(SAKARYA İL ÖRNEĞİ) SERBES, Ş. (*) TOPKAYA, İ. (*) ERSOY, Y. E. (**) (*) ÇOMÜ Eğitim Fakültesi İlköğretim Böl. (**) Sakarya Üni. Vakfı İlköğretim Okulu ÖZET
Öğrenci velilerinin okuyan çocukları ile ilgili önemli kaygılarından birisi de, onların okul spor takımlarında yer alarak derslerinde başarı- sız duruma düşebilecekleri ile ilgilidir.
Spor yapıyor olma ile, akademik başarı arasında nasıl bir ilişki ol- duğu merak konusudur. Bu konu ile ilgili yurt dışındaki bir çok çalış- mada söz konusu değişkenler arasında pozitif bir ilişki bulunmuş, ülkemizde ise, Beden Eğitimi ve Spor alanı ile ilgili literatürlerde bu tür bir alan çalışmasına ulaşılamamıştır.
Bu çalışmanın amacı, okul spor takımlarında yer alan öğrencilerin akademik açıdan başarı durumlarını inceleyerek, en azından spor yapıyor olma ile derslerdeki başarı durumu arasında olumlu ya da olumsuz bir durum saptaması yapmaya çalışmaktır.
İl ölçeğindeki bu çalışmaya, okularındaki spor takımlarında yer a- lan 1385 öğrenci katılmış, söz konusu öğrencilere ilişkin sınıf düzeyi ve genel akademik başarı ortalamaları ile ilgili bilgiler okul yöneticile- rinden sağlanmıştır.
Çalışmadan elde edilen sonuç genel olarak değerlendirildiğinde, okul spor takımlarında yer alan öğrencilerin, sınıf düzeyi ve genel akademik başarı ortalamaları açısından başarısız olmadıkları şeklin- dedir.
Anahtar Sözcükler: Okul spor takımları, Akademik başarı, Öğ-
renci sporcu. GİRİŞ
Spor yapıyor olmanın akademik başarıyı olumsuz etkileyeceğine
dair genel kanı, daha çok öğrenci velilerine ilişkindir.
Öğrenci velileri çocuklarının spor yapıyor olmalarının onların ders- lerini olumsuz etkileyeceği düşüncesindedirler. Çünkü spor için ayrılan süre ve emek, ders çalışmaya ayrılan süreyi etkilemektedir. Dolayısıy- la öğrenci velileri çocuklarının okul spor takımlarında yer almalarına onay vermekte tereddüt yaşarlar. Bazı veliler ise çocuklarının böylesi bir isteğine onay vermezler.
Öğrenci velilerine ilişkin bu endişeyi anlayışla karşılamak gerekir. Çünkü okul spor takımlarının çalışmaları doğal bir beden eğitimi etkin- liğinin ötesine taşan daha fazla zaman ve fiziksel çalışma gerektiren bir görünüm taşımaktadır. Özellikle bazı bölge ve okullarda bu iş öylesine boyutlara ulaşmıştır ki, öğrenciler neredeyse haftanın her günü özel spor çalışmalarına tabi tutulmaktadırlar. Bu konu “öğrenci sporcular” olgusunu gündeme getirmekte ve “öğrenci sporcuların” akademik açıdan başarılı olamayacakları düşüncesinin doğmasına neden olmaktadır.
Buradan hareketle okul spor takımlarında yer alan öğrenci velileri- nin, çocukları adına endişelenmelerini anlayışla karşılamak gerekir. Avrupa ve Amerikadaki ebeveynlerin son yirmi yıl öncesine değin bu tür endişeleri yoğun olarak yaşadıkları görülmektedir (Stephens, 2002).
Günümüzde velilerin çocuklarının akademik başarılarını asıl etki- leyecek olan önemli unsurun düzenli ve planlı çalışma ile ilgili olduğu- nu düşünmeleri de gerekmektedir.
Bilindiği üzere öğrencilerin okumakta oldukları okuldaki akademik başarılarını etkileyen etkenlerin başında, çocuğun okulunu ve öğret- menlerini sevmesi yanında birey olarak değer görmesi, kendini önemli hissetmesi gibi psiko-sosyal etkenler gelmektedir
Ayrıca çocuğun ilgi ve ihtiyaçlarına cevap verebilen bir aile, çevre ve okul üçgeni onun başarılı olmasında en önemli bileşenler olarak ortaya çıkmaktadır. Goldberg ve Chandler’in (1992: 40-45) yaptıkları bir çalışmaya göre, 182 ortaokul öğrencisi akademik performanslarının ana kaynağının aile onayı olduğunu belirtmişlerdir.
Bir öğrencinin okulundaki spor etkinliklerine katılımı onun akade- mik başarısına katkı sağlayacak psiko-sosyal ihtiyaçları karşılayabilir. Üstte sözü edilen çalışmaya göre, kız öğrencilerin %68’i, erkeklerin %90’ı, akranlar tarafından tanınma/değer verilme ile, popülerlik ka- zanmada başarılı sporcu olmanın önemli olduğunu ifade etmişlerdir. (Goldberg ve Chandler,1992: 40-45). Son yirmi yılda yapılan çalışma- lar, spor ile ilgilenen çocukların sınıf içinde de belirgin bir şekilde öne çıktıklarını göstermektedir (Stephens,2002).
İhtiyaçları karşılanmış çocuğun düzenli ve programlı çalışma alış- kanlığı edinmiş olması ise onun başarılı olması anlamına gelmektedir.
Okul spor takımlarında yer almadığı halde akademik açıdan başa- rılı olamayan, spor takımlarında yer aldığı halde başarılı olan ya da tam tersi okul spor takımlarında yer alıp başarısız olan, yer almadığı halde başarılı olan öğrenciler vardır. Diğer bir söylemle okul spor takımlarında yer alıyor olmak akademik açıdan başarısız olmanın etkileyeni olarak gösterilmemelidir.
Bu çalışmanın amacı bu varsayımdan hareketle oluşturulmuş bu- nun için, okul spor takımlarında yer alan ilk ve ortaöğretim öğrencileri- nin akademik başarı oranları değerlendirilmiştir.
Araştırmada elde edilen veriler incelendiğinde, okul spor takımla- rında yer alan öğrencilerin akademik başarı oranlarının ortalamanın üstünde olduğu görülmektedir. Bunun yanı sıra spor takımlarında yer alan öğrencilerle okul spor takımlarında yer almayan öğrencilerin genel akademik başarı ortalamaları arasında kayda değer bir fark olmadığı gibi, spor takımlarında yer alan bir çok öğrencinin akademik başarı oranı daha yüksek bulunmuştur.
Yurt dışında yapılan birçok çalışmada da benzer bulgulara ula- şılmış, spor uğraşları ile akademik başarı arasında olumlu bir ilişki saptanmıştır. Ballantine (1981), incelemiş olduğu altı araştırmada, akademik başarı ile spor branşlarına katılım arasında pozitif bir ilişki saptamıştır. Yine lise seviyesinde yapılan bir çalışmada (Soltz 1986: 20-24), spor etkinliklerine katılan öğrencilerin genel akademik ortala- maları ile, spor etkinliklerine katılmayan öğrencilerin genel akademik ortalamaları karşılaştırılmış ve spor etkinliklerine katılan öğrencilerin akademik ortalamaları daha yüksek bulunurken, farkın istatistiksel olarak da anlamlı olduğu belirtilmiştir.
MATERYAL VE METOT
Araştırmanın evrenini, Sakarya merkez ve ilçelerindeki tüm resmi İlköğretim ve Ortaöğretim okulları oluştururken örneklem ise, ilk ve ortaöğretim okullarının spor takımlarında yer alan 354 kız ve 1031 erkek toplam 1385 öğrenciden oluşmaktadır.
Veriler “Spor ve Başarı “ bilgi formunun merkez ve ilçelerdeki okul yöneticilerince doldurularak göndermesi ile elde edilmiştir.
Elde edilen veriler SPSS -12. 0 paket programla Betimleyici ista- tistik, “t”-test ve frekans testi ile değerlendirilmiştir.
Bulgular:
Sakarya ili genelindeki tüm İlk ve Ortaöğretim okullarındaki spor takımlarında yer alan öğrenci sayısı 1385 kişidir. Bunun 354’ü (%25,5) kız öğrenci, 1031’i (%74,5) erkek öğrencidir.
Tablo 1’de görüleceği üzere, öğrencilerin yoğunlaştığı okul spor takımları Atletizm, Basketbol, Voleybol, Hentbol ve Futbol gibi spor branşlarından oluşmaktadır.
Kız öğrencilerin erkek öğrencilere oranla yoğunlaştığı spor branş- larının voleybol, ve atletizm olduğu görülürken, futbol branşının ise erkek öğrencilerin yoğunlaştığı spor branşı olduğu görülmektedir.
Tablo 1. Okul Spor Takımlarında Yer Alan İlköğretim ve Ortaöğretim Öğrenci Sayıları ve Spor Branşı Cases
Valid Missing Total
N Percent N Percent N Percent
Branş / Cin- siyet 1385 100,0% 0 ,0% 1385 100,0% CINSIYET Branş Kız Erkek Total Atletizm 79 47 126 Basketbol 68 100 168 Voleybol 154 99 253 Hentbol 25 31 56 Futbol 3 649 652 Güreş 49 49 Karate 2 23 25 Tekvando 4 4 Badminton 3 3 6 Judo 2 3 5 Tenis 12 14 26 Atıcılık 1 1 Halter 5 5 Kürek 2 2 Boks 1 1 Bisiklet 1 2 3 Satranç 1 2 3 Total 354 1031 1385
Tablo 2’de ilk ve ortaöğretim okul spor takımlarında yer alan kız öğrencilerin yoğunlaştıkları spor dalları incelendiğinde, bunların % 43,5‘i voleybol, %22,3 ’ü atletizm, %19,2 ‘i basketbol, % 7,1 ‘i hentbol, %3,4’ü tenis branşları olduğu gözlenmiştir.
Tablo 2. İlköğretim ve Ortaöğretim Okul Spor Takımlarında Yer Alan Kız
Öğrencilerin Uğraştıkları Spor Branşları
Branş Frequency % Valid Percent Cumulative Percent Atletizm 79 22,3 22,3 22,3 Basketbol 68 19,2 19,2 41,5 Voleybol 154 43,5 43,5 85,0 Hentbol 25 7,1 7,1 92,1 Futbol 3 ,8 ,8 92,9 Karate 2 ,6 ,6 93,5 Tekvando 4 1,1 1,1 94,6 Badminton 3 ,8 ,8 95,5 Judo 2 ,6 ,6 96,0 Tenis 12 3,4 3,4 99,4 Bisiklet 1 ,3 ,3 99,7 Satranç 1 ,3 ,3 100,0 Total 354 100,0 100,0
Erkek öğrencilerin yoğunlaştıkları spor branşlarına bakıldığında (Tablo 3), bunlar sırası ile %62,9 futbol, %9,7 basketbol, % 9,6 voley- bol, % 4,8 güreş ve %4,6 atletizm’dir..
Tablo 3. İlköğretim ve Ortaöğretim Okul Spor Takımlarında Yer Alan Erkek
Öğrencilerin Uğraştıkları Spor Branşları
Frequency Percent Valid Percent Cumulative Percent Atletizm 47 4,6 4,6 4,6 Basketbol 100 9,7 9,7 14,3 Voleybol 99 9,6 9,6 23,9 Hentbol 31 3,0 3,0 26,9 Futbol 649 62,9 62,9 89,8 Güreş 49 4,8 4,8 94,6 Karate 23 2,2 2,2 96,8 Badminton 3 ,3 ,3 97,1 Judo 3 ,3 ,3 97,4 Tenis 14 1,4 1,4 98,7 Atıcılık 1 ,1 ,1 98,8 Halter 5 ,5 ,5 99,3 Kürek 2 ,2 ,2 99,5 Boks 1 ,1 ,1 99,6 Bisiklet 2 ,2 ,2 99,8 Satranç 2 ,2 ,2 100,0 Total 1031 100,0 100,0
Tablo 4’de ilk ve ortaöğretimde okuyan 1385 sporcu öğrencinin, il- köğretimde okuyan 537’sinin genel akademik başarı ortalamaları ile, ortaöğretimde okuyan 345’inin genel akademik başarı ortalamaları görülmektedir.
Buna göre ilköğretim ve ortaöğretimde okuyan ve okullarının spor takımlarında yer alan öğrencilerin en düşük akademik başarı oranları 1,46 ve 1,99’dur. Bu oldukça düşük bir başarı notudur. Diğer bir ifa- deyle bazı öğrenciler “başarısız” ve “geçer “ şeklinde ifade edilen bir değerlendirmeye sahiptirler.
Ancak gerek ilköğretim gerekse ortaöğretimde okuyan öğrenci sporcuların genel akademik ortalamaları incelendiğinde 3,11 ve 3,85 gibi bir not ortalamalarına sahip oldukları görülür. Bu notların resmi olarak başarı değerlendirmesi karşılığı “orta” ve “iyi” dir. En yüksek akademik başarı notu ise ilköğretimde 5. 00, ortaöğretimde 4. 89’dur. Görüldüğü gibi bazı öğrenciler de akademik açıdan son derece başarı- lıdır.
Sonuç olarak okul spor takımlarında yer alan öğrencilerin genel akademik başarı ortalamaları dikkate alındığında başarısız olmadıkları söylenebilir.
Tablo 4. Okul Spor Takımlarında Yer Alan İlköğretim ve Ortaöğretim
Öğrencilerinin Genel Akademik Başarı Ortalamaları
N
X
minX
maxX
Std. Deviationİlköğretim
Başarı Ortalaması 537 1,99 5,00 3,85 ,6666 Ortaöğretim Başarı
Ortalaması 345 1,46 4,89 3,11 ,6372
Okul spor takımlarında yer alan ilk ve ortaöğretim öğrencilerinin akademik başarı ortalamalarına sınıf düzeyi açısından bakıldığında (Tablo 5), Tablo 4’ deki görünümü destekleyen değerler söz konusu- dur. Buna göre sınıf düzeyi akademik başarı ortalamalarının 3,03 ile 4,26 arasında değişmektedir. Sınıf düzeyi akademik başarı ortalama- larının, genel akademik başarı ortalamalarından çok farklı olmadığı görülmektedir.
Okul spor takımlarında yer alan öğrencilerin, sınıf düzeyleri aka- demik başarı ortalamaları açısından da bakıldığında başarısız olma- dıkları söylenebilir.
Tablo 5 Okul Spor Takımlarında Yer Alan İlköğretim ve Ortaöğretim Öğ-
rencilerinin Sınıflara Göre Akademik Başarı Ortalamaları
Sınıflar N
X
minX
maxX
Std. Deviation IV. Sınıf 960 1,73 5,00 4,1777 ,8007 V. Sınıf 959 2,00 5,00 4,2639 ,7576 VI. Sınıf 840 1,50 5,00 3,7868 ,8943 VII. Sınıf 600 1,53 5,00 3,7669 ,8661 VIII. Sınıf 189 1,76 5,00 3,8920 ,7723 IX. Sınıf 255 ,82 5,00 3,0365 ,6962 X. Sınıf 90 2,10 4,78 3,1932 ,5782 Valid N 53Okul spor takımlarında yer alan öğrencilerin sınıf düzeyi akademik başarı ortalamaları spor branşları açısından incelendiğinde, not orta- lamalarının 2,90 ile 4,40 arasında değiştiği görülmektedir.
Diğer bir değişle bütün sınıflarda aynı spor branşını seçen toplam öğrencilerin akademik başarı ortalamalarına bakıldığında, atletizmi seçen 126 öğrencinin not ortalaması 4,1 iken, voleybolu seçen 253 öğrencinin 3,9, basketbolü seçen 168 öğrencinin 4,2, hentbolü seçen 56 öğrencinin 4,2, futbolu seçen 652 öğrencinin 3,70 ve güreşi seçen 49 öğrencinin not ortalamasının 3,40 olduğu görülmektedir.
Sınıf düzeyinde yoğun olarak seçilen branşlar açısından akademik başarı ortalaması 3,70 ile 4,20 arasında değişmektedir. Bu not ortala- ması hangi branştaki okul takımında yer alınıyor ise alınsın, öğrencile- rin akademik açıdan başarısız olmadıklarının göstergesi olarak yorumlanabilir.
Grafik1 Okul Spor Takımlarında Yer Alan İlköğretim ve Ortaöğretim Öğrencilerinin Spor Branşlarına Göre Akademik Başarıları
4,1 4,2 4,2 3,7 3,4 4,0 4,4 2,9 4,4 3,7 3,8 4,1 4,2 3,9 4,4 3,9 0 1 2 3 4 5 Atleti zm Bask etbol Vole ybol Hrnt bol Futbol Güre ş Kara te Badm into n Judo Teni s Atıc ılık Halte r Küre k Bok s Bisi klet Satra nç Di p loma N o tu
Okul spor takımlarında yer alan öğrencilerin cinsiyetleri açısından akademik başarıları oranlarına bakıldığında (Tablo 6), kız öğrencilerin erkek öğrencilere oranla daha başarılı oldukları görülmektedir. IX. sınıflar dışındaki tüm sınıf düzeylerinde akademik başarı ortalamaları kızlar lehine anlamlı derecede farklı çıkmıştır (p≤0,5).
IX. sınıflarda kız öğrenciler lehine anlamlı fark çıkmamış olması, kız öğrenci sayısının az olmasıyla ilgili olduğu düşünülmektedir.
Garber’e göre de (1996: 42-50), VIII. Sınıflar düzeyinde yapılan bir çalışmada, spor yapıyor olma ile akademik başarı oranı arasındaki ilişkide kız öğrenciler lehine anlamlı derecede farklılık bulunmuştur.
Tablo 6. Okul Spor Takımlarında Yer Alan İlköğretim ve Ortaöğretim Öğrencilerinin Cinsiyete Göre Akademik Başarı Farkı Cinsiyet N
X
SD Mean Difference T df Sig. (2-tailed)Kız 97 4,1126 ,5875 Sınıf Erkek 440 3,7940 ,6698 ,3186 4,331 535 ,000 Kız 291 4,2707 ,7364 IV. Sınıf Erkek 669 4,1372 ,8244 ,1335 2,380 958 ,017 Kız 285 4,4286 ,6417 V. Sınıf Erkek 674 4,1943 ,7918 ,2343 4,419 957 ,000 Kız 255 4,0426 ,7537 VI. Sınıf Erkek 585 3,6753 ,9278 ,3673 5,571 838 ,000 Kız 165 4,0740 ,7284 VII. Sınıf Erkek 435 3,6505 ,8863 ,4235 5,476 598 ,000 Kız 48 4,2992 ,6366 VIII. Sınıf Erkek 141 3,7533 ,7672 ,5458 4,434 187 ,000 Kız 37 3,2200 ,8271 IX. Sınıf Erkek 218 3,0054 ,6687 ,2146 1,740 253 ,083 Kız 9 3,6400 ,3046 X. Sınıf Erkek 81 3,1436 ,5811 ,4964 2,516 88 ,014
Sonuç:
Sakarya il ve ilçelerindeki tüm okulların spor takımlarında yer alan öğrencilerle ilgili olarak;
1. Genel akademik başarıları ortalamaları incelendiğinde, öğrencilerin başarısız olmadıkları,
2. Okul spor takımlarında yer alan öğrencilerin sınıf düzeyi akademik başarı ortalamalarına göre yine başarısız olmadıkları,
3. Gerek sınıf düzeyi, gerekse genel akademik başarı ortalamaları “not” olarak incelendiğinde öğrencilerin ilköğretimde minimum 1,99 ile maksimum 5,00, ortaöğretimde minimum 1,46 ile maksimum 4,89 arasında not dağlımı gösterdikleri, genel ortalama ise ilköğretimde 3,85, ortaöğretimde 3,11 not değerlerine sahip oldukları,
4. Okul spor takımlarında yer alan öğrenciler ile, spor takımlarında yer almayan öğrencilerin gerek sınıf düzeyi ve gerekse genel akademik başarı ortalamaları arasında fark olmadığı,
5. Okul spor takımlarında yer alan öğrencilerin sınıf düzeyi akademik başarı ortalamalarının, kız öğrenciler lehine bir görünüm taşıdığı saptanmıştır.
Bu bağlamda, spor etkinliklerine katılımın akademik başarıyı en- gellemeyeceğine ilişkin bilgilerin gerek öğrencilere gerek öğrenci velilerine anlatma gereği, bu çalışmanın genel bir önerisi olarak sunu- labilir.
Kaynaklar
1. Ballantine, R. J.. What the research says: About the correlation between athletic participation and academic achievement. (ERIC Document Reproduction Service No. ED 233994), 1981.
2. Gerber, S. B., Extracurricular activities and academic achievement. Journal of Research and Develpment in Education, 30 (1): 42-50, 1996.
3. Goldberg, A. D., & Chandler, T. J. L., Academics and athletics in the social world of junior high school students. The School Counselor 40 (1): 40-45, 1992.
4. Soltz, D. F., Athletics and academic achievement: What is the relationship? NASSP Bulletin 70 (492): 20-24., 1986.
5. Stephens, L. J., The effect of interscholastic sports participation on academic achievement of middle level school students, NASSP Bulletin, March 2002.
6. TC., Resmi Gazete, 26158, 02. 05. 2006.
P-267