LİTERATÜRDE YAPILAN ÇALIŞMALAR

Literatürde verimlilik ve teknoloji yönetimi ili ilgili birçok çalışma yapılmıştır. Çalışmalarda; bu çalışmada da olduğu gibi; genel olarak teknolojinin hızla gelişim gösterdiği ve işletmelerin ve hatta kişilerin buna ayak uydurarak işlerini daha kolay hale getirmeye çalıştığı vurgulanmaktadır.

Bankacılık alanında Swierczek vd (2005), Huang (2005), Prasad ve Harker (1996) yaptıkları çalışmalarda bilgi teknolojilerine yapılan yatırımlarla verimliliğin artışı arasında olumlu ilişki kurmuşlardır. Bunun yanında teknoloji kullanmayan bölümlerin verimlilik durumlarında herhangi bir değişiklik bulunmadığı da ayrıca belirtilmiştir. Bankacılık sektöründe bilgi teknolojilerinin kullanımı diğer sektörlerde de olacağı gibi güvenlik donanımının kuvvetli olmasını da gerektirmektedir. Güvenilirliği yüksek olan bilgi teknolojilerinin kullanımı daha sık olmakta ve yarattığı fayda ise paralel olarak artış göstermektedir. Bunun haricinde, Valverde vd. (2007), bankacılık sektöründe işletmenin bulunduğu iş çevresine, maliyet fonksiyonlarına etki eden teknolojik etkilere ve banka verimliliğine olan etkilerine ilişkin yaptıkları araştırmada 3 farklı Avrupa Birliği ülkesinde farklı maliyet verimlilikleri hesaplayarak teknolojinin kullanımında aynı coğrafyadaki farklılıkları vurgulamışlardır.

Üretim sektörüyle ilgili yapılan çalışmalarda bilgi sayar ağlarının kurulumu ve alanda çalışan işçilerin verimliliği arasında pozitif ilişki ortaya koyan Atrostic ve Nguyen (2005)’e ek olarak bu verimliliğin artması için insan-makine uyumuna ve teknolojik değişikliklerin çalışanlar tarafından tepki ile karşılanmaması için uyumlu teknolojilerin uygulanması gerektiğine değinmekte yarar olacaktır. Uyumsuzluklarla karşılaşıldığında bilgi teknolojileri çözüm ve verimlilik artışı yaratmak yerine sorun yaratan ekipmanlar olarak görülecektir. Etkili kullanımda Lago Da Silva ve Fischmann (1999)’ın tedarik zincirleri üzerinde yaptığı çalışmada belirttiği gibi stoksuzluk maliyetlerinde azalacak, daha yüksek satış rakamlarına ulaşılabilecektir. Bunun yanında elektronik veri değişimi sayesinde hem işletme içi hem de tedarik zinciri boyunca iletişim ve iletişimle beraber teknik bakımdan örgütsel ve örgütler arası öğrenme düzeyi artacaktır.

4. KOBİ’ler ve Verimlilik Kongresi, İstanbul Kültür Üniversitesi, 7-8 Aralık 2007

121

4.UYGULAMA

4.1. Araştırmanın Önemi ve Amacı

İşletmeler arası rekabetin odak noktasının yeni veya yenilikçi ürünlerin istenen zamanda ve kalitede uygun fiyatla müşterilere ulaşabilmesinde teknolojik gelişme ve teknolojik yeniliklerin çok büyük bir önemi bulunmaktadır. Bunun yanında teknolojinin işletme içi iletişimi sağlamada ve tedarikçilerle olan işbirliğinde aksamalara azaltmada da önemli rol oynamaktadır.

Çalışmada işletmelerde kullanılan teknolojinin çalışanlar tarafından algılanma düzeyi ve bu çalışanların yaptıkları ilerde yarattığı kolaylık ortaya konmaya çalışılmıştır. Böylelikle cevaplayıcıların kendi içlerinde bir karşılaştırma yaparak kendi verimliliklerini karşılaştırmaları sağlanmıştır.

4.2. Araştırmanın Yöntemi

Yapılan araştırmada İzmir Atatürk Organize Sanayi Bölgesi (AOSB)’nde üretim ve montaj alanlarında faaliyet gösteren işletmelerde; çalışanların bilgi teknolojilerinin kullanımında algıladıkları faydaya, bilgi teknolojilerinde algıladıkları kullanım kolaylığına ve bunların verimlilik üzerine etkilerini ortaya koymaya yönelik bir anket çalışması gerçekleştirilmiştir. Uygulanan anket dört ana bölümden oluşmaktadır.

Anketin birinci bölümünde anketi yanıtlayacak olan işletme çalışanlarına bilişim teknolojilerinin çalışma hayatında kullanılması ile elde edilebilecek faydalar konusunda görüşleri sorularak; bilişim teknolojilerinin kullanımda algılan faydayı ortaya koymak amaçlanmıştır. Bu bölümde toplam on adet faktöre yer verilmiştir.

Anketin ikinci bölümünde, araştırmaya katılan işletmelerde çalışanlara bilişim teknolojilerinin çalışma hayatında kullanılmasının kullanım kolaylığı açısından değerlendirmeleri amacıyla on adet faktöre yer verilerek bilişim teknolojilerinin algılanan kullanım kolaylığı belirlenmeye çalışılmıştır.

Anketin üçüncü bölümünde araştırmaya katılan işletmelerin teknoloji dönüşümdeki başarı faktörlerini saptamak amacıyla toplam yirmi altı adet faktör anketi yanıtlayanlara yöneltilmiştir.

Anketin son bölümünde işletmelerin faaliyet alanları, faaliyet süreleri, sahip oldukları kalite yönetim sistem belgeleri, sermaye yapıları, personel sayıları, faaliyet gösterdiği pazarlar, üst yönetim kadroları ve anketi yanıtlayan kişi ile ilgili tanımlayıcı bilgiler yer almaktadır.

4.3. Veri Toplama Yöntemi

Yapılan çalışmada veri toplama aracı olarak anket formu kullanılmıştır. Anketlerin uygulanması sırasında, anketlerin geri dönüş oranını artırmak amacıyla, AOSB internet sitesinden elde edilen katılımcı üye listesinden; anket gönderilmesi planlanan işletmelerin iletişim bilgilerinden yararlanılarak ilgili kişilerin iletişim bilgileri yapılan telefon görüşmesi ve gönderilen elektronik postalar ile saptanmıştır. Hazırlanan anketin ve internet sitesinin anlaşılabilirliğini ve yanıtlayıcı açısından eksikliklerini belirlemek amacıyla katılımcı listesinde yer alan anket gönderilmesi saptanan ilk on işletmeye ön anket çalışması uygulanmıştır. Katılımcılardan sağlanan geri bildirimlerle anket sorularında ve internet sitesine gerekli iyileştirmeler ve değişiklikler gerçekleştirilmiştir.

Anketlerin belirlenen firmalara gönderilmesinde tamamen elektronik ortam kullanılmıştır. Anketler elektronik posta ve hazırlanan “http://verimlilik.zinciri.com” adlı internet sitesi ile katılımcılara ulaştırılmaya çalışılmış ve yanıtlar aynı şekilde elektronik ortamda internet ve elektronik posta yardımıyla toplanmıştır. Katılımcıların yanıtlama oranını artırmak amacıyla anketlerin belirtilen elektronik posta adreslerine gönderildiğini bildiren, teyit ve bilgilendirme amaçlı telefonlar edilmiştir.

Uygulanan anket çalışmasının birinci bölümünde yer alan “Bilişim Teknolojilerinin Kullanımda Algılanan Fayda” yı ve ikinci bölümde yer alan “Bilişim Teknolojilerinin Algılanan Kullanım Kolaylığı” nı ölçerken ( 1 = Hiç Katılmıyorum, 2 = Katılmıyorum, 3 = Kararsızım, 4 = Katılıyorum, 5 = Tamamen Katılıyorum), üçüncü bölümünde yer alan “Teknoloji Dönüşümünde Başarı Faktörleri”ni saptarken ( 1 = Tamamen Önemsizdir, 2 = Önemli Değildir, 3 = Orta Derecede Önemlidir, 4 = Önemlidir, 5 = Yüksek Derecede Önemlidir) 5’li Likert ölçeği kullanılmıştır.

4.4. Araştırmanın Örneklemi

Yapılan anket uygulaması için araştırmanın örneklem kitlesi Atatürk Organize Sanayi Bölgesinde faaliyet gösteren ve bölge ruhsat türü üretim ve montaj olan işletmeler olarak belirlenmiştir. AOSB’de faaliyet gösteren 489 işletmeden, ruhsat türü üretim ve montaj olarak belirtilen 283 işletme içerisinden; iletişim bilgilerinde elektronik posta adresi ve internet sitesi bilgisi olan 110 işletmeye anketler elektronik ortamda gönderilmiştir. İşletme içi elektronik posta sistemi bulunan fakat internet erişimi bulunmayan işletmede anketlerin geri dönüş oranını artırmak amacıyla ayrıca elektronik postanın ekinde de ankete yer verilmiştir.

Sonuç olarak; 110 işletmeden, 52’si anket uygulama isteğine olumlu yanıt vermiştir. Anketlerin yanıtlanma oranı % 52 olarak gerçekleşmiştir. Yanıtlanan bu anketlerden 32 adedi http://verimlilik.zinciri.com internet sitesi aracılığı geri kalan 18 âdeti ise elektronik posta, 2 âdeti ise elektronik postanın ekinde gönderilen anketlerin doldurup anket formunun faks yoluyla gönderilmesi yoluyla yanıtlanmıştır.

4.5. Araştırmanın Kısıtları

Seçilen örneklem kitlesi içinde yer alan işletmelerin bilişim teknolojilerinin kullanımında algılana fayda, bilişim teknolojilerinin algılanan kullanım kolaylığı ve teknoloji dönüşümünde başarı faktörleri konusunda kesin veriler olmadığından; AOSB’de üretim ve montaj alanında faaliyette bulunan işletmelerin bu uygulamaların tamamını veya bir kısmını gerçekleştiriyor olduğu varsayılmıştır.

Anketi yanıtlayan kişilerin görev ve unvanları işletmelere göre farklılık gösterdiğinden, aynı çalışma faklı görev ve unvanlara sahip işletme çalışanlarına yapılırsa farklı sonuçlar elde edilebilir.

Ayrıca anketin tasarımı ve yanıtlayan kişilerin ifadeleri ve soruları yanlış anlamalarından kaynaklanan bazı sınırlamalar da söz konusu olabilir.

4.6. Araştırma Sonuçlarının Değerlendirilmesi

SPSS (Statistical Package for Social Sciences) 13.0 programı ile gerçekleştirilen veri analizlerinde anket çalışması içerisinde yer alan değişik ifade ve sorular için değişik yöntemler kullanılmıştır. Profil soruları frekans dağılımı ile test edilirken; uygulanan anket formunun diğer bölümünde yer alan verilerin analizinde Cronbach Alfa Analizi ve Faktör Analizi kullanılmıştır.

Yapılan çalışmaya ait örneklemin ve ölçeğin güvenirliliğini test etmek üzere gerçekleştirilen güvenilirlik analizinin sonucunda anketin ilk üç bölümünde, profil soruları haricinde yer alan 46 adet değişkene ait Cronbach Alfa Katsayısı 0.945 olarak hesaplanmıştır. 0.70 – 1.00 arasında olması arzulanan bu değerin 0.945 olması anketin güvenilir olduğunu göstermektedir.

4.6.1 Bilişim Teknolojilerinin Kullanımında Algılanan Fayda’ya İlişkin Değerlendirmeler

Yapılan anket çalışmasına katılan işletmelerin bilişim teknolojilerinin kullanımında algılanan faydaya ilişkin 10 adet değişkenine verdikleri yanıtların sayısı, yanıtların yüzde dağılımı ve her bir ifadenin ortalaması ve standart sapması Tablo 4.1 de yer almaktadır.

4. KOBİ’ler ve Verimlilik Kongresi, İstanbul Kültür Üniversitesi, 7-8 Aralık 2007

123

Tablo 4.1 Bilişim Teknolojilerinin Kullanımında Algılanan Faydaya İlişkin Değerlendirmeler

Değişkenler 1 2 3 4 5 N Ort. SS 1. Çalıştığım iş üzerindeki kaliteyi

arttırır 1 (1.9) 1 (1.9) - (-) 18 (34.6) 32 (61.5) 52 4.52 0.779