4. ÜNİTE 4. ÜNİTE
Haz›rl›k
☛
Ata türk'ün mil lî kül tür ile il gi li söz le ri hak k›n da bir arafl t›r ma ya p› n›z.☛
Kül tür, kül tür ak ta rı mı, kül tür de ği şi mi, asi mi las yon kav ram la rı hak kın da bil gi top la yı nız.☛
Ö€ re ti ci me tin tür le ri (fel se fi, ta ri hî, bi lim sel, ga ze te çev re sin de olu flan, ki fli sel ha ya t›ko nu alan me tin ler) hak k›n da araştırma yapınız.
☛
Ga ze te ve ga ze te çev re sin de ge li flen me tin tür le rinin Türk ede bi ya t› na ne za man gir -di€ini arafl t› r› n›z. S›n›f›n›za fark l› y›l la ra ait ga ze te ya z› la r› ge ti ri niz.☛
Meh met Ç› nar l› ve Ahmet Rasim hak k›n da bil gi top la y› n›z. Top la d› €› n›z bil gi le ri def -te ri ni ze ya z› n›z.☛
De ne me tü rü hak kın da bil gi top la yı nız.☛
Ede bi yat ta ka rek ter ve tip te rim le ri hak kın da bir araş tır ma ya pı nız.☛
Dü flün ce, ana dü flün ce ve yar d›m c› dü flün ce kav ram la r› n›n an lam la r› n› arafl t› r› n›z.☛
S› n› fa cofl ku ve he ye ca n› di le ge ti ren ede bî me tin ler (fli ir), an lat ma ya ba€ l› ede bî me -tin ler (ro man, hi kâ ye, des tan vb.) ve gös ter me ye ba€ l› ede bî me -tin ler (ti yat ro) ge ti ri niz.☛
Gün lük bir ga ze te de ki ha ber ya z› s›, her han gi bir elek tro nik efl ya n›n kul la n›m k› la vu -zu, oku lu nu zun di sip lin yö net me li €i, el ilan› gi bi ö€ re ti ci me tin ler bu la rak s› n› fa ge ti ri niz.☛
Millî E€i tim Ba kan l› €›n›n li se ler için ha z›r la d› €› “Liseler İçin 100 Eser” lis te si ni in ce le yi -niz. Bu lis te ha z›r la n›r ken han gi öl çüt le rin dik ka te al›n d› €› n› araflt›r›n›z.☛
Atatürk’ün bilime ve ak›lc›l›€a verdi€i önem hakk›nda bir araflt›rma yap›n›z.☛
Bir ha ber ya zı sı nı ai le bü yük le ri ni ze ve ar ka daş la rı nı za oku yu nuz. Bu ha ber den çı kar -dık la rı an lam la rı def te ri ni ze ya zı nız.✔“Be yaz gü ver cin”, “zey tin da l›”, “te ra zi” gi bi kav ram lar ger çek an lam la r› d› fl›n da han -gi an lam lar da kul la n›l mak ta d›r? Söz lü ola rak ifa de edi niz.
✔ Des car tes (De kart)’ın “Dü şü nü yo rum öy ley se va rım.” sö züy le ne an lat mak is te di ği ni sözlü olarak ifade ediniz.
✔Gün lük ha yat ta ne ler den fli kâ yet eder si niz? fii kâ yet çi ol du €u nuz ko nu lar la il gi li çö züm öne ri le ri ni zi ar ka dafl la r› n›z la pay la fl› n›z.
✔Bir met nin an la mı nın, met nin okun du ğu za ma na, me kâ na ve oku ra gö re de ği şip de ğiş -me ye ce ği ni tar tı şı nız. Tartışma sonuçlarını sözlü olarak ifade ediniz.
✔“Hiç bir ede bî eser ya zıl dı ğı dö nem den ve onu ya zan ki şi nin dün ya sın dan uzak ola maz.”
sö zü nü yo rum la yı nız.
1. Öğ re ti ci Me tin le ri İn ce le me Yön te mi
Ö⁄RET‹C‹ MET‹NLER
1. Metin
RU HU MU GE RİYE VER
Ki ta b› n› bir yer de unut mufl gi bi ru hu nu kay be dip ara yan mil let ler var d›r. Bi ri de biz. Bun dan k›rk ye di y›l ön ce, Türk Yur du der gi si nin ilk sa y› la r›n da, bir ya ban c› ya za r›n “Türk ler Bir Ruh-› Mil lî Ar› yor lar” bafl l›k l› uzun bir ma ka le se ri si ni oku mufl tum. O za man dan be ri mil lî ru hu mu zu ar› yor, bu lur gi bi olu yor, yi ne kay be di yo ruz.
Bir mil le tin ru hu, tam bir flah si yet hâ lin de ge li fle cek ka dar kuv vet ka zan m›fl sa ya ban c› mil let -le rin ruh la r›y la te ma sa gel me si onu zen gin -lefl ti rir. Fa kat bu flah si yet ol gun lu €u nu kay bet me ye bafl la m›fl mil let le rin ya ban c› kül tür ler le te ma s› on la ra mil lî ru hu nu kay bet ti rir. Tür ki ye Türk le ri için böy le ol mufl tur. Türk ru hu na, di li ne, sa nat ve ede bi ya t› na, has sa si yet ve mu afle re ti ne ev ve la Arap ve Fars, da ha son ra la r› da Fran s›z, Al man, ‹n gi liz, ‹tal yan te sir le ri, as li cev he ri bo za cak ve kay bet -ti re cek de re ce de ka r›fl t›. Bu gün de Ame ri kan te si ri.
Bu, ba na Mar lo we (Marlov)’un Fa ust'un dan bir sah ne yi ha t›r la t› yor. Bi li nir ki Fa ust ad›n da ilk eser, Go et he (Göte)’den ev vel on al t›n c› yüz y› l›n ‹n gi liz fla i ri Chris to fer Mar lowe (K›ristof›r Mar-lov)’un dur: “Dr. Fa ust'un Ha ya t› ve Ölü mü.”
Mar lo we'un bu ese rin de bir sah ne var d›r. Dr. Fa ust, He len ad›n da ki bir gü ze le yal va r›r:
— Bana dokun ve ebe dî lefl tir.
He len ona do ku nur ve ka çar.
Dr. Fa ust ba €› r›r:
— Ru hu mu em di. Ba k› n›z na s›l ka ç› yor! Gel He len, gel, ru hu mu ge ri ye ver!
‹nceleme
Isabel Cardinal (İzabel Kardinal)
Bi ze de ya ban c› me de ni yet ler do kun du.
Ba €› r› yo ruz:
— Bu sen çok tat l›. Fa kat ru hu mu em din. Ge ri ye ver! Ru hu mu ge ri ye ver!
Bir mil let ya ban c› ve üs tün bir me de ni yet ten her fle yi ala bi lir ve al ma l› d›r: ‹lim, tek nik, me tot, re jim, ke li me, te rim hat ta mu afle ret, sa nat ve has sa si yet. Bir bi rin den te sir al ma yan mil let yok -tur. Be fle rî ruh böy le te es süs eder. Fa kat bu al› nan te sir ler, biz de ol du €u gi bi mil lî ru hun özü nü bo za cak bir de re ce ye var d› m›, mil li yet çi lik fla ha kalk ma l› d›r ve her Türk, Garp ç› ve me de ni yet çi ol du €u ka dar hat ta ve da ha faz la mil li yet çi, ruh çu ve ma ne vi yat ç› ol ma l› d›r.
Yok sa Mar lo we'un Fa ust'u gi bi bir tat l› öpü cük le içi mi zi emen ruh vam pir le ri ne bofl ye re hay -k› r›p du ra ca €›z:
— Ru hu mu ge ri ye ver, ru hu mu ge ri ye ver!
Pe ya mi SA FA, 20. Asır- Av ru pa ve Biz
1. “Ru hu mu Ge ri ye Ver” ad lı me tin de ya za r›n eleş tir di ği dü şün ce ve olay lar ne ler dir? Me tin -den ha re ket le eserin yazıldığı dönemin hâkim zih ni ye ti hak k›n da ç› ka r›m lar da bu lu nu nuz.
1. Et kin lik: Me tin de ki han gi ke li me, ke li me grup la rı ve cüm le ler ya za rın zih ni ye ti ni yan sıt mak ta dır? Zih ni yet le il gi li bu ifa de le re da ya lı ola rak ya pa ca ğı nız dö ne min sos yal, si ya sal ve kül -tü rel du ru mu hak kın da ki çı ka rım la rı nı zı afla €› da boş bırakılan noktalı yerlere yazınız.
Dö ne min sos yal ha ya t› na ait iz ler: ...
...
...
Dö ne min si ya sal ha ya t› na ait iz ler: ...
...
...
Dö ne min kül tü rel ha ya t› na ait iz ler: ...
...
...
2. Me tin de ya za r›n, dö ne min kül tür ve sa nat ha ya t›y la ilifl ki si ni be lir le yen han gi ipuç la r› var -d›r? Tah ta ya mad de ler hâ lin de ya z› n›z.
2. Etkinlik: Me tin de yer alan“Türk ru hu na, di li ne, sa nat ve ede bi ya t› na, has sa si yet ve mu afle -reti ne ev ve la Arap ve Fars, da ha son ra la r› da Fran s›z, Al man, ‹n gi liz, ‹tal yan te sir le ri, as li cev he ri bo za cak ve kay bet ti re cek de re ce de ka r›fl t›. Bu gün de Ame ri kan te si ri.” ifa de sin den ha re ket le afla €› da ki so ru la r› ce vap la y› n›z.
a) Türk le rin fark l› kül tür ler den bu ka dar çok et ki len me le ri nin se be bi ne ola bi lir?
b) Türk ede bi ya tı nın dö nem le ri ni dik ka te ala rak fark lı kül tür ler le et ki le şi min ede bi ya tımızı na sıl et ki le di ği ni açık la yı nız.
3. “Ruhumu Geriye Ver” adlı metinde ya zar, dü flün ce si ni kuv vet len dir mek ama c›y la “Dr. Fa -ust'un Ha ya t› ve Ölü mü” isim li eser den k› sa bir al›n t› yap m›fl t›r. Bu al›n t›y la il gi li dü flün ce le ri ni zi ar ka dafl la r› n›z la pay la fl› n›z. Bu al›n t› n›n met nin ifa de gü cü ne kat k› s› n› sözlü olarak ifade ediniz.
“Yazmaya başlamadan önce düşünmeyi öğrenmeli.”
Boileau (Bualo)
2. Metin