Araştırmanın İnandırıcılığı (Trustworthiness) için Yapılan Çalışmalar

Nitel araştırmalarda araştırmacı araştırmanın her aşamasında sürecinin ayrılmaz bir parçasıdır (Creswell, 2003; Lincoln ve Guba, 1985) ve bu durum araştırmanın güvenirliği ile tutarlılığını etkilemektedir. Bu noktada araştırma ortamı ile doğrudan ilişkili olan ve süreç boyunca yaşananları araştırmanın içinden biri olarak değerlendiren araştırmacının öznelliği söz konusu olabilir. Ne var ki bu öznellik Glesne ve Peshkin’e (1992) göre “yararlanabileceğimiz” bir özelliktir (s. 109). Bu bağlamda araştırmacı, süreç boyunca öznelliğini sorgulayarak, araştırmanın inandırıcılığını sağlamak için birçok eylemde bulunmuştur. Araştırmacı, manipülatiflerin öğrencilerin matematiksel anlamasında önemli bir rol oynadığını ve matematiksel araçlar olarak matematik öğretiminin ayrılmaz bir öğesi olması gerektiğine inanmaktadır. Süreç boyunca bu inancın farkında olarak topladığı verileri incelemiş ve bilişsel olarak izlemiştir. Böylelikle öznelliği araştırmanın dışında tutmaktansa sahip olduğu inancı kullanarak öznelliğinin araştırmayı güçlendirmesi için çaba sarf etmiştir (Glesne, 1999).

Glesne ve Peshkin (1992) ile Maxwell'in (2005) nitel araştırma yapan araştırmacılara önerdiği gibi araştırmacı araştırma ortamına girdiği ilk günden itibaren süreç ile ilgili notlar tutmaya başlamıştır. Araştırma nitel olarak dizayn edildiğinden süreci etkileyebileceği düşünülen fikirler kayıt altına alınmış ve araştırma başından sonuna kadar sürekli gelişim halinde olmuştur (Maxwell, 2005).

Nitel bir araştırmanın geçerlik ve güvenirliği için kullanılan ve nitel verinin analizinde çok önemli bir kavram olan inandırıcılık (Lincoln ve Guba, 1985; Merriam, 1998) “araştırmacının araştırma sonuçlarının dikkate ve önemsenmeye değer oldukları noktasında okuyucuyu (ve kendisini) nasıl ikna edeceği” ile ilgilidir (Lincoln ve Guba, 1985, s. 290). Araştırmayı inandırıcı kılmak için göz önüne alınabilecek kriterler ise güvenirlik (credibility), transfer edilebilirlik (transferability), tutarlık (dependability) ve teyit edilebilirlik (confirmability) kavramları ile belirlenmiştir (Lincoln ve Guba, 1985). Bu kavramlardan güvenirlik, araştırma sonuçlarının katılımcıların deneyimlerini ve ortama yükledikleri anlamları ne kadar kapsadığı, dolayısıyla sonuçların ne derece doğru olduğu ile ilgilidir. Bu araştırmada sonuçların güvenirliği öğrencilerin matematiksel anlamalarının gelişiminde sanal ve fiziksel manipülatiflerin oynadığı rol ile ilgili yapılan açıklama ve yorumların katılımcıların deneyimleri ile tutarlı olmasıdır.

Transfer edilebilirlik araştırma sonuçlarının benzer durumlara ne ölçüde aktarılabileceği

ile ilgilenirken tutarlık, sonuçların toplanan veri ile uyumlu olup olmadığı ile ilgilenmektedir. Araştırmanın teyit edilebilir olması için ise araştırmacının araştırma sonuçlarını ön yargı, motivasyon ya da özel ilgilerinden bağımsız bir şekilde sunması ve bu durumun okuyucu tarafından kontrol edilebilmesi için sonuçlarını toplanan veri ile sürekli desteklemesi gerekmektedir.

Araştırma boyunca araştırmanın inandırıcılığını belirleyen güvenirlik, transfer edilebilirlik, tutarlık, teyit edilebilirlik kriterlerinin sağlanması için Lincoln ve Guba (1985) tarafından önerilen bazı stratejiler kullanılmıştır (bkz. Tablo 3.7).

Araştırmanın güvenirliği için uzun süreli etkileşim ve süreklilik arz eden gözlemler, veri çeşitlemesi ve katılımcı teyidi yöntemleri kullanılmıştır. Araştırmacı dört ay boyunca araştırma ortamında bulunmuş ve her hafta araştırma sınıfında gözlemlerine devam etmiştir. Bu gözlemler yoluyla ortamla uzun süreli etkileşimde bulunmak araştırmacının öğrencileri ve öğretmeni daha iyi tanımasına ve ortamı daha iyi yorumlamasına yardımcı olmuştur. Ayrıca uzun süreli etkileşim sayesinde araştırmacı öğrencilerle iyi ilişkiler kurma fırsatı yakalamıştır. Bu ilişkiler sayesinde öğrenciler araştırmacının sınıftaki varlığına alışmış ve katılımcılar bireysel görüşmeler

Tablo 3.7: Araştırmanın İnandırıcılığı için Yapılan Çalışmalar

Kriter Yapılan Çalışmalar

Güvenirlik  Uzun süreli etkileşim

 Süreklilik arz eden gözlemler  Veri çeşitlemesi

Transfer Edilebilirlik  Detaylı Betimlemeler

 Amaçlı Örneklem Stratejisi

Tutarlılık  Araştırmacı teyidi

 Denetime elverişli veri

Teyit Edilebilirlik  Araştırmacının Rolünün

Betimlenmesi

 Denetime elverişli veri kaydı

esnasında duygu ve düşüncelerini rahatça ifade edebilmişlerdir. Güvenirlik için uygulanan bir diğer strateji ise veri toplama sürecinde gözlem, görüşme, yazılı dokümanlar gibi birçok veri kaynağının kullanılması olmuştur. Ayrıca araştırmacı, güvenirliği sağlamak için sesli düşünme protokolleri esnasında, zaman zaman katılımcıların söz ve davranışlarını doğru anlayıp anlamadığını kontrol etmiş, bir uyuşmazlık söz konusu olduğunda katılımcıya tekrar kendini ifade etme fırsatı vermiştir.

Araştırmanın transfer edilebilirliğini sağlamak için ise araştırmanın deseni, katılımcıları, veri toplama yöntemleri, veri toplama araçları, verilerin analizine ait detaylı betimlemeler yapılmıştır. Yöntem bölümünde yapılan bu betimlemeler sayesinde diğer araştırmacılar araştırma sonuçlarının benzer durumlara aktarılabilirliğini kontrol edebilirler.

Araştırmanın tutarlı ve teyit edilebilir bir araştırma olduğunu söyleyebilmek için de bazı stratejiler kullanılmıştır. İlk olarak araştırma verileri araştırmacı tarafından iki kez analiz edilmiş ve ardından araştırma konusu ile ilgili bilgi sahibi fakat araştırma ortamından uzak olan bir araştırmacıya araştırma verilerinin %10’luk bir parçası verilmiştir. Bu araştırmacıdan verileri geliştirilen kod sistemine göre kodlaması istenilmiştir. Kodlar arasında %85 uyum bulunduğundan araştırmanın veri analizinde kullanılan kodlama sisteminin güvenilir olduğu sonucuna varılmıştır (Neuendorf, 2002). Uyum bulunamayan kodlar araştırmacı tarafından tekrar gözden geçirilmiş ve bahsi geçen araştırmacı ile birlikte tartışılarak gerekli düzenlemeler yapılmıştır. Buna ek olarak, araştırmanın bulguları sunulurken araştırmacı tarafından yapılan yorumlar gözlem, görüşme ve yazılı dokümanlardan elde edilen verilerle desteklenmiştir. Ayrıca araştırmanın ham verileri ile verilerin analizine ait dokümanlar muhafaza edilmiştir.