Sosyal Medyanın Öğrencilerin Davranışlarına Etkisine İlişkin

152

Yukarda ifadelerine yer verilen özel bir ortaokulda çalışan Ö18, kamuya ait bir lisede çalışan Ö23, kamuya ait bir ortaokulda çalışan Ö32, özel lisede çalışan Ö34 kodlu katılımcıların adında “sosyal” kelimesinin geçtiği sosyal medyanın öğrencileri aslında asosyal yaptığını, aile içinde bireyleri birbirlerine yabancılaştırdığını, öğrencilerde bağımlılığa ve boşa zaman harcamaya neden olduğu yönündeki görüşleri kaygı vericidir.

Sosyal medya kullanımına ilişkin olarak ortaya çıkan bu kaygı verici tablonun nedenleriyle birlikte araştırılması ve sosyal medyanın eğitimi daha destekleyici bir ortam olarak kullanılabilmesi için nelerin yapılabileceğine ilişkin ciddi araştırmalara gerek duyulduğu görülmektedir. Şüphesiz bu çalışmanın sonuç kısmında da ifade edildiği gibi, sosyal medyanın eğitsel amaçlı kullanımına ilişkin duyarlılığın artırılması, sosyal medya kullanımına ilişkin eğitimlerin verilmesi ve bir kontrol mekanizması kullanılmasının önemli olduğu görülmektedir.

4.2.5 Sosyal Medyanın Öğrencilerin Davranışlarına Etkisine İlişkin Öğretmen Görüşleri

Sosyal medya sunmuş olduğu farklı materyaller ile öğrencilerin zamanlarının önemli bir kısmını harcadıkları önemli bir alan olarak görülmektedir. Bu alan içinde çok fazla zaman harcayan bireylerin bu alandaki paylaşımlardan olumlu ve olumsuz etkilenmeleri doğal olarak beklenen bir durumdur. Bu nedenle sosyal medyada çok fazla zaman harcayan öğrencilerin sosyal medyadan etkilenebilecekleri düşünülerek, öğrencilerin davranışlarını en iyi gözlemleme sansına sahip olan öğretmenlere, “Sosyal medya öğrencilerin davranışlarını ne yönde etkiliyor, gözlemlediğiniz olumlu veya olumsuz ne gibi davranışlar oldu?” sorusu yöneltilmiştir. Öğretmenlerin görüşleri olumlu davranışlar” ve “olumsuz davranışlar”

olarak iki ana temaya ayrıldığı içerik analizi sonucu aşağıdaki tabloda verilmiştir.

153

Tablo 21

Sosyal Medyanın Öğrencilerin Davranışlarına Etkisine İlişkin Öğretmen Görüşleri

Tablo 21 incelendiğinde, sosyal medyanın öğrencilerin davranışlarına hem olumlu hem de olumsuz yönde etkilediğine ilişkin öğretmen görüşlerinin olduğu görülmektedir. Bu nedenle, olumlu ve olumsuz davranışlar olmak üzere sosyal medya kaynaklı öğrenci davranışları iki ana tema altında toplanmıştır. Olumlu davranışlar içinde birinci sırada,

“derslerle ilgili bilgi toplama” (f=11, %24) gelmektedir. İkinci olarak görüşme yapılan öğretmenlerin %18’i, sosyal medya kullanan öğrencilerin “iletişim becerilerinin geliştiği”

yönünde görüş bildirdikleri görülmektedir. Öğretmenlerin bazıları ise (%9) öğrenicilerin

“olumlu paylaşımlar” yaptıklarını düşündüklerini ifade etmişlerdir. Bu olumlu davranışlar, her ne kadar oransal olarak düşük olsa da, sosyal medyanın olumlu eğitsel amaçlar doğrultusunda kullanılabileceğini gösterdiği için önemlidir.

Olumlu Davranışlar

Öğretmenlerin Görüşleri Katılımcı kodu f %

Derslerle ilgili bilgi toplama Ö1,Ö8, Ö21, Ö24,Ö25, Ö26,Ö32, Ö38,Ö39,Ö41,Ö42 11 24 İletişim becerisi gelişiyor Ö9, Ö12, Ö16, Ö18 Ö24, Ö28, Ö32, Ö37 8 18

Bozuk, küfürlü dil kullanma Ö5,Ö7,Ö10,Ö19,Ö21,Ö23,Ö28,Ö38,Ö39,Ö41, Ö45 11 24 Boşa zaman harcama Ö1,Ö18,Ö23,Ö24,Ö26, Ö30,Ö36,Ö38,Ö39,Ö42,45 11 24 Uygun olamayan paylaşım Ö13, Ö16, Ö19, Ö27, Ö30, Ö34, Ö39, Ö41, Ö45 9 20

154

Olumsuz davranışlar teması altında öğrencilerin sosyal medya kaynaklı en fazla

“bozuk ve küfürlü dil kullanma” (f=11, %24) davranışları gelmektedir. Öğretmenler, öğrencilerin özellikle sosyal medya üzerinden birbirlerine küfür ettiklerini veya olumsuz dili örnek alıp bunu gerçek hayatlarına yansıttıklarını, bunun sonucu olarak da okulda kavga ettiklerini ifade etmişlerdir. Ö5 kodlu öğretmen “...orada kullandıkları ifadeleri, simgeleri anlamıyorum” diyerek, öğrencilerin bu kötü ve bozuk dili sosyal medyadan öğrendiklerini ifade etmiştir. Öğrencilerin göstermiş oldukları bir başka olumsuz davranış (f=11, %24) ise

“boşa zaman harcama” şeklinde ifade edilmiştir. Zaman bir öğrenci için önemli bir kaynaktır. Zamanını etkili bir şekilde değerlendiremeyen öğrencilerin akademik başarıları da düşük olacaktır. Demirtaş, Güneş ve Özer (2005) zaman yönetimi ile akademik başarı arasında olumlu ilişki olduğunu yaptıkları çalışma ile ortaya çıkarmışlardır. Bu nedenle öğrencilerin zaman kullanımı konusunda bilinçlendirilmeleri, planlı programlı çalışmaya özendirilmeleri başarılarını artırabilir.

Öğretmenlerin ifade ettiği bir başka olumsuz davranış “uygun olmayan paylaşımlar”

(f=9, %20) olarak belirtilmiştir. Öğretmenlerin uygun olmayan paylaşımlardan genelde özel bilgilerin paylaşımı, ahlaki olmayan resim veya görüntülerin paylaşımını kastettikleri görülmüştür. Öğretmenlerin gözlemlediği diğer olumsuz davranışlar ise “kavga, özenti, hoş olmayan görüntü ve haberleri görme” şeklindedir. Sosyal medya kaynaklı öğrenci davranışlarına ilişkin öğretmenlerin ifadelerinden bazıları aşağıda verilmiştir:

Kullandıkları dil, jargon çok farklı. Mesela ‘atar yapmak’ ben böyle bir şeyi daha önce bilmiyordum.

Öğrenciler aralarında öyle bir iletişim kurmuşlar ki bazı yorumlarına bakıyorum ve orada kullandıkları ifadeleri, simgeleri anlamıyorum. Belki aralarında küfür bile ediyor olabilirler, genel itibariyle pek olumlu değil (Ö5).

Kesinlikle hayır. Yani benim öğrencilerim çok çok basit bir sorunun cevabını bile, yani nasıl diyeyim, bir sınav hakkında bilgiyi bile gelip bize sormakla yetiniyorlar (Ö8).

Ben olumsuz şeyler gördüm. Birbirlerine kötü iletişimde, hakarette bulunanlar oldu. Bu ergenlik döneminde başlıyor ya, üst sınıflardaki kız ve erkek çocuklarının sesini alıp, görüntü çekip, sonra Facebook da yayınlayıp, çok problem yaşamıştık. Yani kötü amaçlı kullanılmıştı (Ö19).

Davranış bozuklukları hocam. Üslubu bozuk bir şekilde konuşma, argo sözler kullanma. Atıyorum orada bir videodan etkilenerek aynısını kendisinin yapması (Ö21).

Çocuklarda bir klikleşme oluyor, yani bir gruplaşma oluyor. Birbirlerine sataşıyorlar orada, daha sonra o okula yansıyor. Sanal alemdeki yakınlaşmalar yine fiziki ortama da yansıyor (Ö22).

155

Kesinlikle amacına uygun kullanılmıyor. Günübirlik, zevk, o günle ilgili restleşme birbirine karşı hakaret ve suç unsuru içerikli şeyler görüyorum. Daha çok birbirlerine yüz yüze söyleyemedikleri şeyleri orda yapabilmek. Yani şiddete dönüştüğü, sosyal medyada başlayıp sanal kavganın gerçeğe dönüştüğünü gözlemledim (Ö28).

“Hocam, ben bunu işte Facebook’ta gördüm.” “Hocam, ben bunu Twitter’da bu şekilde görmüştüm.

Ya hocam, işte orada bir resim gördüm işte şu, şunu yiyordu. Bu haram mı? Helal mi?” şeklinde sorular alıyoruz. Yani, yanlış bilgiyi düzeltme manasında imkanımız oluyor (Ö31).

Olumsuz, şimdi öğrencilerimizi yanlışa yönlendirme, yani bu açıdan biraz özendirme noktasında olumsuz yönleri olabilir (Ö31).

İletişimin hızlı olduğu küresel bir dünyada yaşıyoruz. Çocukların sosyal medya üzerinden birçok şeye ulaştığını söyleyebiliriz. Yüz yüze iletişimi bireysel paylaşımı azalttığını söyleyebilirim (Ö32).

Olumlu tarafları, zaman zaman işin ciddiyetinde olan çocukların WhatsApp üzerinden soru göndermeleri, soruları çözerken birbirlerine yardımcı olmaları. Bu yönüyle pozitif olarak algılana bilir, ama diğer yönden de iletişimi engeller (Ö32).

Yukarıdaki ifadelerde Tablo 21’de yer alan bilgileri desteklemektedir. Sosyal medyanın öğrencilerin davranışları üzerine olumlu ve olumsuz etkilerine ilişkin öğretmenlerle yapılan görüşmelerde, olumsuz davranışların daha fazla olduğu, görüşmeler esnasında özellikle bu olumsuzlukların vurgulandığı görülmüştür. Yukarıda verilen ifadelerde incelendiğinde özellikle öğrencilerin sosyal medya kaynaklı olumsuz davranışlarından öğretmenlerin şikayetçi olduğu görülmektedir. Öğrencilerin sosyal medyadan kötü dil öğrenmeleri, olumsuz paylaşımlarda bulunmaları ve olumsuz paylaşımlara maruz kalmaları basit bir konuyu bile araştırmadan öğretmenlerine sormaları, argo dilinin yaygınlaşması, şiddete başvurmanın artması, özenti (Ö5, Ö8, Ö19, Ö21) gibi olumsuz davranışların olduğu yukarıdaki ifadelerden de anlaşılmaktadır. Ö31 ve Ö32 kodlu katılımcıların ifade ettiği gibi, öğrencilerin dersleriyle ilgili ve ders dışı konularda da her türlü bilgiye sosyal medya aracığı ile ulaşabilmeleri olumlu davranış olarak nitelendirilmektedir. Ancak, bir devlet ortaokulunda edebiyat öğretmeni olan Ö32 kodlu katılımcının, öğrencilerin zamanı boşa harcamasına ve özellikle dış dünya ile olan iletişimin sadece sosyal medyaya indirgenerek asosyalleşiyor olmaları kaygı vericidir.

Sosyal medyanın temelinde insanları daha fazla sosyalleştirme vardır. Nitekim bu ağlar sayesinde yüz yüze görüşemediğimiz insanlarla görüşme imkanı buluruz. Ancak sosyal medya kullanımının özellikle yüz yüze görüşmenin önüne geçtiği, yan yana oturan

156

arkadaşların bile birbirlerine sosyal medya üzerinden paylaşımda bulunarak iletişim kurdukları istenmedik bir davranış olarak karşımıza çıkmaktadır.

4.2.6 Sosyal Medyanın Akademik Başarı ve Beceri Gelişimine Katkısına İlişkin