• Sonuç bulunamadı

Bu araştırmanın çalışma evrenini, M.E.B. Orhan Sinan Hamzaoğlu İlköğretim Okulu ikinci kademede (6-7-8. sınıf) çocuğu öğrenim görmekte olan 9 sınıfın velileri oluşturmaktadır. Araştırmada bu evren içinden seçilen ve örneklemi oluşturan anneler tesadüfi yöntemle belirlenmiştir.

Eğitim ihtiyacının belirlenmesi aşamasında; 6.sınıf velileri: 13 kişi

7.sınıf velileri: 20 kişi

8.sınıf velileri: 19 kişi olmak üzere toplam; 52 kişi anket doldurmuş. Eğitim uygulama aşamasında;

6-7-8. sınıftan karma olmak üzere 15 anne ile çalışılmış. Eğitim değerlendirme aşamasında ise;

Eğitime katılan anneler (Deney Grubu): 15 kişi

Eğitime katılmayan anneler (Kontrol Grubu) : 15 kişi ile araştırma tamamlanmıştır. 3.3. Veri Toplama Araçları

Bu araştırmada araştırmacı tarafından geliştirilen, “Eğitim ihtiyacı Belirleme Anketi” ; “Eğitim Değerlendirme Anketi” ve “Eğitim Sonu Bilgi Testi” veri toplama aracı olarak kullanılmıştır. Ayrıca eğitime katılan deney grubundan dört anne ile yüz yüze görüşmeler yapılmış, veri kaybı olmaması için bu görüşmeler ses kayıt cihazı ile kayda alınmıştır. Bunun yanında, haftalık oturumlar sonunda yazılı olarak

toplanan katılımcı geribildirimleri ile eğitimci gözlemleri de bu araştırmaya nitel veri kaynakları olarak yansıtılmıştır.

3.3.1. Eğitim İhtiyacını Belirleme Anketi

Hizmet götürülecek kitlenin gereksinimlerinin öğrenilmesi (gereksinimler hakkında bilgi toplanması) ve bu gereksinimlerin öncelik sırasına konması sürecine “gereksinim belirleme” denir (Okçabol, 1996, s.71).

Bireylerde öğrenme arzusunu azaltarak, eğitimin çıktısını olumsuz etkileyen en önemli etmenlerden birisi, öğrenilecek konuya bireyin ihtiyaç duymamasıdır (Eren, 2001, s.590).

Eğitim ihtiyaçları bireyden bireye iki nedene bağlı olarak değişir. Birincisi; bireyin, yaş, cinsiyet, medeni durum, gelir düzeyi gibi demografik özelliklere bağlı olarak; ikincisi ise bireylerin çeşitli yaş dilimlerinde, demografik özelliklerin değişikliğe uğraması ile değişiklik gösterir (Özyurt, 1993, s.6).

Bu bilgiler ışığında anket, 2 bölümden oluşmakta, ilk bölümde “demografik”; ikinci bölümde ise “uygulanacak eğitim” ile ilgili konularda bilgi toplamaya yönelik sorular yer almaktadır.

Anket hazırlanırken, araştırmacı tarafından benzer çalışmaların tarandığı bir hazırlık aşamasından geçilmiştir. Anketin ikinci bölümünde bulunan 13.soruda yer alan ve annelerin yaşadıkları olası sorun alanları ile ilgili gruplama; gelişim ve ergenlik konulu literatür taranarak ve Kulaksızoğlu (2005); Yavuzer (2007); Temel & Aksoy (2001); Steınberg (2007) kaynaklarına dayandırılarak yapılmıştır.

Hazırlanan anket, üç uzman görüşü alınarak revize edilmiş, katılımcı tarafından kolay anlaşılabilecek şekle sokulmuş ve bu çalışmalardan sonra ankete son şekli verilmiştir.

“Kimlik Bilgileri”nin yer aldığı ilk bölümde yaş, medeni durum, eğitim düzeyi, çocuk sayısı, gelir durumu gibi demografik profili yansıtacak 9 soruya yer verilmiştir.

“Eğitim İle İlgili Sorular” başlığı ile ikinci bölümde yer alan soru sayısı 6’dır. Bu bölümden alınan cevaplarla, eğitimin içeriğinde yer alması istenen konu başlıkları,

benzer bir programa katılım durumu, uygun zaman dilimi ve varsa katılımı engelleyecek koşullar sorulmuştur. (Bkz: EK IV.)

Hazırlanan 15 soruluk anket 75 adet çoğaltılmıştır. 3.3.2. Eğitim Değerlendirme Anketi

Eğitimci, 5 haftalık eğitim sürecinin sonunda katılımcı annelere uyguladığı bu çalışma ile içerik, eğitimci, genel süreç ve amaçlara yönelik memnuniyeti ölçmeyi amaçlamıştır. Katılımcı annelerin, verilen 15 tanıma, “Hiç Katılmıyorum”, “Biraz Katılıyorum”, “Katılıyorum”, “Oldukça Katılıyorum”, “Tamamıyla Katılıyorum” ifadelerinden birisini kullanarak sürece yönelik düşüncelerini ifade etmeleri istenmiştir. Eğitimci, bu anketin hazırlanması aşamasında, çeşitli insan kaynakları eğitim süreçlerinin veri toplama araçlarından yararlanmıştır. (Bkz: EK VI.)

3.3.3. Eğitim Sonu Bilgi Testi

Her oturumun sonunda eğitimcinin, katılımcıdan görmeyi beklediği hedef davranışların bilgi düzeyinde tanımlanmasına yönelik bir çalışmadır. Uzman görüşü alınarak hazırlanan test, oturumlar süresince özellikle de üzerinde sıkça durulan konular ağırlıklı olmak üzere 18’i çoktan seçmeli; 7’si boşluk doldurma olmak üzere 25 sorudan oluşmaktadır. Eğitimin son günü katılımcıya uygulanan bu test çalışması, kontrol grubundan gönüllü 28 anneye uygulanmış, yaş ve eğitim düzeyi deney grubu ile benzer olan 15 tanesi seçilerek araştırmada değerlendirmeye alınmıştır.(Bkz: EK VII. ve EK VIII.)

3.3.4. Görüşme Soru Listesi

Sözlü iletişimle veri toplama tekniği olarak ifade edilen görüşme yöntemi bu araştırmada kullanılmıştır. 17 sorudan oluşan, yapılandırılmış, görüşme soruları hazırlanmış, veri kaybı olmaması için alınan cevaplar ses kayıt cihazı ile kaydedilmiştir.

Eğitimin son haftası, gönüllü 4 katılımcıdan alınan randevu doğrultusunda 3 Nisan 2009 tarihinde yüz yüze görüşmeler yapılmıştır. Katılımcılar tarafından verilecek cevapların bağımsız ve etkiden uzak olmasını sağlamaya yönelik bir önlem niteliğinde, araştırmacıya bir diğer araştırmacı destek olarak, görüşmeleri yapmıştır.

Önceden yapılandırılmış bir soru listesi üzerine kurulu görüşme, zaman zaman akışa bağlı olarak görüşmeci tarafından genişletilmiştir. (Bkz: EK IX.)

3.3.5. Haftalık Yazılı Katılımcı Geribildirim Kartları

Eğitimci, bu çalışma ile her oturum sonrası katılımcıdan yazılı geribildirim almıştır. Sözlü bildirim yerine bu yöntemi kullanmayı, veri kaybını en aza indirgemek olarak ele almış ve tercih etmiştir. Her oturum sonu, katılımcının o gün ne öğrendiğine, ilk kez duyduğu bir bilgi olup olmadığına dair notların yanında duygusunu içeren, haftalık geribildirimler her katılımcıdan, oturum sonunda yazılı ve isimsiz olarak istenerek, eğitimci tarafından toplanmıştır.

Bu şekilde eğitimci; haftalık eğitim sürecinde, katılımcıda oluşan memnuniyet, olumsuz duygu, düşünce ve yanlış anlamalardan haberdar olmayı ve müdahale edebilmeyi öngörmüştür. Hem bir sonra ki hafta hem de programın revizyonunda; haftalık yazılı katılımcı geribildirimleri, araştırmacı için yönerge niteliği taşımıştır. 3.3.6. Haftalık Eğitimci Gözlem Notları

Gözlem, belli bir kimse, yer, olay, nesne, durum ve şarta ait bilgi toplamak için belirli hedeflere yöneltilmiş bir bakış ve dinleyiştir (Özsoy, 1970, s.36). Gözlem, verilerin doğrudan elde edilmesine dönüktür.

Bu, her oturum sonrası, ilk yarım saat içinde kağıda geçirdiği, eğitimcinin sürece dair öznel yargılarını içeren bir çalışmadır. Eğitimci kendisini; zamanı kullanma, konuya hakimiyet, grubu yönetebilme konularında objektif olarak değerlendirmeye çalışmış, ayrıca katılımcının oturum boyunca hangi yöntemlerde aktif ve pasif kaldığı, sürece ilgili ya da ilgisiz yaklaşımı, verdiği örnekler, grup paylaşımının niteliği ve sınıf iklimine yönelik gözlemler yapmıştır. Eğitim sonrası ilk yarım ile bir saat içinde almaya özen gösterdiği notları hafta içi birkaç kez okuyarak, varsa katılımcıların farklı yorumları üzerinde tekrar düşünme fırsatı yakalama çabası içine girmiştir. 3.4. Süreç

3.4.1. İhtiyaç Belirleme Anketinin Uygulanması

Çalışmanın gerçekleştirileceği Orhan Sinan Hamzaoğlu İlköğretim Okulu 6-B; 6-E; 7-B; 7-C, 7-E; 7-F; 7-H; 8-A ve 8-B sınıflarının velilerine, gönüllülük esasına dayalı

6.sınıf; 8 tane 7.sınıf; 8 tane 8.sınıf olmak üzere) özellikle yukarıda belirtilen şubelerin seçimi, okul rehberlik servisinin önerisi ile olmuştur.

3.4.2. Eğitim Programının Hazırlanarak Uygulanması

İhtiyaç belirleme anketlerinin çözümlenmesi ile katılımcının taleplerine uygun konularda 5 hafta süreli bir eğitim programı hazırlama sürecine geçilmiştir.

Katılımcının öncelikle tercih ettiği konuların;

1. “Sınav Kaygısı ve Verimli Ders Çalışma Yöntemleri” 2. “Ergenlikte Problem Çözme Becerilerinin Geliştirilmesi” 3. “Genç İle Sağlıklı İletişim Kurmak”

4. “Ergeni ve Ergenliği Tanımak”

5. “Ergenlikte Kişilik Gelişimi” olduğu görülmüştür.

Araştırmacı, belirlenen konularda literatür taramış ve benzer önceki çalışmalardan destek alarak anlatım metnini hazırlamıştır. Hazırlanan eğitim programı, Thomas Gordon’un “Etkili Ana Baba Eğitimi” ve Erıc Berne’in “Transaksiyonel Analiz” temel kuramlarına dayandırılmıştır.

Diğer yandan konulara uygun ve eğitim programında kullanılmak üzere, oyun, öykü, canlandırmalar için kaynaklara başvurarak, daha önce deneyim yaşadığı eğitim çalışmalarından yararlanmıştır. Her haftanın konusuna uygun ve katılımcıya, eğitim sonrasında hatırlatıcı rol oynamasını beklediği “ek”ler hazırlamıştır.

Araştırmacının, İstanbul/Pendik İlçesi merkez okullarından biri olan, M.E.B. Orhan Sinan Hamzaoğlu İlköğretim Okulu idari kadro ve rehberlik servisi öğretmenleri ile yaptığı ortak çalışma sonucu, öncelikli olarak eğitim programının okulda uygulanmasına yönelik izinlerin alınması gerekliliği görüşülmüş, bunun için ilgili makamlara resmi yazı gönderilerek talep bildirilmiştir. Süreç devam ederken araştırmacı, diğer hazırlıklarını sürdürmüştür.

Okulun konferans salonunda, “İhtiyaç Belirleme” çalışmasına katılan velilerle bir tanışma ve çalışmayı tanıtma toplantısı düzenlenmiş, toplantıya gelenler arasından

kaydı alınmıştır. Sayının 20 ile sınırlı tutulması, yetişkin eğitimi çerçevesinde ideal katılımcı sayısı göz önünde tutularak, araştırmacının tercihi ve çalışmanın yapılacağı “Fen Laboratuarı” fiziki koşullarının gerekliliği olarak düşünülmüştür. Düzenlenen toplantıda katılımcı ile ihtiyaç belirleme anket sonuçları paylaşılmış, haftalık oturum konuları, süresi ve eğitim sürecinin ne şekilde yapılandırıldığı ile ilgili bilgi aktarılmıştır. Belirlenen küçük grup, fen ve rehberlik servisi öğretmenleri ile araştırmacı bir sonraki hafta başlamak üzere, 5 hafta süreyle “Çarşamba” günleri ve 09.30-12.30 saatleri arasında annelere yönelik bu eğitim çalışmasının yapılması yönünde birlikte karar almışlardır.

Eğitimin yapılandırılması aşamasında diğer hazırlıklarını da sürdüren araştırmacı tarafından, her haftanın oturum konusuna uygun “ek”lerin, katılımcıda “ürün dosyası” şeklinde saklanabilmesine yönelik olarak, her anneye; içinde 1 not defteri, 1 tükenmez kalem, isimli yaka kartı ve her hafta eğitim sonrası yazılı geribildirimleri aktarabilecekleri 15X20 cm. boyutlarında kesilmiş renkli fon kartonlarının bulunduğu, 1 adet kapaklı dosya dağıtılmak üzere hazırlanmıştır.

Araştırmacı, eğitim süresince Power Poınt sunu tekniklerini kullanmış, önceki aşamada da bu sunuların hazırlıklarını yapmıştır. Programı yapılandırırken, dikkat çekici, uyarıcı özellik taşıyan, çeşitli sembollere yer veren araştırmacı; oyun, öykü anlatımı, soru, çıkış bileti, ek dağıtımı, konu ile ilgili araştırma sonucu aktarımı, paylaşım grubu, örnek olay, etkinlik ikonlarını programda kullanmak üzere hazırlamıştır.

Eğitim sonunda katılımcıya dağıtılmak üzere isme özel “Katılımcı Belgesi” araştırmacı tarafından tasarlanarak, hazırlanmıştır.

Eğitim Programı Uygulama Süreci:

Tanışma toplantısında kayıt yaptıran 20 anneden 5 inin, eğitimin ilk haftası oturuma katılmadığı ve mazeret bildirmediği için kayıtları silinmiş, 15 kişilik katılımcı grubu ile başlayan eğitim çalışması aynı sayı ile bitirilmiştir.

Eğitim tarihleri; 25 Şubat 2009, 4 Mart 2009, 11 Mart 2009, 18 Mart 2009, 25 Mart 2009 olarak belirlenmiş ve bu tarihlerde oturumlar gerçekleştirilmiştir.