Üniversite ArĢivleri

a- Austin Texas Üniversitesi Harry Ransom Merkezi

Austin Texas Üniversitesi Harry Ransom Merkezi‟nin Fotoğraf Koleksiyonunun ünü, Ģüphesiz ki Joseph Nicéphore Niépce‟in fotoğraf tarihinin bilinen ilk fotoğrafına sahip olmasından gelir. Helmut ve Alison Gernsheim‟a ait 19. yüzyılın en kıymetli fotoğraflarının bulunduğu koleksiyon 1963 yılında Ransom Merkezi tarafından satın alınır. Bu tarihten sonra güzel sanatlar, fotojurnalizm, belgesel fotoğraf, fotoğraf tarihi ve teknolojisi gibi alanlara ayrılarak koleksiyon giderek geniĢletilir. Böylece beĢ milyonun üzerinde baskı ve negatife ulaĢılır, bunlar arasında meĢhur fotoğrafçıların kitapları, el yazmaları da bulunmaktadır.137

Helmut Gernsheim (1913-1995) fotoğraf tarihçisi ve fotoğrafçı olarak bilinir. Münih‟te sanat tarihi ve fotoğraf okumuĢtur. II. Dünya SavaĢı sırasında Londra Üniversitesi Warburg Enstitüsü‟nde fotoğrafçı olarak görev alır ve bu sürede National Buildings Record için Londra bölgesinin önemli binalarını fotoğraflar. SavaĢ sonrasında ünlü fotoğraf tarihçisi Beaumont Newhall ile tanıĢır ve onun teĢvikiyle fotoğraf tarihine olan ilgisi artar ve fotoğraf biriktirmeye baĢlar. Böylece sonraki yıllar içerisinde emsalsiz bir fotoğraf koleksiyonuna sahip olur. Aynı zamanda kitapları ve denemeleri yayınlanır ve birçok sergi düzenler. Tüm bunlarla birlikte fotoğraf tarihinin modern eğitiminin kurulmasına yardımcı olmuĢtur.138

Koleksiyonda dünyanın ilk saptanmıĢ fotoğrafının yanı sıra ilk önemli fotoğrafçılardan Henry Fox Talbot, D. O. Hill and Robert Adamson, Roger Fenton, Julia Margaret Cameron, Lewis Carroll, O. G. Rejlander, Henry Peach Robinson, Peter Henry Emerson, Paul Martin, and Christina Brom vb. yer almaktadır. Koleksiyon 20. yüzyılın sanatçılarıyla çeĢitlenir ve büyür. Bunlar arasında Alvin Langdon Coburn, E. O. Goldbeck, Walker Evans, Russell Lee, Sir Cecil Beaton, Fritz Henle, Ruth Robertson, Eliot Elisofon, Arnold Newman, and David Douglas Duncan bulunmaktadır.

137_{http://www.hrc.utexas.edu/collections/photography/ 7.1.2010}

Fotografik materyaller ve ekipmanlar merkezde, okuma ve izleme odasında incelenebilir. Ancak bazı fotografik materyallerin boyutu, konumu ve muhafazası dolayısıyla incelenmesi sınırlandırılmıĢtır. Ayrıca en az 24 saat öncesinden incelemek istediğiniz materyalin bilgisini iletmeniz gerekmektedir. ġehir dıĢından geleceklerin personelle bağlantıya geçmesi önerilir, böylece koleksiyon, hizmetler ve yardım konusunda ek bilgi almak mümkün olabilmektedir.139

Koleksiyonu internet üzerinden araĢtırmak140

mümkündür ancak fotoğrafa dair her türlü bilginin verilmesine rağmen fotoğrafın dijital görüntüsü bulunmamaktadır. Bu durumla gönderilen ilgili e-postaya yanıt olarak “ilgilendiğimiz imajların dijitallerini görebilmeniz için ödeme yapılması gerektiği” cevabı gelmiĢtir. “Kırmızı nokta içeren kayıtların dijital görüntüleri bulunur” ibaresi olan (ki bunlar çok az) kayıtlara tıklandığında açılan sayfada görsel materyal çıkmaz. Arama seçeneklerinde fotografik yöntem, fotomekanik baskı, fotografik format ve teknikler, araĢtırma alanına göre ayrılmıĢ koleksiyonlar olmak üzere dört kategori seçilebilmektedir. Her bir kategorinin alt seçenekleri mevcuttur.

139_{http://www.hrc.utexas.edu/collections/photography/info/ 7.1.2010} 140_{http://research.hrc.utexas.edu/photoPublic/ 7.1.2010}

Resim 14, Harry Ransom Merkezi ArĢiv Arama Sayfası

Harry Ransom Merkezi fotoğraf tarihinin en önemli belgelerine sahiptir ancak görebilmeniz için ödeme yapmanız gerekmektedir. Eserlerin dijital röprodüksiyonunu almak için iyi bir ekipman ve personel gerekir. Daha önemlisi, yaklaĢık 150 yıllık fotoğrafları korumayı, muhafaza etmeyi gerektiren bir iĢtir. Kimyasal malzeme zamanla tepkimeye girer ve bozulabilir. Dolayısıyla ilerleyen zamanlarda belki de koleksiyonun kendisini gün ıĢığına çıkarmak mümkün olamayacaktır. Bu yüzden malzemenin kendisi değil dijital görüntüsü orijinalinin yerine geçer. Harry Ransom Merkezi örneğinde de olduğu gibi, fotoğrafı ya da fotoğraf ekipmanını görebilmeniz 24 saat öncesinden baĢvuru yapmanıza ve fotoğraf küratörünün onayına bağlıdır. Ve elbette bunun için de bir ödeme yapmanız gerekir. Malzemenin değeri büyük olunca, ya da üniversitenin politikası doğrultusunda, fotoğrafın dijital görüntüsüne internet üzerinden ulaĢma konusunda sınırlamalar yapılmıĢtır. Halbuki artık internet üzerinden görüntü alma ve bunu kullanma konusunda daha belirgin olan ve sahibini koruyan telif hakkı yasası mevcuttur.

b- Harvard Üniversitesi Harvard Sanat Müzesi

Harvard Üniversitesi bünyesinde Doğal Tarih, Jeoloji, Arkeoloji ve daha baĢka konularda müzelerin yanı sıra ayrıca Harvard Üniversitesi Sanat Müzesi‟ne bağlı üç müze bulunmaktadır. Bu müzeler koleksiyonlarının kalitesi ve çokluğuyla birçok müzeyle yarıĢabilir niteliktedir. 1636 yılında kurulan Harvard Üniversitesi, dört yüz adet kitapla açılan kütüphanesini günümüzde 15 milyonu aĢan kitap sayısına çıkartarak en büyük kütüphaneler arasında yer alır.

Busch-Reisinger Müzesi 1903 yılında Germanik Müze olarak kurulur. Günümüzde ise 7. yüzyıldan günümüze, Almanca konuĢan ve Kuzey Avrupa sanatının eserlerini barındıran yaklaĢık 40 bin esere sahiptir. Bunlar arasında Bauhaus ile ilgili Walter Gropius ve Lyonel Feininger‟in arĢivleri de bulunmaktadır. Nazilerce Dejenere Sanat olarak tanımlanan yapıtlardan bazıları, örneğin Max Beckmann‟ın “Smokinli Otoportre” (1927) isimli resmi müze koleksiyonundadır.

Arthur M. Sackler Müzesi, eski Avrupa, Bizans, Ġslam, Asya ve Hint sanatı ve nümismatik koleksiyonuna sahiptir.

Fogg Müzesi, Amerikan sanatı, Modern ve ÇağdaĢ Sanat eserleri, resim, heykel, fotoğraf ve dekoratif eserlerden oluĢan çok zengin bir koleksiyona sahiptir. Profesör Oliver Wendell Holmes‟un 1859 yılında fotoğrafı “insanlığın geliĢim tarihindeki yeni bir çağ” olarak gören düĢüncesi sayesinde müzenin bugün koleksiyonunda yaklaĢık 7,5 milyon fotografik görüntü vardır. Harvard‟da fotoğraf önceleri bilimsel ve tarihsel kanıt nesnesi olarak görülmesine rağmen, daha sonraları sanat tarihinin ve görsel kültürün önem kazanmasıyla, 1966‟da Carpenter Center for the Visual Arts ve 1972‟de Fogg, özellikle sanat fotoğrafı koleksiyonuyla öncülük etmiĢtir. Carpenter Center‟in, Amerikan toplumsal belgesel çalıĢmalarıyla geniĢlettiği fotoğraf koleksiyonunun tamamı 2002 yılında Fogg Müzesi‟ne transfer edilir. Fogg Müzesi‟nin fotoğraf bölümünün koleksiyonları arasında:

Resim 15, Fogg Müzesi ArĢiv Arama Sayfası

Sanat Fotoğrafı Koleksiyonunda, Nan Goldin, Abelardo Morell, Hiroshi Sugimoto gibi fotoğrafçıların yer aldığı yaklaĢık 15 bin fotoğraf bulunmaktadır.

Amerikalı Profesyonel Fotoğrafçılar Koleksiyonunda, 19 bin negatif ve bin fotoğrafın bulunduğu, „Düğün‟, „Vakit Öldürme‟ gibi farklı konularda özel arĢivler yer almaktadır.

Ben Shahn Koleksiyonunda, 4 bin fotoğraf ve bin negatif mevcuttur. Amerikan toplumsal gerçekçi fotoğrafçı Ben Shahn (1898-1969) kariyerinin ilk yıllarında gazeteleri eleĢtirel resim, duvar resmi ve grafik sanat iĢlerinde malzeme olarak kullandığı iĢler yapmaktadır. 1930‟larda toplumsal belgesel fotoğraf çalıĢmaları yapmaya baĢlar ve 1935-38 arasında hükümetin New Deal programı kapsamında güney ve ortabatı kırsalını fotoğraflar. Shahn‟ın tüm çalıĢmalarına ait arĢiv Fogg Müzesi‟ne bağıĢlanmıĢtır.

Toplumsal Müze Koleksiyonunda, 4500 fotoğraf ve 1500 diyagram bulunmaktadır. Toplumsal Müze 1903 yılında, modern toplumsal koĢulları, endüstriyel ve toplumsal yaĢamı araĢtırma ve iyileĢtirme amacıyla Harvard

Üniversitesi‟nde açılmıĢtır. Koleksiyon temaya göre düzenlenmiĢtir ve hayırseverlik, suç, eğitim, sağlık, barınma, endüstriyel problemler, eğlence, dini makamlar gibi konularda çalıĢmalar yer almaktadır. Bunlar arasında Lewis Hine, Frances Benjamin Johnston ve Waldemar Franz Herman Titzenthaler gibi öncü belgesel fotoğrafçıların fotoğrafları ve konuyla ilgili belgeler bulunmaktadır.141

Müzenin web sayfasında koleksiyonla ilgili kapsamlı aramalar yapmak mümkündür. Örneğin eserle ilgili metin, baĢlık, belgenin numarası, tarih ve sanatçıya göre arama yapılabilmekte, sanatçıların baĢ harfini girdiğinizde tüm liste görülebilmektedir. Ayrıca tarih aralığı, sınıflandırma, malzeme/teknik, yüzyıl, tarihsel dönem, kültür ve eserin yapıldığı yere göre seçimler yapılıp arama kriterleri daraltılabilmektedir. Arama sonunda eserlerle ilgili oldukça ayrıntılı bilgilerin girildiği görülür. Eserin adı, tarihi, yeri, boyutu, bağıĢlayan kiĢi/kurum gibi bilgilerin yanı sıra, eğer imzalıysa imzanın eserin neresinde ve ne renk olduğu bilgisi bulunmaktadır. Bazı yapıtlar hariç çoğunun görüntüsü sitede yer almaktadır. Ancak bunlardan bir kısmı sınırlandırılarak sadece küçük boyda sunulmaktadır.