Tarih Metinlerinde Paragraf Yazma Teknikler

Bir metin içerisinde yazılan her paragrafın ilk cümlesi genel tartışma içerisinde o paragrafın rolünü göstermelidir. Bu nedenle her paragrafın giriş cümlesi önemlidir. Öğrencilerin bunu uygulayabilmesi için öğretmen tarafından cesartelendirilmeleri gerekir. Öğretmen, öğrencilere bilgilerini organize etmede yardımcı olacak ve her bir paragrafın ilk cümlesinde kullanabilecekleri giriş cümlesi örneklerini vererek destekleyebilir. Counsell (1996), metin yazma ile tanıştırıldıklarında 7. sınıf öğrencilerine paragraflarına şu şekilde başlayabileceklerini önermektedir:

Bazı kaynaklar önermektedir ki… Fakat diğerlerine göre ise… Ortak olan bazı kaynaklar… X ten emin olamayız çünkü…

Diğer bir önemli etken ise… (Haydn ve ark., 2000: 77). Bu paragraf başlangıcı ifadeleri sınıf duvarınada asılabilir.

Ayrıca Banham (1998), “Kral John İngiltere tahtına oturan en kötü kraldı. Bu ifadeyi kabul ediyor musunuz? şeklindeki soruya verilecek cevaplara şu şekilde başlanabileceğini belirtmiştir:

“Benim amacım ….mektir” “John bazı iyi şeyler yaptı…”

“John‟un kötü kral olduğu yönündeki kanıt….” “Zayıf/güçlü çünkü…”

“John pek çok kötü şey yaptı. Onlar…” Ya da kanıtla ilgili şu ifadelerde kullanılabilir:

1- “Bu inanılmaz çünkü…”

2- “Bu kaynak oldukça ön yargılı ve o nedenle…” 3- “Bu anlatım tam değil çünkü… ve bu anlamlar…” 4- “Yazan kişi ön yargılı olmuş olabilir…”

Ayrıca, Counsell (1995) öğrencilerin bir soru etrafında bilgilerini düzenlemelerine yardımcı olacak, ilgili bilgileri ayırt etmelerini sağlayacak “İlgili alan/düzey” (the zone of relavence) fikrini kullanmıştır. Öğrencilere bir soru sorarak bu soru ile ilgili bilgileri içeren durumların “ilgili alan”a yeleştirmelerini istemiştir. Her bir gruba 1666 yılında Londra‟da çıkan büyük yangın hakkındaki nedensellik kartları ile

kartların yerleştirileceği “ilgili alan” adı verilen büyük bir çalışma kağıdı dağıtmıştır. Nedensellik kartı ve çalışma kağıdı şu şekildedir:

Londra’daki Büyük Yangının Nedensellik Kartı Niçin bu yangın kontrol altına alınamadı

ve çok zarar verdi. Birçok bina ağaçtan yapılmıştı. Su desteği 1666‟da olağan olmayan bir

şekilde azdı. Güçlü rüzgâr esiyordu.

Birileri Puding Lane içerisinde bir yangın başlattı.

Yangın söndürme teçhizatı büyük bir yangınla baş edecek kadar yeterince iyi

değildi. Londra‟daki evler birbirlerine çok yakın

inşa edilmişlerdi.

Şehir yetkilileri yangın başladığında pek bir şey yapmadılar ve bu kadar

yayılacağına inanmadılar.

Yangın Londra‟nın tamamının ısınmasını ve aydınlanmasını sağladı.

Tablo 2: Nedensellik Kartı (czv.e2bn.net/e2bn/counsell) (Counsell, 1997).

Bu etkinlikte “Büyük yangın niçin kontrol altına alınamadı ve Londra‟ya çok fazla zarar verdi?” şeklideki soru kartı, çalışma kâğıdının sol üst köşesine yerleştirilir. Bundan sonraki ilk iş, kartları önem sırasına göre düzenlemektir. Soruya cevap olacak en ilgili kart soru kartına en yakın olan yere yerleştirilir. İlgili olup olmadığına karar verilemeyen kartlar ise sayfanın kenarına yerleştirilir. Soru için kesinlikle ilgisiz olan kartlar, alanın dışında bırakılır. Bu sırada öğretmen öğrencileri soruyu cevaplamak için ilgili bilgi üzerinde düşünmeleri ve çalışmaları konusunda motive etmelidir.

ġekil 10: İlgili Bilgileri Düzenleme Alanı (Akt. Haydn, 2000: 76).

Gruplar, kartları bir çizgi halinde sıraladıkları ve ilgili olup olmadıkları ya da önem sırası üzerinde bir fikir birliğine vardıkları zaman öğretmen sınıfa müdahale ederek çocukları gerçekten zorlayacak ama onlar için gerekli olan güveni oluşturacak olan desteği sağlayacak bir etkinliği yapmalarını söyler. Bu etkinlik, grupların sıralamalarını test etmeleridir. Yani gruplar bütün sınıfın acımasız eleştirilerine karşı sıralamalarını savunacaklardır. Buna hazırlanmak için grup içerisindeki herkes, en önemli kart ile başlayacak ve nöbetleşe niçin o kartın diğerlerinden daha çok önemli olduğunu açıklayacaktır. Counsell (1997) tarafından yapılan çalışmada grup içerisindeki

tartışmadan sonra her grubun farklı bir sıra içerisinde kartları yerleştirdikleri tespit edilmiştir. Farklı sıra içerisinde kartları yerleştiren her grup, en önemli neden olarak gördükleri seçeneklerinin arkasındaki sebepleri açıklayarak tartışırlar. Bu grup tartışması sınıfta rekabet ve işbirliği karışımı bir zindeliği sağlar. Counsell (1997), pek çok öğrencinin soru için ilgisiz olan “Puding Lane” kartını “İlgili Alan” içerisinde en

Soru Kartı

En az ilgili olan

Soru Ġçin En Ġlgili Olan

İlgili

Alan/Düzey (The Zone of Relevance)

Bu kartın ilgili olup olmadığı hakkında karar verilemedi

Soru Ġçin Ġlgili Olmayan Kart

üst sıraya koyduklarını gözlemlemiştir. Çünkü öğrenciler zihinlerinde kendilerine yöneltilen soruya vekil bir soru (örneğin; Yangın ne zaman başladı? Londra‟da yangının başlaması nasıl oldu?) taşıma eğilimindedirler.

Counsell (1997), 7. sınıf öğrencilerinin büyük çoğunluğunun bu süreci anlayabilmesi için, “Büyük noktalar (big points)” ve “Küçük noktalar (little points)” kavramlarını geliştirmiştir. Paragrafın ilk cümlesi konuyu başlatan büyük noktalar olur. Paragrafın geri kalanı büyük noktayı destekleyen detaylardan yani “küçük noktalar”dan oluşur. Çocuklar metinlerindeki her paragrafın giriş cümlesini “sorunun cevabı mıdır?” şeklinde test edebilirler.

Counsell‟e (1997) göre, öğrenciler tarihsel yazılar ürettiklerinde organizasyonların ve yapıların daha çok farkında oluyorlar. Diğer bir deyişle çocuklar, kendi yorumlarını yaptıkları zaman “ne yaptıklarını” düşünüyorlar. Counsell (1997), yorumlama sürecinde çocukların karşılaştıkları güçlüklere karşı önerilecek pratik stratejileri şu şekilde belirtmiştir.

1. Birçok tarihsel bilgi içerisinden gerekli bilgiyi seçme 2. Bilgileri sınıflama ve kategorileştirme

3. Desteklenmiş özel örnekler ile genellemeler arasındaki farklılıkları anlama.(McAleavy, 2000: 81).

Counsell (1997), öğrencilerin, genellemeleri “büyük noktalar”, destekleyici özel örnekleri de “küçük noktalar” olarak kategorize edebileceklerini belirtmiştir.