Mal Rejiminin Ölümle Sona ErmiĢ Olması

TMK m. 240 hükmüyle getirilen hakların kullanılabilmesi için eĢler arasındaki mal rejiminin ölüm sebebiyle son bulması gerekir. Sağ kalan eĢe TMK m. 240 hükmüyle tanınan hakların 01.01.2002 öncesi ölümlerde uygulanması imkân dâhilinde değildir.804

Evlilik ölümle son bulduğunda eĢe verilen haklar evliliğin sürdüğü sırada istenemez. Örneğin eĢlerin mal rejimi sözleĢmesiyle ya da mahkeme kararıyla seçimlik mal rejimlerinden birine geçmeleri halinde evlilik birliği devam etmektedir.805

Evliliğin ölümle sona ermesi halinde TMK m. 240 hükmünde eĢe tanınan haklar, evliliğin boĢanma ya da evliliğin iptali gibi ölüm dıĢında bir sebeple sonlanmıĢ olması durumunda tanınmamıĢtır.806

Ġsviçre Hukuku ve Türk

bulunmamıĢtır.”(Kırmızı, s. 409‟dan naklen.) Y.2.HD. 06.04.2016 tarih ve 2014/24171 E.- 2016/6157 K. sayılı Kararı. (Gençcan, Aile Konutu, s. 365‟den naklen.)

803 _{Nebioğlu Öner, Aile Konutunun Sağ Kalan Eşe Özgülenmesi, s. 83.} 804

Gençcan, Aile Konutu, s. 369-370; Gençcan, Mal Rejimleri Hukuku, s. 301.Y.2.HD. 09.09.2015 tarih ve 2015/15144 E.- 2015/15890 K. sayılı Kararı ile Y.2.HD. 02.07.2008 tarih ve 9725-9779 sayılı Kararı. (Gençcan, Aile Konutu, s. 369-370‟den naklen.)

805 _{Gençcan, Aile Konutu, s. 368; Kılıçoğlu, Aile Hukuku, s. 448; Nebioğlu Öner, Aile Konutunun}

Sağ Kalan Eşe Özgülenmesi, s. 84; Zapata, s. 202; Zevkliler/ErtaĢ/Havutçu/Gürpınar, s. 270;

Gençcan, Mal Rejimleri Hukuku, s. 300; Acar, Faruk, “Sağ Kalan Eşin Katılma Alacağı ve Miras

Hakkı”, Uygulamalı Aile Hukuku Sertifika Programı III. Dönem EdinilmiĢ Mallara Katılma Rejimi ve

Uygulama Sorunları, Ġstanbul 17-18 Kasım 2006, s. 76. Y.2.HD. 06.03.2003 tarih ve 1908-3062 sayılı Kararı ile Y.2.HD. 22.03.2005 tarih ve 1615-4471 sayılı Kararı. (Gençcan, Aile Konutu, s. 368‟den naklen.)

806 _{Özdamar/KayıĢ, s. 102; ġıpka/Özdoğan, s. 503; Acar, Aile Hukukumuzda Aile Konutu Mal}

Rejimleri ve Eşin Yasal Miras Payı, s. 285; Öztan, Medeni Hukuk‟un Temel Kavramları, s. 456;

Gençcan, Mal Rejimleri Hukuku, s. 302; ÖztaĢ, s. 234; Yazgan, s. 83; Nebioğlu Öner, Aile

Konutunun Sağ Kalan Eşe Özgülenmesi, s. 84; Nebioğlu Öner, Aile Konutunun Sağ Kalan Eşe Özgülenmesi, s. 278; Kırmızı, s. 395-396; Dural/Öğüz/GümüĢ, s. 237; Kılıçoğlu, Aile Hukuku, s.

448; Gençcan, Aile Konutu, s. 371. Y.2.HD. 23.01.2006 tarih ve 15849-211 sayılı Kararı, Y.2.HD. 10.11.2009 tarih ve 11403-19298 sayılı Kararı, Y.2.HD. 03.05.2004 tarih ve 4506-5669 sayılı Kararı. (Gençcan, Aile Konutu, s. 371‟den naklen.) Gençcan‟a göre, boĢanan eĢin boĢandığı eĢine ait olup birlikte yaĢadıkları konut üzerinde ya da ev eĢyası üzerinde TMK m.240‟ daki hakların kendisine tanınmasını istemesi hayatın olağan akıĢına aykırıdır. Zira boĢanan eĢlerin birlikte yaĢadıkları konut

163

Hukuku‟ndaki paylaĢmalı mal ayrılığı rejimi (TMK m. 254) veya mal ortaklığı rejimi (TMK m. 279/III) gibi diğer mal rejimleri açısından ise iptal veya boĢanma sonucunda da eĢlere aile konutu ve ev eĢyasından yararlanma hakkı tanınmıĢtır. Özdamar/Kayış‟a göre,807

edinilmiĢ mallara katılma rejiminde aile konutu ve ev eĢyası açısından bir boĢluk olduğu kabul edilip mehaz Ġsviçre Kanunu‟na göre, bu boĢluk doldurulabilir ve boĢanma durumunda da Ġsviçre‟dekine benzer Ģekilde aile konutu ve ev eĢyası üzerinde diğer eĢe bazı haklar tanınabilir.

Gerek ölüm karinesi gerek gaiplik kararı Miras Hukuku açısından ölümle aynı sonuçları doğurmaktadır ve TMK m. 240 hükmü uygulama alanı bulacaktır.808 Gaiplik kararının verilmesi evliliği sona erdirmez; bunun için mahkemenin ayrıca karar vermesi gerekir. Gaiplik kararı ölüm tehlikesinin gerçekleĢtiği ya da son haber alma tarihinden baĢlayarak hüküm doğurur. Diğer bir deyiĢle gaiplik kararı, geçmiĢe etkili olarak hüküm ve sonuçlar doğurur. Bunun neticesinde her Ģeyden önce Miras Hukuku açısından bazı sonuçlar ortaya çıkar. Örneğin, son haberin alındığı gün “mirasın açıldığı gün” sayılacak, mirasçılar ve miras payları buna göre belirlenecektir. Bu halde, evliliğin feshi talebi gaiplik kararını veren mahkemeye yapılacak ve bu durumda hem gaiplik kararı hem de evliliğin feshi kararı uygulama alanı bulacaktır. EĢin mirasçılığından söz edilebilmesi için ölüm anında mevcut ve geçerli bir evliliğin olması gerektiğinden ve gaip olma olgusu gerçekleĢtiği anda bir evlilik mevcut olduğundan evliliğin feshini talep eden eĢin mirasçılığına zarar gelmeyecektir. Gaip olma olgusunun gerçekleĢtiği ana kadar yasal mal rejimi uygulanıyor ise, eĢin feshi talep etmesine rağmen, ölüm durumunda olduğu gibi

üzerinde genellikle kötü anıları vardır; ancak haklı sebeplerin varlığı halinde sağ kalan eĢe tanınan haklar boĢanan eĢe de tanınabilirdi. (Gençcan, Aile Konutu, s. 372.) Y.2.HD. nin 03.05.2004 tarih ve 2004/4506 E.- 2004/5669 K. sayılı Kararı. (Nebioğlu Öner, Aile Konutunun Sağ Kalan Eşe

Özgülenmesi, s. 278‟den naklen.) Y.2.HD. nin 12.06.2003 tarih ve 7632-8691 sayılı Kararına göre,

“EdinilmiĢ mallara katılma rejiminde ev eĢyalarının mülkiyet hakkını isteme hakkı sadece sağ kalan eĢe tanınmıĢtır. BoĢanma veya evliliğin iptali halinde bu rejimde herhangi bir düzenleme yapılmamıĢtır. Bu nedenle aile konutundaki ev eĢyalarının kanuna aykırı olarak boĢanan eĢe ve çocuğa ömür boyu tahsisi yerinde değildir.”(Hayran, s. 211‟den naklen.) Y.2.HD. nin 24.11.2008 tarih ve 2007/16110 E.- 2008/15768 K. sayılı Kararına göre, “TMK‟nın 240/I. maddesindeki yararlanma hakkı ölüm nedeniyle mal rejiminin tasfiyesi halinde sağ kalan eĢe tanınmıĢ bir hak olduğu nazara alınmadan bu hakkın boĢanan eĢe de tanınması usul ve yasaya aykırıdır…”(Kırmızı, s. 409‟dan naklen.)

807 _{Özdamar/KayıĢ, s. 103-104.}

808 _{Nebioğlu Öner, Aile Konutunun Sağ Kalan Eşe Özgülenmesi, s. 85; Acar, Aile Hukukumuzda Aile}

164

TMK m. 240 hükmünden yararlanma imkânı bulunmaktadır.809 Dolayısıyla doktrinde ileri sürülen bir görüĢe göre,810

gaiplik kararı istenmesine rağmen evliliğin feshi talep edilmemiĢ ise evlilik devam edeceğinden yasal mal rejimi de yürürlüğünü koruyacaktır; ancak sağ kalan eĢ ve diğer mirasçıların miras paylarının tespiti için ölen ya da gaipliğine karar verilen eĢin terekesinin tespiti gerektiğinden ve bunun için de öncelikle yasal mal rejiminin tasfiyesi gerçekleĢtirileceğinden gaiplik kararının alınmasıyla birlikte (evliliğin feshi talep edilmese bile), mal rejimi sona erecek, dolayısıyla TMK m. 240 hükmü uygulama alanı bulacaktır. Doktrinde ileri sürülen diğer bir görüĢe göre ise,811

gaiplik kararı ile birlikte evliliğin feshi kararı alınmadıkça gaiplik kararı tek baĢına evliliğin sona ermesine yol açmayacağından TMK m. 240 hükmünden yararlanılamaz. Zira katılma rejimini sona erdirmek isteyen eĢ, gaiplik kararıyla birlikte evliliğin feshi için ayrıca dava açmak zorunda olup katılma rejimi eĢlerin evlilik süresince emek karĢılığı edindiği mallarda hak sahipliği ilkesine dayandığından gaiplikte, uzun süreden beri haber alınamaması halinde son haber alma tarihinden; ölüm tehlikesi içinde kaybolma halinde ise ilgili olayın vuku bulduğu tarihten itibaren katılma rejimi sona erecektir. Katılma alacağının muaccel olduğunun kabul edilebilmesi için de gaiplik dolayısıyla evliliğin feshine iliĢkin kararın kesinleĢmesi aranır. Bu görüĢ doktrinde bir önceki görüĢte açıklanan sebeplerle eleĢtirilmekte ve TMK m. 240 hükmünün uygulanabilmesi için gaiplikle birlikte evliliğin feshi kararının alınmasına gerek olmadığı ifade edilmektedir.