Özel Bir Oyun Aracıyla Oynanan Oyunlar 1. Bayrak Yarışı

Akçaabat, Düzköy ve Çarşıbaşı’nda oynanan bir oyundur. En az iki kişi ile oynanır. Bayrağı koymak için bir yer hedef olarak belirlenir. Bu hedeften ez az 30 metre geriye gelinerek bir başlangıç çizgisi belirlenir. Bayrağı ilk kimin tutacağı bir kurayla veya sayışmacayla belirlenir. Bayrağı taşıyacak kişi diğerlerinden bir iki adım önde durur. Üçten geri sayıldığında elinde bayrak olan kişi belirlenen hedefe doğru koşar. Diğer oyuncular da elinde bayrak olan oyuncuyu yakalayıp bayrağı elinden almaya çalışır. Bayrağı belirlenen hedefe ilk ulaştıran kişi oyunu kazanır (Aça, 2018: 58).

3.4.2.3.2. Çelik Çomak

Karşılıklı iki grup halinde oynanır. Oyun başında hedef bir sayı belirlenir. Bir gruptaki bir oyuncu eline uzun bir değneği alır ve daha kısa bir çubuğa vurarak uzağa atar. Bu sırada karşı takım oyuncuları havadaki kısa çubuğu yakalamaya çalışır. Kısa çubuk karşıt grup tarafından yakalanmadan uzak bir zemine düşerse, düştüğü yere kadar adım atılır. Kaç adım varsa grup o kadar sayı alır. Çubuk yere düşmeden karşıt grup tarafından yakalanırsa çubuğu atma sırası o gruba geçer. Oyun bu şekilde devam eder ve hedef sayıya ulaşılınca biter.

162

3.4.2.3.3. Fidefter

Ali Çelik (2005: 317-318), bu oyunun Çaykara’da yaylalarda oynandığını ifade etmekle birlikte oyun düzeni açısından çelik çomak oyununa benzetmektedir. Düz ve geniş bir alanda oyuncu sayısı çift olmak koşuluyla iki grup halinde oynanır. Kura çekerek fidefter başında kalacak oyuncular tespit edilir. Fidefterin yeri de bu esnada belirlenir. O yere bir metre uzunluğunda sağlam bir değnek oyun sahasına meyilli olarak dikilir. Değneğin üst kısmının çeliğin durabileceği şekilde düz olması gerekmektedir. Diğer grup oyuncularının bütünü oyun sahasına eşit uzaklıkta yayılır. Fidefter değneğinin yanında duran oyunculardan biri elindeki değnekle fidefter üzerinde duran çeliğe tüm gücüyle vurur. Havalanan çeliğe eğer karşı takım oyuncuları çelik havadayken ellerindeki değnekle vurmayı başarırlarsa sayı kazanmış olurlar. Eğer çelik havada yakalanmazsa karşı takım sayı kaybeder ve iyi atıcılardan biri elle çeliği fidefterin bulunduğu noktaya geri fırlatır. Çelik fidefter değneğine vurursa oyuncu oyun dışında kalır. Burada mümkün olan çeliği değneğe vurmadan en yakın mesafeye atmaktır. Çünkü değneğin düştüğü yer oyunculardan birinin değneği hesabıyla ölçülür ve bu mesafeye göre belirlenen bir uzunlukta oyuncu atıcı takımdan birini saha çevresinde sırtında taşımak zorundadır. Toplamda 250 değnek boyu olana kadar oyun devam eder.

3.4.2.3.4. Goglez Oyunu

Akçaabat’ta oynanan; en az iki, en fazla dört kişilik bir oyundur. Oyunun şekli salyangoza benzediği için “goglez” denilmiştir. Goglez Trabzon’da “koklis”, “kohlis” olarak da adlandırılmaktadır. Kâğıda ya da herhangi bir yere goglez (salyangoz) şekli çizilir. Goglez’in en uç kısmına kırık cam parçası koyulur ve elle atılarak salyangozun ortasındaki şeklin içine girmesi sağlanır. Cam parçası atıldığında, şeklin dışına çıkarsa o kişi oyun dışı kalır ve sıra rakibine geçer. Şekle girdiğinde, dış bölümlerden oyuncular ev alırlar. Ev salyangoz şeklinin içindeki boş yerlerdir. Her biri yaklaşık 1x1 cm kadardır. Oyun sonunda kimin daha çok evi olursa oyunu kazanır (Aça, 2018: 62). (Bk. Ekler, Goglez)

3.4.2.3.5. Hırsız Polis

En az 4 oyuncuyla oynanır. Kız erkek karışık oynanabilir fakat cezaya dönük bir oyun olduğundan kız çocukları tarafından pek oynanmaz. Oyun başında küçük kâğıtlara hırsız, polis, hâkim ve kamçı yazılır. Oyuncu sayısı daha fazla ise onların sayısı kadar da “vatandaş” adlı kâğıtlar hazırlanır. Bu kâğıtlar katlanarak kapatılır ve oyun başında ya havaya saçılarak herkes bir tanesini seçer veya bere/gugul vb. bir şeyin içinden herkes bir tane kâğıt seçer. Oyun böylece başlar. Herkes kendi kağıdına bakar ve kâğıtta yazan role bürünür. Polis kağıdını seçen kendini belli eder ve hırsızı aramaya başlar. Hırsızın tespitini diğer oyuncuların hal ve hareketlerinden bulmak esastır. Hiç kimse bir başkasına kâğıtta yazan rolünü göstermez. Eğer hırsız bu esnada güler ve sorulan sorulara şüpheli cevaplar verirse polis tarafından yakalanır. Hırsız yakalandığında hâkim tarafından alacağı ceza

163

belirlenir ve cezayı kamçı uygular. Oyunda ceza genellikle yakalanan kişiye tokat, havluyla vurma vb. şekilde gerçekleştirilir. Eğer polis hırsız yerine vatandaş, kamçı veya hâkimi yakalarsa bu sefer polise ceza kesilir. Polise verilecek cezayı da hırsız belirler. Oyun bu şekilde herkes en az bir kere ceza alana kadar devam eder.

3.4.2.3.6. Kibrit Oyunu

Karşılıklı iki kişi tarafından oynanır. Oyuncular bir masanın etrafına her kenarda bir oyuncu olmak suretiyle dizilir. Masanın ortasına kibrit kutusunun sığabileceği büyüklükte bir bardak konur. Her oyuncu kibriti masanın kenarından vurarak bardağa sokmaya çalışır. Kibrit bardağa düştüğü zamanda on, bardak dışında dil kaldığı zamanda beş, yan kaldığı zaman bir, düz düştüğü zaman oynayan kişi yanar. Oyunda amaç kibriti bardağa sokup en yüksek puanı almaktır.

3.4.2.3.7. Koçina

Yörede yaygın bitkilerden biri olan eğrelti otuyla oynanan bir oyundur. Eğrelti otunun gövdesinde iki dal kalacak şekilde tüm dalları kopartılır. Bu şekilde iki oyuncak hazırlanır ve karşılıklı iki oyuncu kalan bu ot gövdesini ellerine alır. Otun gövdesinde kalan ikişer dal birbirlerine takılarak koparılmaya çalışılır. Kimin dalı koparsa o kişi kaybeder, diğer oyuncu oyunu kazanır.

3.4.2.3.8. Külah Savaşı

Oyun erkek çocukları tarafından oynanır. Elektrik boruları 20-30 cm uzunluğunda kesilir. En az bir, tek seferde atılabilecek külah sayısına bağlı olarak genellikle üç-dört boru bantlar yardımıyla birbirine tutturulur. Kâğıttan çok sayıda külah yapılır. Külahlar boruların haznelerine yerleştirilir ve üfleyerek rakip takım oyuncuları veya belirlenen bir hedef vurulmaya çalışılır. Vurulan oyuncu oyundan çıkar.

3.4.2.3.9. Tahta Maçı

Erkek çocukları arasında oynanır. Yaklaşık 30x50 cm’lik bir tahta üzerine çiviler çakılır. Tahtanın karşı iki ucu oyuncuların kaleleri olarak belirlenir. İki oyuncu karşı karşıya geçerek bir madeni parayı rakip oyuncunun kalesine atmaya çalışır. Amaç tahta üzerindeki dağınık yerleştirilmiş çivileri aşıp parayı rakibin kalesine ulaştırıp sayı kazanmaktır.

164

3.4.2.3.10. Topaç

Oyun iki kişiyle oynanmaktadır. Oyuncular ellerine aldıkları iki tane topacı çukurlu bir zemin içinde sertçe çevirirler. Birbirlerine çarpan topaçlardan hangisi erkenden durur veya oyun sahasının dışına çıkarsa oyunu kaybeder.

3.4.2.3.11. Yağmur Duası / Süpürge Donatmak

Yüksek köylerde yağmur yağdırmak için bir süpürgeye tahta parçalarından yapılan kol ve bacaklar takılır. Bu iskelet üzerine çocuk giysileri giydirilir. Tahta parçasının başına yaşmak örtülür. Mahallenin çocukları bu şekilde donatılan süpürgeyi yandan tutarak kapı kapı gezdirir. Kapıların önünde hep bir ağızdan şu tekerlemeyi okurlar.

Al isterim bal isterim Guşgula guşgula ne istersin Allah’tan yağmur isterim Karilardan yağ isterim Hanımlardan yağ yumurta isterim Allah’tan yağmur isterim

Ev sahipleri kapıya gelenlerin başına bir tas su döker. “Süpürge donatmak” adı da verilen bu oyunla yağmurun yağacağına inanılır (Gedikoğlu, 2012: 377).36

3.4.2.4. Kaçma-Kovalama Esasına Bağlı Oyunlar