Kemeraltı Cam

Şekil no : 56-72

Çizim no : 16-23

Plan no : 6-8

İncelme Tarihi: Ekim 2010 / Ocak 2011

Yer: Kemeraltı Camii, İzmir merkezde kendi adıyla anılan çarşıda yer almaktadır.

İnşa Tarihi: Camii, tarihin farklı dönemlerinde değişik isimlerle anılmıştır. Dolayısıyla önceleri bu bölgeye Musa Bali yakası adı verildiği için camii ilk

olarak bu isimle, daha sonra, Yusuf Çavuşzade Ahmet Ağa Camii adıyla bilinen

yapı nihayet bulunduğu bölgeden adını alan ve rivayete göre camiye yakın bir yerde bulunan taş mektep adındaki binaya bir kemer vasıtasıyla geçilmesi

sebebiyle Kemeraltı Camii şeklinde anılmıştır. (Sivri, 1960:5; Aktepe, 2003:33).

Vakfiye kayıtlarına göre cami 1671 tarihinde ayandan Yusuf Çavuşzade Ahmet Ağa tarafından yaptırılmış olup fevkani kuruluştaydı ve yanında dört odalı bir medrese ile müezzin odaları bulunuyordu (Aktepe, 2003:33). Caminin, avluya giriş kapısı üzerinde 1300 H./1882-1883, son cemaat yerinin kuzey cephesinde 1301 H/1863 M. ve harime giriş kapısı alınlığında 1227 H./1812 M.

ile 1301 H./1883 M. tarihlerinin yer aldığı onarım kitabeleri bulunmaktadır

(Şekil-57,58).

Son cemaat yerindeki 1301 H./1882-83 M. tarihli kitabeye göre Ahmet Ağa tarafından yaptırılan cami, Salepçizade Hacı Ahmet Efendi tarafından tamir ettirilmiştir. Kitabe metni şöyledir:

“Cami’-i Ahmet Ağa denmekle ma’rûf û benâm,

Mü’mine ba’rs-i ecr û felah âli-makam

Gün bu ma’bed müşrif olmuştu harâbe nice zamân Arzû eyler idi ta’mirini hep hass usâm

Sa’labi zâde Hacı Ahmed Efendi zi-kerem Lütf-ı şirini ile olmakda şirin-i kam-enâm Eyleyüb sarf-ı nükud ta’mir ve tevsi eyledi

Zümre-i ehl-i salâhı eyledi nâil-i begâm Et teşekkür Hamdi’yâ târih-i lafzi söyle hem

Ayn-i Hakk ile bin üçyüz birde buldu bu hilam”(Aktepe, 2003:34).

Ayrıca caminin batısında 1184 H./1770-71 M. senelerine tarihlenen

Sinan Zade Hacı Ahmet tarafından yaptırılmış sebil ile kitabesiz bir çeşme ve

1882 M. tarihinde yapılan onarımla eklendiği düşünülen bir kütüphane yer alır

(Kuyulu, 2002b:1189).

Caminin Mimari Özellikleri: Kemeraltı Camii, sebil, çeşme, kütüphane gibi birimleri bünyesinde toplayan kompleks bir yapıdır. Batı duvarı hariç yapıyı üç

yönden çeviren bir avlu içinde yer alan cami, boyuna dikdörtgen planlı olup,

mihrap önünde sekizgen bir kasnağa oturan büyük bir kubbe ile camiye onarım sırasında eklendiği belirtilen iki sahınlı harim mekanından meydana gelir. İki sahınla genişletilmiş olan bölümlerden kuzeydeki tonozla ortada kalan bölüm ise

çapraz tonoz ve kubbelerle kapatılmış altı gözlü bir düzenlemeye sahiptir. Harim

mekanındaki mihrap önü kubbesine geçişler tromplarla sağlanmıştır ve kubbe sekiz ayak tarafından taşınmaktadır. Ayaklardan altısı duvarlara bitişik olup diğer ikisi harime yarım daire kemerlerle açılın açıklıkların arasındaki fil ayaklarına gömülüdür. Ayrıca sahınlardaki kubbelere geçişler pandantiflerle sağlanmış ve kubbeler yarım daire kemerlerle birbirine bağlanan ikisi serbest

ikisi duvara bitişik dört ayak üzerine oturtulmuştur (Şekil-56; Plan-6). Fil

ayakları dışındaki diğer ayaklar kompozit başlıklı ve daire kesitlidir. Caminin

tüm pencerelerinin üzeri yuvarlak formlu olup üst kattakiler alçı şebekeli ve

renkli camlı, alt kat harim pencereleri ise alçı süslemelidir. Harim bölümü otuzbeş pencereyle aydınlatılır. Caminin önündeki üç gözlü son cemaat yerinin üzeri kubbeyle örtülüdür. Bu kubbelerden yanlardakiler oval, ortadaki ise yuvarlaktır. Yarım daire kemerlerle birbirine bağlanan dört ayakla taşınan son cemaat yerindeki ayaklardan kuzey cephedekiler daire kesitli, yanlardakiler ise kare kesitli olup daha geniştir. Caminin dış cephelerindeki pencereler ile harime girişi sağlayan açıklığın kemer ve söveleri kırmızı renkli mermerden yapılmış ve yarım daire kemerle geçilmiştir. Harime girişi sağlayan kapının üzerinde bir mükebbire penceresi ile onarım tarihinin yer aldığı üç pano bulunmaktadır. Tüm

panoların çerçeveleri ve yazıları altın yaldızla boyanmıştır. Bunlardan ortadaki

dikdörtgen formlu panonun üzeri “S”-“C” kıvrımlı volüt ve yaprakların

kavradığı serpme çiçeklerle bezenmiş ve etrafı rulo şeklinde bir süslemeyle tamamlanmıştır. Yanlarda yer alan iki pano ise C kıvrımlarıyla oluşturulmuş oval formlu bir düzenlemeye sahiptir.

Sülüs hatla yazılmış kitabelerden ortadakinde; Nisa suresinin 103. Ayeti

(Kuran-ı Kerim, 4/103) ile fi sene 1227 H. yazılıdır. Yanlarda ise Kelime-i

Tevhid ve Tarık Suresinin 4. Ayetlerinin olduğu panolar yer alır (Kuran-ı Kerim,

86/4). Caminin doğu duvarına bitişik olarak yapılmış olan minare sade

görünümlü olup inşasında yeşil ve kırmızı renkli kesme taş ile mermer kullanılmıştır. Mermer bir kaide üzerinde yükselen minarenin pabuç bölümü pahlanmış ve buradan gövdeye bir bilezikle geçilmiştir. Daire kesitli olan gövde kırmızı ve yeşil renkli kesme taşlarla rastgele bir şekilde örülmüştür. Bilezikle geçilen şerefe altı birkaç silme dışında sadedir. Minare kurşun kaplı külah

üzerinde yükselen bir alemle son bulur (Şekil-62). Caminin tüm üst örtüsü

kurşunla kaplı olup, kubbeler birer alemle sonlanır. Kaba yonu taş malzemeyle yapılan caminin duvarları sıvalıdır. Kemeraltı camiinin son cemaat yerinin sol tarafındaki üst cephesinde bir kuş evi yer alır. Tek tırnaklı bir konsol üzerine oturtulmuş küfeki taşından yapılmış mescit biçimli kuş evi iki katlı bir yapı olarak tasarlanmıştır (Şekil-63); (Barışta, 2009:48). Caminin avluya giriş kapısının solunda sekizgen bir kasnak üzerine oturan kubbe ve çapraz tonozla örtülü dikdörtgen planlı bir kütüphane yer alır. Kütüphaneye girişi sağlayan açıklık ile pencerelerin üzeri dilimli kemerlerle geçilmiştir. Giriş açıklığının söve, kemer ve çerçevesi kesme taştan yapılmış olup köşede iyon başlıklı bir

sütun yer almaktadır. Saçakla sonlanan açıklıkların üzerinde oldukça geniş

tutulmuş yuvarlak bir kemer ile kemer içine deniz tarağını anımsatan korkuluk yapılmıştır. Kütüphanenin yanındaki imam ve müezzin odalarının önünde ince sütunlar üzerine oturan basık kemerli ve üç gözlü revaklı bir galeri yer alır. Düz dam şeklindeki odaların üzeri kırma çatı şeklinde kiremitle kaplıdır (Şekil-59). Caminin avluya girişi sağlayan kapısı oldukça yüksek ve geniş tutulmuştur. Yarım daire kemerle geçilen kapının kanatları demirden yapılmıştır. Alınlıkta

siyah zemin üzerine sülüs hatla “Ayetel Kürsi” ve tamir tarihinin yazılı olduğu dikdörtgen formlu bir kitabe yer alır (Şekil-57).

Süslemenin Bulunduğu Yerler:

Sebil: Caminin batı duvarına bitişik olarak yapılmış olan sebil, 1184 H./1770-71 senelerinde Sinanzade Hacı Ahmet tarafından yaptırılmıştır (Aktepe, 2003:190).

Dikdörtgen planlı olan sebilin üzeri kurşunla kaplı bir kubbeyle örtülüdür. Kuzey cephesinde giriş kapısı, batı cephesinde sebil penceresi bulunan yapının, doğu cephesi caminin beden duvarına bitişiktir. Cepheleri

simetrik düzendedir ve mermerle kaplanmıştır. Kubbenin altında bulunan

kademeli silme cephe boyunca devam etmektedir (Yaprak, 2009:158). Sebil penceresinin olduğu cephe yatay ve dikey yerleştirilmiş mermer levhalarla döşenmiştir. Ortadaki sebil penceresi yuvarlak kemerlidir ve kemer profilli başlıklara sahip ayaklar üzerine oturmuştur (Geyik, 2007:92).

Pencerenin kemer çerçevesi ve ayaklarında, birbiri ardına devam eden ve

silmelerle profillendirilmiş baklava dilimi motifleri ile, baklava dilimlerinin birleştiği noktalara yapılmış çiçek motiflerinden oluşan bir bordür yer alır. Pencerede yarım daire fomlu kemer içine alınmış olan dökme bronzdan yapılmış şebekeler bulunmaktadır (Geyik, 2007: 92). Şebekelerde sonsuzluk hissi veren palmetlerden oluşmuş bir süsleme görülmektedir. Pencere altındaki dört küçük, üç büyük yuvarlak kemerli açıklar su verme aralığını oluşturur. Küçük açıklıkların üzerinde birer baklava dilimi motifleri yer alır. Pencere altındaki kabartma tekniğinde yapılmış yatay formdaki dikdörtgen çeşmeye farklı

süslemelerle oluşturulmuş vazodan çıkan çiçekler kompozisyonu işlenmiştir

(Şekil-60; Plan-8).

Çeşme: Mermer malzemeden yapılmış olan çeşmenin inşa kitabesi yoktur. Yalnızca çeşmenin ayna taşının üstünde tek satırdan oluşan sülüs hatla yazılmış İnsan Suresinin 21. Ayetinin olduğu kabartma bir kitabe yer alır (Kuran-ı Kerim, 76/21). Kitabe metni şöyledir:

Anlamı: Rableri onlara temiz bir içecek sunacaktır (Geyik, 2007: 49). Çeşmenin aynalık ve alınlık bölümleri, silmelerle profillendirilmiş ve çerçeveler içine alınmıştır. Altta iki yandan ayna taşını sınırlayan sütunların başlıkları kompozittir ve kaidelerinde birer gülbezek yer alır. Aşınmadan dolayı bazı süslemelerin belli olmadığı ayna taşının ortasına şişkin gövdeli ve dar ağızlı

bir vazo motifi işlenmiştir. Bu vazo iki yandan volütlü “S” şekilleri ile istiridye

motifli bir kaide ve gövdesinde ne olduğu belli olmayan kabartma şekillerinden oluşan süslemelerle bezenmiştir. Vazonun dar şekilde sonlanan ağızlığından deniz tarağı şeklinde bir akant yaprağı ve ayrıca vazonun kaidesinin iki yanında kabartma şeklinde işlenmiş birer üzüm salkımı motifi görülmektedir. Ayna taşındaki bu vazoyu iki yandan zarif görünümlü birer sütun ile üstte kıvrımlarıyla biten yarım daire formlu bir kemer sınırlar. Kemerin üzerinde aşınmadan dolayı belli olmayan kabartma süslemeler yer alır. Çeşmenin alınlığını iki yandan kademelenerek sonlanan sütunlar sınırlandırır. Alınlığın aynalığında silmelerle profillendirilmiş yarım daire formlu kemer ile bu kemerin

içinde üzeri geniş yapraklı bir akantla sonlanan kıvrımlı kaş kemer

bulunmaktadır. Çeşmenin yalak bölümü tekne şeklinde olup ayna taşında

yuvarlak kabartmalar içinde iki adet lüle deliği bulunur. Çeşme günümüzde

kullanılmamaktadır (Şekil-61; Plan-7).

Mihrap: Kıble duvarının ortasında kuzey girişin aksında yer alan mihrap iki gömme sütunun sınırladığı alanda konumlanmıştır. Mermerden yapılmış sütunlar ve alçı malzemeyle oluşturulmuş süslemelerde altın yaldız kullanılmıştır (Şekil-68; Çizim-16).

Saçak tablası üzerindeki mihrabı taçlandıran kitabelik panosu yatay dikdörtgen formda olup etrafı altın yaldızla boyanmış ve kabartma stilize kompozisyonlarla çevrelenmiştir. Kitabelikte siyah zemin üzerine altın yaldızla boyalı Ali İmran suresinin 37. Ayeti yazılıdır (Kuran-ı Kerim, 3/37). Alçıdan örgü tekniğinde yapılmış ve kenarları yuvarlak kemerle çevrelenmiş düzenlemelerin her iki yanına, kıvrım dallar, karanfiller ve akant yaprakları birbirlerine dolanarak kitabelik köşelerinde son bulurlar. Kademeli bir şekilde dışa çıkıntı yapan saçak tablasını iki sıra altın yaldızla boyalı friz kuşatır. Alttaki

frizde birbiri ardına dizilmiş çiçek ve akant yaprakları varken üstteki frizde sadece akant yapraklarından oluşan bir dizi süsleme yer alır. Saçak tablasının köşelerine mermerden birer kandil konulmuştur.

Mihrap alınlığına aralıklı yerleştirilmiş bir dizi yaprak ve yıldız motifleri işlenmiştir. Alınlık kenarları kare kesitli ve dışa çıkıntılı unsurlarla sınırlanmıştır. Mihrabı iki yandan sınırlayan koyu renk mermerden yapılmış çokgen gövdeli sütunların çift katlı başlıkları, altta deniz kabuğu motifleriyle, üstte ise yumurta dizisi ve girland motifleriyle bezenmiştir (Bulut, 1996:3). Öndeki mermer sütunlarının arkasında üstü saçak benzeri ve altın yaldızla boyalı

bir frizle sonlanan plaster görünümlü ayaklar üzerine mihrabın yarım daire

formlu kemeri oturtulmuştur. Kemerin üzeri altın yaldızla boyalı dış bükey iki silmeyle geçilmiştir. Zemini koyu yeşil olan üçgen kemer köşeliklerine natüralist çiçek ve yapraklardan oluşan bir süsleme işlenmiştir. Yarım daire formlu mihrap nişinin kavsarasından pilileriyle verilmiş ve kenarları altın yaldızla boyalı bir perde asılıdır. Alçıdan yapılmış ve yeşile boyanmış perdenin kenarları, uçları püsküllü bir kordonla yanlara tutturulmuştur. Mihrap saçağının üzerinde renkli cam ve alçı şebekelerle bölmelere ayrılmış yuvarlak kemerli bir pencere yer alır. Pencerenin alınlığında bir dal üzerinde gelişen çiçeklerden oluşmuş alçı

süslemeler görülür. Ayrıca pencerenin iki yanında zemini turuncuya boyanmış

kartuşlar ve kartuşlar üzerinde demetlenmiş çiçekler mihrabı vurgulamak adına yapılmış diğer unsurlardır.

Minber: Kemeraltı Camii’nin minberi, kıble duvarında mihrabın hemen yanında yer almaktadır. Mermerden yapılmış olan minberin sütun başlıkları kemer, kasnak, korkuluk, yan aynalıkları, geçit kemeri ve tacında altın yaldız kullanılmıştır. Ayrıca bu bölümlerde yer alan geometrik, bitkisel ve yazılı süslemelerde kabartma ve zemin oyma tekniği kullanılmıştır.

Minber girişi iki yandan kıvrımla başlayan yuvarlak kemerlidir (Bayrakal, 2004:26). Giriş kemerini taşıyan sütunlar altta dikdörtgen üstte ise daire formlu olup altın yaldızla boyalı kompozit başlıklardan oluşmaktadır. Kompozit başlıklarının üzerinde altta geniş tabanlı ve yukarı doğru daralan

köşeliklerinde zemini siyah altın yaldızla boyalı zemin oyma tekniğinde sülüs hatlı Kelime-i Tevhid yazılıdır. Minber tacı yanlardan uçları volütlü ve altın yaldızla boyalı S kıvrımlar ile uçları volütlü “C”’lerden oluşmakta ve ortada bir hilalle son bulmaktadır. Taç kısmının alınlığında yukarda kenarları kıvrımlı ve şemse motifi içine alınmış sülüs hatlı maşallah yazısı yer alırken bu yazılı süslemenin altında yine yanları yuvarlatılmış kartuşlardan yukarıdakinde Besmele ile Cuma suresinin 9. Ayeti yer alır (Kuran-ı Kerim, 62/9). Minberdeki bütün yazılar siyah zemin üzerine zemin oyma tekniğinde yapılmış olup kartuşlarla birlikte yazılar altın yaldızla boyanmıştır.

Minberin yan aynalığının yüzeyi beyaz yağlı boya ile boyanmış, altın yaldızlı silmelerle kontürlenmiş üçgen bir düzenlemeden ibarettir. Aynalık ortasında altın yaldızla boyalı akant yapraklarından gelişen kıvrımlarıyla verilmiş bir çiçek motifi yer alır. Merdiven korkulukları iki parça halinde düzenlenmiştir. Alt korkuluk sade düz mermerden, üst korkuluk ise yatay dikdörtgen formlu ve etrafı altın yaldızla boyalı silmeden oluşan bir düzenlemeden ibarettir. Bu bölümün içinde yatay yerleştirilmiş üçer adet uçları yuvarlatılmış ve altın yaldızla boyanmış kartuşlar yer alır. Bu kartuşların uçlarına altın yaldızla boyanmış stilize palmetler işlenmiştir (Bayrakal, 2004:23). Minber geçit bölümü dikdörtgen formlu ayaklar üzerine oturtulan yuvarlak kemerden meydana gelmiştir. Kemer köşeliklerine ortası çiçek, etrafı akant yapraklarından oluşan kabartma altın yaldızlı birer motif işlenmiştir. Kemer tepesinde sapı tek boncuklu bir alem yer alır. Kemer yayı ve etrafındaki silmeler altın yaldızla boyanmıştır.

Köşk korkuluklarında iri birer madalyon içinde içerlek yerleştirilmiş altıgen motifi yer almaktadır. Altıgenin içine çiçek motifi şeklinde bir akantus yapılmıştır. Korkuluktaki madalyon, altıgen ve akantus, altın yaldızla boyanmıştır. Her iki yandan birer kıvrımla başlayan yuvarlak köşk kemerleri altın yaldızla boyalı korint başlıklı ve daire kesitli sütunlara oturtulmuştur. Köşk kemer köşeliklerinin yanlardakinde madalyon içinde altın yaldızla boyanmış kabartma akantus yapraklarından oluşan çiçekler yer alır. Kemer yayı ve etrafındaki silmeler altın yaldızla boyalıdır. Kuzey cephedeki köşk kemerinin

aynalığına altın yaldızla boyanmış ve köşeleri kurdeleyle bağlı kabartma bir

perde motifi işlenmiştir. Minberin sekizgen külahı yine sekizgen bir kasnağa

oturmaktadır. Sekizgen külah ve kasnağın köşeleri kasnağın saçağı altın yaldızla boyanmış ve sap kısmı iki boncuktan oluşan bir alemle son bulmuştur (Şekil-67; Çizim-17).

Vaaz Kürsüsü: Daire kesitli bir sütun üzerine oturtulan kürsüde, korkuluğa kademeli silmeler şeklinde genişleyerek sonlanan bir kaideyle geçilir. Korkuluk tutamaklarına ucu volütlü “S” şekli ile ortasına akant yaprağından oluşan bir

kabartma, korkuluk yüzeyine ise uçları palmet görünümlü akant yaprağıyla

bezenmiş bir baklava dilimi motifi işlenmiştir. Kürsünün merdiven korkuluğu

yoktur (Şekil-67).

Mahfil: Ana mekana girişin üzerinde yer alan mahfil ahşap korkuluklarla çevrilmiştir. Ayaklarla birbirine bağlanan yuvarlak kemerlerle harime açılmaktadır.

Kadınlar mahfilinin altındaki tavanda üç bölüme ayrılmış köşeleri pahlı

kareye yakın dikdörtgen kartuşlar yer alır. Kartuşların içine altın yaldızla

boyanmış alçıdan bitkisel süslemeler işlenmiştir. Ortadaki bölümde merkezde büyük bir madalyon ve madalyonun dört bir yanına yapılmış daha küçük boyutlu madalyonlar yer alır. Etrafı dış bükey silmelerle oluşturulmuş bu madalyonlardan ortadakinde geniş akant yaprağı dizilerinden oluşan bir çiçek ve bu çiçeği çevreleyen stilize yaprakları daha büyük boyutlu asma dal ve üzüm salkımlarından oluşan süsleme kuşatır. Yanlardaki madalyonlarda da, çiçek demetleri, üzüm salkımları ve yapraklarıyla verilmiş nar bitkisi yer alır. Diğer yan birimlerdeki pahlı köşelere stilize bitkisel süslemeler ve tavanın merkezine de geniş yapraklı akant dizisinden oluşan bir çiçek işlenmiştir.

Kadınlar mahfilinin etrafını çeviren ahşap korkuluklardan ortadaki bölüm mihrap şeklinde dışarıya çıkıntı yapmıştır. Çıkıntı yapan bölümün altında yaprak sırtlı ve volütlü “S-C” şekilleri, çiçekler, dal ve yapraklarıyla verilmiş üzüm salkımları ortadaki kafes tekniğinde yapılmış ve “C”’lerden oluşturulmuş bir madalyonu kuşatarak sonlanırlar. Bursa kemeriyle oluşturulan mahfil

açıklıklarındaki konsolların üçgen formlu uçları altın yaldızla boyanmış ve saçak benzeri bir unsurla sonlanmıştır. Mahfil kemerini taşıyan ayakların başlıkları da dış bükey silmelerle kademelenen bir saçakla sonlanmış, saçak altını da yumurta dizisi şeklinde altın yaldızla boyanmış bir friz kuşatmıştır (Şekil-65).

Kubbe: Zemini, yeşil, krem ve gri tonlarda boyanan kubbenin içi değişik formlarda kartuşlar içine alınmış süslemelerle doldurulmuştur. Kubbe göbeği de dış bükey silmeyle belirginleştirilmiş bir madalyon ve madalyonun içine serpme

yıldız kompozisyonları ile merkezine etrafı rulolu büyük bir çiçek ve bu çiçeği

çevreleyen daha küçük boyutlu tellere tutturulmuş çiçek demeti yer alır. Boyama

olarak yatay, dikey, dikdörtgen ve kare şeklinde kasetlere bölünmüş olan kubbe yüzeyinde, her panonun ortasında dairesel veya oval birer madalyon yer almakta, dairesel madalyonlar alçıdan kabartma yaldızlar ile, oval madalyonlar ise asma yaprakları, üzüm salkımları, volütlü “S-C” şekilleri akant yaprakları ve çiçeklerle bezenmiştir (Bulut, 1996:3). Kasnak pencerelerinin altındaki alçı friz kuşağının içinde eşit aralıklarla ikişerli konsollar yer alır (Şekil-70; Çizim-18). Diğer Kubbe ve Tonozlar: İki sahınla genişletilmiş olan harim mekanının

kuzeyindeki birimlerin üzerinde bulunan kubbelerde akant yapraklarından

gelişen çiçekler yer alır. Bu kubbelerin ortasındaki çapraz tonozun ortasında ise etrafı altın yaldızla kontürlenmiş bir çerçeve ve içinde serbest dallar üzerinde gelişen doğal görünümleriyle verilmiş, üzüm salkımları, çiçekler ve yaprak kompozisyonları yer alır (Şekil-71,72; Çizim-20).

Tromp ve Kemerler: Kemer alınlıklarında, iki sıra ters, iki sıra düz bir şekilde dizilen uçları volütlü “C” şekilleri üzerinde tellere tutturulmuş natüralist çiçek

motifleri görülmektedir (Şekil-23).

Yazılar: Tromplar arasında kalan üçgen boşluklardaki cihanyari güzin

panolarının etrafı, simetrik ve asimetrik yerleştirilmiş volütlü “S-“C”” şekilleri

ile bunlar üzerine tellerle tutturulmuş yaprak ve tomurcuk halindeki karanfillerle bezenmiştir (Şekil-67; Çizim-21).

Sütun Başlıkları: Sütun başlıkları S kıvrımlı geçme şeritler, gül ve benzeri bitki demetleri, iri akant yaprağı, nar ve salkım şeklindeki üzümler ve girift motiflerle bezenmiştir.

Duvarlar: Kare mekanın önündeki birimleri taşıyan ayakların üst kenarlarındaki enli friz kuşağında altın yaldızla boyanmış yumurta dizisi görülmektedir. Kare

planlı harim mekanının üst kenarı kademeli bir saçakla sonlanan frizle çepeçevre

kuşatılmıştır. Bu enli frizin yüzeyi niş, üstleri baklava dilimleriyle oluşturulmuş dekorasyonla bezenmiştir. Frizin, sütun başlıklarına rastlayan kısımları sütunların devamı niteliğinde çıkıntı yaparak sonlanmıştır. Kare mekanı çevreleyen saçağın altındaki pahlanmış köşelere çiçeklerin olduğu süslemeler işlenmiştir (Şekil-67).

Pencereler: Kare planlı ana mekanda sağır pencerelerle birlikte tüm pencere alınlıkları, alçıdan altın yaldızla boyalı bitkisel süslemelerle oluşturulmuştur. Mihrabın iki yanında yer alan pencereler diğerlerine göre daha görkemli üçgen alınlıklarla taçlandırılmıştır. Uçları volütlü “S-C” şekillerinin yoğunlukla kullanıldığı alanda natüralist çiçek demetleri, lale ve akant yaprakları, kullanılan motiflerdir. Alınlıkta akant yaprakları “S-C” kıvrımlı dallar, bir veya birkaç dal üzerinde gelişen çiçekler ve laleler bir orta bağla düğümlenmiş volütler, üçgen alınlıktaki madalyonlar içinde yer alan alçıdan örgülü ve içi boşaltılmış yıldızlar ile eğrisel hatlardan oluşan zemini yeşil taç görünümlü unsuru çevreleyerek