Gazeteci Yeteneklerindeki Değişim

Yeni medya ortamında dünyadaki olaylara ilişkin anlık bildirimlerin tüketicilere ulaşmasıyla birlikte geleneksel medya kenara itilmektedir. Bunun en önemli nedenlerinden biri şüphesiz teknolojidir. Dahası geleneksel , analog medya, bilgi akışını büyük ölçüde tek yönlü olarak gerçekleştirmiştir. Günümüzde bu pasif gazetecilik modeli terk edilerek bireylerle interaktif bir bağ kuran yeni medya ortamın gelişmesi, gazeteciliğin yapısını ve gazetecilerin yeteneklerini de değiştirmektedir (Kaul, 2013:127). Bu gelişme, gazetecilerin sahip oldukları beceri ve rolleriyle ilgili olarak klasik gereksinimlerin ötesine geçen yeni becerilere ihtiyaç duyulduğu anlamına gelmektedir. Eski hiyerarşi yapıları ve iş potansiyelleri ile eski hiyerarşik kariyer yolları ve para kazanma biçimleri yeni işler, yeni meslekler, yeni teknolojiler ve yeni gelir kaynakları ile kesintiye uğramaktadır. Bu değişen yeni medya ortamında, geleneksel gazetecilik yöntemleri ile devam edenlerin başarısız olmaları kaçınılmaz olmaktadır. Günümüz koşulları için adaptasyon yeni bir anahtar kelimedir. Muhtemelen önümüzdeki yıllarda henüz mevcut olmayan işlere sahip olacaklardır. Başarılı olmak için gazeteciler, mevcut eğilimleri tanımak ve insanların beklediği kaliteden fedakarlık etmeden yeni yayın yöntemlerinden yararlanableceği becerilere sahip olmak zorundadır (Bathke, 2014:1). Haber üretim ve dağıtım süreçleri, radyo, TV ve okuyucuların alışkanlıklarını değiştiren internet tarafından etkilenmiştir. Son yıllarda online haber kaynaklarının yaygınlaşması, bir çok OECD ülkesinde haber endüstrisini derinden etkilemektedir. Artık gazetecilerin özellikle içerik üretmeye odaklanarak gerçekleştirdiği gazetetecilik dönemi sona ermiştir. Sadece iyi bir hikaye bulup mümkün olan en iyi şekilde anlatmak günümüzde yeterli değildir. Gazeteciler artık haberlerini en etkin şekilde nasıl yayacaklarını, nasıl görsel olarak çekici yapacaklarını, sosyal medyayı nasıl kullanacaklarını çok iyi bilmeleri gerekmektedir. Yeni medya çağında gazeteciler, ürettikleri içerikle para kazanmanın yollarını kendileri bulmak zorundadır (Bathke, 2014:8).

1980’li yıllardan itibaren geleneksel medya işletmeleri, holdingleşerek ve büyük sermayenin tahakkümü altına girerek belirli çıkar gruplarına hizmet eden işletmelere dönüşmüşlerdir.

58

Gazeteciler de bu işletmelerin çıkarlarına hizmet eden profesyonellere dönüşmüştür. Özellikle editoryal kadronun matbaa çalışanlarından ayrılmasıyla birlikte profesyonelleşme, gazetecilere statü sağlayan bir süreç olarak başlamıştır.

Gazeteciler habercilikten uzaklaşarak adeta birer haber satıcısı olarak algılanmaya başlamıştır. Bununla birlikte muhabir, foto muhabiri ve kameraman gibi üretim sürecinde çok fazla söz sahibi olmayan gazeteciler değer kaybederken, yönetici kadro ile oldukça sıkı ilişkiler içinde olan köşe yazarları önem kazanmaya başlamıştır. Bunun en temel nedeni, grup çıkarlarının önemli olduğu yeni dönemde ideolojik hegemonyanın kurulmasında köşe yazarlarının öneminin artmasıdır (Toktaş, 1980:148).

Diğer sektörlerde olduğu gibi gazetecilik alanında da bilgisayarlaştırma ve sayısallaştırma süreci devam etmektedir. İnternet teknolojisi ve bilgisayar ağlarının yaygınlaşmasıyla, yeni medya ortamında gazeteciliği öğretmek ve incelemek için tüm dünyadaki eğitim programları günün şartlarına entegre edilmektedir. Dijital medya ve son zamanlarda multimedya haber odaları, gazetecilik eğitimini dünya çapında değiştirmektedir (Deuze, 2005:450).

Özellikle multi medyayı karakterize eden yöndeşme süreci, birimlere ayrılmış haber organizasyonlarına meydan okumakta ve bireysel uzmanlığı tercih ederek ekip çalışması ve bilgi paylaşımında grup düşüncesini ortadan kaldırmaktadır(Singer, 2004:2). Gazetecilerin habercilik ve hikaye anlatım tekniklerini tüm medya formatlarında ustalıkla kullanabilmelerinin yanı sıra, dijital ağ teknolojilerine entegrasyonu, haber üreticisi-tüketici ilişkisini yeniden ele almaları gibi konular 21. yüzyılda gazetecilik çalışmaları ve eğitimin karşılaştığı en büyük zorluklardır (Deuze, 2005:451). Lars Willnat ve arkadaşları, on yıldan fazla bir süre dünya çapında yaklaşık 30.000 gazeteciyle röportaj yapmıştır. Araştırma sonucu, haber merkezlerini ve haber uygulamalarını yeniden şekillendiren sayısallaştırma ve yöndeşme dolayısıyla gazetecilerim haberlerini tasarlarken ve raporlarken metin, video ve ses üretebilmeleri ve işleyebilmeleri gerektiğini ortaya koymuştur (Willnat, Weaver ve Choi, 2013).

Dijital devrim, medyanın görüntüsünü yeniden şekillendirerek endüstrisi dijital rötuştan toptan hileye kadar daha önce eşi benzeri görülmemiş mesleki zorluklarla kuşatmıştır.Sadece çeşitli medyalar ortaya çıkmamış, aynı zamanda yeni çalışma formları da oluşmuştur.

59

Medyadaki bu yeni gelişmeler, haber ve bilgi kaynaklarını zenginleştirmiş ve yeniden şekillendirmiştir. Dijital teknolojiler devrimsel değişiklikler yaparak geleneksel yazılı basının krallığını ortadan kaldırarak medyanın işlevini ve doğasını değiştirmiştir. Gazetecilik pratiklerini de etkileyerek sayısız iş yapma yolları yaratmıştır (Kaul, 2013:128).

Bathke (2014:9), “medya girişimcileri” olarak tanımladığı yeni tip gazetecilerin artık çeşitli konularda geniş bilgi ve anlayışa sahip olmaları gerektiğini ifade etmektedir. Artık gazetecilikte bugün iş; ürün, izleyici, gelir, pazarlama, dağıtım, maliyetler ve riskler gibi farklı konuların kambinasyonundan meydana gelmektedir. Gazeteciler dijital gelişmeler tarafından getirilen değişiklikler hakkında bilgi sahibi olmalıdırlar. Çünkü yenilikler paltformaları ve ağları arttırdığı gibi ekonomik ilişkileri de değiştirmektedir. Dahası, gazeteciler fırsatları tespit etme ve risklere karşı tedbirli olma yeteneğine sahip olmalıdır. Nebraska Üniversitesi'nde Gazetecilik bölümü öğretim üyesi olan Sue Burzynski Bullard, “2012 yılı gazetecilik eğitiminde değişim” çağrısı yaptıktan sonra şunları yazmıştır (Finberg ve Klinger, 2014:4):

“Gazetecilik alanında değişim ihtiyacını görmezden gelmek zorlaşmıştır. Çoğu eğitmen, bugünün gazetecilik dünyasında, öğrencilerin mezun olduktan sonra iş bulabilmeleri için dijital becerileri ve multimedya öykü anlatımını öğrenmeleri gerektiğini vurgulamaktadır. Tabii ki, bu her gazetecilik profesörünün henüz bu becerileri kendi sınıflarına dahil etmeye hazır veya istekli olduğu anlamına gelmemektedir. Değişim devam etmektedir. Geleneksel ile yeni arasında hala savaş var”.

Bilgi çağının ve elektronik gazeteciliğin doğuşuyla birlikte gazetecilerin fonksiyonları bilgi iletiminden bilgi işlemeye kaymıştır (Kaul, 2013:128). Dijital teknoloji, muhabirlerin daha fazla operasyonel fonksiyona sahip olmasını zorunlu kılmaktadır. Bir muhabirin aynı zamanda bir editör bir yapımcı gibi çalışabilecek niteliklere sahip olması gerekmektedir (Kaul, 2013:129). Multimedya gazetecisi, kendi zanaatını uygularken ne tür bir platform kullanması gerektiği konusunda kendi karar vermek zorundadır. Multimedya haber üretirken tek bir hikayeyi birden fazla formatta kullanmak yerine öykü 'paketlerini' yönetebilmelidir. Bu, yöndeşen medyanın örgütsel özellikleri ve bu tür yeni medya platformlarında çalışan gazetecilerin yetkinlikleri ile ilgilidir (Deuze, 2005:451).

60

Yöndeşen medya ortamında bir muhabirin haberi nasıl yazacağını bilmesi artık yeterli olmamaktadır. Aynı haberi farklı medyaya zamanında yazması beklenmektedir. Muhabir bir video kameranın önünde konuşabilmelidir. Yada bir fotoğrafçı olarak, bir hikayeyi hem video hem de hareketsiz görüntülerde nasıl anlatacağını bilmek zorundadır (Huang vd., 2006:224).

Teknolojiler çok daha karmaşık hale geldikçe haber araştırmak, üretmek ve dağıtmak için muhabirlerin sadece niteliklerini arttırmaları yeterli olmamaktadır; aynı zamanda 7 gün 24 saat aktif kalarak anında yayın yapabilme becerilerini de hızlandırmaları gerekmektedir. Kısaca dijitalleşme ile birlikte gazeteciler bir uzman haline gelmekte ve gazeteyi hızlı bir şekilde üretip okuyuculara dağıtmaktadır(Kaul, 2013,130). Teknolojiyle birlikte bilginin artması ve toplumsal özellikler gibi koşullar gazetecilikte uzmanlaşma alanlarının ortaya çıkmasına neden olmuştur. Aynı zamanda geleneksel gazetecilerin görev tanımında yer alan haber ve görüntü bulma, yayma vb pratikler, sosyal medya kullanan herkes yapabilmesine olanak sağlamaktadır.

Kısaca bügünün gazetecilerinin “girişimci” özelliklere sahip olması gerekmektedir. Duening, (2010:16-19)’e göre girişimciliğe katkıda bulunan beş zihin var: Fırsat Tanıma Zihni, "Farklı fikirleri, insanları veya fiziksel nesneleri başkalarına çekici kılan yeni yollarla birleştiren Tasarım Zihniyeti" "Algılanan riski yönetebilmek, duygusal olarak becerebilmek ve belirli eylemlerle fiili riski azaltma yeteneğini" ifade eden Risk Yönetim Zihni, "birden fazla gerçek dünya başarısızlığı" ile gelişen Dayanıklı Zihin ve "Belirsiz ve sık sık değişebilen bir dünyada harekete geçebilen” Etkileyen Zihin. Freelance Gazetecilik Kavram ve Kapsamı

Bu bölümde gazetecilik kavram ve kapsamı hakkında bilgi verilerek freelance gazeteciliğin yapısı ve organizasyonu açıklanmaktadır. Ardından freelance gazetecilerin yasal statüsü ele alınarak motivasyon ve yaşam süreçleri incelenmektedir.