EĢlerin Seçimlik Mal Rejiminden Vazgeçip Yasal Mal Rejimini Tercih

Seçimlik mal rejimlerinden birini seçen eĢlerin seçtikleri bu mal rejiminden vazgeçerek edinilmiĢ mallara katılma rejimini seçmeleri halinde konuyla ilgili sözleĢme tarihinde yasal mal rejimi baĢlar.269

Dolayısıyla eĢler mal rejimi sözleĢmesi ile aralarında seçimlik mal rejimlerinden birinin geçerli olacağına karar vermiĢ; fakat daha sonra bundan vazgeçerek yapacakları mal rejimi sözleĢmesiyle edinilmiĢ mallara katılma rejimini kabul etmiĢlerse sözleĢmede baĢka bir tarih ya da Ģart öngörülmemesi halinde sözleĢmenin yapıldığı tarihten itibaren yasal mal rejimi

266 _{Özer Deniz, s. 10-11; Kırmızı, s. 44-45; Zevkliler/ErtaĢ/Havutçu/Gürpınar, s. 266;}

Büyüktanır, s. 114; Gökçe, s. 3459; ġıpka, Edinilmiş Mallara Katılma Rejiminin Yasalaşma Süreci

ile Yürürlüğüne İlişkin Sorunlar, s. 14; Özdamar/KayıĢ, s. 64. Y.2.HD. nin 23.03.2005 tarih ve

2005/1218 E.- 2005/4529 K. sayılı Kararına göre, “Davacı ziynet eĢyalarını aynen veya bedelini istediğinden 4721 sayılı Yasa yürürlüğe girinceye kadar mal ayrılığı, bu tarihten boĢanma tarihine kadar da edinilmiĢ mallara katılma rejimine tâbidir. Medeni Kanun‟un ikinci kitabından kaynaklanan ihtilaflara aile mahkemelerinde bakılır.”(Özdamar/KayıĢ, s. 64‟den naklen.)

267 _{Özdamar/KayıĢ, s. 65.}

268 _{Kırmızı, s. 43; Zeytin, Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi ve Tasfiyesi, s. 105; Zapata, s. 192;}

Zeytin, Türk Medeni Hukuku, s. 230; Remzi/Aydın/Ispartalı, s. 213; Demir S., s. 97; Köseoğlu, s.

232; ġimĢek, s. 386; Büyüktanır, s. 113; Gökçe, s. 3467; Kılıçoğlu, Katkı-Katılma Alacağı, s. 98;

Öztan, Medeni Hukuk‟un Temel Kavramları, s. 444; Zeytin/Ergün, s. 175; ġıpka/Özdoğan, s. 1; AteĢ, s. 63.

269

Kırmızı, s. 44; Özer Deniz, s. 9; Zapata, s. 192; Zeytin, Türk Medeni Hukuku, s. 230; Demir S.,

s. 97; ġimĢek, s. 386; Büyüktanır, s. 113; Gençcan, Mal Rejimine İlişkin Genel Hükümler ve

Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi, s. 111; Kılıçoğlu, Katkı-Katılma Alacağı, s. 98; Öztan, Medeni Hukuk‟un Temel Kavramları, s. 444; Zeytin/Ergün, s. 175; AteĢ, s. 68-69.

61 geçerli olur.270

Eğer eĢler seçimlik mal rejiminden vazgeçmelerine rağmen uygulanacak mal rejimi konusunda bir belirleme yapmamıĢlarsa vazgeçmeye iliĢkin sözleĢme tarihinden itibaren yasal mal rejimi evlilik birliğine uygulanır.271

TMK m. 205 hükmü uyarınca, mal rejimi sözleĢmesi, noterde düzenleme veya onaylama Ģeklinde yapılır; ancak taraflar evlenme baĢvurusu sırasında hangi mal rejimini seçtiklerini yazılı olarak da bildirebilirler. Yapılan mal rejimi sözleĢmesi metninin hem evli veya evlenecek taraflarca hem de gerektiğinde yasal temsilcilerince imzalanması zorunludur.272

Söz konusu maddeye göre taraflar sadece hangi mal rejimini seçtiklerini evlenme baĢvurusu sırasında bildirebilecek olup bunun dıĢında mal rejimi sözleĢmesi ile düzenlemeye yetkili oldukları konular bakımından evlendirme memuruna yapacakları yazılı bildirim yeterli değildir.273 EĢlerin belirli konulardaki anlaĢmaları için kanun tarafından eğer mal rejimi sözleĢmesi öngörüldüyse, bu konudaki değiĢiklikler ya da anlaĢmanın kaldırılması da TMK m. 203 ve TBK m. 12 hükümleri uyarınca ancak mal rejimi sözleĢmesi yapılarak gerçekleĢtirilir.274

TMK m. 204‟e göre, “Mal rejimi sözleşmesi, ancak ayırt etme gücüne sahip olanlar tarafından yapılabilir (f.1). Küçükler ile kısıtlılar, yasal temsilcilerinin rızasını almak zorundadırlar (f.2).” Mal rejimi sözleĢmesi yapmak eĢler için kiĢiye sıkı sıkıya bağlı haklardan olup yasal temsilcinin rızası gerektiğinde, bu rıza mal rejimi sözleĢmesinin geçerliliği için aranan tamamlayıcı olgudur; baĢka bir ifadeyle mal rejimi sözleĢmesi temsil kabul etmez.275

Ayırt etme gücüne sahip küçüğün

270 _{Zeytin, Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi ve Tasfiyesi, s. 105.}

271 _{Kırmızı, s. 44; Özer Deniz, s. 9; Köseoğlu, s. 232; Gençcan, Mal Rejimine İlişkin Genel}

Hükümler ve Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi, s. 112; Kılıçoğlu, Katkı-Katılma Alacağı, s. 98; AteĢ,

s. 69.

272 _{Dural/Öğüz/GümüĢ, s. 197; Zeytin, Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi ve Tasfiyesi, s. 61;}

Akıntürk/AteĢ Karaman, s. 148; Ergün, s. 1550; Zevkliler/ErtaĢ/Havutçu/Gürpınar, s. 261; Zeytin, Türk Medeni Hukuku, s. 228-229; Helvacı/Erlüle, s. 244; Remzi/Aydın/Ispartalı, s. 213; Acabey, M. BeĢir, “Medeni Kanun Tasarısının Evlilik Birliğinde Yasal Mal Rejimine İlişkin

Hükümlerinin Değerlendirilmesi”, Prof. Dr. Hayri Domaniç‟e 80. YaĢ Günü Armağanı II. Cilt, Beta

Basım, Ġstanbul 2001, s. 782-783; Demir S., s. 85; Özdamar/KayıĢ, s. 26; Zeytin/Ergün, s. 174;

Aldemir, s. 6-7.

273

Dural/Öğüz/GümüĢ, s. 197; Zeytin, Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi ve Tasfiyesi, s. 61;

Akıntürk/AteĢ Karaman, s. 148; Ergün, s. 1550; Zeytin, Türk Medeni Hukuku, s. 228; Zeytin/Ergün, s. 174.

274

Zeytin, Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi ve Tasfiyesi, s. 61.

275 _{Dural/Öğüz/GümüĢ, s. 197; Zeytin, Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi ve Tasfiyesi, s. 50; Ergün,} s. 1551; Hatemi/Kalkan Oğuztürk, s. 101; Zeytin, Türk Medeni Hukuku, s. 229; Zeytin/Ergün, s. 174; Aldemir, s. 4.

62

yaptığı mal rejimi sözleĢmesinin geçerli olması için anne babası veya duruma göre velayet hakkına sahip olan tarafın rızası gerekir. Küçük, evlenmekle ergin olacağından evlenmeden sonra yapılacak mal rejimi sözleĢmesine velinin katılmasına gerek bulunmamaktadır.276

Kısıtlıların mal rejimi yapma ehliyetleri açısından ise, gerek evlenmeden önce gerek evlendikten sonra yapılacak mal rejimi sözleĢmesinin geçerli olması için vesayet makamı olan kısıtlının yerleĢim yerindeki Sulh Hukuk Mahkemesinden izin alınması (TMK m. 462/b.9) ve vasinin mal rejimi sözleĢmesine katılması, sözleĢmeyi imzalaması gerekmektedir.277

EĢin, diğer eĢe vasi atandığı hallerde, menfaat çatıĢması nedeniyle TMK m. 426/I, b.2 hükmü gereğince kısıtlı eĢe kayyım tayini gerekir. Ergin bir çocuk kısıtlanmıĢ ise, kural olarak velayet altında bırakılacağından velinin izni yeterli olacaktır.278

Kendisine yasal danıĢman ya da kayyım atanmıĢ eĢ ise tek baĢına izne gerek olmaksızın mal rejimi sözleĢmesi yapabilir, kayyım veya yasal danıĢmanın rızasına ihtiyaç yoktur.279

Daha evvel yürürlükte bulunan 743 sayılı Türk Kanunu Medenisi (EMK)280 m. 171/I hükmüne göre, eĢler kanunî usul olan mal ayrılığı yerine mal birliği veya mal ortaklığı usullerinden birine tâbi olmak isterlerse bir evlilik mukavelesi yapma imkânına sahiplerdi. Bu mukavele, evlenme akdinden önce veya sonra yapılabilirdi; ancak mukavelenin yapıldığı zaman mukavelenin Ģekli bakımından önem arz etmekteydi. Evlenmeden önce yapılan mukavelenin noter tarafından resmî Ģekilde düzenlenmesi yeterli olup evlenme akdinden önce yapılan mukavelenin değiĢtirilmesi ya da feshedilmesi için de resmî senet yapılması gerekliydi. Öte yandan evlenme akdi yapıldıktan sonra akdedilen evlilik mukavelesi içinse sadece noterin resmî senet düzenlemesi yetmeyip ayrıca yargıcın muvafakati gerekliydi. Bu

276 _{Zeytin, Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi ve Tasfiyesi, s. 51; Ergün, s. 1551; Akıntürk/AteĢ}

Karaman, s. 147; Özdamar/KayıĢ, s. 27; Aldemir, s. 4.

277 _{Zeytin, Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi ve Tasfiyesi, s. 51; Ergün, s. 1551; Akıntürk/AteĢ}

Karaman, s. 147-148; Dural/Öğüz/GümüĢ, s. 197; Özdamar/KayıĢ, s. 27; Aldemir, s. 5-6.

Y.2.HD. nin 07.03.2017 tarih ve 2015/12248 E.- 2017/3111 K. sayılı Kararına göre, “… 2- varsa kısıtlı davacı Ümmühan D. adına mal rejimi sözleĢmesi yapılmasının iznine dair vesayet makamının kararı ve dosyası,…”(Karamercan, s. 27‟den naklen.)

278

Dural/Öğüz/GümüĢ, s. 197; Zeytin, Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi ve Tasfiyesi, s. 52.

279 _{Dural/Öğüz/GümüĢ, s. 197; Zeytin, Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi ve Tasfiyesi, s. 52;}

Özdamar/KayıĢ, s. 27.

63

muvafakat, senedin düzenlenmesinden önce veya sonra verilebilirdi.281

Yargıcın muvafakati, yalnız evlendikten sonra yapılan mukavele açısından değil; yapılmıĢ olan mukavelenin değiĢtirilmesi ya da feshedilmesi için de gerekliydi.282

Evlilik mukavelesinin yapılmasında ehliyet Ģartı ise temyiz kudretinden yoksun bulunmamak ve küçükler ile kısıtlılar için kanunî temsilcinin muvafakatini almakla gerçekleĢirdi (EMK m. 172). Ancak bu muvafakat, küçük veya kısıtlının kanunî temsilci tarafından temsil edildiği anlamına gelmezdi; evlilik mukavelesinin yapılması kiĢiye sıkı sıkıya bağlı bir haktı.283

EĢler 18 yaĢından küçükseler o zaman mukaveleyi hem karı kocanın hem de onların kanunî temsilcilerinin birlikte tanzim ve imza etmeleri gerekirdi. Kanunî temsilci vasi ise, ayrıca Sulh Hâkiminin de tasdiki gerekmekteydi; ilgili kiĢilerin imzadan kaçınmaları halinde Asliye Mahkemesine itiraz edilebilmesi mümkündü.284

Tanzim edilen evlilik mukavelesi eĢlerle onların mirasçıları hakkında derhal hüküm ifade ederken, üçüncü Ģahıslara karĢı hüküm ifade edebilmesi için EMK m. 237 ve devamı hükümleri uyarınca bu mukavelenin noterler tarafından tutulan özel bir sicile tescil ve ayrıca ilan edilmesi gerekliydi.285

2.2.3. Olağanüstü Mal Rejiminin (Mal Ayrılığı) Sona Ermesi ile BaĢlaması