Müs lü man Türk hal kı nı bir bi ri ne kır dır mak is te yen iç ve dış iha net odak la rı bu is yan la rı ter tip le miş ler di. Düz ce'ye hâ kim olan asi ler Ber zek Se fer'i Düz ce kay ma ka mı, Ma an Ali'yi jan dar -ma ko mu ta nı, Koç Bey'i be le di ye baş ka nı yap tı lar. Düz ce, Bey pa za rı, Göy nük, Ge re de, Hen dek, Saf ran bo lu gi bi yer ler de et ki li olan is yan cı la rın slo gan la rı da Mil lî Mü ca de le'ye kar şı ta vır al dık -la rı nı gös te ri yor du.
...
İs yan cı lar, 18 Ni san 1920'de Bo lu'yu da iş gal et ti ler. İs ya nın ge niş le me si üze ri ne An ka ra Hü -kû me ti, Trab zon Mil let ve ki li Hüs rev (Ge re de) Bey baş kan lı ğın da bir na si hat he ye ti ni Bo lu'ya gön der di. An cak asi ler ta ra fın dan re hin alın dı lar. Asi ler, ha re ket le ri ne de vam et ti ler.
İs ya nın bas tı rıl ma sı için Çer kez Et hem, Bin ba şı Na zım, Kay ma kam Arif, Bin ba şı İb ra him, Ali Fu at Pa şa ve Re fet Bey em rin de ki bir lik ler is yan böl ge sin de asi ler le mü ca de le ye baş la dı lar. 25 Ni -san da Bey pa za rı, 2 Ma yıs ta Göy nük alın dı.
İs yan cı la ra mo ral ver mek is te yen Sad ra zam Da mat Fe rit Pa şa ise İz mit'e gel di.
Di €er ta raf tan is ya n› bas t›r mak la gö rev li Ku va y› mil lî ye kuv vet le rin den Çer kez Et hem em rin -de ki kuv vet ler 23 Ma y›s ta Sa pan ca ve Ada pa za r›'n› ala rak asi le rin ile ri ge len le ri ni ce za lan d›r d›.
Çer kez Et hem kuv vet le ri 26 Ma y›s ta Düz ce'ye gir di. Ayak lan ma y› ç› ka ran lar ve yö ne ten ler idam edi le rek Düz ce is ya n› bas t› r›l m›fl ol du.
Türk İn kı lap Ta ri hi
4. S› n›f ta otur du €u nuz s› ra dan mem nun ol ma say d› n›z bu nu an ne ve ba ba n› za, ar ka da fl› n› za, ö€ ret me ni ni ze ve okul mü dü rü nü ze an la t›r ken ay n› ifa de le ri mi kul la n›r s› n›z? Di lin kul la n› m› n›n bi rey le re ve ile ti şim or ta m› na gö re fark l› lafl ma s› n› na s›l yo rum lu yor su nuz? Bu ko nu da ki düflün -ce le ri ni zi ar ka dafl la r› n›z la pay la fl› n›z.
2. Et kin lik: Sev di €i niz bi ri hak k›n da ki duy gu ve dü flün ce le ri ni zi hiç ko nufl ma dan sa de ce vü cut di li ni zi kul la na rak ifa de et me ye ça l› fl› n›z. Da ha son ra vü cut di li ni kul lan ma dan ay n› fle yi an lat ma -y› de ne yi niz. Kar fl› lafl t› €› n›z zor luk la r› ar ka dafl la r› n›z la pay la fl› n›z.
3. Me tin
KAL PAK LI LAR
...
Ka ra ya ğız mü la z›m, ta ban ca sı nı Şev ket Bey'e ver di. Şev ket, iki man ga ya yak la şan ne fer le ri ile ko şar ca sı na, sö ğüt le rin al tın da ki ke si ği at la dı. Öte ki ler, Düz ce'nin yo lu nu tut tu lar.
Ka sa ba ya doğ ru si lah lan mak için ko şan la rın en ar dın da Sa lih kal mış tı. Onun ya nın da İl yas yü -rü yor, âde ta elin den çe ki yor du. Sa lih, dur ma dan ko nu şu yor du:
“Vay anam vay! Diz le ri min ba ğı hâ lâ çö zük, yü rü be Sa lih!.. Düz ce'yi de tes lim al d›k… Bu ne ifl tir ba ka l›m… Ku va y› in zi ba ti ye'ymiş!.. Bi ze pa di şa hın in zi ba tı sö ker mi? Ne gün le re kal dık… Mil -let ço cuk la rı hep biz den ya na, kör mü bun la rın gö zü… Mil -let ev la dı, mil -let ev la dı na kur şun mu atar mış? Bi zi kur şu na di ze cek ti ha!.. İl yas, kıl kal dıy dı ha!.. Şim di sen sey ret ipe çe ki le cek le ri. Bi -zim ar dı mız da ko ca mil let var da pa ça yı öy le kur tar dık…”
İl yas, pek din le mi yor du Efe'yi. Ön de ki le re ye tiş mek sev da s›n day dı:
“Ne ler söy lü yor sun be Efe’m!.. An la dık, an la dık… Bı rak la f› da Yu suf Bey'e ye ti şe lim…”
“Ye ti şe lim be İl yas… Öl dük mü?”
Bir den bi re Sa lih, da ha da can la nı ver di. Düz ce'ye gir miş ler di, so kak lar yi ne bom boş tu. Yak la -şan tü fek ses le rin den, ka sa ba nın yü re ği nin çarp ma ya baş la dı ğı bel liy di.
Bü tün bir ka sa ba, ta İz mit'ten Bo lu'ya ka dar şe hir ler, ka sa ba lar, düş man lar la bir lik olup ken -di is tik lal le ri ne, ken -di var lık la rı na kas te de mez ler -di. Ta as su bun ayak lan dır dı ğı ca hil ler, şu ur la rı nın al tın da ki mil let sev gi si ni, hak ve hür ri yet duy gu su nu el bet te, Sa lih Efe gi bi, İl yas gi bi, Ni ya zi gi bi duy mak ta, his set mek te ge cik me di ler. On la rı ya nıl tan la rın men fa at le ri için yü rek le ri ni sa tan la rın fo ya sı iki ay dan az bir za man da mey da na çık tı, mağ lup ol du lar.
... Sa mim KO CA GÖZ
1. “Dil” ad lı me tin de yer alan “Kı sa ca söy le ne cek olur sa dil, ay nı za man da her yö nüy le bir ulu sun kül tü rü nün de ay na sı dır; in sa nın ve uy gar lı ğın en önem li be lir ti si ve ara cı dil dir.” yar gı -sın dan ne an la dı ğı nı zı söz lü ola rak ifa de edi niz.
2. “Dil” ad lı me tin de yer alan “Dil, ay nı za man da her yö nüy le bir ulu sun kül tü rü nün de ay na sı dır; in sa nın ve uy gar lı ğın en önem li be lir ti si ve ara cı dil dir.” sö zü nü an la m› de €ifl me ye cek fle kil de ye ni den ifa de edi niz. Bir duy gu, dü flün ce ve ya ola y›n ifa de tar z› n›n ki fli den ki fli ye de €ifl me -si nin sebeplerinin neler olabileceğini belirtiniz.
Anlama - Yorumlama
5. “Bi rin ci Düz ce Ayak lan ma sı” ve “Kal pak lı lar” ad lı me tin den ha re ket le aşa ğı da ki yö ner ge -le ri uy gu la yı nız.
a) Me tin le ri ya z› l›fl amaç la r› ba k› m›n dan kar fl› lafl t› r› n›z. El de et ti ği niz so nuç la rı söz lü ola rak ifa de edi niz.
b) Me tin le ri dil ve an la t›m ba k› m›n dan kar fl› lafl t› r› n›z. El de et ti ği niz so nuç la rı tah ta ya ya zı nız.
6. Da ha ön ce in ce le yip sı nı fa ge tir di ği niz de ği şik tür de ki me tin ler de, di lin fark lı ifl lev ler de kul -la nıl ma sı nın se bep le ri ni açık-layınız.
Savaş Panoramaları, Atatürk ve Kurtuluş Savaşı Müzesi
GÜZEL SANATLAR VE EDEBİYAT
Değerlendirme
A. Aşa ğı da ki cüm le ler de boş bı ra kı lan noktalı yer le ri uy gun ifa de ler le dol du ru nuz.
• ‹n san her tür lü bi ri ki mi ni ……….. ara c› l› €›y la son ra ki ku flak la ra ak ta r›r.
• Gün de lik ha yat ta ko nufl ma di li fark l› d›r. Bi lim de……...………., fel se fe de….…….………, sa nat ta………...kul la n› l›r.
B. Aşa ğı da ki cüm le ler de yer alan bil gi le rin doğ ru olup ol ma dı ğı nı be lir le ye rek uy gun se -çe ne ği işa ret le yi niz.
• Di lin gün lük kul la n› m›y la bi lim, fel se fe ve ede bi yat eser le rin de ki kul la n› m› ay n› d›r.
Do€ ru ( ) - Yan l›fl ( )
• Ay n› di li ko nu flan top lum lar or tak kül tür de €er le ri ni pay la fl›r lar.
Do€ ru ( ) - Yan l›fl ( )
• Ta rih bo yun ca ken di le ri ne öz gü kül tü rü, ede bi ya t› ve me de ni ye ti olan mil let ler bir ya z›
di li ne sa hip tir. Do€ ru ( ) - Yan l›fl ( )
C. Aşa ğı da ki çok tan seç me li so ruları ce vap la yı nız.
1. Dil - insan ve toplum ilişkisiyle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A) Dil, insanlar arasında iletişimi sağlar.
B) Dil, insanlar arasındaki ortak duygu ve düşünceleri geliştirir.
C) Toplumlar kültür değerlerini yeni nesillere dil aracılığı ile taşır.
D) Gelişmiş toplumlar dillerini istedikleri gibi düzenleyebilir.
E) Dil, toplumsal hayatı düzenler ve kolaylaştırır.
2. Ana di li, onu kul la nan bi rey ler ara s›n da kök lü sev gi ba€ la r› olufl tu rur. Bi lin çal t› na dek uza na rak ki fli nin iç var l› €› n› ku fla tan bu ba€ lar, top lum sal ya flam da çok ge rek li olan gü ven duy gu su nun da kay na €› d›r çün kü bir bi ri ni se vip sa yan, bir bi ri ne gü ven du yan bi rey le rin olufl -tur du €u bir top lum da, bi rey le rin ge le cek kor ku su ol maz.
Bu par ça da vur gu lan mak is te nen aşa ğı da ki ler den han gi si dir?
A) Ana di li nin, or tak duy gu lar olufl tur ma da çok önem li bir ifl le vi ol du €u B) Ki fli le rin ye tifl tik le ri or tam la ben lik le ri ara s›n da s› k› bir ilifl ki bu lun du €u C) Ana di lin de ki ses özel li €i nin ki fli le rin dü flün ce ve duy gu la r› n› et ki le di €i D) Ay n› di li kul la nan ki fli le rin, ay n› do€ rul tu da dü flü ne bi le ce €i
E) Ana di li e€i ti mi ne a€›r l›k ve re rek ulu sal duy gu la r› pe kifl tir mek ge rek ti €i
2001 - ÖSS 3. Ül ke mi zin de €i flik böl ge le rin de in san lar ko nu şur ken fark lı ağız lar kul la nır lar ama ya zar ken bu fark l› l›k gö rül mez. Bu nun se bep le ri ni dil ve an la tım ders ki ta bı nı zın “İle ti şim, Dil ve Kül tür”
bö lü mün den fay da la na rak açık la yı nız.
4. Ata türk’ün Türk di li ile il gi li gö rüfl ve dü flün ce le ri ni “Dil” ad l› me tin de yer alan “Dil ol ma dan in san la r›n bir lik te ya fla ma la r›, an la fla bil me le ri, do la y› s›y la bir top lu mu olufl tur ma la r› söz ko -nu su ola ma ya ca €›n dan dil bu aç› dan da önem li dir; bir top lu lu €u top lu ma dö nüfl tü rür.” cüm le si ba€ la m›n da yo rum la y› n›z. Yorumlarınızı arkadaşlarınızla paylaşınız.
1. Me tin