Sosyal Medyanın Öğretmenlere Sağladığı Faydalara İlişkin Öğretmen

147

Benim amacım birincisi çevremdeki insanların nelerle uğraştığını görebilmek, ne işler yaptığını ya da kızımı, çocuğumu ailemi takip edebiliyorum (Ö28).

Yani orada olmak istiyorum. Niye? Birileri orada beni bulsun diye kullanıyorum (Ö36).

İnsanlarla iletişimi koparmamak için. Onlarla işte bir bilgi, işte çocukların bir fotoğrafı görüntülensin.

Biraz bir şeylerden geri kalmamak, hani cahil olmamak için (Ö41).

Yukarıda verilen katılımcı ifadeleri incelendiğinde, birçok katılımcının (Ö5, Ö6, Ö11, Ö13, Ö15, Ö16, Ö19, Ö21, Ö25, Ö27) sosyal medyayı uzaktaki arkadaş, eş, dost ve akrabalarla iletişim kurmak ve onlarla iletişimi devam ettirmek amacıyla sosyal medyayı kullandıkları görülmektedir. Bu katılımcılar sosyal medyayı bir iletişim aracı olarak görüp, olup biteni sosyal medya üzerinden takip ettiklerini, aynı zamanda sosyal medyayı kendileriyle ilgili gelişmelerden arkadaşlarını, dostlarını ve akrabalarını bilgilendirmek için tercih ettiklerini ifade etmekteler.

Yapılan içerik analizinde ikinci önemli amacın bilgilenme olduğunu düşündüğümüzde, yukarıda verilen ifadelerin bu analizi desteklediği görülmektedir. Ö27 kodlu katılımcı sosyal medyayı bilgi edinmek amacıyla kullandığını ifade ederken bu özelliğini öne çıkarmaktadır. Yine Ö41 kodlu öğretmende sosyal medyanın farklı konularda paylaşımlara olanak tanıması nedeniyle, sosyal medyayı resim, bilgi gibi farklı paylaşımlarda bulunmak için kullandığını belirtmiştir.

4.2.3 Sosyal Medyanın Öğretmenlere Sağladığı Faydalara İlişkin Öğretmen Görüşleri

Günümüzde birçok teknolojik gelişmenin asıl amaçlarının dışında da kullanım alanlarının olduğunu görmek mümkündür. Örneğin bir cep telefonu sadece iletişim amaçlı değil, aynı zaman fotoğraf çekme, ses ve görüntü kaydetme, müzik dinleme gibi amaçlar içinde kullanılabilmektedir. Benzer bir şekilde, sosyal medya ağlarının da kullanımında farklı amaçların olması beklenen bir durumdur. Öğretmenlerin sosyal medyayı günlük ortalama bir saate yakın (46,8 dk) kullandıkları (bkz. Tablo 3) belirlenmiştir. Öğretmenler çoğunlukla bilgi edinme ve iletişim gibi amaçlar için sosyal medyayı kullandıklarını ifade etmişlerdir.

Öğretmenlere, “Bir öğretmen olarak mesleğinizin gereğini yerine getirirken sosyal medyayı kullanmanızın size ne gibi yararları olmaktadır?” sorusu yöneltilmiştir. Öğretmenlerden alınan yanıtların içerik analizi yapılmış ve aşağıdaki tabloda verilmiştir.

148

Tablo 19

Sosyal Medyanın Öğretmenlere Sağladığı Faydalara İlişkin Öğretmen Görüşleri

Öğretmenlerin Görüşleri Katılımcı kodu f %

Bilgi edinme. Ö2, Ö3, Ö4, Ö6, Ö8, Ö11, Ö21, Ö22, Ö23, Ö24, Ö26, Ö29, Ö31, Ö34, Ö38, Ö39, Ö41, Ö43

18 40 Materyal edinme. Ö4,Ö24,Ö25,Ö26Ö,Ö29,Ö33,Ö34,Ö37,Ö39,Ö40, Ö41 11 24 Mesleğimle ilgili kullanmıyorum. Ö2, Ö5, Ö9, Ö10, Ö14,Ö15,Ö17,Ö18, Ö35, Ö36, Ö42 11 24

Sosyal medyayı kullanan öğretmenlerin önemli bir kısmı (f=18, %40) sosyal medyayı

“bilgi edinme” amacıyla kullandıklarını ifade etmişlerdir. İkinci olarak (f=11, %24) öğretmenler sosyal medyayı “materyal edinme” platformu olarak kullandıklarını, bu materyalleri geliştirip paylaştıklarını, bu şekilde mesleklerini yaparken faydalandıklarını ifade etmişlerdir. Öğretmenlerin bir kısmı ise (f=11, %24) sosyal medyayı mesleki konularda kullanmadıklarını ve yararlı bulmadıklarını ifade etmişlerdir. Sosyal medyanın önemli diğer kullanım alanları ise “akran rehberliği, iletişim, güncel kalma, soru çözme” olarak ifade edilmiştir.

Yukarıdaki tablo ve yapılan içerik analizine göre öğretmenlerin önemli bir kısmının sosyal medyayı, mesleki gelişimlerine katkı sağlayacak şekilde kullandıkları söylenebilir.

Bilgi edinme, materyal edinme, farklı konularda akranlarıyla görüş alışverişinde bulunma imkanı, sosyal medyanın öğretmenler açısından eğitime önemli katkıları olarak görülmektedir. Konuya ilişkin bazı öğretmenlerin ifadeleri şöyledir:

Günceli takip ediyorum, geride kalmıyorum. Bilgilerimi oradan çıkarıyorum. İlk yardım konusu vardı, bir baktım en son gelişmeler, paylaşımlar neler, onları okudum (Ö1).

Takip edemediğim yenilikler hakkında daha hızlı bilgi edinebiliyorum. Bazen unuttuğum şeyleri hatırlatabiliyor (Ö3).

Ben faydalı olduğunu düşünüyorum. Bizim meslek grupları var. Herkes yaşadığı olayı orada paylaşır ve biz olaylara farklı şekillerde yaklaşırız. Oradaki rehber öğretmenler yorumluyorlar durumu.

Kendileri olsa nasıl yaklaşırlardı? Yani mesleki açıdan faydalı buluyorum (Ö7).

Eğitim grupları var. Ortak gruplara katılıyorum. Güncel şeyleri, yayınları takip edebiliyordum.

Öğretmen olarak bana katkısı o. Youtube'dan falan yararlanabiliyorum (Ö8).

149

Mesela bu sene ben Osmanlıca derslerine giriyorum ve işte Face’de Osmanlıca öğreniyorum. Yazma eserler vs. gibi gruplar var ve orada çok güzel tablolar var, hazır, onların hepsini alıp atıyorum flaşa, fotoğraflarıyla, güzellikleriyle yansıtıyorum tahtaya. O fotoğraflar ister istemez dikkat çekiyor, o noktada faydalanıyorum (Ö24).

Yeni gelişmelerden haberdar olma dışında pek de bir faydası olduğunu düşünmüyorum (Ö32).

Tabi teknolojik bazı bilgileri arıyoruz orda, örnek deneyler olsun fizik ile ilgili olsun, kitap özetleri olsun (Ö33).

Var. Ben ve teknoloji tasarım branş arkadaşları, zümre arkadaşları da var, gruplar öyle. Orada paylaşıyoruz mesela biz. Sınıfta yaptığımız çalışmaları paylaşıyoruz (Ö38).

Sosyal medyanın öğretmenlere sağladığı faydalara ilişkin yukarıdaki katılımcı görüşleri de Tablo 19’da yer alan bilgileri desteklemektedir. Yukarıdaki ifadelerin çoğunluğunda öğretmenlerin mesleki konularda bilgi edinmek, güncel gelişmeleri takip etmek, bilgiye daha hızlı ulaşabilmek amacıyla sosyal medyayı mesleklerine katkı sağlayacak şekilde kullandıkları görülmektedir. Ö24 ve Ö33 gibi bazı katılımcılar ise sosyal medyada paylaşılan materyalleri kullanarak derslerini daha güzel işlediklerini ifade etmişlerdir. Ö24 kodlu katılımcının dersi ile ilgili paylaşılan görselleri sosyal medyadan materyal olarak aldığını ve sınıfta kullandığını, bu materyallerin öğrencilerin dikkatini çekerek öğrenmelerini kolaylaştırdığını ifade ettiği görülmektedir. Farklı alanlarda paylaşımlar olabileceği gibi, farklı amaçlar içinde kullanılabilen sosyal medyanın eğitimde özellikle öğretmenlerin mesleklerini yerine getirirken, yani eğitim öğretim etkinliklerini yerine getirirken sosyal medyayı kullanmaları, sosyal medyanın eğitsel yönünü ortaya koymaktadır.

Sosyal medya öğretmenlerin mesleklerinde önemli kolaylıklar sağlamaktadır. Hazır ders materyallerine ulaşma bakımından önemli zenginliğe sahip olan sosyal medya aynı zamanda görüş alışverişinde bulunmak ve materyalleri değerlendirme imkanı da sağlamaktadır. Bir öğretmenin tek başına hazırlaması çok mümkün olmayan videolar, sesli ve görsel sunular, örnek konu anlatımları öğretmenlerin mesleki gelişimlerine katkı sağladığı gibi konulara farklı açılardan bakabilmek imkanı da sunmaktadır.

150

4.2.4 Öğrencilerin Sosyal Medyayı Amacına Uygun Kullanıp Kullanmadıklarına İlişkin Öğretmen Görüşleri

Okulda öğrenciler ile en fazla zamanı öğretmenler geçirmektedir. Dolayısı ile öğretmenlerin öğrencilerin davranışlarına ilişkin görüşleri önemli görülmüş ve öğretmenlere

“Öğrencilerin sosyal medyayı amacına uygun kullanıp kullanmadıklarına ilişkin ne düşünüyorsunuz?” sorusu yöneltilmiştir. Konuya ilişkin olarak öğretmenlerin çoğunluğu (f=39, %87) aşağıdaki tabloda da özetlendiği gibi öğrencilerin sosyal medyayı amacına uygun kullanmadıklarını düşünmektedir.

Tablo 20

Öğrencilerin Sosyal Medyayı Amacına Uygun Kullanıp Kullanmadıklarına İlişkin Öğretmen Görüşleri

Tablo 20’de görüldüğü gibi, öğrencilerin tamamına yakınının (f=39, %87) sosyal medyayı eğitsel amaçlar doğrultusunda kullanmadıkları ortaya çıkmaktadır. Çok farklı alanlarda, farklı kullanım araçları ile, gerek kaynak olarak gerekse de görsellik olarak eğitim açısından çok zengin bir kullanım alanına sahip olan sosyal medyanın, eğitsel amaçlar doğrultusunda kullanılmaması son derece düşündürücüdür. Öğretmenler ile yapılan görüşmeler neticesinde öğrencilerin sosyal medyayı daha çok “eğlence” (f=9,%20) ve

“iletişim” (f=5, %11) için kullandıkları görülmüştür. Bazı öğretmenler (%11) sosyal medyada öğrencilerin zamanlarını boşa harcadıklarını, bazıları ise (%9) sosyal medya kullanımı ile ilgili ciddi bir yaş sınırlandırmasının olması gerektiği görüşünü savunmaktadır.

Öğretmenlerin Görüşleri Katılımcı kodu f %

151

Öğrencilerin sosyal medyayı eğitsel amaçlı kullanıp kullanmadıklarına ilişkin bazı öğretmenlerin ifadeleri şu şekildedir:

Her bilgiye, paylaşıma girebiliyorlar. Görmemeleri gereken şeyi görebiliyor, duymamaları gereken şeyleri duyabiliyorlar. Yanlış kişilerle iletişim kurabiliyorlar. Okulda birbirlerine söyleyemedikleri, olumsuz düşünceleri oradan söyleyip alaycı bir ortam yaratabiliyorlar. Özellikle küçük yaşlarda internet kullanımını doğru bulmuyorum (Ö3).

Dersi iyi olan öğrencinin sosyal medyayla ilgilendiğinde ders seviyesinin düştüğünü gözlemliyorum.

...Öğrenci açısından ben de çok uygun olduğunu düşünmüyorum, yaş sınırı olmalı. (Ö4).

Uygun kullandıklarını sanmıyorum. Bağımlılık yapıyor gibi. Mesela vakitlerinin büyük kısmını sosyal medyaya ayırıyorlar. Asosyal hale geliyorlar. Ev içerisinde yabancılaşma yaşanıyor. Daha çok odalarına kapanıyorlar. Aile ortamı, diyalog ortamı ortadan kayboluyor (Ö18).

Öğrenciler amacına uygun kullanmıyorlar, daha çok arkadaşlık amaçlı kullanıyorlar, öğrencilerde bağımlılık oluşmuş, bu konuda eğitim almadıkları için, onların daha çok yanlış işler yaptıklarını düşünüyorum (Ö23).

Kesinlikle amacına uygun kullanılmıyor. Günübirlik, zevk, o günle ilgili restleşme, birbirine karşı hakaret ve suç unsuru içerikli şeyler görüyorum. Daha çok birbirlerine yüz yüze söyleyemedikleri şeyleri orda yapabilmek (Ö28).

Ben çok uygun olarak kullandıklarını düşünmüyorum. Sadece öğrencilerin değil toplumun sosyal medyayı kullanması kendi amacından sapmış durumda, bir bağımlılığa dönüşmüş durumda (Ö32).

Kullanmıyorlar. Çok fazla vakit geçiriyorlar (Ö34).

Çok zannetmiyorum, çok fazla faydalı bir amaç göremiyorum, ben kendim kullanırken bile amacım neydi diye düşünür iken çocukların bunu doğru bir amaçla kullanıyor oluşu mantıklı gelmiyor (Ö35).

Yukarıdaki ifadelerde görüldüğü gibi, öğretmenler genelde öğrencilerin sosyal medyayı eğitim dışı faaliyetler için kullandıklarını belirtmekteler. Ö3 kodlu katılımcının sosyal medyanın kullanımına ilişkin çok çarpıcı bazı kaygıları dile getirdiği görülmektedir.

Bir kamu ortaokulunda rehber öğretmeni olan Ö3 kodlu katılımcının öğrencilerin sosyal medya üzerinden yaşlarına uygun olmayan, onları olumsuz etkileyebilecek paylaşımlara ulaşabilme, kötü niyetli kişilerin sahte hesap ve isimlerle öğrencileri kandırabilmeleri (Ö3, Ö4), sanal ortamın verdiği güvenle olumsuzlukları daha fazla öne çıkararak alaycı bir ortam oluşturabilme (Ö3, Ö28) gibi bazı kaygıları dile getirdiği görülmektedir. Ö3 kodlu katılımcı bu nedenlerden dolayı öğrencilerin sosyal medya kullanımlarına karşı olduğunu da ifade etmektedir. Ayrıca Ö4 kodlu katılımcının, başarılı öğrencilerin sosyal medya ile tanıştıktan sonra akademik başarılarının düştüğünü gözlemlemesi öncelikle araştırılması gereken önemli bir durumdur.

152

Yukarda ifadelerine yer verilen özel bir ortaokulda çalışan Ö18, kamuya ait bir lisede çalışan Ö23, kamuya ait bir ortaokulda çalışan Ö32, özel lisede çalışan Ö34 kodlu katılımcıların adında “sosyal” kelimesinin geçtiği sosyal medyanın öğrencileri aslında asosyal yaptığını, aile içinde bireyleri birbirlerine yabancılaştırdığını, öğrencilerde bağımlılığa ve boşa zaman harcamaya neden olduğu yönündeki görüşleri kaygı vericidir.

Sosyal medya kullanımına ilişkin olarak ortaya çıkan bu kaygı verici tablonun nedenleriyle birlikte araştırılması ve sosyal medyanın eğitimi daha destekleyici bir ortam olarak kullanılabilmesi için nelerin yapılabileceğine ilişkin ciddi araştırmalara gerek duyulduğu görülmektedir. Şüphesiz bu çalışmanın sonuç kısmında da ifade edildiği gibi, sosyal medyanın eğitsel amaçlı kullanımına ilişkin duyarlılığın artırılması, sosyal medya kullanımına ilişkin eğitimlerin verilmesi ve bir kontrol mekanizması kullanılmasının önemli olduğu görülmektedir.

4.2.5 Sosyal Medyanın Öğrencilerin Davranışlarına Etkisine İlişkin Öğretmen