Konu

765 sayılı Türk Ceza Kanunu’nda rüşvet suçunun konusu; “para, hediye ve her ne nam altında olursa olsun sağladıkları diğer menfaatler ile bu maksatla sattıkları veya ihale

343

TEZCAN/ERDEM/ÖNOK, Ceza Özel Hukuku, 2014, s.947, ARTUK/GÖKCEN/YENİDÜNYA, Ceza Hukuku Özel Hükümler, 2014, s. 961.

344

HAFIZOĞULLARI Zeki/ÖZEN Muharrem, Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, 2.Baskı, Ankara

2010, s.233.

345

ÖZGENÇ, Türk Ceza Kanunu Gazi Şerhi (Genel Hükümler), s.218-220.

346

Rüşvet suçunun çok failli suç olması nedeniyle kamu görevlisi ve rüşvet verenin rüşvet anlaşmaları yapmaları ve bu suretle her iki tarafın da suçun faili olmaları karşısında; sanık Yayla’nın suçtan zarar gören sıfatıyla müdahil olmasına imkan bulunmamaktadır Yargıtay 5’inci Ceza Dairesi’nin 11.05.2010 tarih ve

6408/3499 sayılı kararı, karar için bkz. ARTUK/GÖKCEN/YENİDÜNYA, Ceza Hukuku Özel

Hükümler, 2014, s. 965.

347

ÖZBEK/KANBUR/DOĞAN/BACAKSIZ/TEPE, Türk Ceza Hukuku Özel Hükümler, 2013, s.980,

ARTUK/GÖKCEN/YENİDÜNYA, Ceza Hukuku Özel Hükümler, 2014, s. 964, ÖZGENÇ, İrtikâp,

Rüşvet ve Görevi Kötüye Kullanma Suçları, s.86, YAŞAR/GÖKCAN/ARTUÇ, Yorumlu-Uygulamalı Türk Ceza Kanunu, 2014, s.7625, PARLAR/HATİPOĞLU, Türk Ceza Kanunu Yorumu, s.3911, KOCA, Zimmet-İrtikap-Rüşvet- Nüfuz Ticareti ve Görevi Kötüye Kullanma Suçları, s.362,

EKİNCİ/USLU/CİĞERCİ, s.94.

348

YAŞAR/GÖKCAN/ARTUÇ, Yorumlu-Uygulamalı Türk Ceza Kanunu, 2014, s.7625, BAKICI, s.269,

83 eyledikleri taşınır ve taşınmaz malların gerçek değerleri ile verilip alınan bedel arasındaki fahiş fark” şeklinde belirtilmişti.

5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 252’nci maddesinin 1 ve 2’nci fıkralarında “menfaat sağlamaktan” söz edilerek rüşvet suçunun konusunun menfaat olduğu belirtilmiştir349.

Menfaat kavramının ne şekilde anlaşılması gerektiği yönünde öğretide fikir birliği bulunmamaktadır:

Bir görüşe göre, menfaat kavramı geniş yorumlanmalı kamu görevlisinin ekonomik, hukuksal veya kişisel durumunu objektif olarak iyileştiren her türlü edim menfaat kavramı içerisinde düşünülmelidir. Kamu görevlisinin tatil ve seyahat masrafları, kamu görevlisine sağlanan kredi, kıdeminin yükseltilmesi gibi hususların menfaat kavramı içerisinde değerlendirilmesi gerektiği gibi cinsel nitelikteki eylemler de bu kapsama dahil edilmelidir350.

Savunulan bir diğer görüşe göre, rüşvet suçunun konusunu ancak ekonomik değeri olan menfaatler oluşturabilir. Kamu görevlisine sağlanan menfaat paranın dışında sair menfaat olabilir. Ancak cinsel arzuların tatmini gibi menfaatler rüşvet suçunun konusunu oluşturmaz351.

Yargıtay ise bir kararında fuhuş için kadın temininin menfaat kabul edileceğini ve burada fiilin rüşvet suçunu oluşturduğu belirterek, cinsel arzuları tatmine yönelik eylemlerin de rüşvet suçuna konu olabileceğini kabul etmiştir352.

Kamu görevlisine sağlanan menfaatin ekonomik açıdan belli bir ağırlıkta değer taşıyıp taşımaması gerektiği husus öğretide tartışmalıdır:

349

ÖZGENÇ, İrtikâp, Rüşvet ve Görevi Kötüye Kullanma Suçları, s.80, ARTUK/GÖKCEN/YENİDÜNYA, Ceza Hukuku Özel Hükümler, 2014, s. 965;

6352 sayılı yasa ile değişiklik yapılmadan önce 252’inci maddenin 3’üncü fıkrasında “yarar sağlamaktan” söz edilerek rüşvet suçunun konusunun “yarar” olduğu belirtilmişti. Öğretide belirtildiği üzere yarar ve menfaat kelimelerinin aynı anlamda kullanıldığını kabul etmek gerekir. YAŞAR/GÖKCAN/ARTUÇ, Yorumlu-Uygulamalı Türk Ceza Kanunu, 2014, s.7624,

Ancak öğretide menfaat kavramının yarar kavramından daha geniş bir kavram olduğu da belirtilmektedir. Bkz. KOCA, Zimmet-İrtikap-Rüşvet- Nüfuz Ticareti ve Görevi Kötüye Kullanma Suçları, s.366.

350

EREM, Türk Ceza Hukuku Hususi Hükümler, Cilt II, 1965, s. 347, ARTUK/GÖKCEN/YENİDÜNYA, Ceza Hukuku Özel Hükümler, 2014, s. 965, TEZCAN/ERDEM/ÖNOK, Ceza Özel Hukuku, 2014, s.948- 949, YAŞAR/GÖKCAN/ARTUÇ, Yorumlu-Uygulamalı Türk Ceza Kanunu, 2014, s.7624, BAYTEMİR, s.344-345, ÖNDER Ayhan, s. 124, SOYASLAN, Ceza Hukuku Özel Hükümler, 2014, s. 753,

EKİNCİ/USLU/CİĞERCİ, s.95, KOCA, Zimmet-İrtikap-Rüşvet- Nüfuz Ticareti ve Görevi Kötüye

Kullanma Suçları, s.366.

351

ÖZGENÇ, İrtikâp, Rüşvet ve Görevi Kötüye Kullanma Suçları, s.80 -81, TOROSLU, Ceza Hukuku Özel Kısım, 2013, s. 300.

352

Sanıkların irtibat kurmak için bıraktıkları cep telefon numarası ile yapılan görüşmeye uygun olarak bu olay nedeniyle hakkında fuhuş için başkalarına kadın tedarik etme suçundan mahkumiyet hükmü kesinleşen Erdoğan Serbest isimli şahıs aracılığıyla sanıkların yabancı uyruklu kadınları belirlenen otele fuhuş yapmaları amacıyla gönderdikleri, oluşumu bu şekilde kabul edilen olayda sanığın, yapmaya mecbur olduğu adli görevini yapmaması için görevli memura … “menfaat” olarak değerlendirilen ücretsiz olarak fuhuş

amaçlı kadın tedarik etme teklifinde bulunma eyleminin rüşvet teklif etme suçunu oluşturduğu… Yargıtay 5’inci Ceza Dairesi’nin 20.11.2007 tarih ve 2006/10651 E.- 2007/9002 K. sayılı kararı, karar

84 İleri sürülen bir görüşe göre, sağlanan menfaatin az veya çok olmasının bir önemi bulunmamakla birlikte cezalandırmaya layık ağırlıkta olması gerekir. Kamu görevlisine basit bir yemek, içecek veya tatlı ısmarlama gibi durumlarda rüşvet suçu oluşmaz353.

Savunulan bir diğer görüşe göre ise, çok basit ikramların dahi az da olsa ekonomik değeri vardır. Bu sebeple rüşvet suçunun diğer unsurları gerçekleşmiş ise suçun oluştuğunun kabulü gerekir. Rüşvet suçuna konu malın değerinin çok az olması, ancak fiilin ifade ettiği haksızlığın cezalandırmayı gerektirecek boyutta olmaması sonucunu doğurabilir354.

Öğretide savunulan bu görüşler netice olarak birbirinden farklı sonuçlar doğurmaktadır. Şöyle ki; kamu görevlisine temin edilen çok basit görülen ikramların rüşvet suçuna konu menfaat kapsamında olmadığını savunan birinci görüş benimsendiği takdirde sanıklar hakkında CMK m. 223/2-a uyarınca "beraat" kararı verilmesi gerekirken; bu durumlarda suçun oluştuğunun ve fakat fiilin haksızlık içeriğinin azlığının bulunduğunu savunan ikinci görüş benimsendiğinde sanıklar hakkında CMK m. 223/4-d uyarınca "ceza verilmesine yer olamadığı" kararı verilmesi gerekecektir.

Mülga 765 sayılı Türk Ceza Kanunu'nun 219'uncu maddesinin 3'üncü fıkrasında rüşvet suçuna konu menfaatin değerinin az oluşu, daha az ceza verilmesini gerektiren nitelikli hal olarak sayılmıştı. Bahsedilen bu hükme 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu'nda yer verilmemiştir. 6352 sayılı Yasa ile basit rüşvet ile nitelikli rüşvete aynı ceza öngörülmüş ve rüşvet suçunun kapsamı oldukça genişletilmiştir. Öğretide bu durum göz önünde bulundurularak rüşvet suçuna konu menfaatin değerinin azlığının daha az ceza verilmesi gereken nitelikli hal olarak düzenlenmesi gerektiği, rüşvet suçunun kapsamının bu denli genişletildikten sonra değer azlığı ile ilgili olarak düzenleme yapılmayışının suç politikası açısından isabetli olmadığı belirtilmektedir355. Mevcut düzenleme karşısında rüşvet suçuna konu menfaatin ekonomik değerinin azlığı ancak suçun temel şeklinden dolayı belirlenecek ceza miktarı açısından göz önünde bulundurulabilecektir356.

Rüşvet suçunun varlığı için somut olayda sağlanan menfaatin parasal değerinin tam olarak tespit edilmesine gerek bulunmamakla birlikte rüşvetin konusunun ne olduğunun açıkça belirtilmesi gerekmektedir357.

353

ÖZBEK/KANBUR/DOĞAN/ BACAKSIZ/TEPE, Türk Ceza Hukuku Özel Hükümler, 2015, s.1044,

ARTUK/GÖKCEN/YENİDÜNYA, Ceza Hukuku Özel Hükümler, 2014, s. 965.

354

ÖZGENÇ, İrtikâp, Rüşvet ve Görevi Kötüye Kullanma Suçları, s.80 -81.

355

ARTUK/GÖKCEN/YENİDÜNYA, Ceza Hukuku Özel Hükümler, 2014, s. 966.

356

ÖZGENÇ, İrtikâp, Rüşvet ve Görevi Kötüye Kullanma Suçları, s.81, KOCA, Zimmet-İrtikap-Rüşvet- Nüfuz Ticareti ve Görevi Kötüye Kullanma Suçları, s.367.

357

ARTUK/GÖKCEN/YENİDÜNYA, Ceza Hukuku Özel Hükümler, 2014, s. 966, ÖZGENÇ, İrtikâp, Rüşvet ve Görevi Kötüye Kullanma Suçları, s.81, EKİNCİ/USLU/CİĞERCİ, s.95.

85 Menfaat bizzat kamu görevlisine sağlanmış olsa dahi kamu görevlisinin menfaati bizzat teslim almasına da gerek yoktur. Menfaate konu şeyin kamu görevlisine iletilmek üzere bir aracıya teslimi dahi menfaat sağlamak kavramı içerisinde değerlendirilmelidir. Nitekim TCK m.252/2’de “doğrudan veya aracılar vasıtasıyla, kendisine veya göstereceği bir başka kişiye menfaat sağlayan kamu görevlisi” denilmek suretiyle bu husus açıkça belirtilmiştir358.