“Ba ba cı ğım, ter le miş sin, gel, te ri ni si le yim!”
“Sil ba ka yım, be nim gü zel, mer ha met li me le ğim!”
“Nerde kal dın?”
“De niz dey dim, bu gün su lar az gın dı;
O her za man kü re ği me bo yun eğen akın tı Çıl gın akan bir sel gi bi öf ke si ni ar tır dı;
Be ni epey uğ raş tır dı, ter içi ne ba tır dı.”
“Ya rın din len!..”
“Ya siz le re kim ler ek mek ge ti rir?
Han gi kom şu bir kü çük tas sı cak çor ba ye di rir?
Ol maz yav rum, her gün gi bi ya rın da hi gi de rim;
Ça lı şa rak Ya ra dan’dan si ze rı zık is te rim.
De mek, ba na yü re ci ğin acı yor ha? Hey ço cuk!
Biz kü çük ten ma ya mı zı ter ler ile yo ğur duk;
Bu gü ne dek ne bo ra lar içer sin de ça lış tık;
Sen üzül me, yav ru cu ğum, biz zah me te alış tık!
Biz se fil ler, çok va kit ler bir pa ra sız ka lı rız;
O ka dar ki yor gan dö şek sa tıp ek mek alı rız.
La kin Al lah yi ne bi zi esir ge miş, ka yır mış;
Biz kul la ra siz ler gi bi te sel li ler ayır mış;
Evet, ba na te sel li sin zi ra ki ben her ge ce Ku lü be min eşi ğin den içe ri ye gi rin ce:
Se nin ba na bir gü lü şün her der di mi uyu tur;
Ah, se nin le yor gun gön lüm çek ti ği ni unu tur!”
Meh met Emin YUR DA KUL
Ali YAĞCI, Balıkçılar
7. “Ba lık çı” ad lı man zum hi kâ ye nin ahenk un sur la rı nı be lir le ye rek def te ri ni ze ya zı nız. Met nin man zum ola rak ka le me alın ma sı şa i rin ifa de bi çi mi ni na sıl et ki le mek te dir? Açık la yı nız.
8. “Ba lık çı” ad lı man zum hi kâ ye nin dil ve an la t›m özel lik le ri ni be lir le yi niz. Be lir le di €i niz özel -lik le ri sözlü olarak ifade ediniz.
9. “Ba lık çı” ad lı man zum hi kâ ye de gün lük ko nuş ma di liy le ya zıl mış ifa de le rin bu lu nup bu lun ma dı ğı nı be lir le yi niz. Kar şı lık lı ko nuş ma bi çi mi nin kul la nıl ma sı met nin an la tı mı nı na sıl et ki le miş -tir? Açık la yı nız.
10. “Ba lık çı” ad lı man zum hi kâ ye nin ya p›, te ma, dil ve an la t›m özel lik le ri ni dik ka te ala rak met -nin han gi ge le ne €e ait ol du €u nu be lir le yi niz. Met -nin ait ol du €u ge le ne €i be lir ler ken me tin de ki han gi un sur lar dan ya rar lan d› €› n› z› söz lü ola rak ifa de edi niz.
11. “Ba lık çı” ad lı man zum hi kâ ye nin an la tı cı sı ve an la tı cı nın ba kış açı sıy la il gi li özel lik le ri ni söz -lü ola rak ifa de edi niz.
12. “Ba lık çı” ad lı man zum hi kâ ye de şi i re ve düz ya zı ya ait han gi özel lik le rin yer al dı ğı nı be lir -le yi niz. Be lir -le di ği niz özel lik -le ri sözlü olarak ifade ediniz.
13. Her dönemin kendi edebî dilini ve yapısını beraberinde getirdiğinden hareketle “Ba lık çı”
ad lı man zum hi kâ ye han gi dö nem de ka le me alın mış olabilir? Açıklayınız.
14. “Ba lık çı” ad lı man zum hi kâ ye den Meh met Emin Yur da kul’un ha ya ta ba kı şı ile il gi li çı ka rım -lar da bu lu nu nuz. Me tin de şa i rin sa nat gö rü şü ne yö ne lik han gi iz le rin bu lun du ğu nu açık la yı nız.
15. “Ba lık çı” ad lı man zum hi kâ ye yi bu bö lüm de in ce le di ği niz “Ley lâ ve Mec nûn” mes ne vi siy le ya pı, te ma, dil ve an la tım ba kı mın dan kar şı laş tı rı nız. Me tin ler ara sın da ki ben zer lik ve fark lı lık la -rı aşa ğı da ki tab lo daki noktalı yer le re ya zı nız.
Hikâye Mesnevi
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
Benzerlikler
Farklılıklar
16. “Ba lık çı” ad lı man zum hi kâ ye de an la tı lan olay lar la il gi li yo rum la rı nı zı ar ka daş la rı nız la pay -la şı nız.
17. “Balıkçı” adlı metni okuma ve çözümlemede nelere dikkat ettiğinizi arkadaşlarınızla pay-laşınız.
OLAY ÇEVRESİNDE OLUŞAN EDEBÎ METİNLER
6. Me tin: Hi kâ ye
AK REP
“Ha dî dî” de ni len en iyi cins Ha lep ya €› top la mak için afli ret le rin ya y›l d› €› çok te miz, çok ko -ku lu, s› ca c›k ot lar la kap l› ba har çöl le rin de do la fl› yor dum.
Yo lum ka sa ba ya u€ ra d›.
Bir Ro ma ha ra be si üze ri ne ye ni den ku rul ma ya bafl la nan bu ço rak Ba di ye li ma n›n da mu ta sar -r›f, es ki bir okul ar ka da fl›m ç›k m›fl t›. Hu kuk ta be ra ber oku mu fluz. ‹fl siz lik ten, e€ len ce siz lik ten, soh bet siz lik ten bu na l› yor du, ya ka m› b› rak ma d›.
Ola nak bu lun sa hü kû met ko na €›n da ki oda s› na da be nim için bir ma sa koy du ra cak t›; ça l›fl ma sa at le rin de de kar fl› l›k l› otu rup ‹s tan bul'dan ko nu fla cak t›k. Uzak ta ka lan lar için ‹s tan bul'un kal -d› r›m la r› bo zuk de €il dir, so kak lar da ça mur ve süp rün tü yok tur; tram vay lar da ve va pur lar da azap çe kil mez. Mus luk la r›n dan Ter kos ye ri ne kev ser akar, ser sem le ti ci, lo dos ›l›k bir öpü cük, difl le yi ci poy ra z› bir se rin ne fes tir. Özel lik le çöl de onu ko nu flur ken hep be yaz yel ken le rin ka y›p git ti €i flu rup renk li de niz ler, avi ze gi bi fl› k›r da yan p› nar lar, ç› nar ve çit len bik göl ge le ri, çi lek tar la la r›, ful ya bah çe le ri, tüy gi bi in ce ka d›n lar ve a€›z la r›n dan fle ker le me ka dar tat l› söz ler dö kü len k›z lar gö -rür sü nüz.
...
Ley lak dal la r› yü zü nü ze sü rü lür gi bi olur. Bu an› lar o ka dar can l› d›r, öz lü dür ve so nu o ka dar ac›k l› d›r, umut suz luk ve ri ci dir ki!
Be re ket iki de bir çöl de afli ret kav ga la r›, kan l› olay lar olu yor, di yet ifl le ri ç› k› yor, mu ta sar r›f ara bul ma ya, si nir ya t›fl t›r ma ya gi di yor du.
Ara s› ra be ni de be ra ber gö tü rü yor du.
Her git ti €i miz afli ret fley hi nin zi ya fet ler ver me si âdet ti: Hal ka de ve ler, bi ze ku zu lar ke si li yor du. Ye re s› ra lan m›fl ko ca man len ger ler de ki kö se le renk li, ya r› çi€, k›z g›n ko ku lu ve ek fli de ve et le ri ni yi yor lar d›. Ku zu lar ise gü zel post la r›n dan s›y r› l›n ca de min, k›r da ki o ifl tah ve ri ci tom bul luk -la r› n›, te miz lik le ri ni kay be di yor -lar, kay na mak tan et le ri ke mik le rin den ay r›l m›fl, ya€ -la r› de flil mifl, çir kin bir flek le gi re rek da ha el sür me den ö€ür tü ve ri yor lar d›.
‹fl te bir gün yi ne böy le bir zi ya fet ten son ra idi, fleyh emir ver di:
— Ça €› r› n›z Ebu Ak rep'i!
...
— Bu yur ya Emir! de di.
…
Bir buy ruk da ha!..
Be de vî bi ze bak t›, s› r› t› yor du. Son ra eli ni koy nu na sok tu içer de bir fley ara d›, tut tu, ç› kar d›.
‹ri bir ak rep... Ba ka lit si ga ra ku tu su iri li €in de, o sert lik te, o renk te bir ak rep. Bu ak re bi tek rar gö€ sü ne koy ma d›. Ye re de at ma d›; sol ko lu nun üs tü ne, ç›p lak eti ne oturt tu.
Hay van flöy le bir ge ril di, ze hir li kuy ru €u nu, do €al bir dür tüy le, bük tü, vü cu du nun üze rin den afl›r d›, ge tir di, ko lun bir ta ra f› na so ka cak m›fl gi bi h›rs la uzat t›.
Ama vaz geç ti, ge ri çek ti, çe vir di ve us lu us lu, ku lak la r› n› k›s m›fl, der top ol mufl bir tav flan ür kek -li €iy le es ki hâ -li ni bul du; san ki uyu du. Göz le rim dört aç›l m›fl ba k› yor dum.
Ebu Ak rep, eli ni ye ni den en ta ri si ne sok mufl tu. Bir ak rep da ha ç› kar d›.
‹ri li ufak l›, aç›k sa r› dan tu tu nuz da ko yu renk li le ri ne, kuz gun si yah la r› na ka dar her eli ni at› fl›n -da bir ta ne ya ka l› yor; ko lu na, omu zu na, boy nu na di zi yor, di zi yor du ve her ke re sin de ye ni ç› kan ak rep, il ki gi bi, ön ce bir sok ma dav ra n› fl› ya p› yor fa kat kuy ru €u nu ete tam yak lafl t› r›n ca ken di ni to par la y›p du rak s› yor, dö nü yor, sa kin lefl ti ri yor du.
So nun da be de vi on la r› sat ranç oyu nun da tafl de €ifl ti ren le rin dü flün ce li, yor dam l› dav ra n› fl›y la bi rer bi rer yer le rin den kal d›r d›, bi rer bi rer en ta ri si nin ara s› na yer lefl tir di. Bir sü re, ku flak la bel ara s›n da bu en ta ri nin, için den k› m›l dan d› €› n›, k›v ran d› €› n›, ka ba r›p in di €i ni gör dük. Ak rep ler, kufl -ku suz ç›p lak ten üze rin de k› v›l k› v›l al›fl t›k la r› yer le ri ni ar› yor lar d›.
Son ra bu da ya t›fl t›.
— Ça d› r› n› gö rü nüz, de di ler.
Ebu Ak rep'in hay me si (ota €›) her ke sin kin den ol duk ça uzak ta, ka ya ete €in de idi. Önü mü ze düfl tü, bir hay van mü ze si mü dü rü nün ar ka s›n dan gi der gi bi flafl k›n, dü flün ce li, ol duk ça ür kek ve i€ ren me hâ lin de idik. Be yaz fa re ler ve ko bay lar la do lu bir se rum ku ru mun dan ç›k m›fl ka dar vü -cu du muz da ür per me ve gen zi miz de yafl, ek fli bir ko ku du yu yor duk.
Be de vi nin ku fla €› ara s›n dan dü flü ve re cek bir ak re be bas mak kor ku suy la önü me ba k› yor dum;
san ki be lim de be nim le yü rü yen bir fley ler, gö€ sü me, boy nu ma do€ ru t›r man ma ya ça ba la yan k›s -kaç l›, ya r› tüy lü ayak lar var d›.
Ebu Ak rep, ka ya n›n ba fl› na git ti. Gel me mi zi bek le di. Son ra ta fl›, usul ca, al t›n da ki le re bir za rar ver me me ye ça l› fla rak kal d›r d›. Yu mu flak, ›s lak ça top rak üs tün de bir ka ri des se pe ti dol gun lu €u ve kay nafl ma s› sez dim; c› v›l c› v›l bir ha re ket… Be de vi, ka nar ya ka fe sin de yu mur ta dan ye ni ç›k m›fl yav ru la r› gös te ren bir kufl me rak l› s› ne fle siy le, gu ru ruy la:
— Z› gar, z› gar, de di: Kü çük le ri, kü çük le ri...
Ar t›k ba ka ma d›m; bi zi bek le yen fla ma l› mu ta sar r›f oto mo bi li ne do€ ru hü kû met ten yar d›m umar, ona s› €› n›r bir adam ümi diy le, o te lafl la kofl ma ya bafl la d›m.
Önü me fleyh ç›k t›.
Bu Al lah'›n be la s› la net li he ri fi hiç ak rep sok maz m›, di ye hay k›r d›m. Dur gun bir dav ra n›fl la:
— Bir ke re sok tuy du, de di fa kat so kar sok maz ak rep öl dü!..
Re fik Ha lit KA RAY, Gur bet Hi kâ ye le ri
OLAY ÇEVRESİNDE OLUŞAN EDEBÎ METİNLER
1. “Ak rep” hi kâ ye sin de ya zar, çöl ha ya t› ve be de vi le rin ha yat tarz la r› hak k›n da ne dü flü nü yor?
Ya za r›n bu dü flün ce le rin den ha re ket le met ne hâ kim olan zih ni ye ti be lirtiniz.
2. Hi kâ ye yi an lam l› par ça la ra ay› ra rak hi kâ ye de ki ola y›n ge li flim afla ma la r› n› be lir le ye rek s› -n›f ta söz lü ola rak su nu nuz.
3. Hi kâ ye de yer alan ki fli le ri ve bu ki fli le rin özel lik le ri ni ya z› n›z.
4. Hi kâ ye nin geç ti €i me kân ve za man hak k›n da ne ler söy le ye bi lir si niz?
5. Hi kâ ye nin te ma s› ne dir? Aç›k la y› n›z.
6. Et kin lik: “Ak rep” hi kâ ye si ile Ley lâ ve Mec nûn mes ne vi si ni dil ve an la t›m bi çi mi ba k› m›n dan kar -fl› lafl t› r›p me tin ler ara s›n da ki ben zer lik le ri ve fark l› l›k la r› afla €› da ki tab lo ya ya z› n›z.
6. Hi kâ ye türü Türk edebiyat›nda ilk kez ne zaman ortaya ç›km›flt›r? Bu ba€lamda “Akrep” hi-kâyesinin Türk hikâye ge le ne €in de ki ye ri ni be lirtiniz.
7. “Ak rep” hi kâ ye si ile Re fik Ha lit Ka ray’›n ha ya t› ara s›n da pa ra lel lik ler ku ru nuz.
8. “Ak rep” isimli metinde hi kâ ye türüne ait hangi özellikler yer almaktad›r? Belirledi€iniz özellikleri afla€›daki noktalı yere yaz›n›z.
...
...
...
...
...
...
...
...
...
Hikâye Mesnevi
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
Benzerlikler
Farklılıklar
9. “Akrep” hikâyesinde anlatılan olaylarla ilgili yorumlarınızı arkadaşlarınızla paylaşınız.
10. “Akrep” adlı metin hangi açılardan öğretici metinlerden farklılık gösterdiğini açıklayınız.
7. Me tin: Ro man