Aile Konutu ve Ev EĢyasının Ölen EĢin Mülkiyetinde Olması

Kanun koyucu aile konutu ve ev eĢyasının ölen eĢin mülkiyetinde olması hususunu, “ölen eĢine ait olup” ifadesiyle açıklamıĢtır. Ölen eĢe ait konut ve ev eĢyasının edinilmiĢ ya da kiĢisel mal olması önem taĢımaz; yani ölen eĢe ait konut ve ev eĢyasının bağlı olduğu mal grubunun bir önemi bulunmamaktadır.812

Önemli olan

809 _{Acar, Aile Hukukumuzda Aile Konutu Mal Rejimleri ve Eşin Yasal Miras Payı, s. 286.} 810

Acar, Aile Hukukumuzda Aile Konutu Mal Rejimleri ve Eşin Yasal Miras Payı, s. 287; ÖztaĢ, s. 233-234.

811 _{Nebioğlu Öner, Aile Konutunun Sağ Kalan Eşe Özgülenmesi, s. 86.}

812 _{Aldemir, s. 87; ġıpka/Özdoğan, s. 505; Gençcan, Aile Konutu, s. 382; Kılıçoğlu, Aile Hukuku, s.} 448; Öztan, Aile Hukuku, s. 545; Gençcan, Mal Rejimleri Hukuku, s. 310; ÖztaĢ, s. 233; Zeytin,

Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi ve Tasfiyesi, s. 339; Nebioğlu Öner, Aile Konutunun Sağ Kalan Eşe Özgülenmesi, s. 90. KarĢı görüĢ olarak Ergün‟e göre, konutun ölen eĢe ait edinilmiĢ mal olması

165

ilgili hususların mülkiyet hakkının ölen eĢe ait olması olup bu mülkiyet hakkı, tek baĢına mülkiyet, kat mülkiyeti, eĢlerin paylı mülkiyeti ya da eĢlerin elbirliği mülkiyeti Ģeklinde olabilir.813

Sağ kalan eĢin aile konutu ve ev eĢyası üzerinde kendisine tanınan hakları kullanabilmesi için bunların ölen eĢin terekesinde yer alan hususlar olması zaruridir.814

Aile konutunun eĢlerin paylı mülkiyetinde bulunması halinde TMK m. 226 ve TMK m. 240 hükümlerinin her birinin uygulama alanı bulması olanaklıdır. Zeytin‟e göre,815

iki hükmün ayrı ayrı veya birlikte uygulanması mümkündür. Dolayısıyla eĢ TMK m. 226 hükmüne dayanarak aile konutunun mülkiyetini talep edebileceği gibi TMK m. 240 hükmüne göre kendisine oturma hakkı tanınmasını da isteyebilir; hatta TMK m. 226 hükmü uyarınca mülkiyet hakkı talep eden eĢ, diğer eĢin payını, katılma alacağını mahsup ederek ve bu yeterli olmazsa üstüne meblağ ekleyerek ödeyebilir. Ancak bizim de katıldığımız görüĢe göre,816

TMK m. 226/II hükmü uyarınca sağ kalan eĢ daha üstün bir yararı olduğunu ispat ederek ölen eĢin terekesinde yer alan mülkiyet payının bedelini ödemek suretiyle aile konutunun bir bütün olarak kendisine verilmesini talep ettiğinde artık TMK m. 240 hükmü uygulanamayacaktır. Zira hakların yarıĢması gündeme gelecektir.

Aile konutu üzerinde ölen eĢ ile üçüncü kiĢinin paylı mülkiyeti söz konusu ise bir görüĢe göre,817

sağ kalan eĢ, kendisine TMK m. 240 hükmünde tanınan aynî hak tesis edilmesini talep etme hakkını kullanamaz. Zira bu sonuç, hem hükmün lafzından hem de hükmün üçüncü kiĢileri kapsayacak Ģekilde uygulanmasının üçüncü kiĢilerin haklarını ihlal edebilecek olmasından dolayı kabul edilmelidir. BaĢka bir görüĢe göre ise,818

sağ kalan eĢin TMK m. 240 hükmüne dayanan talepte

Kararında farklı yönde olacak biçimde “… Dairemiz uygulamalarına göre aile konutu ölen eĢin kiĢisel malı ise sağ eĢ lehine intifa veya oturma hakkı tanınmamaktadır…”Ģeklinde ifade bulunmaktadır. (Gençcan, Aile Konutu, s. 382‟den naklen.)

813 _{Kılıçoğlu, Aile Hukuku, s. 449.}

814 _{Gençcan, Aile Konutu, s. 381; Dural/Öğüz/GümüĢ, s. 238; Gençcan, Mal Rejimine İlişkin Genel}

Hükümler ve Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi, s. 90; Gençcan, Mal Rejimleri Hukuku, s. 309;

ġıpka/Özdoğan, s. 507; Sarı, s. 285.

815

Zeytin, Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi ve Tasfiyesi, s. 340.

816 _{Nebioğlu Öner, Aile Konutunun Sağ Kalan Eşe Özgülenmesi, s. 95; Aldemir, s. 88;}

ġıpka/Özdoğan, s. 507.

817

Zeytin, Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi ve Tasfiyesi, s. 339; Nebioğlu Öner, Aile Konutunun

Sağ Kalan Eşe Özgülenmesi, s. 98; Aldemir, s. 86; Sarı, s. 285.

818 _{Bu görüĢ hakkında bilgi için Bkz. Nebioğlu Öner, Aile Konutunun Sağ Kalan Eşe Özgülenmesi, s.} 98.

166

bulunması, üçüncü kiĢilerin hukukî durumunda bir değiĢikliğe neden olmuyorsa sağ kalan eĢ TMK m. 240 hükmünden yararlanabilecektir.

Ölen eĢin üçüncü kiĢilerle elbirliğiyle malik olduğu konutta ise bu hakkın kullanılması mümkün değildir. Böyle bir durumda sağ kalan eĢin TMK m. 240 hükmüne dayanan yasal alım hakkını kullanamayacağı hususunda doktrindeki yazarların hemen hepsi arasında görüĢ birliği bulunmaktadır.819

Kanun koyucu sağ kalan eĢe yasal alım hakkını her konutta değil, birlikte yaĢadıkları konutta tanımıĢtır.820

Ölen eĢe ait birden fazla konut bulunabilir; fakat sağ kalan eĢ ancak birlikte yaĢadıkları konutta bu hakkını kullanabilir yahut ölen eĢe ait konutlar bulunduğu halde eĢler birlikte yaĢantılarını baĢka bir konutta (örneğin kiralık konutta) geçirmiĢ olabilir; bu durumda sağ kalan eĢ “birlikte yaĢadıkları kiralık konutta” bu hakkını kullanamaz. Çünkü kiralık konutun mülkiyeti ölen eĢe ait değildir.821

Aynı Ģekilde ev eĢyası üzerinde hakların kullanılabilmesi için de bu ev eĢyasının birlikte yaĢanılan konutta kullanılan ev eĢyası olması gereklidir.822

Ölen eĢin aile konutu üzerinde mülkiyet hakkı yerine oturma hakkı ya da üst hakkı çerçevesinde bir mülkiyet hakkına sahip olması olasılığında ise durum açıklanacağı gibidir. Oturma hakkı, zorunlu Ģahıs lehine irtifak niteliği gereği ölüm ile sona erecek ve TMK m. 240 hükmü uygulanamayacaktır.823 Aksi kararlaĢtırılmıĢ olmadıkça üst hakkı ise devredilebilir ve mirasçılara geçer; TMK m. 862/III hükmü uyarınca üst hakkı bağımsız ve sürekli nitelikte ise ilgili hak, hak sahibinin istemi üzerine tapu kütüğüne taĢınmaz olarak kaydedilebilir. Üst hakkının bu Ģekilde olması durumunda üst hakkı üzerinde TMK m. 240 hükmünce intifa veya oturma hakkı tesis edilebilecek, mülkiyetin talep edilmesi halinde ise üst hakkının sağ kalan eĢe devri yapılarak talep yerine getirilmiĢ olacaktır.824

819 _{Kılıçoğlu, Aile Hukuku, s. 449; Nebioğlu Öner, Aile Konutunun Sağ Kalan Eşe Özgülenmesi, s.} 99; ÖztaĢ, s. 240; Sarı, s. 285.

820

Kılıçoğlu, Aile Hukuku, s. 448; Gençcan, Aile Konutu, s. 382; Dural/Öğüz/GümüĢ, s. 237;

ġıpka/Özdoğan, s. 506.

821 _{Kılıçoğlu, Aile Hukuku, s. 448.} 822

Gençcan, Aile Konutu, s. 382; Dural/Öğüz/GümüĢ, s. 237.

823 _{Acar, Aile Hukukumuzda Aile Konutu Mal Rejimleri ve Eşin Yasal Miras Payı, s. 291.}

824 _{Kırmızı, s. 396-397; Acar, Aile Hukukumuzda Aile Konutu Mal Rejimleri ve Eşin Yasal Miras}

167