ALIKOYMA ÇATIŞMASI

Kişilerin birisinden aldıkları mesajı üçüncü kişiye aktarmada gösterdikleri başarısızlıktır. Öğrencinin, derste öğrendiklerini sınavda gösterememesi, öğretmenin bilgiyi öğrencilere doğru aktaramaması buna örnektir.

İyi bir sınıflama olmakla birlikte, iletişim çatışmalarının neden çıktığını açıklayan bir tarafı yoktur (Dökmen, 2005, s.45-58).

Burada konu, ergenlerle iletişim olduğuna göre anne-babaların neler yapması durumunda çatışmaya zemin hazırlayacaklarına bir bakalım:

En Bilinen İletişim Engelleri

Gençler kendilerine nasıl davranılmasını istemez ? (Cevapları dinleyin) Bakalım bunları gruplarsak nasıl bir tablo çıkıyor? (Yansıtın)

(Aşağıdaki iletişim engelleri, güncel yaşamdan örnekler verilerek aktarılır)

• Emir Vermek

• Uyarmak, Gözdağı Vermek • Ahlak Dersi Vermek

• Öğüt Vermek, Çözüm Yolu Göstermek • Nutuk Çekmek

• Yargılamak, Eleştirmek, Suçlamak • Abartarak Övmek

• Ad Takmak, Alay Etmek • Yorumlamak, Tanı Koymak • Avutmak

• Çapraz Sorgulamak • Konuyu Saptırmak

Kendimizi Doğru İfade Etmenin Yolu: Ben Dili

(Grafik yansıtılır, eğitimci tarafından anlatılır)

a. Davranışın Tanımı: Karşıdaki kişinin üzen, kızdıran, korkutan davranışının yorum katılmadan ne ise aynen ifade edilmesidir.

b. Somut Etki: Karşıdaki kişinin yaptığı davranışın sonucunda oluşan duygunun nedeninin açıklanması (Para, zaman, emek, sağlık, enerji kaybının ifade edilmesi) c. Duygunun İfadesi: Karşıdaki kişinin davranışı sonucunda hissedilen duygunun

ifade edilmesidir.

(Eğitimci, davranışı tanımlama çalışmasını katılımcı ile birlikte yapar. Alıştırmadaki ifadelerden davranışın doğru tanımlandığı yere “D”, tanımlanmadığı ifadelere de “Y” harflerini koyar)

Etkinlik: (Katılımcı boş yerleri “D” Doğru ya da “Y” Yanlış diyerek doldurur.) Davranış Tanımlama Alıştırması

´ Bu yaptığın sorumsuzluk...

´ Ödevin bittiğinde eşyalarını masanın üzerinde bırakman... ´ Yiyebileceğin kadar yemek almaman...

´ Doymadan sofradan kalkman....

´ Canımı sıkan davranışlarda bulunman... ´ Arkadaşlarınla telefonda saatlerce konuşman... ´ Sabahları ben uyandırmadan kalkman...

´ Banyonun ışığını banyoyu kullandıktan sonra açık bırakman... ´ Annene yardım etmen...

´ Annene alışveriş çantalarını taşıyarak yardımcı olman... ´ İşle ilgili yaşadığım sorunda beni dinlemen...

´ Sık sık mızmızlanman...

´ Odanı bir türlü toplamayıp, dağınık bırakman... ´ Akşam geç kalacağını arayıp haber vermen... ´ Derslerini tam olarak bitirmemen...

Anne-Baba-Ergen Arasındaki Çatışma Kaynakları

Ergen ve ailesi arasında yaşanan iletişim sonrasında genelde aşağıdaki konularda anlaşmazlıklar çıkar. (Galambos ve Almeida,1992; Aktr:İnanç, Bilgin, Atıcı, 2007, s.268)

Ahlaklı Davranış

Anne-babalar, ergenlerin, dini inançlarını yerine getirme, yasalara ve kurallara uyma, dürüst olma, cinsel davranış, sigara ve uyuşturucu kullanma gibi konularda çok duyarlıdırlar. Dolayısı ile bu alanlar çatışma odaklarıdır.

Aile Üyeleri İle İlişkiler

Aile büyükleri, kardeşler, akrabalar ile ilişkiler genci sıkıntıya sokabilir. Zaman zaman yalnız kalmak isteyebilir. İlişkilerin zorunlu tutulması genç ile aile arasında çatışma yaratabilir.

Akademik Başarı

Bu oldukça sık görülen bir anlaşmazlık alanıdır. Okul başarısı (sınav baskısı), okuldaki davranışlar, ders çalışma alışkanlıkları, notlar buna uygun örneklerdir. Sorumlulukları Yerine Getirme

Harçlıkların uygun kullanımı, telefon faturalarının kabarık gelmesi, evdeki eşyaların doğru kullanımı, kişisel eşya ve giysilerine özen gösterme gibi konular çatışma yaratır.

Toplumsal Etkileşimler

Giyim tarzı, saç stili, karşı cins ile ilişkiler, toplumsal ortamlardaki davranışlar, gidilebilecek yerler, dışarıda kalma süresi, arkadaş seçimi gibi konular, toplumsal çatışma alanlarına örnektir.

Bu çatışmaların miktar ve dereceleri üzerine yapılan araştırmalara bakıldığında ailenin çocuk yetiştirme tutumlarına bağlı olarak değişiklik göstermektedir. En az çatışmanın oluştuğu aile tipi demokratik aile yapısıdır. Baskıcı ve otoriter aile yapısı ise en çok çatışmanın yaşandığı ortamı oluşturmaktadır (Johnson, Shulman ve Collings,1991; Aktr: İnanç, Bilgin, Atıcı, 2007, s.274).

Diğer yandan ailenin sosyo-ekonomik düzeyi de çatışma konularında belirleyici rol oynar.

Düşük sosyo-ekonomik düzeyde ki ailelerde, saygı, terbiyeli olma, ergenin boyun eğmesi beklenirken; orta sosyo-ekonomik düzeyde bulunan aileler ergenin bağımsız olması ve kendi kararlarını verebilmesi ile ilgilenmektedirler. Bu aileler, ergen çocuklarının okul notları ve başarısı ile yakından ilgilenirken, alt sosyo-ekonomik düzeydeki aileler okulda çocukların disiplin sorunu yaratmalarına yönelik kaygılar taşımaktadırlar.

Ailedeki çocuk sayısı, anne-baba-ergen çatışmasında önemli bir etkendir. Özellikle orta sosyo-ekonomik düzeyde ailelerde çocuk sayısı arttıkça çatışma artmakta ve aile olumsuz disiplin yöntemlerinden dayağa başvurmaktadır.

Gencin gelişim düzeyi, önemlidir. 12 yaşından itibaren kızlarda görülen çatışma potansiyeli, 14-15 yaşlarında karşı cins odaklı şekle döner. Erkekler, bu çatışmaya 16 yaşında başlar. Bunun sebebi de cinsler arasında ki gelişim farkıdır.

Gencin cinsiyeti, de bu çatışmalarda önemli bir farklılık. Erkekler, kızlara göre daha çok çatışma yaşarlar. Genel olarak babalarla yaşanan çatışmalar daha fazla ve şiddetli olmaktadır. Gençler, anne ile daha iyi geçindiğinden, ergen üzerinde annenin etkisi daha fazla olmaktadır.

Elbette bunlar dışında çatışma nedenleri ya da dönem farklılıkları olabilir. Bu farklılıklar bireysel farklılık olarak ele alınabilir.

Gençlerin Kendi İfadesi ile Öncelikli Sorunları (Yansıtılır)

8.sınıfta okuyan gençler üzerinde yapılan araştırmada, gençlerin aileleri ile en çok çatışmaya girdikleri sebepler aşağıda sıralanmıştır:

1- Anne, babası tarafından eleştirilmek

2- Sağlık durumları ile çok ilgilenilmesi

3- Evde temizlik konusunda titiz davranılması

4- Bir konunun çok uzatılması

5- Aşırı şekilde nasihat edilmesi

6- Üstlerine çok düşülmesi

7- Anne-babanın onu anlamaması

8- Evde azarlanması

9- Akşamları eve geç gelmesine izin verilmemesi

10- Anne-babanın her şeyini öğrenmek istemesi

11- Anne-babası tarafından dağınık olduğunun söylenmesi

12- Okuldaki ders başarısının tenkit edilmesi, ailenin ona baskı yapması

13- Anne, babanın sorunlarını, onun yanında tartışması

14- Ailenin, eğitim seviyesinin düşük olmasına bağlı olarak, anne-babanın bilgisinin yetersiz olması.

Gençlerin Bir Sorunu Olduğunda Nasıl Yaklaşmalı ?

1. Adım: Sorunun varlığını davranışlarından hissettiysek, biraz zaman