firmaları ve onların dıĢ Ģubeleri veya merkezleri arasındaki
206 Mehmet Yüksel, KüreselleĢme Ulusal Hukuk ve Türkiye, Siyasal Kitabevi, Ankara, 2001, s.8
207 Ashton, D., T. Hugger & R.W. Scapens, ―Issues in Managerial Accounting‖, Prentice Hall, U. S. A.,
1991, s.61.
208 Tuncay Kapusuzoğlu, ―Transfer Fiyatlandırması Nedir?‖, Vergi Dünyası, Sayı:205, Eylül 1998,
s.56. ,ss. 55-69.
209
Charles T. Horngren, George Foster ve Srikant M. Datar, Cost Accounting: A Managerial,
109
iĢlemlerden oluĢması, Avrupa Birliği (AB) ve Japonya arasındaki ticaretin yaklaĢık % 55‘inin, AB ve ABD arasındaki ticaretin % 40‘ının ve ABD ile Japonya arasındaki ticaretin % 80‘inin ana Ģirketler ve onların Ģubeleri arasında gerçekleĢmesi, gerek çok uluslu ve gerekse transfer fiyatlaması kavramının dünya ticareti üzerindeki önemini ortaya koymaktadır210.
Transfer fiyatlandırması; grup içi veya iç fiyatlandırma olarak, aynı kuruluĢun çatısı altında bulunan firmalar arasındaki içselleĢtirilmiĢ iĢlemlere ait fiyatlandırmayı ifade etmektedir. Bu kuruluĢların sınır ötesi üretim iĢlemlerine muhatap olduğu hallerde, transfer fiyatlaması, hem çok uluslu Ģirketlerde, hem de ilgili hükümetler için karmaĢık bir yapı olarak ortaya çıkmaktadır211. Transfer fiyatlandırması sadece uluslararası iĢlemlerde değil aynı zamanda ülke sınırları içinde de uygulanabilmektedir. Transfer fiyatlandırma uygulaması aslında Ģirketlerin, ulusal boyutları aĢıp, uluslararası boyutlara ulaĢması sonucunda, uluslararası nitelik kazanmıĢtır.
Uluslararası platformda oldukça fazla tartıĢılan transfer fiyatlandırma kavramı, gerek ulusal Ģirketlerin sorumluluk merkezleri arasında, gerekse çok uluslu Ģirketlerin uluslararası faaliyetlerinde anahtar rol oynamaktadır. Transfer fiyatlaması, bir Ģirketin maliyet veya kâr merkezlerinde, bir Ģirketin iĢtirakleri, Ģubeleri ve ortak giriĢimleri arasındaki transferlerde söz konusu olmaktadır. Dolayısıyla, transfer fiyatlaması aynı gruba ait Ģirketler arasında olabileceği gibi aynı Ģirkete ait bölümler arasında da olabilecektir212. Küçükten büyüğe her ekonomik birimin amacı kâr maksimizasyonunu sağlamaktır. ġirketler kârlarını maksimize etmek için her türlü yöntemi kullanmak isterler. Çok uluslu Ģirketlerin yerel Ģirketlerden farklı olarak yer, mülkiyet ve uluslararasılaĢma avantajları vardır213.Transfer fiyatlandırma sistemi,
210 Berk Dicle, ―Vergi Uygulamaları Açısından Transfer Fiyatları‖, Vergi Dünyası, Sayı: 163, Mart 1995,
s. 35.
211 Mehmet AkbaĢ, ―Yeni Kurumlar Vergisi Tasarısı Çerçevesinde Transfer Fiyatlaması Düzenlemesi‖,
Vergi Dünyası Dergisi, Sayı: 294, ġubat 2006, s. 25.
212 Hüseyin IĢık, Çok Uluslu ġirketlerde Örtülü Kazanç ve Örtülü Sermaye, T.C. Maliye Bakanlığı
AraĢtırma, Planlama ve Koordinasyon Kurulu BaĢkanlığı,Yayın No:2005-370, Ankara, 2005, s. 23.
213 Karen S. Cravens, ―Çokuluslu ġirketler Ġçin Bir Strateji Olarak Transfer Fiyatlamanın Rolü‖, Çev.
Ġhsan Günaydın, Vergi Sorunları, Sayı: 141, Haziran 2000, s.137. (Ġngilizce makale için bakınız: Karen S. Cravens, ―Examining the Role of Transfer Pricing as a Strategy for Multinational Firms‖, International Business Review, Vol: 6, No: 2, 1997, ss. 127-145.
110
aĢağıda yer alan News ġirketinin örnek uygulaması ile ġekil 10‘da daha net bir Ģekilde açıklanabilir214.
ġekil 10: Transfer Fiyatlandırma Sisteminin ĠĢleyiĢi
Kağıt Ruloları
Yukarıda verilen Ģekle göre; News ġirketinin iki ayrı kar ve maliyet merkezine sahip olduğu görülmektedir. Bu merkezler, kağıt üreten kağıt bölümü ve kağıt rulolarını iĢleyerek dergi basan baskı bölümüdür. Kağıt bölümü, ürettiği kağıt rulolarının her birini baskı bölümüne transfer etmektedir veya dergi basan firma dıĢındaki diğer firmalara satmaktadır. Kağıt Ruloları News ġirketinde ara mamuldür ve transfer edilen baskı bölümünde bir takım iĢlemlerden geçirilerek ve firmanın dıĢındaki tüketiciye satılmaktadır. Kağıt rulolarının, kağıt bölümünden baskı bölümüne transferinde uygulanan fiyat transfer fiyatıdır. Transfer fiyatının oluĢması ve uygulanması basit olarak bu Ģekilde açıklanabilir.
Transfer fiyatlandırması vergi idarelerinin ÇUġ‘den kaynaklanan vergi kayıplarına neden olabilmektedir. GeliĢmiĢ veya az geliĢmiĢ hiçbir ülke vergi tabanının transfer fiyatlandırılmasından dolayı aĢınmasını istemez. Dolayısıyla transfer fiyatlaması sistemi, küresel düzeyde faaliyette bulunan tüm ülkelerin dikkate alması gereken bir olgudur. Ernst & Young‘ın 1999 yılı yaptığı araĢtırmasında ÇUġ transfer fiyatlandırmasının öneminin gittikçe arttığını ve gelecek iki yıl içinde karĢılaĢacakları en önemli uluslararası vergi konusunun transfer fiyatlandırması olduğunu belirtmiĢtir. 1997 araĢtırmasında katılanların % 52‘si en önemli konu olarak transfer fiyatlandırmasını belirtirken, 1999 araĢtırmasında bu oran % 61‘e yükselmiĢtir215.
214
Charles T. Horngren ve George Foster, Cost Accounting: A Managerial Emphasis, 7th Edition,
Prentice Hall, New Jersey, 1991, s. 856.
215 Mehmet AktaĢ, Uluslararası Transfer Fiyatlandırması ve Türk Vergi Mevzuatında Uygulanma
Olanakları, YaklaĢım Yayınevi, Ankara, ġubat 2004, ss. 25-26.
News ġirketinin Kağıt
Bölümü Kağıt Rulolarının DıĢsal Pazarı
News ġirketinin Baskı Bölünü Firma DıĢında Yer
Alan Kağıt Rulosu Arz Adiciler
ġirket DıĢındaki Dergi Pazarı
111
Transfer fiyatlandırma yoluyla iĢletmelerin, özellikle çok uluslu iĢletmelerin baĢaracakları stratejik hedefler üç ana baĢlık altında toplanabilmektedir. Bunlar;
Vergi ile ilgili hedefler,
Ġçsel yönetim ile ilgili hedefler,
Uluslararası veya faaliyetler ile ilgili hedefler olup, Bu hedefler Ģunlardır216:
Vergi yükünü yönetmek (vergi planlaması), Gümrük tarifelerini yönetmek,
Sorumluluk merkezleri ve yöneticileri açısından performance
değerlemesini yapmak,
Yöneticilerin motivasyonunu sağlamak,
Hedef birliğini (amaç uyumluluğunu) sağlamak, Rekabetçi Pazar pozisyonunu sürdürmek, Enflasyon riskini asgari düzeye çekmek, Yabancı para birimindeki değiĢimi yönetmek,
Fiili maliyetler ve gelirleri uygun bir biçimde hesaplamak.
Transfer fiyatlandırmada yukarıda ifade edilen hedeflere ulaĢabilmek için, iĢletmeye bir bütün olarak fayda sağlayacak transfer fiyatlama yönteminin seçilmiĢ olması gerekmektedir. Çünkü seçilen yöntem, bölüm özerkliği ve azami düzeyde koordinasyonun sağlanmasında önemli rol oynamaktadır217.
2.3.1.1.1.2. Trasnfer Fiyatlandırma Türleri ve Amaçları
Transfer fiyatı, sorumluluk merkezleri arasında mal veya hizmet transferi ortaya çıktığında oluĢmaktadır ve satın alan veya satan merkezlerin maliyet ve kar düzeylerini belirleyeceğinden her iki merkezinde ölçülen performansını etkilemektedir. Buna göre transfer fiyatlandırma, aynı iĢletme içindeki bağımsız bölümler arasındaki transferlerde kullanıldğığ gibi, iĢletmenin bağlı iĢletmeleri arasındaki (uluslararası faaliyet gösteren iĢtirakler) mal ve hizmet transferlerinde de kullanılmaktadır. Bu açıklamalar aĢığında transfer fiyatlandırması aynı gruba ait
216 Karen S. Cravens, ―Examining The Role of Transfer Pricing as a Strategy for Multinational Firms‖,
International Business Review, Vol: 6, No: 2, 1997, ss.131-132.
217
Ljilja Antic ve Vesna Jablanovic, ―Criteria For Evaluating Transfer Pricing Methods‖, Economics
112
iĢletmeler arasında olabileceği gibi aynı iĢletmeye ait bölümler arasında da olabilecektir218.
Bu çerçevede transfer fiyatlandırmayı iki baĢlık altında toplamak mümkündür:
ĠĢletme içi transfer fiyatlandırma,
Çok uluslu iĢletmelerde transfer fiyatlandırma (Uluslararası Transfer Fiyatlandırma).
ġekil 11: Ulusal ve Uluslarası Transfer Fiyatlandırmanın KarĢılaĢtırması
Transfer fiyatlandırmanın amaçları genel anlamda üç ana baĢlık altında toplanabilir. Bunlar; iç yönetsel, uluslararası ve vergisel amaçlar olarak ayrılır219.
Transfer Fiyatlandırmanın Ġç Yönetsel Amaçları
ĠĢletmelerin yönetime iliĢkin amaçları, transfer fiyatları belirlenirken kararlarını etkilemektedir. Bu itibarla iĢletmeler transfer fiyatlarından, yöneticilerle iĢletmenin hedefleri arasındaki uyumu artırmak, bölümlerin performansını adaletli bir Ģekilde değerleyerek diğer bölümlerle karĢılaĢtırmak ve yöneticileri bölümlerin karlılığını artırmak için motive etmede yararlanmaktadır220. Bu bağlamda transfer
218 Mehmet Fatih Güner, ―Örtülü Kazanç Kavramı Çerçevesinde Transfer Fiyatlandırması ve OECD
Transfer Fiyatı Belirleme Yöntemleri‖, E-YaklaĢım, Eylül 2004, Sayı:141, s.14.
219
Cravens, ss. 141-142.
220 Ali Beylik, ―Uluslararası Transfer Fiyatlaması ve KarĢı Düzenlemeler‖, E-yaklaĢım, Sayı: 144, Aralık
2004.
Transfer Fiyatlandıma Türleri
Ulusal Transfer Fiyatlandırma Daha fazla bölüm özerkliği
Yöneticilerin daha fazla motive edilmesi Daha iyi perfprmans değerlemesi Daha çok amaç uyumluluğu
Uluslararası Transfer Fiyatlandırma Daha az vergi, gümrük tarifeleri Daha az yabancı para çevirim riski Daha fazla rekabet pozisyonu
113
fiyatlandırma, yöneticilerin kararlarını doğru olarak verebilmelerine yönelik davranıĢsal bir araç niteliğindedir221.
Yöneticiler saptayacakları transfer fiyatlarıyla, bağlı iĢletmelere transfer edilen mal ve hizmetlerin fiyatları ve miktarları üzerinde belirleyici kararlar almak suretiyle bölümlerinin gelir ve giderlerini ayarlayacaklarından bölümlerin özerk yapısı sayesinde bu kiĢilerin performansları daha rahat belirlenmektedir222
. Transfer fiyatlandırm aracılığıyla, iĢletmenin bünyesinde örgütlenmiĢ üretim ve satıĢ birimlerinin, eĢgüdümlü Ģekilde iĢbirliği içinde, yani uyumlu amaçlarla hareket etmeleri sağlanmalıdır. Ġyi bir transfer fiyatlandırma yöntemi, diğer bir anlatımla iĢletmenin amaçları doğrultusunda kaynakların optimal kullanımlarını sağlayacak fiyatları belirleyecek yöntemler, iĢletme karını, bölümlerin gerçekleĢtirdikleri faaliyetleri de dikkate alarak paylaĢtırmalı ve ilğili bölümlerin yöneticileri arasında transfer fiyatlamasına iliĢkin ihtilafları minimum düzeylere çekmelidir223.
Transfer Fiyatlandırmanın Uluslararası Amaçları
Uluslararası transfer fiyatlandırma bir çok uluslu Ģirketin kendi bölümleri ya da Ģubeleri arasındaki mal ve hizmet satıĢlarında uyguladığı fiyattır224. Uluslararası ticaretin yerli para yerine döviz ile gerçekleĢtirilmesi sonucunda, özellikle kurların çok değiĢken olduğu durumlarda kur kazanç ya da kayıpları oluĢabilmektedir. Uluslararası transfer fiyatlandırmayla söz konusu kayıpların azaltılması ya da döviz kurlarındaki dalgalanmalar sayesinde baĢka ülkedeki bağlantılı olunan Ģirkete gönderilebilmesi mümkün olabilmektedir. Bunları gerçekleĢtirebilmek amacıyla Ģirket merkezi ile bağlı Ģirketler arasında gerçekleĢtirilen ödemelerdeki para birimi, ödeme periotları ve malların dağıtım zamanları muhtemel kur dalgalanmalarına göre ayarlanabilmektedir.
Çok uluslu Ģirketler, uluslararası düzeyde rekabetçi bir piyasa pozisyonu oluĢturarak bunu sürdürmeyi amaçlamaktadır. ġirketler bu bağlamda iliĢkili Ģirketlerine, yeni bir pazara girmeleri halinde faaliyete geçtiği ilk yıllarda, finansal ve
221 Semih Öz, Uluslararası Vergi Rekabeti ve Vergi Cennetleri, Maliye ve Hukuk Yayınları, Mart,
Ankara, 2005, ss. 276-278.
222 Öz, ss. 277-278.
223 Öz, s. 277.
224 Susan C. Borkowski, ―An Analysis (Meta- and Otherwise) of Multinational Transfer Pricing
114
rekabetçi pozisyonlarını kuvvetlendirecek nitelikte fiyatlarla piyasaya girebilmelerine olanak sağlamak için düĢük transfer fiyatları uygulayabilmektedir.
Çok uluslu Ģirketler transfer fiyatlandırmayı, döviz kontrollerinden sakınarak gelirlerini bir ülkeden diğerine aktarmak yani kâr transferi yapmak için kullanırlar225
. ġirketlerin elde ettikleri kârı ana merkeze aktarılmasında ilgili ülkedeki mevzuat sınırlanmıĢ ise bu sınırlamanın aĢılabilmesi için fiyatlar üzerinde oynama yapılabilecektir226. Kâr transfer edilirken ĢiĢirilmiĢ fiyatın içinde gizlenerek transfer edilebilecektir*.
Ülkelerin anti-tröst ve anti-damping konusunda yaptıkları düzenlemeler, yabancı devletlerin kamulaĢtırma risklerinden korunmak da transfer fiyatlandırmanın amaçlarındandır227.
Transfer Fiyatlandırmanın Vergisel Amaçları
Bir Ģirketin transfer fiyatlandırmayı kullanmasının baĢlıca amacı ülkeler arasındaki vergi oranı ve politikaları farklarından yararlanarak vergilerini minimize etmek ve Ģirketin toplam vergi yükünü en aza indirmektir228. Vergi oranlarındaki küçük farklar bile transfer fiyatlaması sayesinde büyük nakit akımı farklılıklarına neden olabilmektedir229. Transfer fiyatı birbirinden bağımsız iki Ģirket arasındaki piyasa fiyatına eĢit olmalıdır. Fakat çok uluslu Ģirketler bir takım nedenlerden dolayı transfer fiyatlarını piyasa fiyatının üstünde ya da altında belirleyebilmektedirler. Buna transfer fiyatlandırmanın kötü yönde kullanılması denilmektedir230. Politikacılar ve
225 Halil Seyidoğlu, Uluslararası Ġktisat, Turhan Kitabevi, Ankara, 1982, s. 349.
226
Beylik, s.146.
* Ġthalatçı ülkeler nihai ürünlerde anti damping uygularsa ana merkez, bağlı Ģirket veya Ģubelere nihai
mal yerine, yarı mamul ve tamamlayıcı mallarının değerini düĢük göstererek satımı yoluna gidebilir. Bu durumda bağlı Ģirket veya Ģube, yarı malları ve tamamlayıcı parçaları birleĢtirerek anti damping uygulamasından kaçmaktadırlar. Anti damping uygulaması düĢük fiyatlı yarı mamul ve tamamlayıcı parça ithali yoluyla bertaraf edilmektedir.
227 Ġhsan Günaydın, ―Uluslararası Transfer Fiyatlandırma Uygulamaları ve Yabancı Doğrudan Sermaye
Yatırımla Ġlgisi‖, Maliye Yazıları, Sayı: 165, Ekim- Aralık 1999, s. 45.
228 Sait Y. Kaygusuz ve ġükrü Dokur, (2005), ―Transfer Fiyatlama Yöntemlerinin Değerlendirilmesinde
ve Faaliyet Tabanlı Transfer Fiyatlama Modeli‖, Atatürk Ġ.Ġ.B.F. Dergisi, Cilt:19, Sayı:2, 2005, s.409. Yakup Türk, ―GeçmiĢten Günümüze Transfer Fiyatlandırması‖, Vergi Dünyası, Sayı:318, ġubat 2008, s.105.
229 Selda Aydın, ―KüreselleĢme ve Vergisel Boyutu‖, YaklaĢım, Sayı:103, Temmuz 2001.
230
James Hanson, ―Transfer Pricing in The Multinational Corporation: A Critical Appraisal‖, World
115
vergi idareleri genelde transfer fiyatlandırmanın bu Ģekilde kullanıldığını düĢünmektedirler231.
Transfer fiyatlandırmanın kötüye kullanılmasını Ģu örnekle açıklayabiliriz; merkezi Çin‘de bulunan ve televizyon üreten çok uluslu bir Ģirketin Tayland‘daki iĢtiraki televizyon parçalarını üretmekte ve bunlar Ġngiltere‘deki bağlı Ģirketinde monte edilerek satılmaktadır. Burada transfer fiyatı ürünlerin Tayland‘dan Ġngiltere‘ye geçiĢinde uygulanacak fiyatlarıdır. Ġngiltere‘deki vergi oranlarının Tayland‘dan yüksek olması dolayısıyla Ģirket yüksek transfer fiyatları belirleyerek Ġngiltere‘deki kârını az gösterecek ve orada az vergi ödeyecektir. Tayland‘da ise fazla vergi ödemeyi göze alacak ama toplam vergi yükünü azaltmıĢ olacaktır232. ġirketler lisans, patent, know-how gibi gayri maddi hakların ödemelerinde ilgili ülkenin vergi mevzuatında stopaj kesintisi yapılıyorsa Ģirket matrahın daraltılması ya da ödemeleri mal bedeli içinde gösterme yani gizlemesi seçeneklerinden birini kullanarak vergi yükünü azaltma yoluna gidebilir233.
Çokuluslu Ģirketler ortak giderlerinin dağıtımını yaparken vergi oranı yüksek ülkelerdeki ortaklıklarına az pay verirken, vergi oranı düĢük olan ülkelerdeki, ortaklıklarına çok pay vererek, yüksek oranlı ülkelerde maliyetleri arttırarak vergi matrahı daraltılmaktadır234.
ĠĢletmeler açısından uluslararası transfer fiyatlandırmanın amaçlarını belirlemek amacıyla yapılan bir araĢtırmada, ortalama on birden fazla ülkede rekabet etmekte olan 179 adet iĢletme ile 363 adet ABD menkul kıymet borsasında iĢlemler gerçekleĢtiren iĢletmenin muhasebe müdürleri ile parayla ilgili birimlerin üst düzey yöneticilerine anketler yönelterek araĢtırma yapılmıĢtır. ÇalıĢma sonucunda ise tablo 15‘te elde edilen bulgular ortaya çıkmıĢtır.
231 Ramy Elıtzur ve Jack Mintz, ―Transfer Pricing Rules and Corporate Tax Competation‖, Journal of
Public Economics, Vol: 60, 1996, s. 402.
232
Dicle, s. 35.
233 Elif Cenkeri, ―Transfer Fiyatlaması ve Türk Vergi Sistemi‖, (YayımlanmamıĢ Yüksek Lisans Tezi),
, Ġstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ġstanbul, 2005, s. 25.
234
116
Tablo 15: Çokuluslu ĠĢletmeler Açısından Uluslararası Transfer Fiyatlandırmanın Temel
Amaçları
AMAÇLAR %
Vergileme ile ilgili amaçlar 51
Tarifeleri yönetmek 4
Vergi düzenlerine uymak 7
Vergi yükünü yönetmek 40
Ġç yönetim Merkezli Amaçlar 21
Adaletli performans eğerlendirmesi 7
Motivasyon 9
Hedef uyumlu teĢvik etme 5
Uluslararası veya ĠĢlevsel Amaçlar 28
Nakit transfer sınırlamaları 2
Rekabetçi durum 21
Gerçek gelir ve maliyetleri yansıtma 5
Kaynak: Karen S. Cravens, ―Çokuluslu ġirketler Ġçin Bir Strateji Olarak Transfer Fiyatlamanın Rolü‖, Çev. Ġhsan Günaydın, Vergi Sorunları, Sayı:141, Haziran 2000, s.146.
Tabloda dikkat çeken nokta, araĢtırmaya katılanların neredeyse yarısından fazlası (% 51) uluslararası transfer fiyatlandırmanın en önemli amacı vergilemeyle ilgilidir. Vergileme ile ilgili temel amaçlar arasında ise (% 40) oranında vergi yükünü yönetmektir. Ancak, yöneticilerin hepsi uluslararası transfer fiyatlandırmanın amaçları açısından vergi yükünü ayarlamak üzerinde yoğunlaĢmıĢ değildir. Transfer fiyatlandırmayla vergi yükünü yönetme amacını tablodan açıkça görüleceği üzere, uluslararası rekabetçi durum (% 21) seyretmektedir235.
2.3.1.1.1.3. Transfer Fiyatlandırması Yöntemleri
Mal ve hizmet transferlerinde uygulanabilecek transfer fiyatlandırması yöntemleri pazara dayalı transfer fiyatlandırması, maliyete dayalı transfer fiyatlandırması ve görüĢmelerle belirlenen transfer fiyatlandırması olarak sınıflandırılmaktadır. Söz konusu yöntemleri sırasıyla Ģu Ģekilde açıklayabiliriz236:
235
Cravens, ss.144-147.
236 Ġbrahim Organ ve Muhsin Çelik, ―ĠĢletmelerde Vergisel Bir Planlama Unsuru: Transfer