1. “Cen ge Gi der ken” fli i ri nin te ma s› ile Meh met Emin Yur da kul’un ha ya t› ve fli i rin ya z›l d› €› dö -nem ara s›n da pa ra lel lik ler kur ma ya ça l› fl› n›z. Ulafl t› €› n›z so nuç la r› aşağıya yazınız.
...
...
...
...
...
...
...
...
2. “Cen ge Gi der ken” fli i ri ni yo rum la ya rak met nin ya z›l d› €› dö nem de ki fli ir an la y› fl›y la kar fl› lafl -t› r› n›z. So nuç la r› ar ka daş la rı nız la pay la şı nız.
1. Et kin lik: Bir ar ka da fl› n›z s› n› fa da ha ön ce ge tir di €i niz fli ir le ri ka r› fl›k ola rak ve fla ir is mi söy le me den oku sun. Han gi fli i rin han gi fla i re ait ol du €u nu be lir le me ye ça l› fl› n›z. Tah min le ri ni zi se bep -le riy -le bir lik te söz lü ola rak ifa de edi niz.
COŞKU VE HEYECANI DİLE GETİREN METİNLER (ŞİİR)
Anlama - Yorumlama
2. Et kin lik: Ta rih te La le Dev ri ola rak ad lan d› r› lan y›l lar da ki hâ kim zih ni yet ile dö ne min ede bî eser le ri ara s›n da ne gi bi ben zer lik ler var d›r? Bu ben zer lik le rin se bep le ri ne ler dir? Dö ne min fla ir -le ri, La -le Dev ri nin kül tü rel ha ya t› n› na s›l yan s›t m›fl lar d›r? Ulafl t› €› n›z so nuç la r› sözlü olarak ifade ediniz.
1. “Gün Ek sil me sin Pen ce rem den”ad lı me tin de ki Ne do €an gü ne hük müm ge çer,
Ne hâl den an la yan bu lu nur;
Ah ak l›m dan ölü müm ge çer;
di ze le rin de fla ir ne le ri an lat mak ta d›r? Şi ir de şa i rin duy gu la r› nın na s›l ve ne den de €ifl ti ği ni söz lü ola rak ifa de edi niz.
2. Sı nı fa ge tir di ği niz fark lı dö nem ler de ya zıl mış şi ir me tin le ri ni ya pı la rı ba kı mın dan kar şı laş tı rı nız. Şi i ri oluş tu ran ya pı un sur la rı nın dö nem le re gö re fark lı lık gös te rip gös ter me di ği ni tar tı şı -nız. Ulaştığınız sonuçları aşağıdaki noktalı yere yazı-nız.
...
...
...
...
...
3. Et kin lik: Bir pa rag ra f› olufl tu ran öge ler le bir fli i ri olufl tu ran öge le ri kar fl› lafl t› r› n›z. Ben zer lik -le ri ve fark l› lık la rı sözlü olarak ifade ediniz.
3. “Şi ir öy le ay rı bir dil dir ki baş ka hiç bir di le çev ri le mez. Hat ta ya zıl dı ğı di le bi le.” ifa de siy le ne an la tıl mak is ten di ği ni aşağıdaki noktalı yere yazınız.
...
...
...
...
...
4. Bir şi i ri mi yok sa bir düz ya zı yı mı ez ber le me nin da ha ko lay ol du ğu nu tar tı şı nız. Tar tış ma so -nuç la rı nı söz lü ola rak ifa de edi niz.
5. “Gü zel şi ir, ger çek ol ma ya nı te ren nüm eder ama bu te ren nüm et ti ği şey hem ger çek ten da -ha gü zel dir hem de ger çek ten da -ha ger çek tir.” sözünü yorumlayınız.
6. Bir şi i rin her oku yu cu ta ra fın dan fark lı yo rum lan ma sı nın se bep le ri ne ler dir? Söz lü ola rak ifa -de edi niz.
7. Şi ir le rin ya pı un sur la rı ile şa ir le rin sa nat an la yış la rı ara sın da ki iliş ki yi söz lü ola rak ifa de edi -niz.
COŞKU VE HEYECANI DİLE GETİREN METİNLER (ŞİİR)
Değerlendirme
A. Aşa ğı da ki so ruyu söz lü ola rak ce vap la yı nız.
• Oku du €u nuz bir fli i rin han gi fli ir ge le ne €i ne ait ol du €u nu be lir ler ken ne le ri öl çüt al›r s› n›z?
• fii ir de ya p› y› olufl tu ran bi rim le rin özel lik le ri ne ler dir? Aç›k la y› n›z.
Her can l› ya Hak, la y›k olan cev he ri ver di, T›r t›l iki difl bul sa e€er or ma n› yer di!
fia yet ke di ler haf ta da bir uça bil se Dün ya da bü tün ser çe le rin nes li bi ter di...
Be kir Sıt kı ER DO ĞAN
• Yu ka rı da ki dört lü ğün te ma sı ne dir?
• Söy le yifl tar z›, uyak, re dif, iç uyak, ali te ras yon ve aso nans gi bi ses ben zer lik le ri nin fli ir de -ki ifl lev le ri ne lerdir? Aç›k la y› n›z.
• Bir fli i rin her okun du €un da ye ni ve fark l› an lam de €er le ri ka zan ma s› n›n se bep le ri ne ler ola bi lir?
B. Aşa ğı da ki cüm le de boş bı ra kı lan noktalı yeri uy gun ifa dey le dol du ru nuz.
• fii ir de ses ve an lam kay nafl ma s›n dan olu flan bi rim ler te ma y› olufl tu rur. fii ir de ki bu te ma -ya ... de nir.
• fii ir de ke li me le rin ken di an lam la r› d› fl›n da kul la n›l ma la r›y la ka zan d›k la r› an lam de €er -le ri ne……….de nir.
• Bir sözcü€ü benzetme amac› gütmeden baflka bir sözcük yerine kullanarak yap›lan söz sanat›na ………denir.
C. Aşa ğı da ki cüm le ler de yer alan bil gi le rin doğ ru olup ol ma dı ğı nı be lir le ye rek uy gun se -çe ne ği işa ret le yi niz.
• fiiirler, yaz›ld›klar› dönemin sosyal, siyasal ve kültürel hayat›ndan izler tafl›r.
Do€ ru ( ) - Yan l›fl ( )
• fii irin yapı özellikleri edebî dönemlere göre değişmez. Do€ ru ( ) - Yan l›fl ( )
• fii ir de ifl le nen te ma n›n fla ir le ve ya z›l d› €› dö nem le ilifl ki si var d›r. Do€ ru ( ) - Yan l›fl ( )
• Şi ir de bi rim ler bel li bir dü şün ce ve duy gu et ra fın da bir le şir. Do€ ru ( ) - Yan l›fl ( )
• Ke li me le rin gün lük kul la n› m›n da ki an lam la r› n›n s› n›r l› ol ma s›n dan do la y› fla ir ler im ge ye
bafl vu rur lar. Do€ ru ( ) - Yan l›fl ( )
• fii ir de ahenk; ses ak› fl›, söy le yifl, ri tim, öl çü ve her tür lü ses ben zer li €iy le sa€ la n›r.
Do€ ru ( ) - Yan l›fl ( )
• fii ir de her dö ne min ken di ne öz gü bir ses ve ri tim an la y› fl› var d›r. Do€ ru ( ) - Yan l›fl ( )
• fii ir ge le ne €i, da ha ön ce ya fla m›fl fla ir le rin eser le riy le olu flur. Do€ ru ( ) - Yan l›fl ( )
Ç. Aşa ğı da ki çok tan seç me li so ruyu cevaplayınız.
1. fii ir öy le si ne bir dil sel dü zen le me dir ki söz cük ler den bi ri ç› ka r› l›r ya da bi ri nin ye ri de €ifl -ti ri lir se fli i rin tüm bü yü sü bo zu lur.
Bu cüm le de an la tıl mak is te nen le aşa ğı da ki ler den han gi si ara sın da an lam ca ya kın lık yok tur?
A) fii ir de her söz cük bu lun du €u yer de gü zel dir.
B) Söz cük, fli i rin en önem li öge si dir.
C) fii ir de dil, ken di ne öz gü bir bi çim de kul la n› l›r.
D) fii i rin di li, se çi len im ge le rin çe flit li li €iy le zen gin le flir.
E) fii i rin gü zel li €i, söz cük le rin bir bir le riy le uyu mun dan ge lir. 2000 - ÖSS
2. Bir ya zar flöy le di yor: “Söz cük le rin de di €i ni an l› yo rum, bü tün özel lik le ri ni bi li yo rum, hep -si nin ta d› na va r› yo rum ama on la r› yan ya na ge ti rir ken ye ni ça€ r› fl›m lar ya ra ta m› yo rum.”
Bu cüm le de ki al tı çi zi li söz le an la tıl mak is te nen aşa ğı da ki ler den han gi si dir?
A) Çok kul la n› lan söz cük le ri ye€ le me mek B) Bir bi rin den ko lay ca ay› ra ma mak
C) Yer le flik kul la n›m la r›n d› fl› na ç› ka ma mak D) Ara la r›n da an lam ilifl ki si ku ra ma mak
E) Ya p› t›n içe ri €i ne gö re bi çim len di re me mek 2005 - ÖSS
3. Ela göz le ri ne kur ban ol du €um Yü zü ne bak ma ya do ya ma d›m ben
‹b ret için gel mifl der ler ci ha na Nok ta d›r ben le rin sa ya ma d›m ben
Ka ra ca oğ lan
Bu dört lük le il gi li aşa ğı da ki yar gı lar dan han gi si yan lış tır?
A) 11'li he ce öl çü süy le ya z›l m›fl t›r. B) Re dif var d›r.
C) Tam uyak kul la n›l m›fl t›r. D) Kofl ma tü rü nün özel lik le ri ni ta fl› mak ta d›r.
E) Ben zet me sa na t›n dan ya rar la n›l m›fl t›r.
2006 - ÖSS 4. Ses le nir se ni ba na ovam, da €›m,
Ne re git sem bu lur be ni ar›n m›fl.
Bir ça€ ki akar öte le re,
Bir ak ki yü ce ata lar, bir al ki ulu o€ul lar, Türk çem, be nim ses bay ra €›m...
Fa zıl Hüs nü DAĞ LAR CA
Yu ka rı da ki di ze ler de şa ir, ……… di le ge tir mek te dir.
Bu cüm le de bofl b› ra k› lan ye re afla €› da ki ler den han gi si ge ti ril me li dir?
A) sev gi li si ne olan has re ti ne B) Türk çe ye olan sev gi si ni C) bü yük le ri ne olan say g› s› n› D) do €a ya olan hay ran l› €› n›
E) ya fla ma olan ba€ l› l› €› n›
COŞKU VE HEYECANI DİLE GETİREN METİNLER (ŞİİR)
5. (I) Gü nefl ya vafl ya vafl yük se lir ken an tik kent ay d›n lan ma ya bafl l› yor. (II) Gü nefl le bir lik te, ken tin geç mi flin de ki bi lin me yen yön le rin de or ta ya ç› ka ca €› n› sa n› yor in san ama bir sü re son ra ya n›l d› €› n› an l› yor. (II I) Yüz y›l lar d›r yal n›z l› €a al›fl m›fl, unu tul mufl bu ken tin geç mi fli ni dü flü nü -yor. (IV) Aca ba bu ti yat ro sah ne sin de kaç oyun ser gi len di, ode on da ne gi bi so run lar tar t› fl›l d›, ölü mü ne sa vafl lar na s›l ya flan d› bu ra lar da? (V) Bu gün, bü tün bun lar dan ha ber siz, ta rih sah ne -sin de ki ro lü nü ta mam la m›fl ve ma€ rur bir ses siz li €e gö mül müfl bir kent le kar fl› kar fl› ya y›z.
Bu par ça da ki nu ma ra lan mış cüm le le rin han gi le rin de ki şi leş tir me sa na tı var dır?
A) I ve II B) I ve IV C) III ve IV D) III ve V E) IV ve V
2006 - ÖSS 6. Okur, onun fli ir le ri ni okur ken de ri ne in dik çe ye ni tat lar la, ye ni bul gu lar la kar fl› la fla cak -t›r. Sö zün gi zem li bo yut la r› n›n pe fli ne dü fle cek tir. fii i ri ye ni den kur gu la ya cak -t›r. Bu an lam da, her ke se aç›k bir fli ir de €il dir onun fli i ri. Art ala n› ala bil di €i ne ge nifl fli ir ler dir. Ta rih ten fel se fe ye, de €i flik bi lim dal la r›n dan dev fli ril mifl ve ri ler, bun lar da bi rer mo tif ola rak ç› kar kar fl› m› za. Ki mi za man da bu ve ri ler, im ge le re dö nü flür; ben zet me ler, me caz lar, is ti are ler bi çi min de iç do -na n› m› n› olufl tu rur fli ir le rin.
Aşa ğı da ki ler den han gi si bu par ça da sö zü edi len şa i rin bir özel li ği de ğil dir?
A) An la fl› l›r l› €› güç fli ir ler yaz ma
B) fii ir le ri ni ya zar ken fark l› alan lar da ki ça l›fl ma lar dan ya rar lan ma C) Sa nat sal bir söy le yi fle bafl vur ma
D) Yo ru ma aç›k fli ir ler olufl tur ma E) An lam ca aç›k fli ir le ri de €er siz bul ma
2005 - ÖSS 7. Bu fla i ri miz, sa nat ya fla m›n dan gel mifl geç mifl, es ki ye ni bü tün fli ir ak›m la r›n dan, bi çim de ne me le rin den, tek nik ler den us ta ca ya rar lan ma s› n› bil mifl ti. Ya rar lan d› €› kay nak lar dan al d›
-€› im ge le ri, ken di fli ir tez gâ h›n da ye ni den do ku mufl; on la ra, ken di bo ya s› n› vur mufl tu.
Bu par ça da ge çen “Ya rar lan dı ğı kay nak lar dan al dı ğı im ge le ri, ken di şi ir tez gâ hın da ye ni den do ku muş; on la ra, ken di bo ya sı nı vur muştu.” sö züy le an la tıl mak is te nen aşa ğı da ki ler -den han gi si dir?
A) Oku run dün ya s› n› dü flün sel ve sa nat sal yön den zen gin lefl tir mek B) Bu gü ne de €in yaz d›k la r›y la ye tin me yip sü rek li ye ni lik ler ara mak C) Ki mi ya p›t lar da ki ek sik lik le ri, ken di ya p›t la r›n da gi der me ye ça l›fl mak D) Okur la r›n, ya p›t la r›n dan da ha çok tat al ma la r› n› sa€ la mak
E) Bafl ka la r›n dan al d›k la r› n›, ki fli sel ve öz gün bir bi çi me dö nüfl tür mek
2002 - ÖSS