Sol deoloj

Ölmeye Yatmak ta kar m za ç kan en belirgin sol görü ü benimseyen insanlar n tasviri, Ali nin kendisini çok yaln z hissetti i bir gün çekine çekine girdi i bir lokantada kar la t insanlar arac l yla yap lm t r. Okumak isteyen Ali, hem bir otelde Molla Kâtip ad ndaki despot bir adam n yan nda, hem de bir elektrikçi dükkân na ç rak olarak çal maktad r. Bu sebeple okuyamayaca n anlayan Ali, lokantada kar la t solcu gençlerin hayata bak tarz n yak ndan görme f rsat bulup ne kadar zor artlarda olursa olsun okumaya karar verir.

Lokantadaki gençler gayet kültürlü ve samimi insanlard r. Ali yi hiç tan mamalar na ra men hemen sahiplenerek bu s cak gruba dâhil eder, onu adam yerine koyarlar. Y llarca itilip kak lm olan sahipsiz Ali, bu ortamda kendisini ilk defa önemli hisseder. Çünkü buradaki insanlar onu oldu u gibi kabullenerek, ona de er vererek bu ülkede rahat ya aman n onun da do al hakk oldu unu Ali ye hissettirmi lerdir.

Posta Caddesi üzerindeki lokantaya öyle, bir rastlant sonucu girivermi ti. Gözünü korkutacak derecede zenginlik ya da kendisine bir bayram arma an olamayacak kadar da a evi görünümü ta mayan bir yer. Üstelik cam n d ndan içerisini de görebiliyordu. Yar ya çekilmi kirli tül perdelerin ard ndan seçti i yüzler, s k rastlanan yüzlere benzemiyordu. Bu yüzlerde bir ba kal k vard . Bu insanlar n giysileri özenli dese de il, özensiz dese de il. Kravat çözülmü yakalar, koyu renkli, dirsek yamal kazaklar, basbaya eski, ama bir zamanlar iyi dikilmi oldu u belli ceketler, özenle özensizli i birle tirivermi ti sanki. çeri her girene merhaba deniliyordu. Hatta sar l p öpü ülüyordu. Belki de Ali yi bu yüreklendirmi tir. Çerçeveleri griye boyanm , ama bir zamanlar belki de mavi ya l boya olan kap y çekinerek itti. çeri girdi. Burnunu al k olmad bir koku, gözlerini dumanl bir hava doldurdu. Ama bunlar dü ünmesinin olana yoktu henüz. Birkaç göz kendisine ummad biçimde yabanc bakt . Ummad biçimde ku kulu. Ku ku Neden peki?

Ali, ertesi sabah otelin merdivenlerini süpürürken süpürgeyi yere f rlatt :

Vay be! Güçlü olan güçsüzü ezecekmi ! Ezilmeyece im i te!

135

Geceden kalan her ey; bütün iirler, bütün konu malar, bütün davran lar, lokantan n o dumanl havas , biras na kat lm , kendisine smarlanan o ilk votka, o ak ll

akalar, o a abeyler, ba kentte gördü ü bu ilk yak nl k, o öfkeler, o gözya lar birinden ötekine aktar lan; birinden ötekine geçen hemen geçen kahkahalar, sövmeler hatta, hatta adam yerine konulu u kendisinin, yana ndan öpülü ü topland topland , Ali nin kafas nda böyle bir tümce oldu. (A ao lu, Ö. Y., 2010: 136-137).

Bu romanda Ali nin hayat ndan kesitlerin anlat ld bir ba ka bölüm de sol camian n içine iyiden iyiye kat ld dönemdir. Siyasetin en önemli yay lma arac olan edebiyat sayesinde Ali, solculukla ve sol ideolojiye sahip bir grupla kayna ma imkân bulmu , Avni Abisinin sayesinde kitaplarla, özellikle de dönemin önemli solcu airi Naz m Hikmet in iirleriyle tan m t r. Naz m Hikmet in ailesinin köylü s n ftan olmay , fakat ait olamad bir s n f sahiplenerek onlar n duygular n ya am ças na iir yazmas Ali nin ona daha da hayran olmas na sebebiyet vermi lerdir. Dikkat çeken bir di er olay da iirlerin bu dönemde komünizm propagandas yapmas sebebiyle yasakl olu u ve Ali gibi gençlerin el yazmas defterleri sayesinde h zl bir ekilde elden ele geçmesidir.

Ali, Ertürk ün mektubunu almadan bir hafta önce, içinde alt y la yak nd r bar nd o karanl k kö esine oturmu , Naz m Hikmet in iirlerini bir defterden bir deftere geçiriyordu. Dil-Tarih te ve Halkevi nde s k s k düzenlenen iir matinelerine gide gele ( tabii oralarda her ey, her iir okunmuyordu. Vatan borcu biter bitmez orday m ya da Atam ben her zaman izindeyim/ Bayra m istersen mezar na dikeyim ve Bu mis kokulu hava bu toprak A k çiçekleriyle bezenmi masum bak l k zlar a benzer iirler okunuyordu) yeni arkada lar edinmi ti. Bu geçlerden biri kendi gibi boysuz bossuz bir iir dergisi ç kar yordu. Evinde. Yeni ça da iire çok hizmet ediyordu. Ali, vakit buldukça dizgi düzeltmeleri için oraya gider. Bu i i seve seve yapar. Derginin yay mlad iirlerden ayr , yeni bir tat al r.

Avni Abisinin yan nda Ali ba ka dostlar da edinmi ti Ali onlar için tam bir halk çocu u ydu. Onu seviyorlard .

Kendisini her zaman d lanm hisseden köy çocu u Ali, bu insanlar n sevgisini kazanm , kendisine bir yer edinmi tir. Geldi i yerden farkl bir dünya görü üyle kar la m ve onu içten içe benimsemeye ba lam t r. Daha geleneksel olan köy kültürünün yerini farkl ideolojik görü lere b rakm , hayat n bu do rultuda

136

ekillendirme yoluna gitmi tir. Ertürk, bir mektupla Ali yi uyarm , asla sol ideolojiye ba lanmamas n , milliyetçi duygulardan uzakla mamas n önermi tir. Fakat Ali nin sol çevreden uzakla mak gibi bir iste i yoktur:

Ertürk ün mektubunu ald günler Ali nin ba kentteki o uzun yaln zl ndan henüz kurtuldu u günlerdi. Çevresindeki yazar-çizerler e bak yor, bir ki i olmak için ille de bir yüksek diploman n gerekli olmad n dü ünüyordu. Yeni arkada lar , ona o büyük airin hayat n da anlat yorlard . Daha do rusu Ali, konu malar ndan ö reniyordu. Onun mektebi hayatt i te diyorlard . Ali biraz diretiyordu: Ama a abeyler, o yüksek bir ailedenmi . Bu biir. Bizim gibi köylü de ilmi . Memleketini, memleketinin insan n sevmi , o ba ka. Sonra, ikincisi onunki gibi bir kafa, onunki gibi bir yürek hangimizde var be a abeyler?.. Hele bende hiç!.. diyordu.

imdi bir ba ka sar samanl deftere aktard iir defterini bu a abeylerden birine vermi ti. unun gibi dört dörtlük eserler nas l okunmaz ulan? Ama yasak i te. Okunmas da yasak, elden ele dola mas da. Bas lmas tümden yasak yaa Sen de ona göre i te demi ti. Ali için gizli bir hazineydi bu defter. çindeki son iiri de kendi defterine çekerken Molla Kâtip in sesi geldi: Nerdesin yezit!.. Ko , mü teri var!.. Yaz günü ak am karanl dü mek üzere. Radyoda ajans haberleri okunuyor:

eker ve gaz da t m 1 ve 2 Temmuz günleridir Hindistan ba ms zl k istiyor Gandi, Lord Wawell le görü tü Bal kesir e Milli efimizin heykeli dikildi (A ao lu, Ö. Y., 2010: 285-286).

Sol görü ü benimseyen Ölmeye Yatmak karakterlerinden biri de Aysel in ili kiye girdi i ö rencisi Engin dir. Aysel, Engin in evindeyken etraf seyreder ve Engin in hayat tarz hakk nda daha fazla bilgi sahibi olmam z sa layan tasvirler yapar. Engin in evinin duvar na as lm olan Castro foto raf Engin in siyasi ideolojisini anlatmakta önemli ipuçlar ndand r. Engin, sadece sol ideolojiye ba l de il bu ideolojinin liderlerinden olan Castro ile kendisini özde le tirecek kertede savunucusu konumundad r. Castro nun b y k eklini kullan yor olmas zaman n gençlerinin ba l olduklar ideolojilerin liderlerinin stillerini kendilerine sembol olarak seçmelerindendir. Dönemin insanlar n n kendilerini ortaya koyu ekilleri bu tür d unsurlarla sa lanm , farkl kutuplardan insanlar birbirlerini hiç tan madan böylelikle kategorize eder olmu tur.

137

Öteki duvarda bir eski lider foto raf . Engin in b y klar n tak nm . Castro, yumu ak olup da sert olmaya çal an bak lar yla, duvara çizilmi küçük bir k z resminin üstünü süslüyor. Küçük, güleç; evleri bizim evlerimize benzemeyen, k r yollar ve bahçeleri bizim k r yollar m za ve bahçelerimize benzemeyen; inekleri, babalar ve g c r g c r kolal önlükler ku anm analar , bizim ineklerimize, babalar m za ve köylü analar m za benzemeyen, ilkokul okuma kitaplar nda say s z rastlad m z bu küçük k z resminin, Castro nun görev yüklenmi ince omuzlar alt nda i i ne? .(A ao lu, Ö. Y., 2010: 229). Bir Dü ün Gecesi roman nda sol ideolojiyle kar la t m z ilk yer Tezel in ikinci kocas Oktay la olan an lar n hat rlad bölümlerde gizlidir. Ay en in dü ününe gelmek üzere otobüse binmi olan Tezel, o s rada a layan bir bebek sesiyle bilincinin onu sürükledi i mecralarda dola r. Tezel, ikinci kocas Oktay dan kerem ad nda bir lan çocu u sahibi olmu tur. Çok zengin bir ailenin tek çocu u olan Oktay gayet varl kl bir hayat sürmesine ra men sol ideolojiyi benimsemi fakat bu ya am ekli ve dü ünceleri aras ndaki bu tezat Tezel in Oktay dan uzakla mas na sebep olmu tur. Komünizm taraftar olan Tezel ve Oktay çocuklar n n bak m yla de il de kapitalist bir ülke olan Amerika y sokaklarda boykot etmekle zaman geçirmi ler, sorumluluklar n n fark na varamam lard r. Tezel, yapt yanl n y llar sonra fark na var r ve komünist yap y kurmak için kendi çocu unu ihmal etmi olmas n affedemez. Komünist rejimlerde çocuklar n devlet himayesine verilmesini, sanat n tek yönlü ve ideolojiye araç edilerek ortaya konmas n Tezel u ekilde ele tirmi tir:

u çocuk a lamas da çekilir gibi de il! Bak bebecik bak, anan sana meme veriyor. Alsana sersem! Em de k s sesini. Karn a r yordur. Karn a r yor da ondan derdi Oktay da Çocuk bak m ndan pek anlard . Bu nedenle hemen bir telefon anneci ine. ki çocuk doktoru birden. Bizim ba ka görevlerimiz var. Taksim e gidip Amerika defol! diye ba raca z. Kay n validem iki doktoruyla o lan nas l susturacaksa sustursun. Hadi Tezel, çabuk ol, gecikiyoruz!.. Yaa, çocu u kaynanama teslim etmekte hiç gecikmiyoruz ama. Kendi çocu unu koruyup kurtaramayan neyi kurtarabilir, deseydin ya? Olur mu? Biz Amerika y kurtaraca z, yani kovaca z önce. Ondan sonra çocuklar da devlete teslim ederiz, yapacak i imiz kalmaz. Resim mi yapar m? Ne diye yapacaks n? Resim sömürülen halklar uyand rmak içindirse, eh halk da uyanm i te, senin resmine ne gerek art k? ( A ao lu, B. D. G.,2010: 40).

138

Tezel in ikinci kocas Oktay arac l yla ya am tarz ve savundu u ilkelerin birbirini tutmayan solcular ele tirilmi tir. Oktay n rahat ya am ndan, lüks arabas ndan ve onu kullan rken kendisine solculuk ad na ne gibi bir paye biçmi oldu undan dem vurulur. Oktay n babas , Oktay siyasi olaylardan uzak tutmak için ona bir araba alm t r. nsanlar n ekonomik alan ba ta olmak üzere her alanda e it olmas gerekti ini savunan Oktay ise bu hediyeyi geri çevirmemi ; fakat, çevresine de yapm oldu u bu hareketi fedakârl k olarak gösterme yanl na dü mü tür. Oktay, dönemin solcu gençlerinin s kl kla kurmu oldu u önemli siyasi ki ileri ya da zenginleri kaç rma hayalleri kurmu ve bu arabay da o sebeple kabul etmi oldu unu söylemi tir.

O arabayla bir i birlikçiyi, bir bankac y ya da Silahl kuvvetler komutan n - daha sonralar ba bakan da- kaç rmay dü ler dururdu ya, görünü e göre bir türlü beceremedi bu i i. Bekledi ki onlar stanbul a te rif etsinler. Evinin önüne Her yerde Bu arabay keyif için tutmuyorum alt mda. Bir gün Bir gün der dururdu. lle devrimci bir k l f bulacak arabas na. Babas n n arma an -o lunu böylece zararl ak mlardan koruyacakt bizim kay npeder de- bir arabayla ordan oraya fink atmas na ille devrimci bir anlam yükleyecek. (A ao lu, B. D. G., 2010: 53).

Tezel in solculu unu ele tirdi i bir di er ah s da ilk kocas Mehmet tir. Sol görü lü arkada lar sebebiyle ba belaya giren, ayr ca kendisinin yapt eylemler sonucu çareyi ülke de i tirmekte bulan Mehmet, Tezel le adeta ailesinin güçlü olmas sebebiyle evlenmi tir. Fazla zorluk çekmek istemeyen; fakat, etraf nda da devrimci bir kahraman olarak an lmak için u ra an Mehmet, Tezel i b rakarak Bonn a kaçmak ister ve Tezel in sa görü lü i adam abisi lhan dan da kendisine yard m talep etmesini bekler. Adalet A ao lu nun ironik söylemlerini s kça emanet etti i Tezel de asl nda solculukla hiçbir ilgisi olmad halde öyle görünerek bir gruba dahil olma çabas gösteren Mehmet i Jön Türkler e benzeterek alaya al r. Yurt d na kaçacak olan Mehmet, bu ülke de i imi sayesinde hem insanlar n gözünde siyasi sürgün olmas sebebiyle daha fazla büyüyecek hem de istedi i ya am standartlar na eri ecektir. inasi, Nam k Kemal ve Ziya Pa a n n yurt d na kaç lar yla özde lik kurulan bu olayda paray ve imkân sa layan da Mehmet in roman n Mustafa Faz l Pa a s konumundaki lhan d r. Jön Türkler nas l ki devletin adam olan Mustafa Faz l Pa a yard m yla ülkeyi terk etmi lerse, Mehmet de devletçi bir yol izleyen lhan sayesinde yurt d na ç kma hayali kurmaktad r.

139

Kahraman olmay da pek severdi. On sekiz ya nda, 27 May s yap p gelmi sümüklü bir k zca z kendine kar seçmesinden belli de il mi? imdi de, hem tüy git, hem dillerde dolan. Bunlar örgüt kurmu lar, kendisi de o komünistim diyen delikanl n n örgütünden ve efendim bir gece hücreleri tam bas lacakken yi bir devrimci ne yapar, ele geçmemeye çal maz m ? Bu da öyle yapm zaten. Ondan ç km s n r d na. Bunun ad Bonn de il de, s n r d olunca daha bir anlam kazan yor. Siyasi sürgün gibi bir ey oluyorsun. Ondan sonra da gelsin Mustafa Faz l Pa a13 yard ma. lhan Dereli Acaba Mehmet in Jean Pietri si14kimdi? Can m Mehmetçi im, iyi güzel de, onlar, Nam k Kemal ler, Ziya Pa a lar birinin yard m yla Neyse, neyse Hep bu tür siyasilere rastlad msa, bu da benim yanl m elbet. Benim yerim. (A ao lu, B.D.G., 2010: 83).

Dönemin sol ideolojik yap s n n temeli olan ve 68 Ku a 15 olarak bilinen neslin özellikleri de Aysel ve Ömer arac l yla verilmi tir. Bu ku aktan sonra yeti en Oktay ve Mehmet gibilerden olu an sol nesil yozluklar , tutars zl klar sebebiyle ele tirilirken 68 Ku a olarak bilinen Cumhuriyet in ilk ku ak solcular içlerinde ta maktan vazgeçmedikleri umut ve fedakârl k duygular sebebiyle yazar n tüm romanlar nda takdir edilmi tir. Tezel, ablas Aysel le evlenmek isteyen; fakat, evlenemeyen ve daha sonra milletvekili olan Remzi ile Aysel in tan kl ndan bahsederken 68 Ku a n n özelliklerini de vurgular. Aysel, Remzi nin evlenme iste inden vazgeçmesinin sebebini giydi i yakas aç k elbiseye ba larken Tezel bunu geleneksel yap da yeti en bu adam n Aysel in Ali ile dola mas n hazmedememesine ba lar. Sonradan milletvekili olan Remzi ile evlenmeyen Aysel e Tezel ona faydas olabilecek insan ablas n n reddetmesi sebebiyle aka yollu tak lmay ihmal etmez. Asl nda vurgulamak istedi i 68 Ku a nda yeti en insanlar n onurlar n ve hayatlar n para, mevki gibi maddi varl klara de i tirmemeleridir. Aysel de sevmedi i zengin Remzi ile evlenmemek için elinden geleni yaparak ku a na yak an hareketi yapm t r.

Hadi hadi Ahlak n gözü tutmamas n n nedeni, senin basman de il, yosmal n. Köksüz köylü bir o lanla ba kent caddelerinde fink att n da, ondan kaç rd n elinden bu Remzi yi. Kendi itiraf n, yalan m ? Bize de çok kötülük ettin, çok Olmad .

13

inasi, gazetesini ve matbaas n kurmak için M s rl Prens Mustafa Faz l Pa a dan yard m alm t r. Mustafa Faz l Pa a, Jön Türkler e hamilik yapm , yurt d na ç kmalar na, gazetecilik ve dergicilik faaliyetlerini sürdürmelerine olanak sa lam t r (Ziyad Ebüziyya, 1997).

140

Beceremedin. Küçük karde lerini, senden sonra gelecek çocuklar dü ünmedin. Dü ünseydin, ard ndan gelenler ikide bir bunlar n sillesini yiyip durmazlard Sizin ku a n zda en sayg duydu um eyi gösteremedin. Özveri yani ( A ao lu,B.D.G., 2010: 98).

68 Ku a ndan sonra gelen yozla m belki de ya am artlar n n de i mesinden kaynakl evrime u ramak zorunda kalm olan solculardan biri de Ömer in üniversiteden ö rencisi Tuncer dir. Bir marangozun o lu olan Tuncer, üniversitedeyken ate li bir solcu olmas na ra men milletvekili Remzi Bey in k z Y ld z la evlendikten sonra her zaman ele tirdi i burjuva s n f n n bir üyesi olmu tur. Ömer le Tuncer in y llar sonra Ay en in dü ününde kar la malar ikisini de a rtm hatta hayatlar n sorgulamalar na sebep olmu tur. Ömer, Tuncer in ate li bir solcu oldu u zamanlar hat rlayarak kar s ndaki halini yad rgamaktan kendisini alamaz. Tuncer ise dü ünceleri ve ya am ekli aras ndaki uçurum sebebiyle ö rencili inde s kça ele tirdi i hocas na sürekli bir aç klama yapma ihtiyac içinde k vran p durmaktad r.

Burda yap lacak ne kald ki, de il mi hocam?

Evet. Burada yap lacak bir ey kalmad . Sen yap labilecek her eyi yapt n. Derslerde kar ma geçip, Ooo, ma allah hocam, bak yoruz Küba n n ekonomisini de ele tiriyorsunuz art k. Sonra da sosyalist geçiniyorsunuz dedin. Kendine gel Ömer! Onlar ba lang çtayd daha. Çocuktular. S ras nda anlad n, hazmetti ini sand n ne varsa, hiç birini hazmetmedi in bu ak am tek tek ortaya ç k yor nerdeyse. O zamanki gibi imdi de gülümsesene. Marx n ele tirilebilir oldu unu anlatmaya çal rd n. Hep ayn serin kanl l kla. Yine öyle olsana. Olam yorum. çim sürekli bir öfkeyle, öyle Tuncer, diyor sen yap labilecek her eyi yapt n. Bir bölük arkada nla elele kol kola yap lacak her eyi hepimize gösterdin durdun: ders yok arkada lar! Ç k n d ar ! Bu düzenin üniversitesini bitirip bu düzenin bir yerinde bir ey olmak istemiyoruz! Bo alt n buras n !.. Halk m z emperyalizmin k skac aras nda zulmün yumru u alt nda inim inim inliyor. Bunlarsa bize hâlâ, yok Özel kalk nma Mant , yok bilmem ne diye nutuk çekiyorlar Hocam, yine de size sayg m z var, biliyorsunuz. Siz öteki sat lm lardan de ilsiniz. Ama art k lütfen bize kat l n, d ar ç k n! (A ao lu, B. D. G., 2010: 151-152).

Hay r roman na geldi imizde ise art k ya lanm , sol aya aksayan bir Aysel le kar la r z. Aysel in sol aya aksamaya ba lam t r çünkü sol kesime verdi i emek onu yormu hatta bo una çabalad n dü ünür olmu tur. Sol ayak aksakt r çünkü

141

dönemin solunun ilerleyi inde büyük sorunlar, engeller olu mu tur.12 Mart ve 12 Eylül darbelerinin sola kar tak nd y k c tutum onun aksamas na, i lerli ini gere i gibi yerine getirememesine sebebiyet vermi tir.

Hep banka memurlar , PTT memurlar , tank, tüfek, tanker, vergi, makbuz ve boyun e i ler mi olacak? Plaketimi, bir korsan gemisi gibi ku anmaya gitmeyecek miydim? Gitmeyecek miyim?

Gündemde t k r t k r i leyen bir gün, tam bu noktaya gelince, nas l tak l yor. Sol ayak bile ini usul usul ovarken, dural yor. Bu ak amüstünün, kafas nda kar k ve karanl k kal na a yor ( A ao lu, B. D.G., 2010: 32).

Fikrimin nce Gülü roman nda kar m za ç kan sol görü lü kahramanlardan ilki Vedat t r. Kap kule S n r Kap s nda görev yapan Vedat, sol eylemlere kar mas sebebiyle okuldan at larak hapse girmi , burada çe itli i kencelere maruz kalm t r. Yeni çal maya ba lad bu s n r kap s nda da rü vet isteyen memurlardan i çileri korumaya çal an; fakat, bir türlü laf anlatamayan Vedat n nafile ç rp n lar n görmemiz mümkündür:

imdi bu kad n bizim pasaportlara damgay basmazsa, art k temelli tutakorlar beni. Tutakorlarsa, ben yand m be karde im. Sen bas yor musun mührü? Bas yorsan, bas geçeyim. Al bak u çakma . Dönü e saklam t m. Bir anmal k olarak buyur, al. Mührü basarsan bana art k onun gere i ne?...

Mühür Vedat n elinde de il ki. Mühür de, imza da Nuran Han m n elinde. Vedat n elinde olan salt birkaç kitap, birkaç ö üt. Dün, ö renciyken, elinin alt nda daha çok eyi vard . Arkada lar , forumlar , miting alanlar . Bu gün kala kala bir s n r karakolu, bir de buran n Nuran Han m i te. Gerisi stanbul da yar m duruyor. Ö rencili i nas l yar m duruyorsa öyle. ( A ao lu, F. .G., 2010: 10).

Vedat, rü vet yiyen amiri Nuran Han m la sürekli bir çat ma halindedir. Kendi dü üncesi do rultusunda ezilen i çi kesimi savunmak zorunda olan Vedat, i çileri s kça uyarmaya çal r fakat ba ar l olamaz. Nuran Han m n gözünden kaçmayan bu uyarma giri imleri onu Vedat n kar s na dikmeye sebep olur; fakat, Nuran Han m, onu pek önemsememektedir. Solculuk art k bu dönemde eski gücünü yitirmi , solcular n kendilerine göre yanl olan düzeltme iddialar yava yava silinmeye ba lam t r.

142

Nuran Han m, ona ku kuyla bak yor. Yolunu yoku a sürmeye haz rlan yor: demin Vedat n duvar dibine çekti i salak de il mi bu? Pek de çabuk uyanm ayol. Hadi can m, bu Vedat solcunun biri olsa ne ç kar sanki?... ( A ao lu, F. . G., 2010: 33).

Türkiye nin 1980 li y llar n anlatan Üç Be Ki i roman nda ise solculuk art k tamamen silikle mi , solcular da umutlar n yitirmi insan topluluklar na