Sol Devrim

Komünizmde devrimin amac , herkesi proleterle tirip proleter bir devrim yaparak s n f kavram n ortadan kald rmakt r (Marx, Engels, 2010). Bir Dü ün Gecesi

146

roman nda 1970 darbesinden sonra sindirilmi sol kesimin devrim hayallerinin yok olu u ö renci gruplar üzerinden anlat lm t r. Ö rencili inde sol grup arkada lar na dâhil olmak için elinden geleni yapan Ay en, hapse dü mesi ve arkada lar n n onu d lamas sebebiyle çareyi Ercan la evlenmekte bulmu , her i i parayla çözebileceklerini dü ünmelerinden ve basitliklerinden ötürü sürekli kavga halinde oldu u anne ve babas n n isteklerine boyun e mek zorunda kalm t r. Üniversitede lider olarak gördü ü Tuncer ile dü ünde kar la an Ay en, geçmi günlerdeki devrim hayallerini dü ünerek hay flan r. Art k çok farkl hayat tarzlar seçmi olan bu iki eski solcu hayat artlar sebebiyle ideallerinden vazgeçmek zorunda kalm , her zaman kar s nda olduklar , miting alanlar nda nefretlerini hayk rd klar burjuvalar n içerisinde yerlerini almak zorunda kalm lard r.

Devrimcili e hevesim bu kadar ucuza gitmemeliydi. Bir inanç da böyle, bu denli yok pahas na adaaam sen de olmamal de il mi Tuncer Abi? Süt dökmü kedi gibisin bu gece. Neyin var? Bir suçun var, as l büyük suçun. Devrimin benim gibilere kalmad n ba tan söylemeliydin bana. Bak, sana bile kalmad o. (A ao lu, B. D. G., 2010: 241).

Marx ve Engels in Komünist Manifesto adl eserlerinde kar m za devrim iki türlü ç kar. Ya burjuvazinin sahip oldu u makineler k r larak i çiler bir direni e geçerler ya da makinelerin yerine bozulmu olan sistemin ortadan kald r lmas sa lan r. Devrim e er sistemi de i tirebilirse ba ar ya ula arak s n flar ortadan kald r r. Böylelikle ekonomik ve sosyal e itlik hedefine ula lm olur. Marx, Engels, 2010). Ay en in arkada lar ile Ömer aras nda geçen konu mada devrimin amac bu ilkeler üzerinden irdelenmekte, gençler bütün öfkelerini makinelerden ç kararak y k c bir tutum sergilemeyi hedeflerken hocalar olan Ömer, s n f çat mas n de i tirmenin tek yolunun sistemi de i tirmek oldu unu vurgulamaktad r. Zehra ile Ömer aras nda geçen bu devrim planlar na Ay en hem ya am tarz hem de duygu dünyas olarak çok yabanc d r. Komünist ideolojinin her eyin ba nda tuttu u i çi s n f n n refah n sa lamak ilkesinden habersiz olan Ay en in s n f çat mas n kald rmak için eylemlere kat lma sebebi toplumsal de il sadece bireyseldir. Devrim yaparken bile bireysel bir tav r tak narak sadece ailesinin dü ünce yap s yla u ra an Ay en, bu tarz dü ünceleri sebebiyle arkada lar taraf ndan bir türlü benimsenememi tir.

147

Ömer Abi, Makineleri, fabrikalar m k rmak istiyorsunuz, sistemi mi? diye sormu tu onlara. Sesi dingin. Bak lar sevecen.

Ne demek istedi acaba? Hiçbir ey anlam yorum. Üniversitede makinenin i i ne, fabrikan n i i ne?

kisini de efendim, ikisini de Ne kolay konu uyor bu Zehra.

kisini de olur mu? Elbette sistemi. Diyor U ur da. Bense yaln z babam gibi babalar, annem gibi anneler olmas n, yiyip içti imden, giyip ç kard mdan utanmayay m istiyorum. çimdeki o bir tek güzel andan utanmayay m istiyorum. O duygudan korkmayay m. Bunun için makine ve fabrikalar k rmak ya da sistemi k rmak; hangisini seçmem gerekiyor? Üniversite içi, üniversite yönetimine kar sava m belki fabrikalar k rmakt r. Babamdan, annemden utanmamak, arkada lar mdan korkmamak, içimdeki bu yeni ça lt y bast rmamak da o zaman belki sistemi k rmak olur. (A ao lu, B. D. G., 2010: 277).

Ö renciler bu dönemde sol görü ün ate li savunucular olmalar na ra men kendilerini geli tirmek ve bir meslek sahibi olarak görü lerini daha realist bir ekilde ortaya koymak yerine üniversitede dersleri boykot etmekten öteye gidememi lerdir. Onlar bu konuda uyaran Ömer ise dü üncelerini sadece kâ t üstünde izah etmeye çal mas , aktif bir eyleme geçmemesi sebebiyle yad rganmaktad rlar. Ay en, hala tam olarak ne oldu unu bilmedi i bir görü ü sadece arkada edinebilmek ve ailesinin yanl buldu u hareketlerine kar durabilmek için destekler görünmektedir. Ay en ile arkada lar gençlik heyecan yla içlerinde bulunduklar duruma fazlas yla tahripkâr yakla ma taraftar d rlar. Asl nda bu gençlerin hayatlar na bak ld nda sistemi de i tirme isteklerinin alt nda bireysel sebeplerin ortaya ç kard sebepler yatmaktad r. Ay en i bireysellikle suçlayan Zehra n n solcu olma sebebi sevgilisinin onu terk etmesidir. Varl kl bir ailenin k z olan Zehra, Ay en i varl kl oldu u için d lar. Tuncer e bakt m zda ailesinin maddi olanak yoklu una kar duydu u öfkeyi sisteme yans tm oldu unu görürüz. Bu iki kesim aras ndaki tek fark Ay en in bu grupta olu sebebini yeterince kamufle edememesidir.

Sistemi parçalamak üniversitede sürekli boykotla m sa lan yor? diye gülümsemi ti Ömer Abi.

148

Arkada lar mla birer çocukla konu ur gibi konu mas ndan hem ho nutum, hem de ilim. imdi Ömer abi de dü ecek onlar n gözünden. imdi Zehra da, U ur da ba layacaklar: B rak o bildiri devrimcisini!

Boykot devrimcili i bildiri devrimcili inden öte bir ey olmal .

Sen ne dü ünüyorsun Ay en?

Öyle ya, ben ne dü ünüyorum?

Benim için önemli olan güç birli i Ömer Abi. Arkada lar mla bir olmak.

Daha ne yapabilirim? Bireycili imi ba ka nas l yana atabilirdim? Nas l olsa Lenin, Gençli i örgütleyin dedi (A ao lu, B. D. G., 2010: 278).

Gençlerin eylemlere giri me ekillerine ve verdikleri tepkilere yak ndan bakacak olursak daha hazmedilmemi , sadece okunanlardan ya da duyulanlardan yola ç k larak ezbere bir devrim iste ine kap ld klar n görmemiz mümkündür. Ay en, Sovyettler Birli i nde komünizmin kurucusu say lan Lenin den cümleler seçerken arkada U ur da komünist sistemin kurucusu say lan Marx tan ezberlediklerini tekrar eder. Küçük burjuva daha tam zenginle ememi , proleteryay az da olsa yönetebilen; fakat, kendisinden zengin olanlar n yan nda proleter olarak varl n sürdüren kesimdir. Marx, gençlerin eylemlerini bu grubun eylemlerine benzetir çünkü gençler ekonomik olarak ba kalar na ba l olduklar için üretime tam olarak i tirak etmeyen; fakat, ileride sahip olmak istedikleri haklar için sava an topluluktur. Bu sebeple bu iki grup da çok fazla zarar görmedikleri ve himaye alt nda olduklar için ara bir grubu olu turarak her an yer de i tirebilirler. Bir genç ya da bir küçük burjuvan n zengin olma ve saf de i tirme ihtimali vard r. Bu sebeple de i meye haz r potansiyele sahiptirler.

Durun çocuklar. Daha önce unu hat rlay n diyor. U ur da. Ne demi Marx? gençli in eylem biçimi küçük burjuvan n eylem biçimidir. Küçük burjuva davran lar n n serüvencili i, kaypakl , sorumsuzlu u ve iddete, teröre yatk nl gençlik eylemlerin de de görülür ( A ao lu, B. D. G., 2010: 279).

Ömer, Ay en ve arkada lar yla olan sohbetini bitirdikten sonra ay en i evine davet etmi tir. Ay en in halas Aysel de ye eninin geli inden çok mutlu olacakt r. Ömer e derin bir hayranl k duyan Ay en ise halas n n evine gitmez çünkü

149

arkada lar ndan kopmak istememektedir. Üstelik Zehra, Ömer in korkakla t n , eylemleri be enmedi ini söyleyerek arkada lar aras nda ona kar bir güvensizli in do mas na sebep olmu tur. Ay en in gittikçe kar an kafas yeni ö rendikleriyle, arkada grubuna dahil olmak için yapmas gerekenlerle doludur. Ad n yeni duymu oldu u Çin in devrimci lideri Mao dan birkaç cümle ezberleyerek daha koyu bir devrimci oldu unu dü ünmeye ve herkese bunu ispat etmeye çal maktad r.

Size gelmedim. Arkada lar m da ça rsayd n z gelirdik. Yaln z gelemedim. Yaln z olunca, içimdeki bütün korkulardan korkmasam gelirdim. Ama böyle, siz yürüyüp gidince yan m zdan, Zehra da, Yahu, bu da m korkakla m nedir? Be enmiyor mu eylemlerimizi? dedikten sonra tek ba ma gelemezdim. Sonra Aram za yeni girmi bir Mao da var. Ad n henüz duydu um

Mao nun sözlerini duvara öyle yazd klar n görmü sünüz: Genç ayd nlar, ö renciler! Geni y nlar harekete geçiriniz. Onlar örgütleyiniz! ( A ao lu, B. D. G., 2010: 279) Yazsonu roman nda da Nevin in gazeteci olarak gitti i Portekiz deki devrimin yank lar ndan bahsedilir. Bütün dünyada devrim rüzgârlar n n esti i 1968 li y llarda Portekiz i yöneten ünlü diktatör Salazar devrilmi bu özgürlükçü hava ve devrim zaferinin sevici birkaç y l sürmü tür. Nevin, kendi memleketi olmayan bu ülkedeki insanlar n içten co kusuna kap larak orada bulunan arkada lar yla birlikte devrimi kutlar. Diktatörlerin kan emici olarak s fatland r ld bu dönemde ya am olmak Nevin in hayata bak n farkl bir mecraya sürüklemi tir.

Yemekler gelene dek de, ötekilerle Françesca uzun bir konu maya dalm lard . José hatta, bir ara, kolu Françesca n n belinde, sallanarak, Eles comen tudo/ Eles comen tudo diye bir ark söylüyordu. kisi bir a zdan söylüyorlard . Vampirlerden söz eden bir ark yd . Devrilenleri anlatmak için yaz lm , y llar y l halk n a z nda dolanarak bugüne dek gelmi ti. Kan emiciler Kan emiciler ( A ao lu, Y., 2007: 192).

Üç Be Ki i de ise 1980 darbesinin en karanl k günleri anlat lmakta, insanlar ya anan dramlardan sonra büyük bir umutsuzluk içinde çalkalanmaktad r. Gece yasaklar , cezaevlerinde uygulanan i kenceler, siyasi olaylar n toplumun her kesimi üzerindeki bask s insan psikolojisini etkileyerek ufkunu daraltm t r. çlerine dü tükleri puslu havadan kurtulamayan insanlar art k birkaç ad m ötelerini göremez duruma gelirler. Bu ortamda müzik yapmak isteyen Murat n arkas ndaki tek ki i roman n geni

150

ufuklu kahraman Ufuk olmu tur. Sol ideolojiye sahip arkada lar n n Murat bireysel i ler yapt için suçlamalar üzerine Ufuk, devrim olsa bile devrimden sonra her meslekten iyi yeti mi insana ihtiyaç oldu unu belirterek arkada lar n n s dü üncelerini derinle tirmeye çal r.

Pus aç lm yor. Giderek yo unla yor. Ko u an ayak, öttürülen düdük sesleri uzakla m t .-Van Cezaevi nden kaçmak isteyenlerin üçü, çat mada öldü.- Ufuk, Murat n müzikle u ra mas n , Selmin e tutkusunu ba na kakmayan tek ki iydi. Ne o lum, herkes can n verirken sen bir ark c kar n n pe inde?.. demeyen , bu tutkudan ötürü onu suçlamayan tek ki iydi. K smet bile h rç nla m t . Ufuk, o müzik öleninde sunuculuk yaparak, arkada lar n n ele tirisini bile göze alm t : Ke ke siz de iki notay bir araya getirebilseniz. Kendinizden bir cümle kurabilseniz!.. Sanki devrimin yar n müzikçilere, ressamlara, ozanlara, yazarlara gereksinimi olmayacak. Sanki bütün doktorlar, mühendisler pattadak kuca n za haz r dü ecek!.. ( A ao lu, Ü.B. K., 2007: 26).

1950 lerden ba layarak sol ideolojinin varmak istedi i son nokta cumh uriyetin yerine komünist bir yönetim ekline geçmektir. Dünyada 1800 lü y llar n sonunda yank bulmaya ba layan devrim hareketleri Osmanl Devleti nin son dönemlerinde bizim toplumumuza da s çram , Türkiye Cumhuriyeti bu devrimci ruhla kurulmu tur. Fakat Atatürk ün ölümünden sonra demokrasinin bir gere i olarak geli en çok partili hayata geçi dönemi insanlar n bibirlerine k y m uygulad klar bir dönemin ba lang c olmu tur. Demokrasi bilincinin oturtulmaya f rsat bulunmadan h zl bir ekilde kutuplara ayr lan çe itli gruplar ülkenin her yerinde çat malar ç karma yoluna gitmi , özellikle de dönemin üniversite gençli i çe itli örgütlenmeler olu turarak gençliklerinin verdi i tüm enerjiyi öteki ni ortadan kald rmaya, bast rmaya, ezmeye, sindirmeye harcam lard r. Adalet A ao lu romanlar na göz att m zda dönemin z t kutuplar n çok daha aç k ekilde inceleme imkân bulmam z n yan s ra, bu kutupla man n ne kadar bo , niteliksiz ve ezbere oldu unun da ay rd na var r z.

151