Genç İşsizliğinin Boyutları

Günümüz gelişmiş ve gelişmekte olan ülke ekonomilerinin en önemli sorunlarının başında işsizlik ve istihdam gelmektedir ki, özellikle, enformasyon ve

349

ILO’nun standart tanımlamasına göre, bir bireyin işsiz sayılabilmesi için üç temel kritere sahip olması gerekmektedir: (a)“referans döneminde herhangi bir işi olmayan”, (b)“çalışmaya hazır” ve (c)“aktif olarak iş arayan”. ILO, “Key Indıcators in Labour Market”, Geneva, 1999, s. 25.

350

BULUTTEKİN, Türkiye’deki Genç İşsizliği Sorununun Ekonomik Etkileri ve ‘Avrupa İsihdam

Stratejisi’ Çerçevesinde Çözüm Stratejilerinin Belirlenmesi, s. 34.

351

KARATAŞ, s. 6.

352

Gülten KUTAL, “Avrupa Ülkelerinde Genç İşsizliği Sorunu ve Uygulanan Başlıca İstihdam Politikaları”, Hizmet Etkinleştirme Semineri, İş ve İşçi Bulma Kurumu Yayınlar No:271, Ankara, ss. 63-75, 1992, s. 6-7.

iletişim çağının değişen teknolojik ve ekonomik yapıları içerisinde globalleşme süreci ile birlikte işsizlik, tüm toplumlarda hızla yayılmaktadır.353

Küresel işsizlik, son yıllarda yaşanan yüksek ekonomik performansa rağmen artış göstermiştir. KAYNAK’a göre, bunun önemli nedenlerinden biri, son 10 yılda işgücü verimliliğinde meydana gelen artışın, işgücü arzındaki artıştan fazla olmasıdır. Artan küresel rekabet ve dünya ticaret hacmi ile birlikte teknolojik gelişmeler, maliyetler üzerinde baskı yaratarak küresel işgücü verimliliğini artırmıştır. Dünyada bir bakıma “istihdamsız büyüme” süreci yaşanmaktadır. Son 10 yıl içinde meydana gelen ekonomik büyüme, verimlilik artışı üzerinde oldukça önemli sayılabilecek olumlu etkiler yaratırken, istihdam genişlemesi üzerinde çok sınırlı bir biçimde etkili olabilmiştir.354 1995-2006 yılları arasında dünya ölçeğinde verimlilik, % 26 düzeyinde artarken, istihdam kapsamındaki toplam nüfus sayısındaki artış ancak % 16 olarak gerçekleşmiştir.355 Aynı dönemde, dünya ekonomisi 430 milyon yeni iş yaratmasına rağmen, dünya işgücünün 475 milyon kişi artması, işsiz sayısını toplamda 45 milyon kişi artırmıştır.356

ILO tarafından her yıl rutin olarak hazırlanan “Küresel İstihdam Eğilimleri Raporu”nun 2007 yılı rakamları, bu sorununun önemine ciddi vurgular yapmaktadır. Rapora göre, tüm dünyadaki işsizlerin sayısı, 2006 yılında “tarihteki en yüksek seviyeye gelmiştir”. Buna göre; bugün 6,5 milyar civarında olan dünya nüfusunda,357 2006 yılı itibariyle 3,1 milyar işgücü bulunmaktadır. Bununla birlikte, dünyada toplam işsiz sayısı 195,2 milyon kişi olurken, küresel işsizlik oranı %6,3, AB genelinde işsizlik oranı %9,2, OECD ülkelerindeki işsizlik ortalaması oranı %6,9 ve Türkiye’de işsizlik oranı %9,9 düzeyindedir.358 Bu sorundan küresel bazda en fazla etkilenen kesim, şüphesiz gençlerdir.

353

Muhteşem KAYNAK, “İşsizlik ve Emek Kalitesi”, TİSK Akademi, Cilt: 2, Özel Sayı: 1, Ankara, ss. 67-86, Mart 2007, s. 67.

354

KAYNAK, İşsizlik ve Emek Kalitesi, s. 68.

355

ILO, “Global Employment Trends”, Geneva, 2007, http://www.ilo.org/public/english/bureau/inf/pr /2007/2.htm, Erişim Tarihi: 02.03.2008.

356

DPT, “İşgücü Piyasası”, Özel İhtisas Komisyonu Raporu, TC Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı Yayın No: 2709-ÖİK: 662, Dokuzuncu Kalkınma Planı (2007-2013) Ankara, 2007, s. 5.

357

Dünya nüfusundaki anlık değişimler için bkz.http://opr.princeton.edu/popclock.

358

ILO, “Global Employment Trends”, Geneva, 2007, http://www.ilo.org/public/english/bureau/inf/pr /2007/2.htm , Erişim Tarihi: 02.03.2008.

Tablo 4. Dünya’daki Toplam İşsizlik ve Genç İşsizliği Oranları

Kaynak: ILO, “Global Employment Trends”, Geneva, 2007, http://www.ilo.org/public/english/bureau/i

nf/pr/2007/2.htm,,Erişim Tarihi:02.03.2008; ILO, “Global Employment Trends for Youth”, Geneva, 2006, http://www.ilo.org/public/english/employment/strat/download/get06en.pdf, Erişim Tarihi: 04. 03. 2008.

Genç işsizliği, tüm dünyada çözümü en zor, küresel sosyo-ekonomik sorun olarak belirmektedir.359 Dünyada yaşları 15-24 arası değişen 1,1 milyar genç bulunmakta ve bunların üçte biri iş arayıp bulamamakta ve iş aramayı tamamen bırakmakta ya da günlük 2 doların altında bir ücretle çalışmaya mahkum olmaktadır.360 Çalışma çağındaki dünya nüfusunun %25’ini yani 775 milyonunu gençler oluşturmaktadır. Şu anda, dünyada toplam genç işsiz sayısı 86,3 milyondur ki bu rakam, 2006 yılında dünyadaki toplam işsizlerin %43,7 ’sinin genç işsiz olduğunu gözler önüne sermektedir. 1995-2005 yılları arasında dünyada; genç işgücü %5,2 artarak 633 milyona ulaşırken, işsiz gençlerin sayısı %14,8 artarak 86,3 milyona yükselmiş ve küresel genç nüfusun, işgücüne katılma oranı %58,9 ’dan %54,7 ’ye gerilemiştir. Yine aynı dönemde, genç istihdamının genç nüfusa oranı %51,6’dan %47,3’e gerilemiş ve genç istihdamı artışı genç nüfusun artış oranının altında kalmıştır. Genç nüfus %13,2 artarken, aynı dönemde çalışan gençlerin oranı ise sadece %3,8 artmıştır.361 Gençlerin, toplam işsizlikteki oranı % 44 ile oldukça yüksek bir seviyededir.

359

BULUTTEKİN, Türkiye’deki Genç İşsizliği Sorununun Ekonomik Etkileri ve ‘Avrupa İsihdam

Stratejisi’ Çerçevesinde Çözüm Stratejilerinin Belirlenmesi, s. 35.

360

ILO, “Global Employment Trends for Youth”, Geneva, 2006, s. 26, http://www.ilo.org/public/engl ish/employment/strat/download/gety06en.pdf., Erişim Tarihi: 04.03.2008.

361

WORLD BANK, “World Development Report, 2007: Development and the Next Generation”, www.siteresources.worldbank.org/INTWDR2007/ Resources/1489782-115810797655/overview.pdf, Erişim Tarihi, 02.03.2008.

Şekil 16. Dünya’da Bölgelere Göre Genç İşsizliği Oranları

Kaynak: ILO, “Global Employment Trends”, Geneva, 2007, http://www.ilo.org/public/english/bureau/i

nf/pr/2007/2.htm,,Erişim Tarihi:02.03.2008.

Bunun yanı sıra, genç işsizlik oranı 2005’te %12,3 iken,362 2006 yılında %13,5’e yükselerek, % 4,6 oranındaki yetişkin işsizliğin yaklaşık üç katına ulaşmıştır (bkz. Dünya ülkeleri Tablo 5). Dünyada en yüksek genç işsizlik oranı, Orta Doğu ve Kuzey Afrika’da % 25,7 ile görülürken, onu %19,9 ile Merkezi ve Doğu Avrupa (AB harici), %18,1 ile Merkezi Afrika, % 16,6 ile Latin Amerika/Karayipler ve % 15,8 ile Güneydoğu Asya ve Pasifik izlemektedir. AB’de bu oran, %13,1 iken Güney Asya’da %10 ve Doğu Asya’da %7,8 olarak gerçekleşmektedir.363

362

ILO, “Global Employment Trends Brief”, Geneva, 2006, http://www.ilo.org/public/english/employ ment/strat/download/getb07en.pdf, Erişim Tarihi: 02.02.2008.

363

ILO, “Global Employment Trends”, Geneva, 2007, http://www.ilo.org/public/english/bureau/inf/pr /2007/2.htm, Erişim Tarihi: 02.03.2008. 0 5 10 15 20 25 30 Ge nç İşsizlik Oranları (%) Dünya Endüstrileşmiş Ülkeler Ge çiş Ekonomileri Doğu Asya Güne y Doğu Asya Güne y Asya Latin Amerika v e Karayiple r Ortadoğu ve Kuzey Afrika Orta v e Güne y Afrika

B

ö

lg

e

ler

Bölgelere Göre Genç İşsizliği (%)

2003 2002 2001 1997

Tablo 5. Seçilmiş Bazı Dünya Ülkelerindeki İşsizlik Göstergeleri

Kaynak: EUROSTAT, 2008.

Dünya ülkelerindeki genel işsizlik göstergelerine değerlendirildiğinde, en düşük düzeyde toplam işsizlik (%4,6) ve genç işsizlik (%10,5) oranlarına sahip olan ülkenin, (yüksek nüfusuna rağmen) ABD olduğu görülmektedir. ABD’yi genç işsizliği oranlarına göre sırasıyla, Almanya (%14,2), AB-15 (%16,0), AB-27 (%17,3) ve Türkiye (%18,2) takip ederken, Fransa ve İtalya’daki yüksek genç işsizliği oranları dikkat çekmektedir.

Genç işsizliğinin toplumsal ve ekonomik maliyetinin yüksekliği; “işsizliğin bir yaşam biçimine dönüşmesi”yle ortaya çıkmaktadır. Küresel işsizlik, son yıllarda dünya ölçeğinde yaşanan, yüksek ekonomik performansa rağmen artış göstermektedir. Bunun en önemli nedeni, son 10 yılda işgücü verimliliğinde meydana gelen artışın işgücü arzındaki artıştan fazla olması olarak kabul edilmektedir. Artan küresel rekabet ve dünya ticaret hacmi ile birlikte artan teknolojik gelişmeler, maliyetler üzerinde ciddi baskılar yaratarak, küresel işgücü verimliliğini arttırmaktadır. Son 10 yılda dünyada “istihdamsız büyüme” süreci yaşanmıştır ki, bu süreç içinde dünya ölçeğinde verimlilik %26 düzeyinde artarken, istihdam kapsamındaki toplam nüfus artışı ancak % 16 olarak gerçekleşmiştir.364

ILO (2004), küresel ölçekte, dünyadaki genç işsizliği oranını yarıya indirmenin küresel GSYİH’ya yaklaşık 2.2 trilyon dolar ekleyeceği, bunun da 2003 yılının küresel

364

ILO, “Global Employment Trends for Youth”, Geneva, 2006, http://www.ilo.org/public/english/e mployment/strat/download/gety06en.pdf, Erişim Tarihi: 02.03.2008.

GSYİH değerinin yaklaşık %4’üne eşdeğer olacağı belirtmektedir ki, bu durumun çok zor olduğu ancak hemen harekete geçilmemesi halinde, yakın gelecekte olumlu sonuç almanın mümkün olmayacağı ifade etmektedir. Rapora göre, örneğin, Ortadoğu ve Kuzey Afrika’nın tek başına 2020’ye kadar 100 milyon iş yaratması gerekmektedir ve zaman içinde dünya genç nüfusunun daha da artacağı ama tüm dünyada göreli olarak doğurganlık oranlarında düşme olacağı tahmin edildiği için, bugün gelinen sayının çok da üzerine çıkılmayacağı ileri sürülmektedir. Bu nedenle tedbirlerin alınacaksa bu günün gençleri için alınması gerektiği üzerinde önemle durulmaktadır.365