Kamu Mallar Özel Mallara Nazaran Daha Ayrcalkl Bir Korumaya Tabidirler

Kamu mallar; tahribe, hrszl
a, hukuka aykr igallere kar özel bir korumaya tabi olup kamu mallarna verilen zararlarn yaptrmlar, daha a
r, sert ve acildir268. Kamu mallarnn özel mallara göre daha ayrcalkl bir korumaya tabi olduklar konusunda de
iik yasalarda hükümler bulunmaktadr. Kamu mallarnn özel kiilere ait mallara nazaran daha üstün bir korumaya alnd
nn bir göstergesi de genel kolluk faaliyetlerinin yannda, kamu mallar kollu
u denilen bir idari kollu
unda mevcut olmasdr269. Kamu mallarnn korunmas amacyla, hem hizmetin hem de kamunun, bu mallardan yararlanmasn sa
lamak için idareye yetkiler tannmas mecburidir270. Ayrca kamu mallarn koruyan güvenlik A) Kamu hizmetinde kullanlan, bütçelerinden ayrlan ödenek veya yardmlarla yaplan resmi bina ve tesisler ,(Hükümet, belediye, karakol, okul binalar, köy odas, hastane veya di
er sa
lk tesisleri, kütüphane, kitaplk, namazgâh, cami, genel mezarlk, çeme, kuyular, yunak ile kapanm olan yollar, meydanlar, pazar yerleri, parklar ve bahçeler ve boluklar ve benzeri hizmet mallar) kayt, belge veya özel kanunlarna göre Hazine, kamu kurum ve kurulular, il, belediye, köy veya mahalli idare birlikleri tüzel kiili
i, adlarna tespit olunur.

B) Mera, yaylak, klak, otlak, harman ve panayr yerleri gibi paral veya parasz kamunun yararlanmasna tahsis edildi
i veya kamunun kadimden beri yararland
 belgelerle veya bilirkii veya tank beyan ile ispat edilen orta mal tanmaz mallar snrlandrlr, parsel numaras verilerek yüzölçümü hesaplanr ve bu gibi tanmaz mallar özel siciline yazlr.

Bu snrlandrma tescil mahiyetinde olmad
 gibi bu suretle belirlenen tanmaz mallar, özel kanunlarnda yazl hükümler sakl kalmak kaydyla özel mülkiyete konu tekil etmezler.

Yol, meydan, köprü gibi orta mallar ise haritasnda göstermekle yetinilir.

C) Devletin hüküm ve tasarrufu altnda bulunan kayalar, tepeler, da
lar (bunlardan çkan kaynaklar) gibi, tarma elverili olmayan sahipsiz yerler ile deniz, göl, nehir gibi genel sular tescil ve snrlandrmaya tabi de
ildir, istisnalar sakldr266.

D) Devletin hüküm ve tasarrufu altnda bulunan ormanlar, bu kanunda hüküm bulunmayan hallerde, özel kanunlar hükümlerine tabidir".

267 _{Gülan, s.147.} 268 _{Yayla, kitap, s.340.}

269 _{Gülan, dare mallar, s.694; Gülan, s.150.} 270 _{Onar, umumi esaslar, s.1328.}

62 görevlileri genellikle silah tarlar271_{. Kamu mallarnn özel mallara nazaran özel bir} korunmaya ihtiyaç duyduklar açktr. Ancak de
iik kanunlarda272 bu konuyla ilgili hükümler mevcut ise de, kamu mallarna yönelik tecavüzlerin sa
lkl ekilde tespit edilip sona erdirildi
ini söylemek, maalesef mümkün de
ildir. ayet kamu mallar için özel bir korunma sa
lanmam olsayd, açktr ki; bu mallar bugünkü kadar dahi korunamayacaklard.

Kimi kamu mal, ayr bir düzenleme ile ayrcalkl statüye tutulmutur. Örne
in kyda yap yapma yasa
 özel düzenlemenin bir sonucudur. Bu gibi durumlarda, kylarda kazanlm haklarn kabul edilmemesi de, kylarn toplumsal kullanma do
as gere
i açk olmas ve devletin hüküm ve tasarrufu altnda bulunmasndan do
an bir hukuksal sonuçtur. Dolaysyla kazanlm haklarn kabul edilmemesi durumunun da hukuk devleti ilkesi ile ilikilendirilmesi gerekir273.

Avrupa nsan Haklar Mahkemesi (AHM)’ nin konuyla ilgili Türkiye’yi tazminat ödemeye mahkûm eden karar bulunmaktadr274. AHM, Türkiye'yi, zmir'in Seferihisar lçesi'nde, ky eridinde kald
 gerekçesiyle, 75 metrekarelik babadan kalma arsalarnn tapusu, bedel ödenmeden iptal edilen 62 yandaki Mustafa Mo
ul ve 58 yandaki Mehmet Mo
ul kardelerin her birine 9'ar bin Euro tazminat ödemeye mahkûm etmitir. AHM'in bu karar, Türkiye'de benzer ekilde ky eridindeki arsalarnn tapusu iptal edilen binlerce kiinin davasna emsal oluturabilecektir.

3091 Sayl Tanmaz Mal Zilyetli
ine Yaplan Tecavüzlerin Önlenmesi Hakknda Kanun m. 3, 8, 15 özel koruma öngörmektedir. Ayrca bu kanuna ba
l olarak tanmaz mal zilyetli
ine yaplan tecavüzün, idare yoldan defi usulünün, kamu mallar için uygulanmas söz konusu oldu
unda, yaplmas gereken bavurunun süreye ba
l olmamas gibi ayrcalklar da tannmtr.

271 _{Karatepe, s.223.}

272 _{Örne
in 3091 Sayl Tanmaz Mal Zilyetli
ine Yaplan Tecavüzlerin Önlenmesi Hakknda Kanun} uyarnca idare kendisine tannan yetkiler çerçevesinde igale son verir.

273 _{Ferudun, Ky Alanlarnn Hukuki Statüsü.}

274 _{Erdemolu Deniz, Moul/Türkiye Davas, stanbul Barosu Dergisi, Cilt:81 Say:2007/1}

63 Kamu mallarnn korunmas konusunda Anayasann da 43, 63, 169. maddelerinde hükümler bulunmaktadr. Türk Ceza Kanunu (TCK) “hakk olmayan yere tecavüz balkl” m.154/2’ ye göre; “Köy tüzel kiili
ine ait oldu
unu veya

öteden beri köylünün ortak yararlanmasna terk edilmi bulundu
unu bilerek mera, harman yeri, yol ve sulak gibi tanmaz mallar ksmen veya tamamen zapt eden, bunlar üzerinde tasarrufta bulunan veya sürüp eken kimse hakknda birinci fkrada yazl cezalar uygulanr.” Ayrca Türk Ceza Kanunu (TCK) “hrszlk” ve “nitelikli

hrszlk” balkl m.141-142, “mala zarar verme” ve “mala zarar vermenin nitelikli halleri” balkl 151-152 maddeleri kamu mal özel mal ayrm yapmadan kamu tüzelkiilerine ait mallar için ceza düzenlemeleri yapmtr275_.

Buna karlk 2009’da TCK’de yaplan de
iikliklerle TCK korumasnn, kamu mallar aleyhine olumsuz bir durum yaratt
n söyleyebiliriz. öyle ki; TCK “hakk olmayan yere tecavüz balkl” m. 154’te 5841 sayl kanunla yaplan de
iiklikler, u iki hususta olmutur:

lk olarak; TCK md. 154/1 hükmünde düzenlenen suç, “kamuya veya özel kiiye ait” tanmaz mal veya eklentiler üzerinde ilenebilmekte iken, 5841 sayl kanunla yaplan de
iiklikle, suç konusu maln “bakasna ait” olaca
 ifade edilmitir. Bundan böyle, sadece özel mülkiyet konusu tanmaz mal veya eklentiler, suçun maddi konusunu oluturabilecektir276. Maddenin de
iiklik gerekçesinde, kamuya ait veya kamunun hüküm ve tasarrufu altndaki tanmaz mallarn, idare tarafndan kamu gücüne dayanlarak korunmasnn mümkün oldu
u belirtilmitir.

kinci olarak; 6831 sayl Orman Kanunu, 3621 sayl Ky Kanunu gibi pek çok özel kanunda, kamuya ait mallar cezai koruma altna alan hükümler bulunmaktadr. Ayrca köy tüzelkiili
ine ait tanmaz mallar ve kamuya ait sular üzerindeki cezai koruma da, ayn maddenin 2. ve 3. fkralarnda varl
n korumaktadr. Bu durumda, kamuya ait tanmaz mallarn, ayrca, genel bir ceza

275 _{AYM, E.2000/83, K.2004/26, T.2.3.2004, http://tinyurl.com/5rhhj27 (13.06.2011).}

276 _{Bu de
iiklik lehe bir de
iiklik oldu
undan, geçmie yürür ekilde kamuya ait tanmaz mal ve} eklentilerini, malikmi gibi igal etme eylemi, bu madde kapsamnda de
erlendirilemeyecektir; Yaar Osman, Gökcan Hasan Tahsin, Artuç, Mustafa; Yorumlu-Uygulamal Türk Ceza Kanunu, C.4, Ankara, 2010, s. 4483.

64 hükmüyle korunmas gereksiz ve uygulamada karklklara yol açmas sebebiyle sakncal görülmütür. Kanmzca, de
iiklik gerekçesinde yaplan bu de
erlendirmeler yerinde de
ildir. Çünkü bir maln “kamu mal” statüsünde olmas, ona tannan ayrcalklar, özel hukuki koruma rejimini ifade etmektedir. Bu anlamda, TCK’nin genel sistemati
i içinde de ço
u kez, bir suçun, kamu mallar üzerinde ilenmi olmas, a
rlatrc neden olarak düzenlenmitir.

Kimi özel kanunda da kamu mallarn koruyucu ifadeler yer verilmitir. Örne
in 2863 Sayl Kültür ve Tabiat Varlklarn Koruma Kanun’un 65. maddesi; 2873 Sayl Milli Parklar Kanun’un 20-21.maddeleri; 3621 Sayl Ky Kanun’un 15. Maddesi kamu mallarnn korunmasna ilikin özel düzenlemelerdir.

Ayrca Kamu mallar nedeniyle kiiler; bir idari ilemin iptali talebiyle iptal davas ve u
radklar zararn tazmini için de tam yarg davas açabileceklerdir277. Kamu mallarndan kaynaklanan uyumazlklar, idari yargda çözüme kavuturulur.