ARAŞTIRILMASI
ZORBA, Ercan*, EKİCİ, S., *, AĞILÖNÜ, A., *, CERİT, E., *, ÜNAL, H., * ALTAY, B., *
*Muğla Üniversitesi BESYO ÖZET
Araştırmada, Muğla il merkezindeki Gençlik ve Spor İl Müdürlüğü, Üniversite, Ortaöğretim kurumları ile Kamu kurum ve kuruluşları ve Özel sektöre ait spor tesisleri çalışma kapsamına alınmıştır.
Spor tesisleri incelenilerek spor tesislerinde görev alan yönetici ve eğitimci olan kişilerle yüz yüze mülakat yapılmıştır. Sonuçlar istatistikî olarak işlenmiş ve tablolar halinde sunulmuştur.
Muğla il merkezindeki spor tesislerinin %31,8’i Üniversite de, %22,7’si Gençlik ve Spor İl Müdürlüğünde, %6,8’i Ortaöğretim kurum- ları ile Kamu Kurum ve Kuruluşlarında ve %38,6’sı özel sektörde yer aldığı ve spor tesislerinin günde 353 saat, ortalama olarak ta 8 saat hizmete açık olduğu görülmüştür. Tesislerin hem sayı hem de çeşitlili- ği açısından yetersiz olduğu anlaşılmıştır. Araştırmada yöneticiler, spor tesislerinin mesai saatleri dışında kapalı tutulmasının başlıca sebebinin talep yetersizliği ve maddi yetersizlikten kaynaklandığını ifade etmişlerdir.
Sonuç olarak, Muğla il merkezindeki spor tesislerinin spor işletme- ciliği anlayışından uzak bir tarzda yönetilmesi, spor tesislerinin azlığı ve tamamının halka açık olmaması tesislerden beklenen yararın düşük seviyede kalmasına sebep olmuştur.
Anahtar Kelimeler: Muğla, tesis, kamu. GİRİŞ
Sporun gelişmesi, spor yapılabilecek tesislerin varlığına ve özellik- le mevcut tesislerin etkin biçimde işletilmesine bağlıdır. Sporun yay- gınlaşması sürecinde devlete ait spor işletmeleri kadar özel spor işletmelerine de büyük sorumluluklar düşmektedir. Spor işletmelerinde temel görev, hizmetin kaliteli ve en çabuk biçimde sunulması, bunun sonucunda bu işletmelerden yararlanan bireylerin memnun edilmesidir (3).
Her yaştaki insana spor yaptırmak devlet politikası olduğuna göre spor tesislerinin yapımında nüfus çoğunluğu, iklim şartları gibi temel faktörler dikkate alınarak uluslararası standartlara uygun olan spor tesisleri yapımına gidilmektedir (1).
Sporun gelişmesi ve ülke düzeyinde yaygınlaşmasının ön şartı, spor saha ve tesislerinin oluşturularak sayılarının artırılmasıdır (5).
Spor, devletin sosyal bünyesi içerisinde sağlıklı bir toplum oluş- masında önemli olan sosyal bir olgudur (4).
MATERYAL VE METOD
Bu çalışmada, Muğla il merkezindeki Gençlik ve spor il müdürlüğü, Üniversite, Ortaöğretim kurumları ile Kamu kurum ve kuruluşları ve Özel sektöre ait spor tesisleri incelenmiştir. Üniversiteye ait 15, Genç- lik ve Spor İl Müdürlüğüne ait 12, Ortaöğretim kurumları ile Kamu kurum ve kuruluşlarına ait 3 ve Özel sektöre ait 18 spor tesisi bulun- maktadır.
Spor tesisleri yerinde incelenerek, yönetici ve eğitimcilik yapan ki- şilerle görüşülerek elde edilen veriler, istatistikî olarak tablolar halinde sunulmuştur.
BULGULAR
Tablo 1: Kurumlara Göre Spor Tesislerinin Dağılımı
KURUMLAR GSİM ÜNİVERSİTE KAMU VE OKULLAR ÖZEL SEKTÖR TOPLAM
Futbol Sahası 2 1 - 1 4 Spor salonu 1 2 1 - 4 Cimnastik salonu 1 1 - - 2 Güreş salonu - 1 - - 1 Tenis kortu 2 5 - - 7 Step-aerobik salonu 1 1 2 5 9 Halı saha 1 1 - 5 7 Yüzme havuzu 1 1 - 1 3 Fitness salonu 1 1 - 5 7 Toplam 10 14 3 17 44
Toplam 44 spor tesisinin 17 tanesi özel sektöre, 3 tanesi orta öğ- retim kurumların ile kamu kurum ve kuruluşlarına 14 tanesi Üniversite- ye ve 10 tanesi Gençlik ve spor il müdürlüğüne ait olduğu görülmüştür. Spor tesislerinin genel dağılımına bakıldığında kurumsal bazda en fazla tesisisin Muğla üniversitesinde olduğu anlaşılmaktadır. Özel sektördeki tesis dağılımına bakılırsa genellikle ticari amaçlı step aero- bik ve fitness salonlarının büyük yer aldığı görülmektedir. Aynı za- manda orta öğretim kurumları ile kamu kuruluşlarındaki tesis azlığı ildeki okullardaki spor yapma seviyesini etkilediğini varsayabiliriz.
Tablo 2: Spor Tesislerinin Temel Ölçütlere Yönelik Uygunluk Dağılımı Temel ölçüler Evet (var) Hayır (yok) Toplam
Tribün 4 40 100 Soyunma odası 36 8 100 Doktor 1 43 100 Aydınlatma 38 6 100 Sıcak su ve duş 35 9 100 Tesis kullanılabilir 44 - 100 Spor tesislerinin neredeyse %90’nunda tribün, %20’inde soyunma odası, %99’unda doktor, %15’inde aydınlatma, %21’inde sıcak su ve duş olmadığı görülmüştür. Genele bakıldığında saha ve salonların kullanılabilir olduğu fakat bazı eksikliklerinin bulunduğu gözlemlenmiş- tir.
Spor tesislerinin %99’la en büyük eksiğinin ise doktor ve hemşire eksiği olduğu söylenebilir.
Tablo 3: Spor Tesislerinin Hizmete Açık Olma Zamanına Göre Dağılımı
KURUMLAR Futbol Sahası Spor Salonu Fitness Salonu Tenis Kortu Step-aerobik Salonu Yüzme Havuzu TOPLAM
GSİM 20 12 12 16 8 8 76
ÜNİVERSİTE 12 30 12 60 12 10 146
KAMU VE OKULLAR - 5 - - 12 - 17
ÖZEL SEKTÖR - - 48 - 48 8 114
TOPLAM 32 47 72 76 80 26 353
Spor tesislerinin günde toplam olarak 353 saat, ortalama da 8 saat hizmete açık olduğu tespit edilmiştir. Spor tesislerinin türüne göre futbol sahalarının ortalama 10,6, spor salonlarının 15,6, fitness salon- larının 12, tenis kortlarının 10,8, step-aerobik salonlarının 11,4 ve
yüzme havuzlarının 8,6 saat hizmete açık olduğu anlaşılmıştır. Bu dağılıma göre ilk sırayı günde 10,4 saat ile üniversite tesisleri, daha sonra sırasıyla 7,6 ile G. S. İ. M. tesisleri, 6,7 ile özel spor tesisleri ve 5,6 ile orta öğretim ve kamu kuruluşlarının tesisleri izlemektedir. Hiz-
mete en fazla açık olmasıyla Üniversiteye ait spor tesislerinin yer aldığı görülmüştür.
Tablo 4: Spor Tesislerinin Mesai Zamanı Dışında Açık Olma Durumu KURUMLAR Evet Hayır Toplam
GSİM 7 3 10
ÜNİVERSİTE 12 2 14
KAMU VE OKULLAR - 3 3
ÖZEL SEKTÖR 17 - 17
TOPLAM 36 8 44
Spor tesislerinin mesai saatleri dışında %94,5’inin açık, %5,5’inin de kapalı olduğu anlaşılmıştır. Özel sektör spor tesislerinin tamamının,
üniversiteye ait spor tesislerinin %93’ünün ve Gençlik ve spor il mü- dürlüğü spor tesislerinin %70’inin mesai saatleri dışında hizmete açık olduğu, orta öğretim kurumları ile kamu kurumlarının spor tesislerinin ise mesai saatleri dışında açık olmadığı görülmüştür.
Tablo 5: Spor Tesislerinin Mesai Zamanı Dışında Kapalı Tutulmasının Sebeplerine Göre Dağılımı GSİM ÜNİVERSİTE KAMU VE OKULLAR ÖZEL SEKTÖR TOPLAM
Talebin yetersizliği 1 2 - - 3 Personel yetersizliği 1 - 1 - 2 Maddi yetersizlikler 1 - 1 - 2 Yöneticinin tutumu - - - - - Yıpranma durumu - - - - - Diğerleri - - 1 - 1 Toplam 3 2 3 - 8
Spor tesislerinin mesai saatlerinin dışında kapalı tutulmasının se- beplerinin en önde geleni talep yetersizliği, daha sonra personel ye- tersizliği ve maddi yetersizlikler ile diğer (bakım, onarım, temizlik) durumların olduğu gözlenmiştir.
Tablo 6: Spor Tesislerinin Nüfusa Oranla Kurumlara Göre Dağılımı KURUMLAR İl merkezi Nüfusu Tesis sayısı Tesis sayısının Nüfusa Oranı GSİM 43. 845 10 0. 022
ÜNİVERSİTE 43. 845 14 0. 031
KAMU VE OKULLAR 43. 845 3 0. 006
ÖZEL SEKTÖR 43. 845 17 0. 036
TOPLAM 43. 845 44 0. 10
Spor tesislerinin Muğla il merkezi nüfusuna göre oranı 0. 10 oldu- ğu belirlenmiştir. Bu da Türkiye’deki tesis ve spor yapma durumuna göre oldukça düşük seviyelerde bulunmaktadır.
TARTIŞMA VE SONUÇ
Muğla il merkezindeki spor tesisleri, 9 ana bölümden oluşmakta- dır. Bunlar; futbol sahası, spor salonu, fitness salonu, step-aerobik salonu, halı saha, tenis kortu, cimnastik salonu güreş salonu ve yüz- me havuzudur. Bu spor tesislerinin %22,7’si Gençlik ve Spor İl Müdür- lüğünde, %6,8’si Ortaöğretim kurumları ile Kamu Kurum ve Kuruluşla- rında, %31,8’i Üniversitede ve %38,6’sının özel sektörde yer aldığı görülmektedir. Muğla il merkezindeki spor tesislerinin çeşitlilik açısın- dan farklı spor branşlarına hizmetinin yetersiz olduğu söylenebilir.
Spor tesislerinin ve türü artırıldığında, çeşitli branşlarda sporcular faydalanacak, yine daha fazla kişinin spor yapma imkânı da artmış olacaktır. Ancak, spor tesisi planlamasında önemli olan husus ülkenin demografik yapısı, iklim şartları, nüfusun spora ilgisiyle eğilimleri, milli ve mahalli bünyeye uygun spor branşlarının tespit edilmesine bağlıdır (2).
Spor tesislerinin günde 353 saat, ortalama olarak ta 8 saat hizme- te açık olduğu görülmektedir. Kamuya ait spor tesislerinin az olması- nın bakım ve onarım, araç-gereç ve personel yetersizliği yüzünden istenen düzeyin altında gerçekleştiği görülmektedir.
Spor tesislerinin %94,5’inin mesai saatleri dışında açık olduğu gö- rülmektedir. Spor tesislerinin işletilmesinde, etkin ve geniş bir kesime hizmet önemlidir. Sporun her yaştaki insanın serbest zamanını değer- lendirdiği bir olgu olduğu unutulmamalıdır. Kurumlarda çalışan insan- ların ve okullardaki öğrencilerin spor yapmaları ancak serbest zaman- larında olmaktadır.
Araştırmada spor tesislerinin mesai saatleri dışında kapalı tutul- masının başlıca sebebi talep yetersizliği ve maddi yetersizlik olduğu anlaşılmıştır. Spor tesislerinin kapalı tutulmasının diğer sebepleri, personel eksikliği, bakım ve onarımdır. Bu faktörler işletmede hizmet üretimini olumsuz etkilemektedir.
Gençlik ve spor müdürlüğü ve özel sektör tesislerinin tamamı hal- ka açık hizmet vermektedir. Üniversite spor tesisleri ise kısmen halka açıktır. Spor tesislerinin nüfusa oranı ise 0. 10 olduğu anlaşılmıştır.
Sonuç olarak Muğla il merkezindeki spor tesislerinin nüfusa oranı düşük olduğu gözlemlenmiştir ve Türkiye ortalamasının oldukça altın- dadır. Tesislerin nizami ve sıhhi olarak yapılmaması yanında ihtiyaçla- ra cevap verecek nitelikte olmaması, spor işletmeciliği anlayışından uzak bir tarzda yönetilmesi, spor tesislerinin tamamının halka açık olmaması tesislerden beklenen yararın düşük seviyede kalmasına sebep olmuştur.
KAYNAKLAR
1. GSGM, Türk Sporunun Uygulama Politikası. Spor Şurası, s. 26–31, Ankara, 1990.
2. Keten M., Türkiye’de Spor. Ayyıldız Matbaası, Ankara, 1974. 3. Ramazanoğlu F., İkizler H. C. : Spor İşletmelerinde Personel Yönetimi Üzerine Genel Değerlendirmeler. Sporda Sosyal Alanlar Seçme Konular I, Ed: Ramazanoğlu F., s. 5, Bıçaklar Kitabevi, Anka- ra, 2004.
4. Serarslan M. Z., Spor Pazarlaması ve Boyutları. Spor Bilimleri I. Ulusal Sempozyum Bildirileri, GSGM Yay., Ankara, 1990.
5. Spor Şurası, Türk Sporunu Uygulama Politikası Komisyonu Raporu. Ankara, 1990.
P-319