Web 1.0 sürümündeki internet siteleri sadece okunabilirdi, Web 2.0 ile birlikte insan faktörü devreye girer. Sayfalar yeni sayfalara linkler açarak interaktif hale gelir. Bunun yanı sıra kiĢiler duygu ve düĢüncelerini yazıp paylaĢarak ve sohbet ederek aktif halde sayfaları değiĢtirebilir oldular. Bunun en yaygın örnekleri Facebook, Twitter ve bloglarda ortaya çıkar. Web 3.0 ise tamamen kullanıcının duygu ve ihtiyaçlarına yönelik bir tasarımdır. Arama motorları sizin ne aradığınızı bilecek! Sizin düĢüncelerinizi okuyan bir yapay zeka! Yani yaptığınız bir araĢtırma, bir sonraki aramanıza eĢlik edecek, bağlantılı olacaktır. KarĢımızda bizi ve ne istediğimizi anlamaya çalıĢan bir yapı mevcuttur.185
3.0 hayatımıza henüz tam girmezken Mills Davis Web 4.0‟ın nasıl olacağını ilan eder:
“Anlamsal dalga (semantic wave) internetin gelişiminde dört aşamayı kabul eder. Birinci aşama web 1.0, bilgiyi birleştirmiş ve net üzerinde yayınlamıştı. Web 2.0 insanları birleştirdi, kullanıcı arayüzüne “ben”i ve sosyal katılımlı web‟lere de “biz”i koydu. Bir sonraki aşama web 3.0 şimdi başlıyor. Anlamları yeniden temsil etmek, bilgiyi birleştirmek ve bütün bunları internetteki çalışma deneyimlerimizi daha alakalı, kullanışlı ve daha zevkli hale getirmek üzerinedir. Web 4.0 daha sonra gelecek. İnsanların ve şeylerin birlikte iletişim kurduğu aynı anda her yerde bulunan web‟in içindeki zekaları birleştirmek üzerinedir.”186
Tim-Berners-Lee, 1999‟da, Semantic Web'in vizyonunu aĢağıdaki gibi ifade etmiĢtir: "Web için bir hayalim var, öyle ki bilgisayarlar web üzerindeki bütün veriyi, içerikler, linkler ve insanlarla bilgisayarlar arasındaki bütün işlemler gibi, analiz etmeye muktedir olacaklar. Henüz ortaya çıkmamış olsa da, ortaya çıktığı zaman Semantic Web ticaretin günlük mekanizmaları, bürokrasi ve günlük yaşamlarımız birbiri ile konuşan makinalar tarafından yürütülecek. İnsanlığın asırlardır konuşup durduğu "akıllı ajanlar" nihayet gerçekleşecek."187
185http://www.seoteknikleri.com/yeni-bir-cag-web-3-0.html 20.1.2010
186 Mills Davis “Project 10X‟s Semantic Wave Report: Industry Roadmap to Web 3.0 & Multibillion
Dollar Market Opportunities”, s. 3 www.w3.org 20.1.2010
Semantik web, yazılımlar tarafından anlaĢılabilir, yorumlanabilir ve kullanılabilir bir biçimde ifade edilebileceği, böylece bu yazılımların veriyi kolayca bulmasını, paylaĢmasını ve bilgiyi birleĢtirmesini sağlamayı amaçlayan geliĢen bir internet eklentisidir.
Bilgisayarlar bilgiyi bulma, paylaĢma ve birleĢtirme iĢlemini yazılımlar sayesinde yapmaktalar. Bunun için de bir nevi önbellek sistemini kullanırlar. Bir diğer etken de reklam veren firmaların müĢteriye ulaĢma stratejisidir. Örneğin, Gaziantep‟e uçak bileti arıyorsunuz, arama motoruna “Gaziantep uçak bileti” yazdığınızda, ilgili firmaların linkleri çıkar. Bunun yanı sıra “Gaziantep uçak bileti ile ilgili aramalar” baĢlığı altında “Ġstanbul Gaziantep uçak bileti, Gaziantep uçak bileti fiyatları, Pegasus” vs. gibi linkler karĢınıza çıkar. Ya da diyelim ki bir haber sitesinin, genel kültür sayfasındaki bir yazarın sayfasına bir veya birkaç defa girdiğimizde, bir sonraki aramada doğrudan o yazarla ilgili bağlantıların çıktığını görebileceğiz. Ya da Amazon‟dan kitap aldınız, bir sonraki ziyaretinizde sizin bir önceki alıĢveriĢinize göre beğenmeniz muhtemel olan kitapların listesi çıkar. Neticede tüm bunlar, bizim, yani kullanıcının, yani müĢterinin memnuniyeti içindir. Web 3.0‟ın iddia ettiği gibi, insanların hayatında sağlayacağı kolaylıkların baĢında, vakit kaybetmeden, olabildiğince hızlı bilgiye ulaĢma kapasitesi olacaktır. Ancak zaman zaman sistematiğin dıĢına taĢan ergodik hareketler ya da bizim isteğimiz dıĢında geliĢen serendip tesadüfler farklı ve ufuk açıcı olabilmektedir.
1- Google Wave
Google‟ın yeni hizmeti Google Wave, “Eğer e-mail‟i bugün icat etmiĢ olsaydık nasıl olmasını isterdik” sorusundan yola çıkılarak geliĢtirilmiĢtir. Kullanıcıların gerçek zamanlı iletiĢim kurup paylaĢımda bulunabileceği ve dokümanları üzerinde çalıĢabileceği bir platform olması tasarlanmıĢtır. Üstelik wave üzerinde istediğiniz değiĢikliği yapmanız, kendi wave‟inizi oluĢturmanız ve dilerseniz bunu kendi web sayfanıza eklemeniz mümkündür.
HTML 5 uygulaması olarak geliĢtirilen Wave, aslında ilk bakıĢta bir e-posta uygulamasına benzemektedir. Fakat e-postadan farklı olarak göndericiler arasında gidip gelen mesajlar yerine, mesajlar tek bir noktada toplanır ve bu mesajların katılımcıları diledikleri zaman bu iletiĢime, istedikleri Ģekilde dâhil olurlar. E- postadan farklı olarak mesajın tümüne değil, araya girerek sadece bir bölümüne yanıt vermek ve bu yanıt üzerine yeni bir iletiĢim süreci baĢlatmak mümkündür. Bunlar bir mesaj içinde ayrı konular olarak değerlendirilir ve ayrıca takip edilebilir.
Devam eden bir mesajlaĢmaya yeni bir kiĢi istendiği anda dâhil olabilir ve Wave'in "Playback" özelliği sayesinde, görüĢmenin baĢını kaçıran katılımcılar adım adım o ana kadar yapılmıĢ tüm eklemeleri ve değiĢiklikleri takip edebilirler.
Wave'in en heyecan verici özelliklerinden biri ise, e-postanın yanı sıra anında mesajlaĢma kavramını da değiĢtiriyor olmasıdır. MSN veya Gtalk'ta karĢımızdaki kiĢinin o anda bir Ģeyler yazdığını ufak bir bilgi satırından görebiliyoruz. Wave'de ise yazılan her karakter neredeyse anında karĢı tarafın ekranında belirir. Üstelik yazan kiĢi daha cümlesini bitirmeden, diğeri yanıt yazmaya baĢlayabilir ve karĢılıklı olarak her bir karakter anında görünecek Ģekilde iletiĢim devam edebilir.
Tüm bunlar HTML5 standartlarında gerçekleĢtirilirken, fotoğrafı alıp ortak dalga içerisinde paylaĢmak için, tutup sürükleyip dalga içerisine bırakmak yeterlidir. Ancak bunun için önce bilgisayara küçük bir eklenti indirmek gerekir.
Bir baĢka özellik, devam eden dalga içerisinde yeni bir bölüm seçerek yeni bir dalga oluĢturmanız mümkündür. Google Wave iletiĢiminin yanı sıra aynı dalga üzerinde birden fazla kiĢinin çalıĢmasına da olanak verir. Özellikle iĢ ve eğitim alanında faydalı olması beklenen bu özellik sayesinde, oluĢturulan bir dalga'da tüm davet edilmiĢ katılımcılar, aynı anda, aynı doküman üzerinde gerekli gördükleri değiĢiklikleri yapabilir ve daha güzeli herkesin yaptığı değiĢiklikler neredeyse anında takip edilebilir. Playback özelliği sayesinde dilediğiniz kadar geri gidip tüm aĢamaları yeniden izlemek mümkündür. Ayrıca, bir wave sunucusunda devam eden iletiĢime, baĢka bir wave sunucusundaki kiĢilerin de dahil olması mümkündür. Bu
özelliği, farklı platformlardan ortak çalıĢmalar geliĢtirmek konusunda büyük bir imkân sağlayabilir.
Google wave eklenti desteğine de açık olacaktır. GeliĢtirilen eklentilerden ilki, Ġngilizce yazı düzeltme üzerinedir. Bu eklenti, sadece yanlıĢ yazılmıĢ kelimeyi değil, cümlenin tamamını algılayarak kelimenin hangi anlamda yazılmıĢ olabileceğini saptayıp ayırt edebilmektedir.188 Google Wave özelliği henüz aktif olarak kullanılamamaktadır ancak yakın zamanda kullanıma girmesi beklenmektedir. Tüm bunlar bağlamında, Google Wave‟in, özellikle araĢtırmacılar için sağlayacağı açılımlar çok olumlu gözükmektedir. Sanki yüz yüze konuĢur gibi anında bilgi aktarımının sağlanacağı bir sistem, birçok bilgi aktarım ve paylaĢımının, anında tartıĢma ve çözümü için mükemmel bir olanaktır. Sınırların ve coğrafyaların engel teĢkil etmediği ve üstelik bilgisayarı ve internet bağlantısı olan herkesin eĢit bir biçimde faydalandığı bir olanaktır.
2- Hakia
Hakia, 2004 yılında, New York‟ta yaĢayan nükleer fizikçi Rıza Can Berkan tarafından kurulmuĢtur.189
Yayına girdiği dönemdeki ayrıcalığı, Google, Yahoo gibi arama motorlarının yöntemi olan en popüler ve en çok girilen sayfalara göre bir uygulama (PageRank) yerine, anlamsal (semantik) bağlantıyı tercih etmesidir. Yani, soru cümlesini kelime kelime iĢleyip ne anlama geldiğini anlayıp ve benzeri soru cümlelerinin geçtiği siteleri sonuç olarak sunmaktadır. Böylece istenen dokümana hızlı bir Ģekilde ulaĢmak mümkün olmaktadır. Aynı zamanda Scoopbar uygulaması sayesinde aranan sorunun cevabı metinde iĢaretlenir. Kepçeleme denilen yöntemle de kelimeler, cümleler iĢaretlenerek arĢivlenip saklanabilir.190
Hakia arama motoruna yazdığınız kelimenin sonuçlarında bloglar ayrı bir sayfada açılmaktadır. Ayrıca “sizin gibiler” kısmını tıkladığınızda konuĢma odası baĢlatmak, ileti yazmak, sizinle aynı soruyu soranlarla tanıĢıp sohbet etmeniz mümkündür.
188http://www.chip.com.tr/konu/Google-in-son-bombasi-Google-Wave_13070.html 30 Mayıs 2009 189http://www.hakia.com/