Öğrencilerin Tarih Derslerinde Yazma Becerilerini Kullanmalarında KarĢılaĢtıkları Sorunlar

Tarih öğretiminde yer alan önemli etkinliklerden biri yazma olmasına rağmen, öğrenciler arasında fazla popüler değildir. Tarih derslerinde öğrencilerin yazı yazmak konusunda büyük zorluklar yaşadığı bir gerçektir. Yurt dışında yapılan araştırmalarda öğrencilerin yazma becerilerini kullanmalarında çeşitli eksiklikler ve yanlışlıklar yaptıkları gözlenmiştir. Tarih dersinde metin yazmayı geçmiş olayları ve kişileri sadece bir kaynaktan -genellikle ders kitabından- anlatmak ve olayların kronolojik olarak sıralamasını yapmak olarak gören öğrenciler, bir tarihçinin yaptığı gibi değişikliklerin nedenlerini açıklamak ve kanıtları kullanarak geçmiş hakkında tartışmak ve analizlerde bulunmak, bilgilerini uyarlamak konusunda güçlük çekmektedirler (Beyer, 1980: 167; Greene, 1994: 89; 137; Wiley and Voss, 1996: 63). Öğrencilerin yazdıkları metinleri profesyonel bir tarihçinin yazdığı metinlerden ayıran en önemli fark da budur.

Öğrenci metinlerinde olaylar kronolojik olarak sıralanırken “niçin olayların böyle bir ardışıklık izlediği yani neden - sonuç ilişkisi üzerinde durulmadığı olayların özel nedenlerinin açıklanmasında da eksiklikler olduğu görülmektedir (Coffin, 2006: 417). Kneeshaw‟un (1992) belirttiğine göre, bazı öğrenciler tarih derslerinde yazma çalışmalarının çok uzun buldukları için tarih derslerinde yazma etkinliklerinden hoşlanmadıklarını söylemektedirler. Bu konu ile ilgili diğer çalışmalarda da (Kneeshaw, 1992; Haydn ve ark, 2000; Coffin, 2004, 2006; Scott, 2006) genellikle öğrencilerin tarih dersinde yazmayı sevmediklerini belirttikleri yönünde ifadeler bulunmaktadır

Husband‟a (1996:105) göre; genellikle öğrencilerin yazdıkları metinler çok kısa, derinliği olmayan ve çok az düşündürücü metinlerdir. Öğrenciler bir kitaptan ya da başka bir yerden okudukları, duydukları bilgileri düşünmeksizin kopya ederek yazmaktadırlar. Scott (2006: 26), öğrencilere tartışmacı bir giriş, bazı kanıtların kullanıldığı gelişme ve sonuç paragrafı yazmayı gösterdiklerini, bununda öğrencinin en azından kompozisyon yazma sürecini anlamasını ve bu sürece katılmasını arttırmasına rağmen öğrencilerin kendi başlarına yazmakta sıkıntı çektiklerini ve kompozisyon yazarken kendi fikirlerini kullanmaktan çekindiklerini belirtmiştir.

Mabbett (2007:130), öğrenci metinlerinde genellikle yapılan hataları şu şekilde sıralamıştır:

1. Belgeler olmadan kanıt gösterme

2. Kanıt göstermeden yargılamalarda bulunma ve sonuç çıkarma

3. Öğrencinin kendi bakış açısıymış gibi ya da onlar temel kanıtmış gibi bir tarihçinin bakış açısını ifade etmesi ve belge göstermesi

4. Bunun tartışmanın yapısı içerisine nasıl uyduğunun belirsiz olması. 5. Metin açık değildir. Metin içerisindeki düşünceler açık değildir.

Yazar, okuyucunun cümlelerin tam olarak ne anlama geldiğini anlamasını sağlamalıdır.

6. Kinayeli açıklamalar

7. Bibliyografya önemli değil gibi düşünülmektedir 8. Dipnot referansları tam değil ya da doğru biçimde değil 9. Yorumlara açık olması

1981‟de Oxford Bölgesel Sınavlar Delegasyonunun yayınladığı raporda, öğrencilerin genellikle soruya uygun cevap yazmadıkları ve konu ile ilgisiz bilgileri verdikleri belirtilmiştir (Brown ve Daniels, 1986: 18). Bu konuda Open Üniversitesinden Hugh Brogan, tarihsel bir metin yazarken dikkat edilmesi gereken hususları şu şekilde vurgulamıştır:

“lütfen, lütfen, lütfen soruyu okuyun, sonra cevaplayın, başka bir şeyi değil. Soruyu cevaplamak sadece düz bir anlatı ya da tanımlamayı değil bilgileri analiz etmeyi gerektirir. Öğrenciler yazdıkları metinlerde genellikle metnin onda dokuzunda anlatı eğilimindedirler, sonuna doğru bir analiz yaparak bunu telafi etmeye çalışmaktadırlar. Bu haylazlıktır ve bir metin yazmanın memnuniyetsiz bir yoludur. Bir metin yazdığınızda sadece bilgileri sıralamamalı, her zaman düşünerek yazdığınızı göstermelisiniz. (Tarihsel bir metin yazarken) soru ile alakalı ilgili bilgileri organize etmelisiniz.” (Brown ve Daniels, 1986: 18).

Diriöz (2006: 119), yaptığı tez çalışmasında kitaba bağlı kalınarak düz anlatım yöntemine göre dersin işlendiği kontrol grubu öğrencilerinin araştırma sorusuna, sorunun uzaktan yakından cevabı olamayacak yanıtlar verdiklerini, öğrenci cevaplarının oldukça kısa olduğunu, bir kaç cümleden oluştuğunu, cevapların akıcı olmadığını, bilgi transfer etme, olgular arasında benzerlik ve farklılıkları bulup yazmada büyük sıkıntılar yaşadıklarını belirtmiştir.

Tarih dersinde öğrenci metinlerinde yapılan bu yanlışlıkların düzeltilmesi için öğrenci yazma becerilerinin geliştirilmesi yönünde çalışmalar yapılmalıdır. Öğrencilerin kompozisyon yazma becerilerini geliştirmek için etkinlik geliştiren Scott‟a (2006: 26)

göre, öğretmen öğrencileri desteklerse bu beceri gelişir. Peter John tarafından 5 okulda yapılan çalışmada tarih derslerinde baskın yazma biçiminin rapor üretimi ve tasvir edici anlayış olduğu ve yüksek düşünme becerilerini, analiz, tartışma, ikna etme ve karşılaştırma becerilerinin içeren yazılar yazmalarını destekleyecek fırsatların çok az olduğu sonucuna ulaşılmıştır (Husbands, 1996: 101).

Counsell (1997), öğrencilerin yazı yazarken bir takım zorluklarla karşılaştıklarını belirtmektedir. Ona göre, tarih dersinde metin yazılırken karşılaşılan güçlükler şu şekildedir:

1) Öğrenciler ilgili ilgisiz materyali ayırt etme ve seçmede problem yaşamaktadırlar. Çok önemli ve az önemli olguları da birbirinden ayırmakta güçlük çekmektedirler.

2) Öğrenciler tarihin konularını sıraya koymak ve tasnif etmekte (sınıflandırmak) zorlanmaktadırlar. Örneğin bizim için kolay olan ekonomik, politik, sosyal gibi kategoriler öğrenciler tarafından kavranamayabilir. Voss, Carretero, Kennet and Silfies ( 2000: 416), de nedenleri ana sınıflandırmalara ayırmanın zor olduğunu, çünkü pek çok durumun birden fazla kategoriye uyabildiğini belirtmektedirler. 3) Öğrenciler anlaşılır bir bütünlük içerisinde materyali organize etmekte

zorlanmaktadırlar. Organize etme, „imparatorluk‟ gibi tarihsel kavramları ve „atom bombası‟ gibi teknik/tarihsel kavramların anlaşıldığını gösterir.

4) Tartışma ve analiz etmede (tanımlama ve anlatmanın tersine) güçlük çekmektedirler.

5) Öğrenciler cevaplarını kanıtlamak için tarihsel kanıt kullanmada ve genelleme yapmakta zorlanmaktadırlar. Tartışma ve kanıtlar ile öğrencilerin nasıl genellemelere ulaşacağı gösterilmelidir (Phillips, 2002).

Özellikle bir tartışma geliştirmelerini sağlayacak bağlantı kelimelerini (her nasılsa, bununla birlikte, sonuç olarak, sonuçta) kurmada yani dil kullanımında zorluk yaşamaktadırlar. Öğrenci bu bağlantı kelimelerinin farkında olmalı ve onları nasıl kullanacağını bilmelidir (Haydn ve arkadaşları, 2000: 77).

Keightley (1979: 175) tecrübelerine göre öğrencilerin genellikle doğru cümleler yazabildiklerini, onların asıl sorununun uygun metin konusunu seçmek, kaynakları eleştirel olarak okumak, mantıklı tartışmalar oluşturmak ve benzeri şeylerle ilgili olduğunu belirtmektedir.

Yazma akademik disiplinler içerisinde öğrenmenin en etkili yolu olarak kabul edilmesine rağmen öğretmenler derslerinde çok az yer vermektedirler. De Oliveira

(2008: 371), tarafından California‟daki okullarda yürüttüğü doktora çalışmasında, öğretmenler, öğrencilerin tarihçi olmayacakları ve liseden sonra tarih yapmayacakları için okul tarih derslerine önem vermediklerini, öğrencilerin sınırlı becerilere sahip olduklarını ve geçmişlerinden donanımlı gelmediklerini yani öğrencilerin daha önceki eğitim yaşantıları süresince yazma eğitimi almadıkları için bu konuda isteksiz olduklarını belirtmişlerdir. Ayrıca adı geçen çalışmada bazı öğretmenler, tarih sınıflarında yazma etkinlikleri yapmak için sorumlu olduklarına inanmadıklarını, yazma için yeterli kaynak ve zaman olmadığı için tarih derslerinde yazma etkinliklerine odaklanamadıklarını ifade etmişlerdir. Bazı öğretmenler ise, yazmayı dil sanatını alanı olarak bazıları da zaman alıcı bir etkinlik olarak görmektedirler (Gammill, 2006: 754). Aynı zamanda öğretmenlerin kendileri de yazma eğitimi almadıkları için bu konuda yetersiz kalmaktadırlar.

Ülkemizde yapılan çalışmada tarih öğretmenlerinin benzer durumlardan şikayetçi oldukları tespit edilmiştir. Diriöz (2006: 71) tarafından ortaöğretim okulları üzerinde yapılan çalışmada, tarih öğretmenlerinin eleştirel ve yaratıcı düşünceyi harekete geçiren etkinlikleri kullanma oranları ve konu ile ilgili görüşleri belirlemek amacıyla öğretmenlere “Tarih öğretiminde proje çalışmalarını, tarihsel kaynak inceleme, kanıt toplama, yazma ve sunma etkinliklerini hangi sıklıkla kullanırsınız?‟‟ şeklinde sorulan soruya öğretmenlerin verdiği cevaplara bakıldığında; kanıt toplama, yazma ve sunma etkinliklerini, „hiçbir zaman‟ kullanmayanlar ile „nadiren‟ kullananların oranının, „her zaman‟, „çoğu zaman‟, „ara sıra‟ kullananların oranına eşit olması, „hiçbir zaman‟ kullanmayanların, „her zaman‟ kullananlardan çok fazla olması, öğretmenlerin tarih öğretiminde proje çalışmalarını, tarihsel kaynak inceleme, kanıt toplama, yazma ve sunma etkinliklerini az kullandıklarını göstermektedir. Adı geçen çalışmada öğretmenler, “kalabalık sınıflar ve yetersiz materyaller yüzünden”, “müfredat yoğunluğundan dolayı konuları tamamlayadıklarından”, “öğrencinin bakış açısının farklılığı, ders hakkında öğrencilerin olumsuz koşullandırılmaları ve üniversite giriş sisteminin buna uygun olmamasından”, “zaman ve mekân yetersizliğinden”, “meslek lisesi öğrencilerinin kültür derslerine yönelik ilgilerinin azlığından” dolayı tarih öğretiminde proje çalışmalarını, tarihsel kaynak inceleme, kanıt toplama, yazma ve sunma etkinliklerini uygulayamadıklarını belirtmişlerdir.

Bu nedenlerle tarih dersinde öğrenci metinlerinde yapılan yanlışlıkların düzeltilmesi ve öğrencilerin yazma becerilerinin geliştirilmesi yönünde bir takım etkinlikler tasarlanmalıdır. Öğrencilere bu konuda yeterince hazırlık ve pratik

yaptırılmaması da tarih derslerinde metin yazma konusunda öğrencilerin güveninin iyice azalmasına neden olmaktadır.

3.12. Öğrencilerin Yazma Becerilerinin GeliĢtirilmesinde Kullanılabilecek