...
Bih ruz Bey ilk he ves le befl al t› ay ka dar ka lem de ki va zi fe si ne de vam et ti. Fran s›z ca bir cüm le yi da ha do€ ru dü rüst oku ma y› bi le be ce re me di €i hâl de ku lak tan dol ma befl on ke li me ile ya lan yan -l›fl gü ya Fran s›z ca ko nu flu yor; en alaf ran ga genç be yle rin ta v›r, k› ya fet, hâl ve ha re ket le ri ni bir may mun us ta l› €›y la tak lit et mek te ger çek ten bü yük bir ba fla r› gös te ri yor du.
Bih ruz Bey, ana s› n›n ba ba s› n›n bi ri cik ev la d› ol du €u için za ten pek fl› ma r›k bü yü tül müfl tü. Pa -fla n›n zen gin li €i, o€ lu nun her is te di €i fle yi ko lay ca el de ede bil me si ne el ve rifl li ol du €u gi bi genç lik ica b› ba z› afl› r› te ma yül le ri de hiç bir ta raf tan diz gin len me di €i için Ba b›â li’de ki gö re vi ne gi dip gel -me yi de gün den gü ne sey rek lefl tir -me ye bafl la m›fl t›.
Ka le me git me di €i gün ler ise saç la r› n› kes tir mek, ter zi ye el bi se ›s mar la mak, kun du ra c› ya öl çü ver mek gi bi hiç ek sik ol ma yan ve si le ler le Be yo€ lu’nda, öte de be ri de va kit ge çi rir; cu ma la r›, pa zar -la r› da sa bah le yin özel ö€ ret men le riy le ya r›m flar sa at ders mü za ke re sin den son ra ev den f›r -lar; o me si re se nin, bu me si re be nim ak fla ma ka dar hay laz hay laz so kak la r› ar fl›n lar du rur du.
Babasıyla birlikte vilayetlerde bulunduğu günlerde en büyük zevki -sırmalı elbiseler içinde, mi-dilli veya at üstünde- arkasında çifte çifte uşaklarla sokak sokak gezip dolaşmaktan ibaret olan bu cici bey, İstanbul’a geldikten sonra üç şeye merak sarmıştı: birincisi araba kullanmak, ikincisi alaf-ranga beylerin hepsinden daha şık daha süslü gezmek, üçüncüsü de Beyoğlu’ndaki tatlısu Frengi berberler, kunduracılar, terziler ve gazinolardaki garsonlarla, başını gözünü yararak, Fransızca ko-nuşmak..
... Re ca izâ de Mah mut Ek rem
4. Metin ...
ŞIK
‹fl te bi zim fia t›r za de böy le kor se li, pud ra l› fl›k lar dan d›r. Mo da ya pek me rak l› d›r. Fa kat var l›k ba k› m›n dan öy le ün lü ter zi le rin dük kân la r› na ya na fla cak du rum da ol ma d› €› için so kak iç le rin de, ten -ha yer ler de ça l› flan sü ne pe ter zi le rin bafl la r› na be la olur. Çün kü bir pan to lo na, bi çi lip di kil me -hak k›
ola rak hem üç çey rek me ci di ye den faz la ver mez hem de pan to lo nu ba ca €› na giy dik ten son ra ün lü Mir’in mar ka s›n da ki us ta l› €› gö re me di €i için za val l› ter zi ye bir söy le me di €i ni b› rak maz. Ni ha yet ge -tir di €i ku ma fl› zi yan et mifl ol du €u nu söy le ye rek üç çey re €in yüz pa ra s› n› da ha kes me ye kal k› fl›r.
Ör ne €in bu y›l dar el bi se giy mek mo da de €il mi? Bi zim fia t›r za de kos tü mü o ka dar dar lafl t› r›r ki öte ki fl›k la r›n ki ger çek ten onun kos tü mü nün ya n›n da bol ka l›r. Ya ka l›k la r›n en li lefl ti €i ni gö rün ce er te si gün ku lak la r› n›n uç la r› na de €e cek ka dar en li bir ya ka l›k dik ti rip ta kar. ‹fl te her sü sü böy le ben zet me ve ya ben zet me yi de afl› ra rak mo da olan her fley ne ise onun pek afl› r› s› n› ya pa rak âle me gü -lünç olur.
El de me rak l› çok. So kak ta ona rast la yan lar ak l›n dan zo ru olup ol ma d› €› n› an la mak için dik kat le yü zü ne bak t›k ça za val l› fia t›r za de, “‹fl te bu gün kü k› ya fet ve sü sü mün ol gun lu €u halk üze rin de et ki -si ni gös ter di. Her kes kos tü mü me, gü zel li €i me hay ran olu yor.” di ye se vi nir. Ve za ten De li Cor ci gi bi oyu na ya k›n hop pa l›k la yü rü mek âde ti iken bu gün z›p z›p s›ç ra mak de re ce le ri ne va r›r.
Şatırzade, süse, düzene olan meraklı ölçüsünde yüz bakımından çirkindir. Zaten çirkinlerin süse düşkünlükleri güzellerden fazla değil midir?
... Hü se yin Rah mi GÜR PI NAR
1. “Fatih-Harbiye”, “Fe lâ tun Bey ile Râ k›m Efen di”, “Araba Sevdası” ve “Şık” adlı me tin ler den ha re ket le ese rlerin ya z›l d› €› dev rin sos yal ve kül tü rel ya p› s› ile il gi li özel lik le ri be lir le yi niz. Eser ler ya z›l d›k la r› dö ne min sos yal ya p› s›n dan ve kül tü rel özel lik le rin den na s›l et ki len mifl tir? Aç›k la -y› n›z.
2. “FatihHarbiye”, “Fe lâ tun Bey ile Râ k›m Efen di”, “Araba Sevdası” ve “Şık” adlı me tin ler de -ki yan l›fl Ba t› l› lafl ma an la y› fl› ile il gi li ben zer lik le ri belirleyerek aşağıda boş bırakılan yere yazınız.
Ya zar la r›n ben zer yak la fl›m lar da bu lun ma la r› n›n se bep le ri ne ler ola bi lir? Aç›k la y› n›z.
...
...
...
...
...
1. Et kin lik:“Fatih-Harbiye”, “Fe lâ tun Bey ile Râ k›m Efen di”, “Araba Sevdası” ve “Şık” adlı metinleri yapı, tema, dil ve anlatım bakımından karşılaştırınız. Ulafl t› €› n›z so nuç la r› mad de ler hâ lin -de tahtaya ya z› n›z.
3. “FatihHarbiye”, “Fe lâ tun Bey ile Râ k›m Efen di”, “Araba Sevdası” ve “Şık” adlı me tin le ri ya z› l›fl ta rih le ri ne gö re s› ra la ya rak ya zar la r›n bu me tin le ri ka le me al›r ken ken din den ön ce ki me tin -ler den et ki le nip et ki len me dik le ri ni be lir le me ye ça l› fl› n›z. So nuç la r› ar ka dafl la r› n›z la pay la fl› n›z.
4. “Fe lâ tun Bey ile Râ k›m Efen di” ro ma n›n dan al› nan par ça da “su pe so pa” “ka fe o le ko -va la, kar yo la “ke li me le ri nin söy le yifl ben zer li €in den ya rar la n› la rak kur gu la nan di ya log lar -var d›r.
Türk ede bi ya t›n da han gi ede bî tür de ben zer kul la n›m la ra rast lan mak ta d›r? Bu du ru mu ge le nek -le ilifl ki -len di ri niz.
5. Türk ede bi ya t›n da yan l›fl Ba t› l› lafl ma y› elefl tir me ge le ne €i ne za man bafl la m›fl t›r? Ah met Mit hat Efen di, Re ca izâ de Mah mut Ek rem ve Hü se yin Rah mi Gür p› nar’›n söz ko nu su ge le ne €in olufl -ma s›n da ki ye ri ne dir? Aç›k la y› n›z.
2. Et kin lik: Me tin ler de mo dern lefl me yi yan l›fl an la m›fl, yoz lafl m›fl tip ler yer al mak ta d›r. Gü nü mü zün sos yal olay la r› içe ri sin de siz de dü flün ce ve dav ra n›fl bi çim le ri ni yer di €i niz tip le ri ko nu alan k› -sa bir ya z› ka le me al› n›z.
6. Oku du €u nuz ro man par ça la r›n dan yo la ç› ka rak Merakî Efendi, Bih ruz Bey, fia t›r za de ve Ne -ri man’›n ki fli lik ya p› la r›nı belirleyiniz. Belirlediğiniz özellikle-ri aşağıdaki tabloda boş bırakılan yer-lere yazınız. Bu kahramanların birbirlerine benzeyen yönlerini sözlü olarak ifade ediniz.
Merakî Efendi
Bihruz Bey
fiat›rzade
Neriman
Ne kadar bilirsen bil, söylediklerin karşındakilerin anlayabileceği kadardır.
Mevlânâ
DON Kİ ŞOT
...
O s› ra da, Don Ki flot ova da otuz ka dar yel de €ir -me ni gö rün ce si lah floru San flo'ya ses len di:
“Dos tum, flan s› m›z ya ver gi di yor, flu kar fl› da ki müt hifl dev le ri gö rü yor mu sun? Sa y› la r› otuz dan faz la, bun lar ile sa va fl›p hep si ni öl dü re ce €im. Ala ca
-€› m›z ga ni met ler ile zen gin lefl me ye bafl la ya ca -€›z.
Bu al çak ya ra t›k la r› yer yü zün den kal d›r mak ile Tan -r› ’ya hiz met et mifl de ola ca €›m.”
San flo hay ret le:
“Han gi dev ler?” de di.
Don Ki flot:
“‹fl te flu gör dük le rin, kol la r› da ne ka dar bü yük. Bun la r›n için de kol la r› iki fer sah uzun lu €un -da olan lar bi le var d›r.
“Fa kat efen dim, aman dik kat edin, on lar dev de €il yel de €ir me ni. Si zin kol zan net tik le ri niz de ka nat lar dan bafl ka bir fley de €il.”
“Se nin ma ce ra lar da hiç tec rü ben ol ma d› €› gö rü lü yor e€er kor ku yor san bu ra dan çe ki lip bir kö fle de du a et me ye bafl la, ben de eflit flart lar için de bu lun ma d› €›m hâl de, bu teh li ke li sa va fla gi -ri fle ce €im.”
Bu söz le ri söy ler söy le mez Ro si nan te (Rosinante)'yi mah muz la y›p de €ir men le re sal d›r d›. Bun -la r›n dev de €il yel de €ir me ni ol du €u nu ba €› ra ba €› ra söy le yen San flo'yu din le mi yor du bi le. ‹flin ga rip ta ra f› de €ir men le re yak lafl t› €› hâl de fik ri ni hiç de €ifl tir me me siy di.
Bü tün gü cüy le ba €› ra rak:
“Kaç ma y›n al çak ya ra t›k lar, si ze sal d› ran flö val ye tek ba fl› na çar p› fl› yor.” di yor du.
Tam bu s› ra da bi raz rüz gâr ç›k m›fl, de €ir men le rin ka nat la r› da dön me ye bafl la m›fl t›.
Don Ki flot söz le ri ne de vam la:
“Ne yap sa n›z bo flu na, kol la r› n› z› Bri are e (Briare) de ni len de vin kin den faz la da sal la sa n›z ce za -n› z› ve re ce €im.”
Bu söz le rin den son ra kal ka n› n› öp tü ve ca n› n› Dül si ne'si ne ema net ede rek m›z rak el de, ilk de
€ir me nin ka na d› na sal d›r d›. Dön mek te olan ka nat Don Ki flot'u at›y la bir lik te ha va ya kal d› r›p yir mi ad›m öte ye f›r lat t›. San flo efle €i ni ala bil di €i ne sü rüp efen di si nin im da d› na ko flu yor du. fiö val -ye miz öy le flid det li düfl müfl tü ki at ufla €›, ken di si ni kal d›r mak ta epey zor luk çek ti.
“Tan r› fla hi dim ol sun, bun lar yel de €ir me ni dir, dik kat edin di ye o ka dar ba €›r d›m, bu na inan -ma -mak için in sa n›n ka fa s›n da bafl ka de €ir men le rin dön me si ge re kir.”
Kah ra ma n› m›z:
“Sus, sus dos tum San flo!” di ye ba €›r d›. “‹n san ka de ri nin oyun la r› n› en faz la sa vafl za man la r›n da an lar. Ne ler ol du €u nu flim di çok iyi an l› yo rum. Dev le ri yen mek fle re fi ni elim den al mak için on -la r› de €ir men flek li ne sok tu. Sab re de lim, k› l› c›m, er geç onun bü yü le ri ni alt ede cek tir.”
San flo:
“Uma r›m!” di ye rek flö val ye yi omuz la r› ye rin den oy na m›fl olan Rosi nan te'nin s›r t› na bin dir di.
Kah ra ma n› m›z, at› na bi nin ce do€ ru ca La pi ce (Lapis) li ma n› yo lu nu tut tu. Ge le ni ge çe ni o ka dar çok olan bir ye rin ta bii ki ma ce ra la r› da bol ola cak t›r. Yal n›z de €ir men ka na d› n›n k›r d› €› m›z -ra €› na çok ac› yor du. Hat ta San flo'ya:
Rafael Hernandez PEREIRA, Don Kişot
“Dos tum bir eser de oku mufl tum, Pe rez de Var gas (Peres dö Varga) is min de bir ‹s pan yol flö val ye si, bir sa vafl s› ra s›n da k› l› c› k› r›l d› €› için bir me fle da l› ve ya kü tü €üy le o ka dar çok M›r g›pl› y› öl dür müfl tü ki ken di si ne te pe le yi ci la ka b› n› tak m›fl lar. Ben de Var gas gi bi ya pa ca €›m. ‹lk rast la ya ca €›m me fle a€a c›n dan bir dal ke se ce €im ve bu nu si lah ola rak kul la na ca €›m. Bu nun la öy le kah -ra man l›k lar gös te re ce €im ki sen de bun la -ra fla hit ol mak la gu rur du ya cak s›n.” de di.
San flo:
“Uma r›m fa kat bir par ça do€ ru lun, pek yan yan gi di yor su nuz.” de di.
“Do€ ru su, düfl tü €üm den be ri ca n›m ya n› yor, fli kâ yet et mi yo rum çün kü fli kâ yet et mek ba fl› bofl flö val ye le rin fla n› na ya k›fl maz. On la r›n ka r›n la r› ya r› l›p ba €›r sak la r› f›r la sa bi le yi ne ses ç› kar ma ma -la r› ge re kir.”
“Vay ca n› na! E€er fli kâ yet et mek si lah flor la ra da ya sak sa ne ya pa ca €›m? Çün kü en kü çük bir t›r m›k ye sem de ri mi yü zü yor lar m›fl gi bi ba €› r› r›m. Fa kat efen dim, ye mek saa ti gel medi mi ne der -si niz?”
Don Ki flot, ken di si ni aç his set me di €i ni fa kat ca n› is ter se ye me €i ni yi ye bi le ce €i ni San flo'ya söy -le di. Bu iz ni al›n ca San flo efle €i nin üze ri ne ku rul du, hey be sin den yi ye cek -le ri ni ç› kar d›. O an da ma ce ra pe flin de kofl mak tan da ha iyi bir fley ola ma ya ca €› n› dü flü ne rek efen di si ni iz li yor du.
Gün ba t›n ca ma ce ra c› la r› m›z ge ce yi a€aç lar al t›n da ge çir di ler. Don Ki flot, sa€ lam bir dal se çip m›z ra €› n› ora ya as t›. Or man lar da ve çöl ler de bu lun duk la r› za man uy ku sa ati ni, yal n›z sev gi li le ri ni dü flün mek le ge çi ren flö val ye le ri tak lit et mek için bü tün ge ce göz le ri ni yum ma dan yal n›z Dül -si ne’-si ni dü flün dü dur du. Fa kat San flo sa ba ha ka dar m› fl›l m› fl›l uyu du. E€er efen di -si ses len me mifl ol say d› ne yük se len gü ne flin yü zü ne vu ran ›fl›k la r› ne
de sa bah olur ken c› v›l da ma ya bafl la yan kufl la r›n se si ken di si ni uyan d› ra ma ya cak t›. Göz le ri ni aç›n ca he men fli fle si ni kap t› fa kat onu da ha ha fif le mifl bu lun ca üzül -dü.
Kah ra ma n› m›z ise âfl› ka ne dü flün ce ler ile ol duk ça doy mufl ol du €un dan kah val t› dan vaz geç ti. ‹ki si de hay van la r› na at la ya rak yo la ko yul du lar, üç sa at git tik -ten son ra La pi ce li ma n› na var d› lar.
Don Ki flot:
“Kar de flim San flo, ar t›k bu ra da ma ce ra de ni len fle -ye kol la r› m› z› aça bi li riz. Fa kat her fley den ön ce sa na ve re ce €im flu ö€ü dü sa k›n unut ma. Be ni en müt hifl bir teh li ke de bi le gör sen sa k›n k› l› c› na sa r› l›p o teh li ke ye at›l ma. Sen an cak ba na hü cum eden ler ayak ta k› m›n dan kim se ler se çar p› fla bi lir sin. E€er hü cum eden flö val ye ler se sen flö val ye fla n› na sa hip ol ma d› €›n dan, dö vü -fle gi rifl men ka nun la r› m› za ters olur.” di ye hay k›r d›.
... Cer van tes
1. “Don Kişot” adlı metni an lam l› kü çük par ça la ra ay› r› n›z. Her par ça y› bü tün le bir lik te an lam lan d› r› n›z. Met nin bü tü nü ile met ni oluş tu ran kü çük par ça la rın dil, ya pı, ve an lam ba kı mın dan iliş -ki si ni söz lü ola rak ifa de edi niz.
2. Don Ki flot’un yap t›k la r› n› na s›l de €er len di ri yor su nuz? Fark l› dü flün ce le ri tah ta ya ya z› n›z.
Pablo Picasso (Pikasso), Don Kişot ve Sanşo
OLAY ÇEVRESİNDE OLUŞAN EDEBÎ METİNLER
1. Et kin lik: Grup lar olufl tu ru nuz. “Don Ki flot” ro ma n›n dan al› nan me tin par ça s› n› da ha ön ce seç ti €i niz bi lim sel ya z› lar la an lam la r› ba k› m›n dan kar fl› lafl t› r› n›z. Ede bî me tin de ki an lam la bi lim -sel me tin de ki an lam fark l› l›k la r› n› mad de ler hâ lin de s› ra la y› n›z.
3. Oku yu cu nun kül tür se vi ye si, ya fl›, ye tifl ti €i sos yal or tam vb. un sur lar bir met nin an la fl›l ma s›
ve yo rum lan ma s› n› na s›l et ki ler? Siz de oku du €u nuz me tin den ç› kar d› €› n›z fark l› an lam ve yo rum -la r› ar ka dafl -la r› n›z -la pay -la fl› n›z.
4. “Don Ki flot” ad l› met nin an la m› ile si zin me tin ile il gi li yo rum la r› n› z›n fark l› l›k la r› ve ben
4. “Don Ki flot” ad l› met nin an la m› ile si zin me tin ile il gi li yo rum la r› n› z›n fark l› l›k la r› ve ben