TALİMATLAR VE KAYITLAR

Baltime 1939 çarter parti formunda 10. madde bünyesinde 79 ila 80. satırlar arasında gemi kaptanı ve baş mühendisinin hangi kayıtları tutacağı ve hangi talimatlara uyacağı belirtilmiştir (Nautischer Verein Zu Bremen Web, erişim 27 Mayıs 2010: 6-7). Nype 1946 çarter parti formunda 11. maddede, 86 ila 89. satırlarda gemi kaptanının tutmakla yükümlü olduğu kayıtlar belirtilmiştir ayrıca 12. maddede gemi kaptanının yükün havalandırılması hususundaki sorumluluğuna değinilmiştir (Nautischer Verein Zu Bremen Web, erişim 27 Mayıs 2010: 2-3). Linertime 1974 çarter parti formunda 10. maddede gemi kaptanının hangi kayıtları tutacağı konusu 185 ila 197. satırlarda belirtilmiştir (Nautischer Verein Zu Bremen Web, erişim 27 Mayıs 2010: 8-11). Baltime 1974 çarter parti formunda 10. madde bünyesinde 159 ila 163. satırlarda gemi kaptanı ve baş mühendisinin hangi kayıtları tutacağı ve hangi talimatlara uyacağı belirtilmiştir (Nautischer Verein Zu Bremen Web, erişim 27 Mayıs 2010: 4-5).

Nype 1993 çarter parti formunda 15. madde 198 ila 204. satırlardan oluşur. Burada geminin sefer için talimatlandırılması hususu ve gemi kaptanının tutması gereken kayıtlar düzenlenmiştir (Bimco Web (b), erişim 27 Mayıs 2010: 1-12). Gentime 1999 çarter parti formunda 15. madde bünyesinde tutulması gereken kayıtlar belirtilir (Shipsworld Web, erişim 27 Mayıs 2010: 1-10). Baltime 2001 çarter parti formunda 10. maddede 137 ila 141. satırlarda gemi kaptanının kimin talimatlarına uyacağı ve hangi kayıtları tutmakla yükümlü olduğu belirtilir (Bimco Web (c), erişim 27 Mayıs 2010: 1-5).

Diğer taraftan geminin işletilmesiyle ilgili emirleri sorgulamak gemi kaptanın yetkisi içerisinde değildir. Bu anlamda taşıtanın yönlendirmeleri ve emirleri gemi kaptanının kişisel görüş ve isteğine göre yanıtlanamaz yani zaman çarterinde gemi kaptanının geminin işletilmesine dair verilen emirleri emniyetle uygulamaktan başka yetkisi yoktur. Öte yandan gemi kaptanının gemisini ve ilgili yükü tehlikeye atmama ve oluşabilecek riskleri ön görme sorumluluğu vardır. Bu çerçevede geminin emniyetini ve denize elverişliliğini tehlikeye atacak emirleri geri çevirme hakkı gemi

kaptanının yetkileri arasında yer alır. Ayrıca taşıtanın verdiği her emrin bir iş verme talimatı olarak değerlendirilmemesi gerekir dolayısıyla gemi kaptanı taşıtanın çarter sözleşmesinde tanımlanmayan yetkilere dayanarak verilmiş olduğu talimatlara uymak zorunda değildir. Örneğin çarter sözleşmesinde belirtilen emniyetli liman

şartının dışında bulunan bir limana geminin yönlendirilmesi emri veya yükün yükü teslim almaya yetkisi olmayan bir kişiye teslim edilmesinin istenmesi gibi durumlarda gemi kaptanı bu talimatlara uymak zorunda değildir (Wilford, Coghlin, Kimball, 1989: 236-237, 441).

Bununla birlikte taşıtanın talimatları ve emirleri altında çalışan gemi kaptanının ihmali ve yanlış hareketi sonucunda ortaya çıkabilecek sorunlardan istisna madelerinde belirtilmiş olanlar hariç tutulmak şartıyla taşıyan sorumludur. Sonuç olarak gemi kaptanının taşıtanın talimatlarına uyma sorumluluğu kesin bir nitelikte değildir ancak gemi kaptanı tedbirli ve yetkin bir kaptan olarak uygulanabilirliği nispetinde bu talimatlara bağlı kalmalı ve uygulanması aşamasında gerekli çabayı ve ilgiyi sarf etmelidir (Wilford, Coghlin, Kimball, 1989: 236-237, 441).

2.20.1.Zaman Çarteri Sözleşmesinde Zımni Tazmin (Implied Indemnity)

Nype 1946 çarter parti formunda, Baltime 1939 çarter parti formundan farklı olarak taşıyana sözleşmede bir zımni tazmin hakkı tanınmaz ancak taşıyan taşıtanın emir ve direktiflerine uyması sebebiyle maruz kaldığı yükümlülüklere karşı normalde bir tazmin hakkına sahip olur. Buna göre taşıyan tazmin hakkına sahip olacaktır fakat bu noktada, gemi kaptanının taşıtanın emir ve talimatlarına uyma durumu açıkça belirgin olmalıdır ve bu emre uygun hareket etmek yanlış yahut haksız bir eylem olmalıdır. Diğer taraftan Baltime 1939 çarter parti formunda yer alan zımni tazmin hakkı, sözleşmede ifade edilen tazmin hakkı olarak adlandırılmaktadır (Wilford, Coghlin, Kimball, 1989: 237-241).

2.20.2.Zaman Çarteri Sözleşmesinde İfade Edilen Tazmin (Express Indemnity)

Bazı zaman çarteri sözleşmelerinde ifade edilen bir tazmin hakkı (express indemnity) gemi kaptanının taşıtan talimat ve emirlerine uyması neticesinde kaynaklanmış hasarların ya da masrafların karşılanması hususunda taşıyana tanınmıştır. Örneğin, taşıtan yük konşimentosunun imzalanmasıyla çarter sözleşmesinde belirtilen yükümlülüğün üzerinde bir sorumluluğu taşıyana yüklüyorsa, taşıtan normal sözleşmeden doğan yükümlülüğe ilave olan sorumlulukları için taşıtan tarafından tazmin edilme hakkına sahip olur (Wilford, Coghlin, Kimball, 1989: 237-241).

Diğer taraftan zaman çarteri sözleşmelerinde belirtilen iş verme ifadesi (employment) İngiliz Lordlar Kamarası (The House Of Lords) tarafından geminin çalıştırılması olarak yorumlanmıştır. Fakat bu ifade gemide görev alan çalışanların günlük işlerinin yaptırılması ve emniyetli seyir kurallarına göre gerekli itinanın gösterilmesi anlamına gelmez çünkü bu konulardan her daim gemi kaptanı sorumludur. Sözleşmede yer alan geminin çalıştırılması ifadesi ise geminin yükleme ve tahliye hizmetlerini yürütmesi için emniyetli limanlara sevk edilmesi ve emtianın deniz taşımacılığı ile bir yerden bir başka yere ulaştırılması işini niteler. Geminin seyri ve yüzdürülmesi ile ilgili konular geminin etkili yönetimi de buna dahil olmak üzere her daim taşıyanın ve onun hizmetkarlarının sorumluluğu altındadır (Wilford, Coghlin, Kimball, 1989: 237-241).

Öte yandan tazmin hakkı hususunda başarı sağlayabilmek için taşıyanın, taşıtan emriyle başlayan olgular zincirinin yine bu sebep neticesinde birtakım kayıplar doğurduğunu ve sürecin tam anlamıyla bir bütün olduğunu ispatlaması gerekir. Bununla birlikte, sıradan harcamalar ve ticari kayıplar taşıyanın talep edebileceği tazmin hakkı çerçevesinde değerlendirilemez ancak bir hasarın ya da kaybın genel anlamda taşıtanın direktiflerine ve emirlerine uyulması gerekçesiyle meydana gelmiş olması durumunda tazmin hakkından bahsedilebilir (Wilford, Coghlin, Kimball, 1989: 237-241).

Nype 1946 çarter parti formuna göre gemi kaptanı sefer veya seferlerin tam ve doğru kayıtlarını tutmalıdır. Bu seferler taşıtanın veya onun acentelerinin bir beratı olarak nitelenir ve istenildiği takdirde gemi kaptanı tarafından taşıtana, onların acentelerine veya süper kargo temsilcilerine günlük kayıtlarının bir kopyası, geminin rotası, gidilen mesafe ve günlük yakıt harcama değerleri sunulmalıdır (Wilford, Coghlin, Kimball, 1989: 282). Linertime 1974 çarter parti formuna göre ise gemi kaptanı ile baş mühendisi tam ve doğru sefer kayıtlarını gemi jurnaline işlemelidir ve taşıtan veya onun acentesi tarafından bu kayıtlar talep edildiğinde bunların birer kopyaları taşıtana ulaştırılmalıdır. Ayrıca gemi kaptanı kendisinden istenildiği takdirde, uğranılan liman planını, hava durumu raporlarını, geminin sürat ve yakıt harcama raporlarını taşıtana bildirmelidir. Öte yandan taşıtan gemi kaptanı veya zabitlerinin yahut mühendislerinin hizmetlerinden ve tuttuğu kayıtlardan şikayetçi ise taşıyan tarafından bunun sebebi araştırılacak ve gerekli görülürse bu kimselerin yerine uygun atamalar yapılacaktır (Gorton, Ihre, Sandevärn, 1999: 283).