YurtdıĢında YapılmıĢ Olan AraĢtırmalar

Torres ve Cano‘nun (1995) gerçekleĢtirmiĢ olduğu çalıĢma, ziraat fakültesi öğrencilerinin öğrenme sitillerinin, eleĢtirel düĢünmelerine olan etkisini araĢtırmaktadır. ÇalıĢmaya katılan öğrenciler son sınıf öğrencileri arasından tesadüfi olarak seçilmiĢ, eleĢtirel düĢünme ve öğrenme stilleri hakkında öğrenci verilerini toplamak için GeliĢimsel BiliĢsel Beceri Testi (The Developing Cognitive Abilities Test) ve YerleĢik Desen Grup Testi (The Group Embedded Figures Test) kullanılmıĢtır. GerçekleĢtirilen çoklu doğrusal regresyon analizi sonuçları, eleĢtirel düĢünmenin %9‘unun bireylerin öğrenme stillerinden etkilendiğini ortaya koymuĢtur. Dolayısıyla, bireylerin öğrenme stillerinin derslerde göz önünde bulundurulması, onlara eleĢtirel düĢünmeyi daha baĢarılı bir Ģekilde öğretmek için önemlidir ve bu durumdan dolayı; dersler planlanırken ve aktarılırken farklı öğrenme stilleri göz önünde bulundurulmalı ve çeĢitli metot, materyal ve değerlendirme teknikleri kullanılmalıdır (Torres ve Cano, 1995, 59-60).

Ip, Lee, Lee, Chau, Wootton ve Chang‘ın (2000), Hong Kong‘daki bir üniversitenin 122 Çinli 1nci, 2nci ve 3ncü sınıf hemĢirelik lisans öğrencilerinin eleĢtirel düĢünme eğilimleri üzerine gerçekleĢtirdikleri deneysel çalıĢma, Kaliforniya EleĢtirel DüĢünme Eğilimi Ölçeği ile gerçekleĢtirilmiĢ, analizlerde ANOVA ve korelasyon testleri kullanılmıĢtır. Ip ve diğerlerinin (2000, 84) çalıĢma sonucu; bireylerin okudukları sınıf seviyesiyle, eleĢtirel düĢünme eğilimleri arasında olumlu bir iliĢki olduğunu, buna göre sınıflar ilerledikçe ve deneyim arttıkça bireylerin eleĢtirel düĢünme seviyelerinin de arttığını ortaya koymuĢtur. Öğrencilerin, batıdaki diğer çalıĢmalarla tutarlı bir Ģekilde, eleĢtirel düĢünme alt boyutlarından; en az ―doğruyu arama,‖ en fazla da ―meraklılıktan‖ not aldıklarını belirtmiĢtir.

141

Lee‘nin (2004) doktora tezi olarak hazırlamıĢ olduğu çalıĢmanın amacı, bireysel ve online iĢbirlikli öğrenmenin lisans öğrencilerinin eleĢtirel düĢünme becerilerinin geliĢimindeki etkilerini araĢtırmaktır. ÇalıĢma kapsamında kullanılan durum çalıĢması, EDP1350 dersine dahil edilmiĢ, süreç öncesinde, öğrencilere bir teknolojiye hazırlık anketi uygulanmıĢ, sonrasında da bütüncül eleĢtirel düĢünme rubrik kullanılarak öğrencilerin çalıĢma sonrasındaki eleĢtirel düĢünme durumlarındaki değiĢim ölçülmüĢtür. Yapılan nicel çalıĢma, 80 öğrenciden toplanan ön ve son-test sonuçları ve memnuniyet ölçeği sonuçları aracılığıyla toplanmıĢtır. Lee‘nin (2004, 105, v-vi) çalıĢmasının sonucu; her iki gruptaki öğrencilerin de durum çalıĢmasından memnun olduğu Ģeklindedir. Fakat, bunun yanında, çoğu çalıĢmanın aksine; lisans öğrencileriyle yapılan bireysel ve iĢbirlikçi öğrenme stratejilerinin kullanımlarının, eleĢtirel düĢünmenin geliĢimi açısından herhangi bir farklılık yaratmadığı sonucuna varmıĢtır.

Yeni mezun hemĢirelerin eleĢtirel düĢünme ve karar vermede güvenlerinin birbiriyle iliĢkisini inceleyen Hoffman ve Elwin‘in (2004) çalıĢmasında bireylerin eleĢtirel düĢünme ve karar vermede güvenlerinin iliĢkisi, demografik bilgi ölçeği, Watson ve Glaser EleĢtirel DüĢünme Değerlendirme Aracı (WGCTA) ve Karar Vermede Güven Ölçeği aracılığıyla toplanan veriler aracılığıyla yapılmıĢ, sonuçlar SPSS paket programı ile analiz edilmiĢtir. Hoffman ve Elwin‘in (2004, 11) hemĢirelerin eleĢtirel düĢünmeleri üzerine yapmıĢ olduğu çalıĢmasının sonucu; önceki olumlu veya hiçbir iliĢki bulamayan çalıĢmaların aksine, eleĢtirel düĢünme ve karar verme arasında olumsuz bir iliĢki olduğunu ortaya koymuĢtur. Dolayısıyla, hemĢirelerin eleĢtirel düĢünmelerinin iyiye gitmesinin, karar verme konusunda kendilerine olan güvenlerini olumsuz etkilediği; eleĢtirel düĢünmelerinin kötüye gitmesinin ise onların karar verme konusunda kendilerine olan güvenlerini geliĢtirdiği sonucuna varılmıĢtır.

Burbach, Matkin ve Fritz‘in (2004) çalıĢması; aktif öğrenmeyi teĢvik eden giriĢ seviyesindeki liderlik kursunun eleĢtirel düĢünme becerilerini geliĢtirip geliĢtirmediğini görmek amacıyla gerçekleĢtirilmiĢtir. ÇalıĢma deneysel olarak gerçekleĢtirilmiĢ, Watson-Glaser EleĢtirel DüĢünme Değerlendirmesi kullanılmıĢtır. ÇalıĢma sonucu, liderlikte aktif öğrenmenin eleĢtirel düĢünmeyi geliĢtirdiği bulgusunu ortaya koymuĢtur. Greenlow ve DeLoach‘um (2003) çalıĢmalarının amacı; ekonomi, lisans öğrencilerinde, elektronik görüĢmeyi eleĢtirel düĢünme becerilerini geliĢtirme metodu olarak tanıtmaktır. Greenlow ve DeLoach (2003, 47) yaptıkları incelemede; elektronik

142

tartıĢma yönteminin, öğrencilerin yazılı çalıĢma ve sınıf tartıĢması etkinliklerini birleĢtirdiğinden dolayı, öğrencilerin eleĢtirel düĢünmelerine olumlu katkı sağladığı bulgusuna ulaĢmıĢlardır.

McEwan‘ın (1994) çalıĢması, iĢletme eğitimi derslerinde eleĢtirel düĢünme becerilerini öğretmek için etkili stratejileri belirlemeyi hedeflemiĢtir. ÇalıĢmaya, Kuzey Karolayna‘daki 50 liseyi temsil eden atmıĢ-yedi iĢletme öğretmeni katılmıĢtır. McEwan‘ın (1994, 99) yapmıĢ olduğu çalıĢma; sınıflarda tartıĢmayı teĢvik etme, öğrencilerin düĢünebilmesi için yeterli zaman tanıma, etkileĢimli öğrenmeyi teĢvik etme, bireysel düĢünmeyi takdir etme ve ilham verme/tetiklemenin, öğretmenlerin eleĢtirel düĢünmeyi geliĢtirebilmeleri için etkili olduğunu ortaya koymuĢtur. Bu çalıĢmaya göre ortaya çıkan en etkili eleĢtirel düĢünme teknikleri; çalıĢmaları tamamlamak, durum çalıĢmaları ve tartıĢmacı/eleĢtirici yazma olmuĢtur.

Daud ve Hausin‘in (2004) çalıĢması, bilgisayar programlarının Ġngilizce eğitiminde, eleĢtirel düĢünmeyi geliĢtirebilirliğini ele almıĢtır. Bu noktada, Malezya Uluslararası Ġslam Üniversitesinden 40 Ġngilizce eğitimi alan öğrenci yapılan deneysel çalıĢmaya dahil edilmiĢtir. Yapılan deneysel çalıĢmada kontrol grubu ebedi bir eseri manüel olarak, deneysel grup ise uyumu ortaya çıkaran ―concordancer‖ adlı bir bilgisayar programıyla analiz etmiĢlerdir ve öğrencilerin eleĢtirel düĢünme becerileri üzerine veriler Cornell EleĢtirel DüĢünme Testi aracılığıyla toplanmıĢtır. Sonuç olarak, deneysel grubun kontrol grubuna nazaran daha baĢarılı olduğu saptanmıĢtır. Daud ve Husin‘ın (2004, 477) gerçekleĢtirmiĢ oldukları çalıĢma, dil öğretiminde bilgisayar programlarından yararlanmanın öğrencilerin eleĢtirel düĢünmelerine olumlu etkide bulunduğunu ortaya koymuĢtur.

Laird‘in (2005) Michigan Üniversitesinde 2000-2001 eğitim-öğretim yılında, 289 kiĢi üzerinde gerçekleĢtirmiĢ olduğu çalıĢması, deneyimde çeĢitliliğin öğrenciler üzerindeki bireysel ve sosyal etkilerine ve eleĢtirel düĢünme eğilimlerine etkisini araĢtırmayı hedeflemiĢtir. ÇalıĢmada, ulusal araĢtırma projesi için geliĢtirilen Sınıf Temelli DüĢünme ve ĠletiĢim Ölçeği (CBSTI) ve Kaliforniya EleĢtirel DüĢünme Eğilimi Ölçeği (CCTDI) kullanılmıĢtır. Bu çalıĢmaya göre; çeĢitli derslere katılan, böylelikle çeĢitli deneyimler, bilgi ve bakıĢ açılarına maruz kalan ve çeĢitli akranlarla olumlu iletiĢime geçen bireylerin akademik güvenleri, daha fazla olmakla birlikte, bu bireyler sosyal çalıĢmalara daha yatkın ve eleĢtirel düĢünmeye eğilimli bireyler oldukları

143

sonucuna varılmıĢtır. Bununla birlikte, bu çalıĢma, deneyimde çeĢitliliğin, bireylerin bazı açılardan geliĢimlerini desteklediği sonucuna da varmıĢtır (Laird, 2005, 384-385).

Davidson ve Dunham‘ın (1996) çalıĢması, 36 Japon öğrenci ile bir yıllık yoğun akademik Ġngilizce öğretimi sonucunda eleĢtirel düĢünmedeki geliĢimi görmeyi amaçlamıĢtır. ÇalıĢmada, kontrol grubuna içerik bazlı yoğun Ġngilizce eğitimi verilirken, deney grubuna eleĢtirel düĢünme üzerine ek çalıĢmalar sağlanmıĢtır ve sonucunda Ennis-Weir EleĢtirel DüĢünme Yazma Testi kullanılarak veriler elde edilmiĢtir. Davidson ve Dunham‘ın (1996, 3) araĢtırma sonucu; eleĢtirel düĢünmenin Ġngilizce dili eğitiminin bir parçası olarak öğretilebileceğini ve eleĢtirel düĢünme eğitimi alan bireylerin Ennis-Weir yazma testinde daha baĢarılı olduğunu ortaya koymuĢtur.

Yaratıcı düĢünme becerileri ve eleĢtirel düĢünme eğilimi arasındaki iliĢkiyi ortaya koymayı amaçlayan Baker ve Rudd‘un (2001) çalıĢması, 1999 bahar, yaz ve son bahar dönemlerinde, son sınıf proje planlama ve değerlendirme sınıfından 32, iki eğitici metot kursundan 4 ve 14 olmak üzere 18, toplamda 50 öğrenciye uygulanmıĢtır. ÇalıĢmada, veri toplamak amacıyla Yaratıcı DüĢünme için Torrance Testi (TTCT) ve Kaliforniya EleĢtirel DüĢünme Eğilimi Ölçeği (CCTDI) kullanılmıĢtır. Toplanan veriler SPSS 7.5 paket programı kullanılmıĢtır ve Baker ve Rudd‘un (2001, 182-183) araĢtırma sonucuna göre, üniversite eğitiminin öğrencileri yaratıcı ve eleĢtirel düĢünür yapmada az bir etkisi bulunmaktadır ve yaratıcı ve eleĢtirel düĢünmeyi baĢarılı bir Ģekilde kullanmak için ders programını o kapsamda hazırlamak gerekmektedir.

Aliakbari ve Sadeghdaghighi (2013) tarafından gerçekleĢtirilmiĢ eleĢtirel düĢünmeye yönelik çalıĢmanın amacı, eleĢtirel düĢünme engelleri kapsamında öğretmen görüĢlerini ortaya koymak ve en belirgin eleĢtirel düĢünme engellerini belirlemektir. ÇalıĢmaya, eleĢtirel düĢünmeyi geliĢtirmek için önündeki engelleri kaldırmanın faydası olacağı farzedilerek baĢlanmıĢ, eleĢtirel düĢünmeyi öğretirken olası engelleri belirlemek için 25-60 yaĢ arası 100 Ġngilizce eğitimcisiyle çalıĢılmıĢtır. ÇalıĢmada Shell tarafından geliĢtirilmiĢ ―EleĢtirel DüĢünmeyi Öğretmedeki Fark Edilen Engeller‖ ölçeği kullanılmıĢ ve elde edilen sonuçlar, önem sırasına göre; öğrenci karakteri, öğretmen öz- yeterlik eksiklikleri ve öğretmenlerin eleĢtirel düĢünme konusunda yeterince bilgi sahibi olmamalarının eleĢtirel düĢünmeyi öğretme karĢısındaki en belirgin engeller olduğunu ortaya çıkarmıĢtır.

144

Özetle, mevcut çalıĢma kapsamında yapılmıĢ olan ilgili araĢtırmalardan genel anlamda çıkarılabilecek sonuçlar Ģu Ģekildedir:

- EleĢtirel düĢünme baĢarıyı, baĢarı da eleĢtirel düĢünmeyi destekler; - Deneyim eleĢtirel düĢünmeyi olumlu etkiler;

- Cinsiyetin eleĢtirel düĢünme üzerinde herhangi bir etkisi yoktur - EleĢtirel düĢünme, öğretilebilir ve geliĢtirilebilir bir kavramdır; - EleĢtirel düĢünme belli alanlarla sınırlı olmayan, genel bir beceridir;

- Derslerde eleĢtirel düĢünmeye yönelik etkinlikler kullanmak, derslerin eleĢtirel düĢünme bağlamında hazırlanması gerekir;

- ĠĢbirlikli öğrenme, eleĢtirel düĢünmeyi olumlu etkiler;

- Aktif öğrenme, öğrencilerin eleĢtirel düĢünme ve öz-yeterlik inançlarını geliĢtirir;

- EleĢtirel düĢünme ortam faktörleri (sınıf mevcudu, sınıf ortamı, sınıfın fiziksel durumu, öğretmenler arası iĢbirliği), okuma, merak, eğitim, problem çözme, araĢtırma, tartıĢma, özgür olma, durum çalıĢmaları ve zaman eleĢtirel düĢünme geliĢimi için önemlidir;

- Öğretmenlerin eleĢtirel düĢünme becerilerinin önemi büyüktür; öğretmenler de eleĢtirel düĢünme üzerine eğitim almalıdırlar;

- Yabancı dil öğrenimi eleĢtirel düĢünmeyi geliĢtirir;

- EleĢtirel düĢünmeyi öğrenme/öğretme kısa sürede gerçekleĢmez, uzun bir süreç gerektirir;

- EleĢtirel düĢünme bazlı yazma becerisi eğitimi, geleneksel eğitimden daha etkilidir.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM