101
Öğretmenlerden 5’i hariç diğer 40 kişi Facebook hesabının olduğunu ifade etmiştir. Görüşme yapılan öğretmenlerin de yöneticilerde olduğu gibi sosyal ağlardan en çok Facebook, Twitter veya Youtube’u kullanmayı tercih ettikleri ortaya çıkmıştır.
Görüşmeye katılan velilerin özellikleri Tablo 4’de verilmiştir.
Tablo 4 incelendiğinde katılımcı velilerden 8’inin kadın, 21’inin erkek, toplam 29 kişi olduğu, bu velilerden 9’unun çocuğunun özel ortaokul veya liseye, 20 velinin çocuğunun da kamu ortaokul veya liselerine devam ettikleri görülmektedir. Velilerin ortalama aylık gelirleri 12 bin ile 1450 arasında değişmekle beraber ortalama 3901 liradır. Velilerin 1’i ilkokul 2’si ortaokul, 7’si lise 14’ü lisans 2’si yüksek lisans, 3’ü doktora düzeyinde eğitime sahiptir.
3.3 Veri Toplama Araçları
Bu bölümde, veri toplama amacıyla kullanılan araçlar hakkında bilgiler yer almaktadır.
3.3.1 Yarı Yapılandırılmış Görüşme
Olgubilim yöntemiyle yapılan çalışmalarda “Veri toplama süreci genellikle, fenomeni deneyimleyen bireylerle gerçekleştirilen mülakatları içerir” (Creswell, 2013:
79; Simon ve Goes, 2011: 1). Bu nedenle bu araştırmada, veri elde etmek için yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Yarı yapılandırılmış görüşmeler, benzer konulara yönelerek katılımcılardan aynı tür bilgilerin alınması amacıyla önceden belli soruların hazırlanması ile gerçekleştirilir (Patton, 2014). Olgubilim çalışmalarında görüşme yöntemi katılımcılardan derinlemesine bilgi elde etmek için kullanılan önemli bir araçtır (Creswell: 20013: 162). Nitel araştırmalarda görüşme yönteminin bazı avantajları vardır. Açık uçlu yarı yapılandırılmış sorular katılımcıların araştırmacı ile derin bilgi paylaşımına imkan verir. Özellikle katılımcıların doğrudan gözlemlenmesi mümkün olmadığı durumlarda önemli bazı verileri elde etme yollarından biridir. Ayrıca katılımcılara doğrudan detaylı kişisel bilgi verme imkanı sunar. Önemli başka bir avantajı ise görüşmelerde bilgi türünün araştırmacı tarafından daha iyi kontrol edilebilmesidir, çünkü araştırmacı daha detaylı sorular sorarak bilgiyi ortaya çıkarabilir (Creswell, 2012: 218). Bu nedenle bu çalışmada yüz yüze yarı yapılandırılmış görüşme yöntemiyle veri toplanması uygun görülmüştür.
102
Görüşmelerin çok uzun sürmesi, yorucu ve zaman alıcı olmasına rağmen görüşme yöntemi katılımcılar ve araştırmacı için rahat bir yöntemdir.
Yönetici, öğretmen ve veli görüşlerini belirlemek için uzman görüşleri ve alanyazın taraması doğrultusunda oluşturulan yarı yapılandırılmış görüşme formu öğretmen-yönetici ve veli formu olmak üzere 2 farklı form olarak düzenlenmiştir. Bu görüşmelerde araştırmacı önceden hazırladığı sorulara sadık kalarak hem soruları sorma konusunda hem de konularla ilgili daha ayrıntılı bilgi alabilmek için ek sorular sorma konusunda özgürdür (Yıldırım ve Şimşek, 2011). Bu çerçevede araştırmacı tarafından araştırmanın amacına hizmet edecek şekilde alan yazında yer alan konu ile ilgili çalışmalardan ve 2 Eğitim Yönetimi ve Denetimi Ana Bilim Dalından, 1 Eğitim Programları Ana Bilim Dalından öğretim üyesi olan Tez İzleme Komitesindeki uzmanları görüşlerinden faydalanarak iki yarı yapılandırılmış görüşme formu hazırlanmıştır.
Bu formlarda soruların kolay anlaşılabilir ve odaklı sorular olmasına, soruların herhangi bir yönlendirme içermemesine, araştırmacının yönelttiği bir sorunun anlaşılamaması ihtimaline karşın alternatif soruların ve sondaların yöneltilmesine dikkat edilerek mantıklı bir biçimde düzenlenmesi yoluna gidilmiştir (Yıldırım ve Şimşek, 2011). Hazırlanan soruların konu ile ilişkili olma durumunu, yeterliliğini, kapsayıcılığı, anlaşılabilir olmasını sağlama amacıyla bir Uzman Görüşü Formu oluşturulmuştur (Uzman Görüşü Formu için Ek 2 ve Ek 3’e bakınız). İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri, Eğitim Yönetimi ve Denetimi Ana Bilim Dalından 7, Eğitim Programları Ana Bilim Dalından 3, Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Ana Bilim Dalından 2, Türkçe Eğitimi Bölümünden 2, Yabancı Diller Eğitim Bölümünden 1, Bilgisayar ve Eğitim Teknolojileri Bölümünden 1 olmak üzere en az doktorasını bitirmiş 16 öğretim elemanına Uzman Görüşü Formu gönderilmiştir.
Uzmanlardan bazıları çıkarılması gereken sorular olduğu yönünde görüş bildirmiş, bazıları yeni sorular eklenmesine katkıda bulunmuştur. Uzmanlar soruların ifade biçimlerine yönelik eleştiri ve önerilerde de bulunmuşlardır. Uzmanların önerileri ayrıca Eğitim Yönetimi ve Denetimi Ana Bilim Dalından 1 öğretim üyesinin danışmanlığında değerlendirilmiş ve sorular üzerinde gerekli değişiklikler ve eklemeler yapılarak, yarı yapılandırılmış görüşme formlarına son şekli verilmiştir (Görüşme Formları için Ek 4 ve Ek 5’e bakınız).
103
Formların üzerinde yaş, cinsiyet, eğitim düzeyi, gelir, meslek gibi demografik katılımcıları tanımlayıcı sorulara da yer verilmiştir. Yönetici, öğretmen ve velilerin sosyal medyaya ilişkin görüşlerini belirlemek amacı ile aşağıdaki sorular sorulmuştur:
1. Sizce sosyal medyanın amaçları nelerdir? Sizce neler olmalıdır?
2. Sosyal medyayı siz ne amaçla kullanıyorsunuz?
3. Bir öğretmen/yönetici olarak mesleğinizin gereğini yerine getirirken sosyal medyayı kullanmanızın size ne gibi yararları olmaktadır? (Veliye
sorulmamıştır.)
4. Öğrencilerinizin sosyal medyayı amacına uygun kullanıp kullanmadıkları konusunda düşünceleriniz nelerdir?
5. Sizce sosyal medya öğrencilerinizin davranışları üzerinde etkili olmakta mıdır? Öğrencilerin ne tür davranışlar edinmelerini sağlıyor?
(a)Sosyal medyayı kullanan öğrencilerinizin özellikle sosyal medya kaynaklı olumlu davranışları oluyor mu? Ne tür olumlu davranışlar gözlemlediniz?
b) Sosyal medyayı kullanan öğrencilerinizin özellikle sosyal medya kaynaklı olumsuz davranışları oluyor mu? Ne tür olumsuz davranışlar gözlemlediniz?) 6. Öğrencilerin sosyal medyayı kullanıyor olmaları onların akademik (veya
derslerdeki) başarılarını ne yönde etkiliyor olabilir? Bu konuya ilişkin görüşleriniz nelerdir?
7. Sosyal medya öğrencilerinizin becerilerini geliştirmeye katkı sunuyor mu?
Buna ilişkin gözleminiz var mı?
(İnternet üzerinden birçok bilgiye ulaşılması mümkün olduğu gibi bu ortamda yemek yapmaktan bir müzik aletinin çalınmasına, bilgisayarda bir
uygulamanın nasıl yapılacağı gibi birçok uygulamaya ilişkin de bilgi ve görseller yer almaktadır. Bunların öğrencilerin bilgi ve becerilerinin gelişimine katkısının olduğunu düşünüyor musunuz?)
8. Sizce sosyal medya bir öğrenme ve öğretme aracı mıdır? Eğer sosyal
medyanın bir öğrenme ve öğretme aracı olduğunu düşünüyorsanız bu araçla meydana gelen öğrenme ve öğretme durumları hakkında ne düşünüyorsunuz?
(örneğin yer alan konular, bilgiler, öğretme yöntemleri gibi.)
104
9. Sosyal medyanın bir iletişim aracı olduğu düşünüldüğün de, sosyal medyayı kullanan yönetici, öğretmen, veli ve öğrencilerin iletişimlerinde olumlu olumsuz ne gibi değişiklikler gözlemliyorsunuz?
10. Eğitim ve öğretimin amaçları düşünüldüğünde sosyal medyanın eğitimi destekleyen yanları size göre nelerdir?
11. Eğitim ve öğretimin amaçları düşünüldüğünde sosyal medyanın eğitimi engelleyen yanları size göre nelerdir?
12. Sosyal medyanın okullarda verilen eğitimin bir başka ifade ile çocuklarda beklenen davranış değişikliklerinin gerçekleşmesine daha fazla destek olabilmesi için neler yapılabilir?
13. Sosyal medyayı okul yönetimi açısından nasıl kullanıyorsunuz? Sosyal medya yönetsel işlevleri yerine getirmenizde sizi destekleyici mi yoksa engelleyici bir özellik taşıyor? Açıklar mısınız? (Sadece yöneticiye sorulmuştur).
3.3.2 Veri Toplama Aracının Geçerlik ve Güvenirliği
Veri toplama aracının geçerli ve güvenilir olabilmesi için sürecin her aşamasında Tez İzleme Komitesindeki öğretim üyelerinden ve Eğitim Bilimleri Bölümü ile Türkçe Eğitimi Bölümünden uzmanlara danışılarak fikirleri alınmıştır.
Ayrıca, soruların amaca uygunluğunu, anlaşılır ve kapsayıcı olma durumun ölçmek için 16 uzmanın görüşü alınmıştır. Uzman görüş formu ile alınan geri bildirimler bir öğretim üyesinin danışmanlığında değerlendirilerek forma son şekli verilmiş ve nihai form tekrar nitel araştırma teknikleri konusunda deneyimli uzmanlara mail aracılığı ile gönderilerek veri toplama aracının amaca uygun olup olmadığı konusunda görüşleri alınmıştır. Bu uzmanların tamamı veri toplama aracının ve soruların uygun olduğunu ifade etmişlerdir. Ayrıca soruların anlaşılırlığını, amaca uygunluğunu, süreyi test etmek ve olası engellere karşı görüşmecinin deneyim kazanması için bir pilot uygulama yapılmıştır.
105