Artık Değer Hesabının Pasifleri

EĢlerden biri diğer eĢin edinilmiĢ malının edinilmesine, iyileĢtirilmesine veya korunmasına hiç ya da uygun bir karĢılık almaksızın katkıda bulunmuĢsa tasfiye sırasında katkısı oranında alacak hakkına sahip olurken kendisine katkıda bulunulan diğer eĢ için eĢinin değer artıĢ payı alacağı, edinilmiĢ mal grubunun değer artıĢ payı borcu olarak tasfiyede artık değer hesabının pasifleri kısmında yer alacaktır.601

6.3.2. EdinilmiĢ Mala Giden KiĢisel Malların KarĢılıkları

Aktif değerler kısmında yer alan denkleĢtirmede kiĢisel mala giden edinilmiĢ malların karĢılıkları söz konusu iken; pasif değerler kısmındaki denkleĢtirmede tam tersine edinilmiĢ mala giden kiĢisel malların karĢılıkları mevcuttur.602

EĢlerden birinin edinilmiĢ mallarını yükümlülük altına sokan bir borcun kendisinin kiĢisel mallarından ödenmesi halinde ortaya çıkan klasik (olağan) denkleĢtirme alacağı ile eĢin edinilmiĢ malları arasında yer alan bir malvarlığına kendi kiĢisel mallarından

599 _{Öztan, Aile Hukuku, s. 502; Acar, Aile Hukukumuzda Aile Konutu Mal Rejimleri ve Eşin Yasal}

Miras Payı, s. 238.

600

Dural/Öğüz/GümüĢ, s. 226-227; Özuğur, s. 62; Akıntürk/AteĢ Karaman, s. 169;

Özdamar/KayıĢ, s. 85; Acar, Aile Hukukumuzda Aile Konutu Mal Rejimleri ve Eşin Yasal Miras

Payı, s. 237; Zeytin/Ergün, s. 182; Demir ġ., s. 257-258.

601

Zeytin, Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi ve Tasfiyesi, s. 306; Zeytin, Türk Medeni Hukuku, s. 241; Zeytin/Ergün, s. 182.

602 _{Akıntürk/AteĢ Karaman, s. 171; Gençcan, Mal Rejimine İlişkin Genel Hükümler ve Edinilmiş}

119

katkıda bulunulması halinde ortaya çıkan değiĢken (olağanüstü) denkleĢtirme alacağı, artık değer hesabında eĢin pasif değerleri arasında yer alır.603

6.3.3. Borçlar

EĢlerin malvarlığı değerlerinin hangi malvarlığı grubuna ait olacağı ne kadar önemliyse borçların hangi malvarlığı grubuna ait olacağı da o kadar önemli olup, bunun temel sebebi, borçların artık değer ve artık değere katılma alacağının tespitinde oynadığı roldür.604

Borcun hangi mal grubuna ait olduğunu tespit etmek için borcun hangi amaç çerçevesinde, ne zaman ortaya çıktığı, borcun mal rejiminin baĢlamasından önce mi sonra mı ortaya çıktığı ya da mal rejimi süresince ortaya çıkan borcun geliri mi yoksa belli bir malı mı ilgilendirdiği noktaları üzerinde durmak gerekir. Mal rejiminden önce ortaya çıkan borçlar kiĢisel mallara ait borçlardır. Mal rejimi süresince ortaya çıkıp edinilmiĢ mal grubuna ait gelire iliĢkin borçlar, edinilmiĢ mal grubunun borcuyken; belli bir malvarlığına iliĢkin borçlar, o malvarlığı hangi gruba aitse o mal grubunun borcudur.605

Artık değer hesabının pasifleri kısmında ifade edilen ilk iki pasif değer dıĢındaki edinilmiĢ mal grubuna ait olan her borç da tasfiye hesabında pasif değer olarak iĢlem görür.606

TMK m. 231 hükmüne göre, katılma alacağının belirlenebilmesi için eklenecek değerler ve denkleĢtirmeden elde edilen miktar da dâhil olmak üzere her eĢin edinilmiĢ mallarının toplam değerinden edinilmiĢ mallara iliĢkin borçlar çıkarılarak artık değer bulunur. EdinilmiĢ mallara iliĢkin borçlara mal rejimi süresince edinilen bir taĢınmazın emlak vergisi, aracın kasko bedeli, elektrik borcu örnek olarak gösterilebilir. TMK m. 231 hükmü emredici nitelikte olduğundan eĢlerin Kanun düzenlemesinin aksine veya Kanundan farklı ispat Ģekillerinin uygulanması konusunda anlaĢma yapmaları mümkün değildir ve hâkim, Ģartlar oluĢtuğu takdirde hükmü re‟sen uygular. Bu sebeple, hâkim, tasfiye davasında

603 _{Dural/Öğüz/GümüĢ, s. 226-227; Özuğur, s. 62; Akıntürk/AteĢ Karaman, s. 171;}

Özdamar/KayıĢ, s. 85; Acar, Aile Hukukumuzda Aile Konutu Mal Rejimleri ve Eşin Yasal Miras

Payı, s. 258; Zeytin/Ergün, s. 182; Demir ġ., s. 261.

604

Zeytin, Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi ve Tasfiyesi, s. 250-251; Öztan, Aile Hukuku, s. 496-

497; Özer Deniz, s. 74; Sarı, s. 212- 214.

605_{Zeytin, Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi ve Tasfiyesi, s. 250-251; Öztan, Aile Hukuku, s. 496-} 497; Özer Deniz, s. 74; Sarı, s. 212- 214.

606

Akıntürk/AteĢ Karaman, s. 172; Acar, Aile Hukukumuzda Aile Konutu Mal Rejimleri ve Eşin

Yasal Miras Payı, s. 258; Gençcan, Mal Rejimine İlişkin Genel Hükümler ve Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi, s. 149; Köseoğlu, s. 241; Zeytin, Türk Medeni Hukuku, s. 241; Zeytin/Ergün, s. 182;

120

borcun edinilmiĢ mala değil de kiĢisel mala ait olduğunu dava dosyasından anlayabiliyorsa, bu hususu taraflar ileri sürmese bile re‟sen dikkate almak zorundadır; ancak eĢlerin kendi aralarında borçları üzerine anlaĢma hakları saklıdır.607

TMK m. 230/II hükmüne göre, bir borcun eĢin hangi mal grubuna ait olduğu tespit edilememesi durumunda ise karine olarak o borcun edinilmiĢ mal grubuna ait olduğu kabul edilir.608

Borcun hangi mal grubundan ödendiğinin tespit edilemediği hallerde ise borç hangi mal grubuna özgülenecektiyse ödemenin de o mal grubundan yapıldığı kabul edilmelidir.609

TMK m. 230/II hükmü emredici nitelikte olduğundan tarafların anlaĢarak karinenin aksini kabul etmeleri mümkün değildir ve bu hükümle kanun koyucu, mal gruplarının değiĢmezliği ilkesini bir kez daha güvence altına almıĢtır.610

Borcun belli bir malvarlığına ait olduğunun ispatı iddia edene düĢer. Bu durumda, borcun varlığı, diğer eĢin katılma alacağını etkileyeceğinden bu borcu, borcun iliĢkin olduğu malvarlığı sahibi eĢin ispat etmesi gerekir. Borcun edinilmiĢ mallara iliĢkin olması eĢin katılma alacağını azaltacağından eĢ, bu borcun diğer eĢin kiĢisel borcu olduğunu iddia ediyorsa bu iddiasını ispatlamalıdır.611

Evlilik birliğinin günlük olağan giderleri, çocukların bakım masrafları, Aile Hukuku‟ndan kaynaklanan bakım ve nafaka yükümlülükleri, eĢlerin mesleki harcamaları ve iĢyerlerine yaptıkları masraflar (eĢin meslekî masrafları, iĢyerine ulaĢım masrafları, iĢyerinin vergi ve aidat giderleri gibi…) edinilmiĢ mallara iliĢkin borçlara örnek gösterilebilir. Bir malvarlığının edinilmesi için yapılan masraflar ise o malvarlığı değeri hangi gruba ait olacak ise, o malvarlığı grubunun borcu olacaktır.612

EĢlerden birinin diğer eĢe TMK m. 227 hükmü kapsamına girmeyecek Ģekilde borç vermesi durumunda ise, tasfiye bakımından borcun üçüncü kiĢiden ya

607

Özer Deniz, s. 72. 608

Zeytin, Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi ve Tasfiyesi, s. 307; Özer Deniz, s. 73; Öztan, Aile

Hukuku, s. 497; Kılıçoğlu, Aile Hukuku, s. 427; Acar, Aile Hukukumuzda Aile Konutu Mal Rejimleri ve Eşin Yasal Miras Payı, s. 259; Zeytin/Ergün, s. 182; Demir ġ., s. 262; Sarı, s. 215.

609

Zeytin, Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi ve Tasfiyesi, s. 253. 610 _{Zeytin, Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi ve Tasfiyesi, s. 253.} 611 _{Özer Deniz, s. 74; Demir ġ., s. 262; Sarı, s. 215- 216.} 612 _{Özer Deniz, s. 74-75.}

121

da diğer eĢten alınmıĢ olması önem taĢımayıp borç, artık değer hesaplamasında pasif değerler arasında yer alacaktır.613

7. ARTIK DEĞERĠN PAYLAġTIRILMASI