SONUÇ VE ÖNERİLER 5.1. SONUÇ
5.2. ÖNERİLER
Araştırmaya konu olan eğitim programının, uygulanması ve değerlendirilmesi ile elde edilen sonuçlar doğrultusunda, aşağıdaki şu önerileri sunabiliriz:
1. Verilerin çözümlenmesi ile programda ortaya çıkan sonuçlardan birisi,
annelerin paylaşım sürelerinin kendilerine az gelmesidir. Yetişkin katılımcılar için önemli olan paylaşma zamanını arttırabilmenin çözüm yollarından birisi; içerikte yapılacak yeni düzenleme ile (hafifletilerek) ya da hafta sayısı arttırılarak mümkün olabilir. Hangisinin daha uygun bir çözüm yolu olduğuna birkaç pilot çalışma daha yapıldıktan sonra karar verilmesi daha doğru görünmektedir.
2. Araştırmanın, bulgular bölümünde aktarıldığı gibi, eğitime katılan annelerde, ergenlik dönemi özelliklerini öğrenmeleri sonucunda, çocuklarını daha iyi anlama, hedeflerine ait yeni bakış açıları kazanma gibi olumlu düşünce değişimleri yaşadıkları sonucuna ulaşılmıştır. Araştırmacı, bu çalışma ile kendisini hedefine ulaşmış saymakla beraber, annelerde artan bu farkındalığın bir sonraki basamağının; davranış değişikliği olması gerekliliğini de ifade etmektedir. Bunun için de alan uzmanlarının (yetişkin eğitimci, psikolog, program geliştirme uzmanı) sürekli,
yinelenebilir eğitimler yapılandırmak üzere birlikte çalışmalarının gerekliliğini öneri olarak sunmaktadır.
3. Ergenlik dönemi, karakteristik ve çözülebilir sorunlar barındıran özel bir dönemdir. Aslında çok önemli olmayan sorunlar başlamadan önlenebilir. Bunun için gencin yakın çevresi olarak ele aldığımız aileye sunulan eğitimlerin, öğretmen versiyonlarının hazırlanarak, özellikle ilköğretim ikinci kademe ve lise öğretmenlerine uygulanması ile aile-okul-öğrenci üçlüsünde, özellikle disiplin sorunlarının azalmasına fayda sağlayabilir. Sonra ki aşama olarak eğitimin, akademik başarıya yansımaları üzerinde çalışılması da olasıdır.
4. İhtiyaç belirleme çalışmasında kullanılan örneklemin veri toplama aracına verdiği cevaplarda olası bir eğitime katılamama nedenlerinin başında eğitimin ücretli verilmesi yanıtı yer almıştır. Bu sonuca göre aile eğitimlerinin devlet, yerel yönetim ya da sivil toplum kuruluşları tarafından ücretsiz olarak yapılması gerekliliği ortaya çıkmaktadır. M.E.B. tarafından üniversitelerin ilgili bölümleri ile yapılacak çalışmalar sonucunda geliştirilen ergen aile eğitimlerinin, Halk Eğitim Merkezleri’nin çatısı altında devlet okullarında uygulanması önerilebilir. Aynı eğitimler, eğitici eğitimi alarak okulun rehber öğretmenleri tarafından da yapılabilir. Bu eğitimlerin, hafta sonu ve akşam saatlerinde de uygulanabilir düzenlenmesi, çalışan annelerin katılımını kolaylaştıracağı için bir diğer öneri olarak sunulmaktadır.
5. Bu çalışmada, literatür taranarak belirlenen 9 konu başlığı ile sınırlı
kalmayarak, farklı güçlük alanlarını tespit etmeye yönelik nitel saha çalışmaları yapılabilir. Annelerin yaşadıkları problemlerin çeşidi hakkında bu sorgulama ile fikir edinmek olası görünmektedir. Sonuçlara uygun düzenlenecek modül konular, eğitim verilecek gruba ihtiyaç belirleme çalışması yapılarak sorulur ve çıkan sonuçlara göre uygulanırsa faydanın daha yüksek olması beklenebilir.
6. Ergenlikle ilgili, ülkemizde oldukça sınırlı sayıda araştırma vardır, olanların çoğu da çeviridir (Onur, 2000, s.4). Bu bilgi ile önerilen çalışmaların yapılması daha bir önem kazanmaktadır. Bu sayede, ergenlik dönemi ve sorunları ile ilgili toplumsal bir tablo da ortaya konmuş olacaktır.
7. Deney grubu anneleriyle, süreci değerlendirmeye yönelik yapılan görüşme sonuçlarına göre; görsel araçların kullanılması, katılımcı için fark yaratan bir etkiye sahiptir. Eğitimci açısından bakıldığında da, hatırlatıcı etkisi göz önüne alınarak, sunumu kolaylaştırıcı tarafı bulunduğu sonucuna ulaşılmıştır. Ancak teknik donanımın her devlet okulunda bulunmama ihtimaline karşı, program görsel araçlar olmadan da sunulabilir şekilde yapılandırılmalıdır. Bu programın, birkaç revizyonla diğer koşullara uyması sağlanabilir.
8. Oyun, canlandırma, öykü okuma, soru-cevap gibi inter-aktif yöntemler
kullanarak, katılımcının sürece dahil edilmesi bu grupta olumlu etki yaratmıştır. Diğer yandan her grup profili için aynı etkileri yaratacağı konusunda bir şey söylemek imkansızdır. Yetişkin katılımcıların, öğrenme biçimleri, yaşları, alışkanlıkları bu konuda beğenilerini etkileyecek faktörler olarak ele alınmaktadır. Bu sebeple yetişkin eğitimciler, katılımcıyı hareketlendiren eğitim yöntemleri için, farklı yaş grupları ile farklı öğrenme biçimine sahip kişilere, farklı duygu ve düşünceler yaşatacağı olasılığını göz önünde bulundurmalıdırlar.
KAYNAKÇA
Abalı, O. (2006). Ergenlik dönemi ve sorunları (2.Baskı). İstanbul: Epsilon Yayın AÇEV. (2001) AÇEP Değerlendirme raporu.
AÇEV. (2004). Anne destek programı eğitici kitabı. İstanbul: Anne Çocuk Eğitim Vakfı Yayınları
AÇEV. (2006). Toplumsal ve ekonomik kalkınma için erken çocukluk eğitimi
konferansı kapsamında sunulan faaliyet kitapçığı. İstanbul: 24 Şubat 2006
Adams, J. (1995). Ergenliği anlamak (Hzr.B.Onur) Ankara: İmge Kitabevi.
Aydın, B. (1997). Çocuk ve ergen psikolojisi. İstanbul: M.Ü. Vakfı Yayınları No:1 Aydın, B., Can, G., Ersanlı, K., Kılıç, M., Külahoğlu, Ş., Öztürk, B., ve diğerleri.
(2005). Gelişim ve öğrenme psikolojisi (8.Basım). Ankara: Pegem-A Baltaş, A. (2007). Üstün başarı (25.Basım). İstanbul: Remzi Kitabevi Baymur, F.B. (2004). Genel psikoloji (15.Baskı). İstanbul: İnkılap Kitabevi. Berne, E. (2001). Hayat denen oyun (Çev.S.Sargut). İstanbul: Kariyer Yayıncılık Bekman,S. (1998). Eşit fırsat: anne çocuk eğitim programı’nın değerlendirilmesi.
Anne Çocuk Eğitim Vakfı Yayınları:12. İstanbul: Kansu Matbaası.
Bülbül, S. (1991). Halk eğitimine giriş. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları. Bilir, M. (2004) Çağdaş yetişkin eğitimi liderlerinden eduard christian lindeman
yaşamı, eğitim görüşü ve hizmetleri, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri
Fakültesi Dergisi, cilt: 37, sayı: 2
Bilgin, B. (1991). Ailede kuşaklar arası iletişim üzerine gençlerin düşünceleri, aile
eğitimi paneli. Ankara: Aile Araştırma Kurumu Eğitim Serisi No.5.
Celep, C. (2003). Halk eğitimi. Ankara: Anı Yayıncılık.
Cüceloğlu, D. (2004). İçimizdeki çocuk (35. Basım). İstanbul: Remzi Kitabevi. Cüceloğlu, D. (2006). Başarıya götüren aile. İstanbul: Remzi Kitabevi
Cüceloğlu, D. (2006). “Keşke” siz bir yaşam için iletişim (24.Basım). İstanbul:
Remzi Kitabevi.
Çopur,Z.; Erkal,S.; Şafak,Ş. (2006). Annelerin 12 yaş üzeri çocuklarıyla yaşadıkları
çatışmaların incelenmesi konulu bildiri. I.Uluslararası Ev Ekonomisi
Kongresi. Ankara.
Demirel, Ö. (2006). Eğitimde program geliştirme., Ankara: Pegem-A Yayıncılık. Doğan, İ. (2002). Sosyoloji (5. Baskı). Ankara: Pegem-A Yayıncılık.
Duman, A. (2007). Yetişkinler eğitimi. Ankara: Ütopya Yayınları.
Dökmen, Ü. (2005). İletişim çatışmaları ve empati (33.Basım). İstanbul: Sistem Yayıncılık
Dönmezer, S. (1999). Toplumbilim (12. Baskı.) İstanbul: Beta Basım Yayım
Dönmezer, İ. (1999). Ailede iletişim ve etkileşim. İstanbul: Sistem Yayıncılık ve Matbaa A.Ş.
Elmacıoğlu, T. (1998). Başarıda aile faktörü., İstanbul: Hayat Yayıncılık.
Eren, E. (2001). Örgütsel davranış ve yönetim psikolojisi (7.Baskı.) İstanbul: Beta Yayınları.
Ertürk, S. (1971). Eğitimde program geliştirme. Ankara: Yelkentepe Yayınları. Ertürk, S. (1982). Eğitimde program geliştirme. Ankara: Meteksan.
Geray, C. (2002). Halk eğitimi (Güncelleştirilmiş 3.Baskı). Ankara: İmaj Yayınevi. Gordon, T. (2009). Etkili anne-baba eğitimi (Çev:Tekin,D; Özkan,N.). İstanbul: Profil Yayıncılık
Güneş, F. (1996). Yetişkin eğitimi. Ankara: Ocak Yayınları.
İnanç, B.Y., Bilgin, M., Atıcı, M. (2007). Gelişim psikolojisi. Ankara: Pegem-A Yayıncılık.
Kağıtçıbaşı, Ç. (1996). Family and human development across culture: a view from
other side. Lawrence Erlbaum Associates, Inc., Publishers New Jersey, s.28
Kağıtçıbaşı, Ç. (2008). İnsan ve insanlar (11.Baskı). İstanbul: Evrim Yayınevi. Karasar, N. (2006). Bilimsel araştırma yöntemi. (16.Baskı) Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
KASDAV (2008). 2007-2008 Çalışma dönemi raporu. İstanbul: Kadıköy Belediyesi Sağlık ve Sosyal Dayanışma Vakfı Yayınları.
KASDAV (2008). Kişisel gelişim programı tanıtım kitapçığı. İstanbul: Kadıköy Belediyesi Sağlık ve Sosyal Dayanışma Vakfı Yayınları.
Kaya, Z. (1997). Eğitimde program değerlendirme sürecinin temel işlemleri. Ankara: Gazi Üniversitesi Endüstriyel Sanatlar Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı5.
Kılıç, E. (1968). Türkiye’de halk eğitimi başlangıçtan bugüne kadar. Ankara: Milli Eğitim Basımevi.
Kişmir, T. (2006). Eğitimin psikolojisi ve yetişkin öğrenmesi: androgoji. Kaynak Dergisi Sayı:26. İstanbul: Baltaş-Baltaş Yönetim Eğitim Ve Danışmanlık Merkezi Yayını.
Knowles, M. (1996). Yetişkin öğrenenler. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi. Köknel, Ö. (2005). Kişilik (17.Basım). İstanbul: Altın Kitaplar Yayınevi.
Köylü, M. (2006). Yetişkin eğitiminin temel prensipleri. Ankara: Din Bilimleri Dergisi
Kulaksızoğlu, A. (2003). Kişisel gelişim uygulamaları. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım
Kulaksızoğlu, A. (2005). Ergenlik psikolojisi (7. Basım) İstanbul: Remzi Kitabevi. Kümeli, T., (2006). Bebeklikten ergenliğe sağlıklı beslenme rehberi. İstanbul: Altın Kitaplar
Kurt, İ. (2008). Yetişkin psikolojisi. Ankara: Asil Yayın Dağıtım
Kwak, K. (2003).“Adolescents and their parents: a review oıntergenerational
family relations for ımmigrant and non- ımmigrant families” Human Development,
46:115-136.
Nar, E. (2006). Kimse beni anlamıyor (2.Baskı). İstanbul: Babıali Kültür Yayıncılık Okçabol, R. (1996). Halk eğitimi. Ankara: Der Yayınları.
Okçabol, R. (2006). Halk eğitimi (Yetişkin Eğitimi). Ankara: Ütopya Yayınevi. Onur, B. (2000). Gelişim psikolojisi. 5.Baskı. Ankara: İmge Kitabevi.
Önür, N. (1991). Sembolik etkileşimci bir perspektifle aile içi iletişim ilişkilerinin
Özsoy, Y. (1970). Eğitimde öğrencileri tanıma teknikleri. Ankara
Peseschkian, N. (1998). Doğu hikayeleriyle psikoterapi (Çev.H.Fışıloğlu). İstanbul: Beyaz Yayınları.
Saylan, N. (1995). Eğitimde program tasarısı: temeller, prensipler, kriterler. Balıkesir: İnce Ofset.
Semerci, Z.B. (2007). Duyguların şifresi (2.Baskı). İstanbul: Alfa Basım Senemoğlu, N. (2005). Gelişim öğrenme ve öğretim. Ankara: Gazi Kitabevi. Steınberg, L. (2007). Ergenlik (Çvr.F.Çok). Ankara: İmge Kitabevi.
Şişman, M. (20039. Öğretmenliğe giriş. Ankara: Pegem-A Yayıncılık.
Temel, F.; Aksoy,A. (2001). Ergen ve gelişimi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Tezcan, M. (1988). Eğitim sosyolojisi (5. Baskı) Ankara: Olgaç Matbaası. Tutar, H. (2003). Örgütsel iletişim. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Ural,O., (2007). Türkiye'de yetişkin eğitiminin bugünkü durumu ve geleceği,
öğrenen toplum için yetişkin eğitimi sempozyumu bildirileri, (Ed. M. Altıntaş)
05 Mayıs 2007, İstanbul: İSMEK
Uysal, M. (2005). Yetişkinlerde öğrenme. Ankara Üniversitesi Sürekli Eğitim
Merkezi Avrupa Konseyi Proje Ofisi, Eğiticilerin Eğitimi Temel Eğitim Programı Ders Notları. Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi.
Varış, F. (1994). Eğitimde program geliştirme teori ve teknikler. Ankara: Alkım Yavuzer, H. (1986). Ana-baba ve çocuk. İstanbul: Remzi Kitabevi.
Yavuzer, H. (2000). Eğitim ve gelişim özellikleri ile okul çağı çocuğu. İstanbul:
Remzi Kitabevi.
Yavuzer, H. (2007). Gençleri anlamak (3. Basım). İstanbul: Remzi Kitabevi. Yeşilyurt, F. (2007). Sınav kaygısı. İstanbul: Remzi Kitabevi
Yıldırım,A.; Şimşek,H. (2006). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Yörükoğlu, A. (1990). Gençlik ve yetişkinler: kuşaklar çatışması. Ankara: T.C Aile Araştırma Kurumu, Aile Yazıları III. Birey, Kişilik ve Toplum.
Yörükoğlu, A. (1997). Çocuk Ruh Sağlığı (21.Basım). İstanbul: Özgür Yayınları. TEZLER
Arıkan, S. (2007). İlköğretim okullarında çocukları olan ana babaların eğitim
gereksinimlerinin saptanması ve okulların bu gereksinimleri karşılamadaki mevcut durumu, Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri
Enstitüsü Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı Halk Eğitimi Bilim Dalı.
Berkman, F. (1990). Need assesment for parent education, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, s.1-29, 95-101, Boğaziçi Üniversitesi
Bilgin, M. (1990). Ankara merkez ilçelerindeki ortaokullarda okul ve ailenin
işbirliği ve sorunları, Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler
Enstitüsü.
Dardağan, M. (2000). İlköğretim dönemi çocukların sosyal ve akademik becerilerini
geliştirmede yardımcı ebeveyn eğitim programının değerlendirilmesi,
Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Eğitimde Psikolojik Hizmetler Anabilim Dalı.
Elüstü, A. (2007). Yetişkinlerin eğitim ihtiyaçları ve halk eğitimi ile ilgili farkındalık
düzeylerinin belirlenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi
Eğitim Bilimleri Enstitüsü Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı Halk Eğitimi Bilim Dalı.
Oğan, M. (2000). Okul, okul-aile birliği ile ana-baba iletişimi ve velilerin eğitim
beklentisi, Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler
Enstitüsü.
Ordu, F. (2005). Psikososyal risk yatkınlığı olan ergenlerin benlik algılarını
geliştirici grup çalışması, Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi
Eğitim Bilimleri Enstitüsü Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Bilim Dalı.
Özel, O. (1996). Ana baba okulu, Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Özyurt, S. (1993). Mengen ilçe merkezinde yaşayan yetişkinlerin eğitim ihtiyaçları
ve eğitime katılma engelleri. Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi
Saydam E. (2007). Matematik problemi çözmede üstbilişsel düzenleme ölçeğinin
geçerlik, güvenirlik çalışması ve ilköğretim öğrencilerinin üstbilişsel becerilerinin matematik problemi çözme başarılarına etkisinin incelenmesi,
Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü İlköğretim Anabilim Dalı Sınıf Öğretmenliği Bilim Dalı.
Söylemez, S., (2002). Ergenlerde problem çözme becerisini geliştirmeye yönelik bir
grup çalışması programının etkisinin incelenmesi, Yüksek Lisans Tezi,
Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı Eğitimde Psikolojik Hizmetler Bilim Dalı.
Yeten, Ç. (2005). Emekliliğine az kalmış sınıf öğretmenlerinin emeklilik eğitim
ihtiyacının saptanması, Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim
Bilimleri Enstitüsü Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı Halk Eğitimi Bilim Dalı.