DEĞERLENDİRİLMESİ
GÖRAL, M. *; DEMİREL M.*; ÖZKAN, H.** * Dumlupınar Üniversitesi, Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu ** Muğla Üniversitesi, Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu ÖZET
Bu çalışmanın amacı Kütahya ilindeki eğitim kurumlarında yöneti- cilik yapanların okullardaki ders dışı etkinliklere bakışlarının belirlen- mesi ve karşılaştıkları sorunların neler olduğunun tespit edilmesidir.
Araştırmanın örnek gurubunu Kütahya ili genelinde muhtelif okul- larda görev yapan okul müdürü ve müdür yardımcılarından oluşan 450 yönetici oluşturmaktadır.
Araştırma bulgularına göre; yöneticiler büyük çoğunlukla erkek o- lup yaşları ağırlık olarak 43 ve üzeri, meslekteki yılları 21 yıl ve üstü öğretmenlerdir. Yöneticiler okulların ders dışı etkinlikler için fiziki ve maddi açıdan yetersiz olduğunu, en çok spor organizasyonları ve seminer çalışmaları yaptıklarını belirtmişlerdir.
Anahtar Kelimeler: Kütahya İli, Yöneticiler, Ders Dışı Etkinlikler EVALUATION AND EXAMINATION OF VIEW POINTS OF THE SCHOOL MASTERS TO THE OUTER LESSON ACTIVITIES AND THEIR MEETING PROBLEMS ABSTRACT
The aim of this study is to determine the view points of the school masters about outer lesson activities and to establish the problems they meet.
The sample group consist of 450 school masters and deputies working in different schools in Kutahya province.
According to the research data, school masters and deputies are generally male and their ages are over 43. Their year of charge is 21 and above. School masters and deputies pointed that the schools are poor for outer lesson activities. And they state that they organize sports competitions and seminar studies mostly.
Key Words: Kütahya Province, School Masters and Deputies, Outer Lesson Activities.
GİRİŞ
Milletlerarası rekabetin ve mücadelenin en önemli ve vazgeçilmez unsurları, bireysel yeteneklerin geliştirilmesi, aklın kanunlara göre kullanılmasından ve top yekün bir çalışma şartlarından çıkarılmakta- dır. Bütün bunlar; doğru hedeflenmiş, iyi planlanmış, istikrarlı eğitim ve öğretim sayesinde elde edilmektedir. Böyle bir eğitim sistemine sahip olan toplumların her yönden kalkınması, sosyal gelişme seviyelerinin yükselmesi her yönden bu şartları sağlayan ekonomik büyüme, orta sınıflaşma, fonksiyon ve mana boyutunda bütünleşmesi diğer toplum- lara nispeten daha kolay oluşmaktadır (14).
Dünya her gün baş döndürücü bir hızla gelişmekte ve değişmek- tedir. Bu bilginin katlanması ve buna bağlı olarak teknolojinin gelişme- siyle olmaktadır. Haberimiz olmadan başkaları bizim hakkımızda; yeni haritalar, planlar, programlar ve projeler geliştirmektedir (6). Her yedi senede bir bilginin katlandığı dünya da bu gelişmelerin nasıl bir sonuç doğuracağı araştırılmaktadır (10). Herkes bir takım tahminlerin esareti
ya da cesareti altında ümit ile endişe arasında bir beklenti içindedir (13).
Çağımızda meydana gelen bu değişim ve gelişime ayak uydur- mama yolu eğitimi doğru olarak planlamaktan ve uygulamaktan geç- mektedir. Eğitim sadece okullarda belirli günlerde ve saatlerde yapılan ve yönetilen tecrübelerden oluşmamaktadır (7). Eğitim sistemleri, dünyanın her yerinde, içinde bulundukları kültürü, sosyal ve siyasi felsefelerini yansıtır (4). Bu sebeple eğitimden istenilen başarının elde edilmesi, eğitim sisteminin kültür bütünü ile işler ve anlam açısından uyumlu olmasına bağlıdır (2).
Ders dışı etkinlikler öğrenci açısından eğitim ve öğretimin çimen- tosu niteliğindedir (1). Eğitim ve öğretimin boş bıraktığı yerleri doldu- rur. Öğrenci açısından bu kadar önemli olan ders dışı etkinliklere öğretmen ve yöneticiler olumlu bakmalarına karşılık okullarda ki fizik- sel yapılanma yetersizliği gibi problemler sebebiyle yeterli bir uygula- ma yapamamaktadırlar. Okullarda ders dışı etkinliklerinin yapılıp yapılmayacağı hususunda zıt görüşler vardır (3). Sebep olarak az olan kaynakların ders dışı etkinlikler için kullanılmamasıdır (9).
Ders dışı etkinliklerin uygulanmasında, okul yöneticilerinin sahip olduklar; hayat, eğitim ve meslek felsefeleri önemli bir yer tutar. Bu felsefe yöneticilerin felsefelerini oldukça etkiler. Bu sebeple bir kısım yönetici; ders dışı etkinliklere büyük destek verirken, imkan yaratıp, uygulamasını ve uygulanmasını gerçekleştirirken, bir kısım yönetici ise; bu etkinlikleri zaman alıcı, kaynakları boşa harcayıcı, disiplini gevşetici… v.b. faaliyetler olarak görmektedirler.
Oysaki öğrenciler, ders dışı etkinlik faaliyetlerinde etkileyen ve et- kilenen bir varlık olarak, içinde bulundukları ortamı etkilemekte ve bu ortamdan etkilenmektedirler (12). Bu faaliyetlerde şahsiyetlerini bul- makta ve geliştirmektedirler. Ders dışı etkinliklerde öğrenciler zeka, yetenek ve kapasitelerini göstermektedirler. Çağımız da öncü eğitimci- ler, bunları ortaya çıkaracak profesyonel eğitimciler aranmaktadır. Ayrıca saldırganlık insanın doğasında vardır. Ancak insanın saldırgan olmasını ya da ince duygulu bir kişi olarak yetişmesini eğitim belirler (8). Bu eğitimde büyük ölçüde ders dışı etkinlikler ile sağlanır. Okullar- da ders dışı etkinliklerin ne olacağını ve nasıl yapılacağını en iyi öğ- retmenler ve yöneticiler bilir çünkü 1980’li yıllarda batılı gelişmiş ülke- lerin yüzyılı aşkın süredir. Sıkı sıkıya sarıldıkları bir fikir olarak, “bir işi, en iyi o işi yapan bilir” (13).
Buradan hareketle bu çalışmanın amacı, Kütahya ilindeki resmi ve özel kurumlarda görev yapan okul yöneticilerinin ders dışı etkinliklere bakış açıları ve karşılaştıkları problemler belirlenmeye çalışılarak bir durum değerlendirilmesi yapmak amaçlanmıştır.
YÖNTEM
Araştırmanın örneklem gurubunu Kütahya ili genelinde muhtelif okullarda görev yapan okul müdürü ve müdür yardımcılarından oluşan 450 yönetici oluşturmaktadır. Araştırmada kullanılan veriler uzman görüşleri alınarak hazırlanan anket yoluyla toplanmıştır. Anket 21 sorudan oluşmaktadır, anket soruları yöneticilerin ders dışı etkinlikleri- ne bakış açılarını belirlemeye yönelik olarak hazırlanmıştır. Anket sonucu elde edilen veriler SPSS 13.0 paket programı kullanılarak değerlendirilmiş ve yöntem olarak ki-kare ve çapraz tablolama testleri kullanılmıştır (α=0,05).+
BULGULAR
Tablo 1; Araştırmaya Katılan Yöneticilerin Cinsiyetleri
F %
Valid Bay 426 94,7
Bayan 24 5,3
Toplam 450 100,0
Araştırmaya katılan yöneticilerin 426’sı erkek 24’ü bayandır. Ül- kemizde bayan öğretmenler evlilik hayatından dolayı yöneticiliği tercih etmemektedir.
Tablo 2; Yöneticilerin Yaş Ortalamaları f % Valid 20-27 1 ,2 28-35 69 15,3 36-42 114 25,3 43 ve üzeri 266 59,1 Toplam 450 100,0
Deneklerin yaşının özellikle 35 ve üzeri yaşta toplanmış olması yöneticilikte aranan kıdem yılına dayanmaktadır. Milli Eğitim teşkila- tında yönetici olmanın kriterlerinden biri olan kıdem (çalışma yılı) bunu ortaya çıkarmaktadır.
Tablo 3; Yöneticilerin Hizmet Yılları
f % Valid 1-5 28 6,2 6-10 114 25,3 11-15 121 26,9 16-20 47 10,4 21 ve üstü 140 31,1 Toplam 450 100,0
Yöneticilerin tabloda görüldüğü üzere meslekteki çalışma yılları 6 ila 21 ve üstü yıllarda toplanmaktadır. Kıdemi 1-5 olanların yöneticilik yapması ancak vekaleten mümkün olmaktadır.
Tablo 4; Yöneticilerin Görev Yaptığı Okullar
f % Valid İlköðretim 263 58,4 Lise 90 20,0 İHL 22 4,9 Kız Meslek Lisesi 30 6,7 Meslek lisesi 43 9,6 Toplam 450 100,0
Tablo 4’ten de anlaşılacağı üzere deneklerimizin büyük kısmı (%58,4) ü ilköğretim yöneticisidir. Çünkü en çok öğrenci bu guruptadır. Doğal olarak ilköğretim okullarının sayısı her ilde olduğu gibi ilimizde de en çok sayıda olandır.
Tablo 5; Görev Yapılan Okul İle Okulunuzun Fiziki İmkanları DDE İçin Yeterli mi?
Okulunuzun Fiziki İmkanları DDE İçin Yeterli mi?
Yeterli Kısmen Yeterli Oldukça Yeterli Yetersiz Oldukça Yetersiz Toplam İlköğretim Count 23 88 9 122 21 263
% within Görev Yaptığınız Okul? 8,7% 33,5% 3,4% 46,4% 8,0% 100,0%
% of Total 5,1% 19,6% 2,0% 27,1% 4,7% 58,4%
Lise Count 11 23 7 41 8 90
% within Görev yaptýðýnýz okul? 12,2% 25,6% 7,8% 45,6% 8,9% 100,0%
% of Total 2,4% 5,1% 1,6% 9,1% 1,8% 20,0%
İHL Count 4 7 0 8 3 22
% within Görev yaptýðýnýz okul? 18,2% 31,8% ,0% 36,4% 13,6% 100,0%
% of Total ,9% 1,6% ,0% 1,8% ,7% 4,9%
Kiz Meslek Lisesi Count 3 5 2 20 0 30
% within Görev yaptýðýnýz okul? 10,0% 16,7% 6,7% 66,7% ,0% 100,0%
% of Total ,7% 1,1% ,4% 4,4% ,0% 6,7%
Meslek Lisesi Count 5 12 6 11 8 43
% within Görev yaptýðýnýz okul? 11,6% 27,9% 14,0% 25,6% 18,6% 100,0%
% of Total 1,1% 2,7% 1,3% 2,4% 1,8% 9,6%
Toplam Count 46 136 24 203 40 450
% within Görev yaptýðýnýz okul? 10,2% 30,2% 5,3% 45,1% 8,9% 100,0%
% of Total 10,2% 30,2% 5,3% 45,1% 8,9% 100,0%
X² .05 (6)= 802,284; p<0,000 (Görev Yaptığınız Okul)
Yöneticilerimiz çalıştıkları okullar itibariyle genelde okullarındaki fiziki imkanların DDE için yetersiz ve kısmen yeterli olduğunu belirtmişlerdir. Devlet Planlama Teşkilatı okulları planlarken ciddi manada fiziki im- kanlar için yer ayırırken, zamanla okulların ihtiyacı olan spor salonu, atölye, oyun alanları, konferans, seminer, tiyatro ve gösteri merkezi v.b. faaliyetlerin yapılacağı alanlar başka amaçlar için (lojman, yeni derslik v.b.) kullanılmaktadır.
TARTIŞMA VE SONUÇ
Araştırmaya katılan yöneticilerin %95’inin erkek olması ülkemizde genelde, erkeklerin yöneticiliği tercih etmesi, bayanların evlendikle- rinde kendilerini evine ve ailesine adamasından kaynaklandığı görü- şündeyiz.
Milli Eğitim teşkilatında çalışan yöneticilerin ortalama yaşlarının 35 ve üzeri olması, genelde tüm yönetim kadrolarında aranan meslekte kıdem kriterinden ve yine yöneticilerin meslekteki çalışma yılları 6 ila 12 ve üstü yıllarda toplanması, yukarıda belirttiğimiz kriterlerden oldu- ğu fikrindeyiz.
Yöneticilerin okullara dağıtımında büyük kısmının (%58,4), ilköğre- timde yönetici olmaları, her ilde olduğu gibi ilimizde de ilköğretim okul sayısının değer okullardan fazla olması düşüncesindeyiz. Verileri değerlendirdiğimizde okullarımızın DDE için yeterli, fiziksel imkanlara sahip olmadıkları, okullarımızda yeni başlayan ve meslek kıdemi 6-10 yıl arasında olan yöneticilerin daha çok DDE yaptıklarının ortaya çıkması, zamanla yöneticilerin idealistliklerini yitirdikleri kanaatindeyiz. Araştırmada ortaya çıkan veriler sonucunda okullarda ders dışı etkin- liklerin etkili bir biçimde yapılması için şunlar önerilebilir;
- Okul binaları planlanırken, yapılırken, yer seçilirken, geleceğin okulunun ihtiyaçlarını da kapsayacak projelerin uygulanması, - Okul yöneticileri seçilirken ve yetiştirilirken “eğitim liderliği”, “öğre-
tim liderliği” konularına önem verilmesi, zira okul müdürlerinin okul sonuçları üzerinde etkilerinin büyük olduğunun bilinmesi (11),
- Yöneticilerin okulun dışındaki diğer uzman kişilerden; konferans, semineri kurs vb. konularda faydalanması,
- Veliler ile sıkı bir işbirliği içerisinde okulun çevresine de faydalı olacak ve çevresinin de katılımını sağlayacak faaliyetler yapması, - Yöneticilerin okulun yönetiminde değişik stratejiler kullanarak tüm öğretmenlerin ve personelin ders dışı etkinliklere katılımını sağ- laması,
- Okul kadrosunun seçiminde ve yetiştirilmesine okul müdürlerinin önem vermeleri (5),
- Okulların programları genelde önceden hazır olarak gelir. Ancak her okul, okul programının oluşturulmasında belirli düzeyde bir özerkliğe sahip olması,
- DDE’ler konusunda öğrencilerin beklentilerinin tespit edilerek, programların bunlara göre düzenlenmesi.
KAYNAKLAR
1- Başaran, İ., E., Eğitim Bilimine Giriş. 1998.
2- Bilgiseven, A., K. Milli Eğitim Stratejimiz Nasıl Olmalıdır?. Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı. İstanbul. 1986.
3- Bucher, A., C. Foundations Of Phsyical Education. The C.U., Mosby Com., Saint Louis, 248-260, 1972.
4- Cramer, J., F., Browse, G., S., Çağdaş Eğitim. Çev:A. Ferhan Oğuzkan. 3. Baskı, İstanbul Devlet Kitapları, 1982.
5- Dwyer, D., C. “The Search For Instructional Leadership: Routines and Subtleties in the Principal’s Role”, Educational Leadership, Vol.41,No:5,s.32-37.
6- Erkal, E., M., Baloğlu, B., Baloğlu, F., Ansiklopedik Sosyoloji Sözlüğü. İstanbul, Der Yayınları, 1997.
7- Karaküçük, S., Yetim, A., Okul Müdürlerinin Ders Dışı Etkinlikle- rinin Uygulamalarına Yönelik Sorunları. Gazi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri I. Kongresi, Bildiriler Kitabı 2, 138, 2000.
8- Öncü, H., F., Yönetimde Eğitim, Değişim. Dinamik Yayınları. 139-142. İstanbul. 1998.
9- Özbaydar, S., İnsan Davranışının Sınırları ve Spor Psikolojisi. Altın Kitaplar Yayınevi. s.196. İstanbul. 1983.
10- Proske, R., Klamrot, J., Thoelmen, H., Modelle Und Elemente Künfiger Gesellschaffen. Rowohlt Verlag Gmblt, Hamburg, 1971.
11- Şişman, M., Öğretim Liderliği. Pagem Yayıncılık. S.26- 35.Ankara.2002
12- Tan, H., Psikolojik Yardım İlişkileri. Dayanışma ve Terapi, MEB Yayınları, s.1, İstanbul, 1992.
13- Toffler, A., Üçüncü Dalga. Çev: Ali Seden. Altın Kitaplar Yayım. İstanbul, 1981.
14- Tuztaş, T.. Sosyal Gelişme Açısından Türkiye’de Yaygı Eği- tim’in Önemi. Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi. S:121, s.23-80. Ağus- tos, 1999.
P-279