Gender Dıfferences In Recomended Level For Vıgorous And Moderate Physıcal Actıvıty Among Unıversıty Students ASLAN, U. B. *; ASLAN, Ş. ** * Pamukkale Üniversitesi, Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon
Yüksekokulu, Denizli. ** Pamukkale Üniversitesi,Spor Bilimleri ve Teknolojisi Yüksekokulu, Denizli. Abstract
Gender differences in prevalence estimates of meeting two guidelines for physical activity in university students were evaluated in this study. A sample of 288 university students aged 20. 66±1. 45 (56. 3% male) completed the Physical Activity Assessment Questionnaire (FADA). To determine in prevalence of meeting the ACSM (1990) fitness and the CDC/ACSM (1995) health-related guidelines were employed based on FADA. Chi-square was used for statistical analysis. Thedifference between female and male respondents was found significant for regular, vigorous activity according to ACSM guideline (p<0. 05). More male students (44. 4%) participated regularly vigorous activity than female students (26. 2%). On the other hand, more female students (49. 2%) reported to participation moderately activity in regularly than male students (38. 3%) (p<0. 05). Results showed that gender differences in recommended level for vigorous and moderate physical activity among university students.
Key words: Physical activity, Guideline, Gender GİRİŞ
Düzenli olarak yapılan fiziksel aktivite kan basıncını düşürüp, obeziteyi önleyerek bazı sağlık problemlerinin oluşma riskini azaltmak- tadır. Koroner arter hastalıkları (1), kardiyovasküler hastalıklar (2), bazı kanser tipleri (3,4), tip 2 diyabet (5), osteoporoz (6) ve fiziksel aktivite arasında ilişki kanıtlanmıştır.
Sağlığın korunması için bilimsel organizasyonlarda farklı fiziksel aktivite önerileri geliştirilmiştir. Yetişkinler için iki öneri yaygın olarak kabul görmektedir. (a) Amerikan Spor Tıbbı ve Koleji (ACSM) 1990 yılında kardiyorespiratuvar fitnes için açıkladığı yüksek şiddetli aktivi- tenin en az 20 dk. haftada 3-5 yapılması önerisi (7), (b) Hastalıkları Kontrol ve Önleme (CDC) ve ACSM’de 1995 yılında sağlıkla ilgili fiziksel aktivite için haftanın çoğu gününde (en az 5 gün), tercihen her gün 30 dk veya daha fazla orta şiddetli aktivite yapılmasını önermek- tedir (8). Bu çalışmanın amacı; bu iki öneriye uygun düzeyde fiziksel aktivite yapma alışkanlığı olan üniversite öğrencilerinin prevelansını belirleyerek cinsiyete göre karşılaştırma yapmaktır.
Metod
Pamukkale Üniversitesi’nde eğitim gören ve çalışmaya katılmaya gönüllü olan öğrenciler çalışmaya dahil edilmiştir. Çalışmaya katılan olguların yaşları 17 ile 26 yıl arasında değişmekte olup, kız öğrencile- rin (n=126) yaş ortalaması 20. 46±1. 35, erkek öğrencilerin (n=162) ise yaş ortalaması 20,88±1. 63 yıldır (Tablo 1).
Tablo 1. Kız ve erkeklerin gruplara göre tanımlayıcı verileri Aktif X SS Sedanter X SS Çok aktif X SS p Yaş (yıl) 20. 59±1. 38 20. 61±1. 17 20. 58±1. 26 0. 99 Boy (cm) 159. 31±4. 92 161. 42±4. 54 162. 93±6. 41 0. 03* Vücut Ağırlığı (kg) 52. 50±9. 03 53. 58±4. 54 55. 41±5. 52 0. 17 VKI (kg. m⎯²) 20. 66±3. 35 20. 56±1. 52 20. 89±1. 94 0. 83 KIZ (n=101 ) bo y VO2maks (L. kg⎯¹. dk⎯¹) 32. 86±4. 56 38. 49±5. 24 43. 11±6. 5 0. 000* Yaş (yıl) 21. 5±0. 92 21. 83±1. 72 21. 20±1. 65 0. 25 Boy (cm) 172. 33±8. 32 171. 83±7. 34 175. 81±8. 15 0. 06 Vücut Ağırlığı (kg) 67. 54±10. 33 64. 37±7. 41 70. 60±8. 38 0. 011* VKI (kg. m⎯²) 22. 66±2. 41 21. 77±1. 71 22. 83±2. 14 0. 12 ERKEK (n=106) VO2maks (L. kg⎯¹. dk⎯¹) 38. 76±5. 03 46. 75±74 54. 04±7. 5 0. 000*
*p<0. 05, tek yönlü anova testi
Çalışmaya kabul edilmeme kriterleri kardiyovasküler problemin var olması ve fiziksel aktivite sırasında göğüs ağrısı hissedilmesi, baş dönmesiyle birlikte denge kaybı veya bilinç kaybı şikayetinin var olma- sı, fiziksel aktivite alışkanlığındaki değişiklikle kas-iskelet sistemi problemi oluşması, hipertansiyon veya kalp problemi için ilaç kullanı- yor olması, fiziksel aktivite yapmasını engelleyecek başka herhangi durumun varlığı idi (9).
Çalışmamızda öğrencilerin fiziksel aktivite alışkanlıkları Fiziksel Aktivite Değerlendirme (FAD) Anketi ile değerlendirilmiştir. Ayda Karaca (2000) tarafından geliştirilen FAD anketinde haftada en az bir kez olmak üzere düzenli olarak yapılan aktiviteler ve bu aktivitelerin ne kadar sürede yapıldığı sorgulanmaktadır. Anket; tanımlayıcı bilgiler (yaş, boy, kilo), iş ile ilgili aktiviteler, okul ile ilgili aktiviteler, ulaşım aktiviteleri, merdiven çıkma, ev aktiviteleri, hobi olarak yapılan aktivite- ler ve spor aktiviteleri bölümlerini içermektedir (10). Ankete kaydedilen aktivitelerin şiddeti aktivitelerin MET (Metabolik Equivalent) değerleri- ne göre belirlenmiştir (11). Aktivitelerin MET değeri Ainsworth ve ark. tarafından oluşturulan aktivite listesinden bulunmuştur (12). Aktiviteler şiddetlerine göre üç sınıfa ayrılmıştır. <3 MET değerindeki aktiviteler hafif şiddetli, 3-6 MET değerindeki aktiviteler orta şiddetli ve >6 MET değerindeki aktiviteler ise yüksek şiddetli aktivite olarak sınıflandırıl- mıştır (13). Anketlerde kaydedilen aktiviteler saat/ hafta biriminde hesaplanmıştır.
Olgular aktivite düzeylerine göre sedanter, ACSM ve CDC’in sağ- lıkla ilgili aktivite (30dk/ 5 gün, orta şiddetli aktivite) önerisine uyan grup (aktif) ve ACSM’nin kardiyorespiratuvar fitnes için geliştirdiği (20dk/ 3 gün yüksek şiddetli aktivite) önerisine uyan grup (çok aktif) olarak üç gruba ayrılmıştır. Gruplama için FAD anketinde rapor edilen tüm aktivitelerin MET/hafta değerleri toplanmıştır.
Kız ve erkek öğrencilerin fiziksel aktivite önerilerine uygunluğu ki- kare testi ile karşılaştırılmıştır. Verilerin analizi için SPSS paket prog- ramı kullanılmıştır.
Sonuçlar
Çalışmamız 288 olgu üzerinde gerçekleştirilmiştir. Fiziksel aktivite düzeylerine göre kızların 31’i (%24. 6) sedanter, 62’si (%49. 2) aktif ve 33’ü (%26. 2) çok aktif grubu oluştururken, erkeklerin 28’i (%17. 3) sedanter, 62’si (%38. 3) aktif ve 72’si (%44. 4) çok aktif grubu oluş- turmuştur (p<0. 05) (Tablo 2).
Tablo 2. Kız ve erkek öğrencilerin fiziksel aktivite düzeylerinin karşılaştırıl-
ması Sedanter Grup n (%) Aktif Grup ACSM/CDC önerisi n (%) Çok Aktif Grup ACSM öneri- si n (%) Toplam n (%) Erkek (n=162) 28 (17,3) 62 (38,3) 72 (44,4) 162 (56,3) Kız (n=126) 31 (24,6) 62 (49,2) 33 (26,2) 126 (43,8) Toplam 59 (20,5) 124 (43,1) 105 (36,5) 288 (100) X2 = 10,29, p= 0,006 Tartışma
Fiziksel aktivite alışkanlıkları; kültürel yapı, sosyo-ekonomik dü- zey, bireysel farklılıklar, sağlık durumu nedeniyle değişkenlik göster- mektedir. Toplumsal özellikler de fiziksel aktivite alışkanlıklarını etkile- yen önemli bir faktördür (14). Bu çalışmada üniversite öğrencilerinin fiziksel aktivite alışkanlıkları iki farklı yöntemle incelenmiştir.
Çalışmamızda yüksek şiddetli aktivite önerisine uyma erkek öğ- rencilerde, orta şiddetli aktivite önerine uyma ise kız öğrencilerde yüksek bulunmuştur. Benzer şekilde Burke ve ark. ’da üniversite öğrencilerinin CDC/ACSM’ nin önerisi orta şiddetli aktivite önerisine uyma oranını inceledikleri çalışmalarında, bu oranı kızlarda (%48,2) erkeklerden (%31,1) daha fazla bulmuşlardır (15). Tüm yaş grupların- da erkeklerin kadınlara göre daha fazla yüksek şiddetli aktiviteye katılımları diğer toplumlarda daha önce yapılan çalışmalarda belirlen- miştir (16, 17-20). Ayrıca Türk toplumunda erkeklerin kadınlardan daha fazla yüksek şiddetli aktivite alışkanlıkları olduğu görülmüştür (21,22). Çalışmamızdan elde ettiğimiz sonuçlar; üniversite öğrencileri- nin yaygın olarak kabul gören iki fiziksel aktivite önerisine katılım oranında cinsiyete göre farklılık olduğunu göstermiştir. Yüksek şiddetli aktiviteye katılım erkeklerde, orta şiddetli aktiviteye katılım ise kızlarda daha fazla bulunmuştur.
KAYNAKÇA
1. Berlin, JA., Colditz, GA., A meta-analysis of physical activity in the prevention of coronary heart disease, Am J Epidemiol, 132,612-628, 1990. 2. Lee, IM., Paffenbarger, RS., Physical activity and stroke incidence, Stroke, 29, 2049-2054, 1988.
3. Friedenreich, CM., Courneya, KS., Bryant HE., Releation between intensity of physical activity and breast cancer risk reduction, Med Sci Sports Exerc, 33, 1538-1545, 2001.
4. Oliveria SA, Kohl WH, Trichopoulos D, et al., The assosation between cardiorespiratory fitness and prostate cancer, Med Sci Sports Exerc, 28, 97-104,1996.
5. Helmrich SP, Ragland DR., Leung RW, et al., Physical activity and reduced occurance of noninsulin-dependent diabetes mellitus, N Engl J Med, 325,147-152, 1992.
6. Greendale GA, Barrett-Connor E, Edelstein S, et al., Lifetime leisure exercise and osteoporosis, Am J Epidemiol, 141,951-959, 1995.
7. American College of Sports Medicine. Position Stand: The recommmended quantity and quality of exercise for developing and maintaining cardiorespiratory and muscular fitness in health adults, Med Sci Sports Exerc, 22,265-274, 1990.
8. Martin SB, Morrow JR, Jackson AW, et al., Variables related to meeting the CDC/ACSM physical activity guidelines, Med Sci Sports Exerc, 32,2087-2092, 2000.
9. Noonan V, Dean E., Submaximal exercise testing: clinical application and interpretation, Phys Ther, 80,782-807, 2000.
10. Karaca A, Ergen E, Koruç Z., Fiziksel aktivite değerlendirme anketi (FADA) güvenilirlik ve geçerlilik çalışması, Spor Bilimleri Dergisi, 11,17-28, 2000.
11. Howley ET., Type of activity: resistance, aerobic and leisure versus occupational physical activity, Med Sci Sports Exerc, suppl 33,364-369, 2001.
12. Ainsworth BE, Haskell WL, Leon AS, et al., Compendium of physical activities: classification of energy cost of human physical activities, Med Sci Sports Exerc, 25,71-80, 1993.
13. Pate RR, Pratt M, Blair SN, et al., Physical Activity and Public Health. A recommendation from the Centers for Disease Control and Prevention and the American Colloge of Sports Medicine, JAMA, 273,402- 407, 1995.
14. Paffenbarger RS, Blair SN, Lee M, et al., Measurement of physical activity to assess health effects free living population, Med Sci Sports Exerc, 25,60-70, 1993.
15. Burke SM, Carron AV, Eys MA., Physical activity context and university student’s propensity to meet the guidelines Centers for Disease Control and Prevention/American College of Sports Medicine, Med Sci Monit, 11,171-176, 2005.
16. Booth ML, Anthony DO, Chey T et al., The reliability and validity of the adolescent physical activity recall questionnaire, Med Sci Sports Exerc, 34,1986-1995, 2002.
17. Craig CL, Russell SJ, Cameron C., Reliability and validity of Canada’s Physical Activity Monitor for assessing trends, Med Sci Sports Exerc, 34,1462-1467, 2002.
18. Dannenberg AL, Keller JB, Wilson PW, et al., Leisure time physical activity in the Framingham off spring study, Am J Epidemiol, 129,76-89, 1989.
19. Sallis JF, Haskell WL, Wood PD, et al., Physical activity assessment methodology in the five-city Project, Am J Epidemiol, 121,91- 106, 1985.
20. Sidney, S., Jacobs, DR., Haskell, WL. et al., Comparison of two methods of assessing physical activity in the coronary artery risk development in young adults (CARDIA) study, Am J Epidemiol., 133,1231- 1245, 1991.
21. Balcı, V., Demirtaş, M., Gürbüz, P. et al., Ankara’daki üniversite öğrencilerinin boş zaman etkinliklerine katılımlarının araştırılması. 7. Spor Bilimleri Kongresi Özet Kitapçığı, Antalya, 2002.
22. Koz, M., Ortaöğretim çağındaki bireylerin fiziksel aktivite/egzersiz alışkanlıkları. 6. Spor Bilimleri Kongresi Özet Kitapçığı, Ankara, 2000.
P-290