Yabancı Dil Öğretimi

Yabancı dil öğrenme biliĢsel davranıĢlar ve psikomotor becerilerin bir arada kullanıldığı bir süreçtir ve bunun sebebi, ancak bu iki özelliğin birleĢimiyle iletiĢimin sağlanabilecek olmasıdır (ġenkaya, 2005, 11; Demirel, 2007, 17). Bu noktada, biliĢsel beceriler Bloom tarafından ortaya konulan; ilk üç aĢamanın ortaokul, son üç aĢamanın da üniversite seviyesinde önem arz ettiği bilgi, anlama, uygulama, analiz, sentez ve değerlendirme, psikomotor beceriler ise yabancı dili tam ve akıcı olarak konuĢmaktır (Demirel, 2007, 131).

Ġyi planlanmıĢ programların neyi, ne için ve ne Ģekilde öğretilmesi gerektiğini ortaya koyduğu ve yabancı dil beceri ile tutumu için önem arz ettiği Demirel (2007, 17) tarafından da belirtilmiĢtir. Bunun yanında McDonough, Shaw ve Masuhara da (2013, 7) bu süreçte öğrenciler ve çevresel faktörlerle ilgili her bir detayın göz önünde bulundurulması gerekliliğine dikkat çekmiĢtir. Eğitim programının yanı sıra; süreçte

92

hazırlanan ders planları, ders süreci ve değerlendirmelerin de bu doğrultuda yapılması önem arz eder. Kısacası, yabancı dilin iyi bir Ģekilde öğretilebilmesi için, diğer alanlarda da olduğu gibi, öğretmen ve programlara büyük iĢ düĢmektedir (ġenkaya, 2005, 11).

Demirel (2007, 26) ve McDonough ve diğerleri de (2013, 13) dil dersleri için öğretmenlerin yıllık plan, ünite planı –ünitelendirilmiĢ yıllık plan– ve ders planına önem vermeleri gerektiğine değinmiĢtir ve hazırlanan ders programlarının altı farklı bazda hazırlanabileceğini, bunların da isimlerinden anlaĢılabileceği üzere; 1) yapısal; 2) durumsal; 3) görevsel; 4) beceri-odaklı; 5) görev-odaklı ve 6) içerik odaklı olduğunu ortaya koymuĢtur. Ek olarak, dil eğitimi üzerine yapılan çalıĢmalar; dilin baĢarılı bir Ģekilde öğretilmesi için farklı yaklaĢım ile metotlar ve bunlara yönelik teknikler/aktiviteler olduğunu ortaya koyar. Bu yaklaĢım ve metotlar Ģu Ģekilde sıralanabilir (Brown, 2000, 15, 73, 103-108, 286; ġenkaya, 2005, 6; Demirel, 2007, 38- 43; Celce-Murcia, 2014a, 4-10)

- Grammar Translation Method (1800-1900) – Karl Ploetz tarafından ortaya konulmuĢ, dil bilgisi kurallarını hatırlamaya dayalı bir yaklaĢımdır.

- Direct Method (1880-1930) – Francois Gouin tarafından 1880‘de ortaya konulmuĢ – dilin oral kullanımını içeren bir yaklaĢımdır.

- Structural Method (1930-196) – Dilin yapısına odaklı bir yaklaĢımdır.

- Audiolingual Method (1920-1950) – Dinleme ve konuĢma becerilerine dayalı bir yaklaĢımdır ve tekrarları içerir.

- Situational Method (1950-1970) – Durumsal/durum temelli bir yaklaĢımdır. - Cognitive-Code Approach – Carol tarafından 1960‘larda ortaya konulmuĢtur ve

dilin yapısına önem vermeye dayanır.

- The Reading Approach (1920-1950)– Hedef dili okuyup anlayabilmenin önemli bir unsur olduğuna dikkat çeker ve hedef dilde okuma becerisinin önemine dikkat çeker.

- Oral-SituationalApproach – Okuma yaklaĢımına karĢı olarak ortaya çıkmıĢtır ve yabancı dilde konuĢma ve dinlemenin de önemini vurgulamıĢtır.

- Affective-Humanistic Approach – DuyuĢsal faktörü de göz önüne almayı içerir. - The Comprehension-based Approach – Ġkinci dil ediniminin birinciye yakın

93

- Social Constructivist Model – öğrenci, akranları ve öğretmenleri arasındaki ve iletiĢime geçtikleri diğerleriyle aralarındaki etkileĢimin doğasına dikkat çeker. - The Natural Approach – Tracy Terrell tarafından 1977‘de öne sürülmüĢtür ve

dilin natürel ve bilinçsiz bir Ģekilde öğrenilmesini kapsar ve iletiĢime dayalıdır. - Designer Methods – (1970ler-1980ler)

o Suggestopedia Approach – Georgi Lazanov tarafından ortaya konulmuĢtur. Rahat sınıf ortamı ve öğretmene güven önemlidir.

o Total Physical Response – Öncüsü James Asher‘dır. Öğretmenlerin öğrencilerine komut vermelerini ve öğrencilerin bunları fiziksel olarak yerine getirmeleri amaçlanmaktadır.

o Community Language Learning – Charles Curran tarafından öne sürülmüĢtür. Öğretmen ve öğrenci arasında danıĢman-müĢteri iliĢkisi vardır ve dil öğreniminde ana dilin kullanılması da mümkündür.

o The Silent Way – Öncüsü Caleb Gattegno‘dur. Derslerde ana dil kullanımı kesinlikle yasaktır ve sessiz bir ―bilgi edinme, öğrenme‖ süreci vardır; çıktılar ana dildeki gibi daha sonra gelir.

- Communicative Approach (1970-…..günümüz) – bilgi ve bu bilgiyi kullanma becerisini içeren bir yaklaĢımdır.

- Eclectic Method – her bir metodun en uygun açılarını en uygun durumlarda kullanmayı kapsar.

Özetle, bu yaklaĢım ve metotlar, Ġngilizce derslerinde kullanılan ve öğrenci, öğretmen, sınıf ortamı ve aktiviteleri etkileyen durumlardır ve seçimi dilin ne Ģekilde öğretilmesi gerektiği inancına göre farklılık gösterir. Bu noktada önemli olan, en iyi yaklaĢım, metot ve teknik diye bir Ģeyin olmadığıdır (Celce-Murcia, 2014a, 10), çünkü bunlar farklı sınıf, öğrenci, öğretmen ve öğretim ortamına göre farklılık gösterebilir ve farklı ortamlarda farklı ―en iyiler‖ olabilir.

Celce-Murcia (2014a, 11-12) yöntem, metot ve teknikleri seçerken dikkate alınması gereken unsurları Ģu Ģekilde sıralandırmıĢtır:

1. Öğrencilerin ihtiyaçlarını belirleme,

2. Zaman, sınıf büyüklüğü, materyaller ve fiziksel faktörler gibi eğitimsel kısıtlılıklar,

94

4. Öğrencilerin öğrenmeye ihtiyaçları olan konuĢma biçimleri, konuĢma aktiviteleri ve metin türlerini belirleme,

5. Öğrencilerin dil öğrenimlerinin ne Ģekilde değerlendirileceğini belirleme.

Bir sonraki aĢamada da, yaklaĢımlardan yola çıkarak sınıf içi aktiviteler seçilerek dersin hedeflerine ulaĢmak hedeflenir. Bu noktada, iletiĢime ve dili kullanmaya yönelik dil derslerinde kullanılabilecek etkinliklerin yanında tüm alanlar ve derslerde kullanılan etkinlikler dil eğitiminde de geçerlidir. Ġngilizce dersinde olası ders- içi aktiviteler Demirel (2007, 45-51) tarafından; beyin fırtınası, gösteri, soru-cevap, drama, rol-yapma, doğaçlama, simülasyon, eĢli ve grup çalıĢmaları, programlı öğretim, bireysel öğretim, bilgisayar destekli öğretim ve iletiĢim oyunları olarak sıralanmıĢtır.

Öğrenim sürecinin bir parçası olan değerlendirme, öğretmenlere, kendilerinin öğretme etkinliği ve öğrencilerinin geliĢen becerileri hakkında bilgi veren bir süreçtir (Katz, 2014, 324). Değerlendirme aktiviteleri ele alındığında ise; bunlar girdi, süreç ve çıktıyı test etmek amaçlı olabilir ve programın bir parçası olmasından dolayı dikkatli planlama gerektirir (Demirel, 2007, 133, 136; Katz, 2014, 334). Katz (2014, 321) yabancı dildeki sınav tekniklerini dörde ayırmıĢtır: seviye belirleme ve yerleĢtirme sınavları, tanılayıcı sınavlar, yeterlilik sınavları ve baĢarı sınavları. Demirel bazı ölçme tekniklerini; sınavlar, çeviri, görüĢme, kompozisyon ve yazma olarak ortaya koymuĢtur. Bloom‘un biliĢsel basamakları ele alındığında her bir aĢama için kullanılabilecek bazı örnek ölçme araçları Ģu Ģekildedir (Demirel, 2007, 132)

- Bilgi --- eĢleĢtirme, çoktan seçmeli sınavlar… - Anlama --- cümle tamamlama, boĢluk doldurma…

- Uygulama --- soru-cevap, diyalog tamamlama, mektup yazma… - Analiz --- cümle analizi…

- Sentez --- hikaye ve özet yazma… - Değerlendirme --- eleĢtiri yazma…