Koy ve Körfezler

1982 BMDHS, 10 uncu maddesi uyarınca;

 “ĠĢbu madde sadece kıyıları bir Devlete ait olan körfezlerle ilgilidir.

 Bu SözleĢmenin uygulanması bakımından, bir körfez iyice belirgin bir girintidir ki (karaya) sokuluĢunun ağız geniĢliğine oranı, kara ile çevrili suları kapsayacak kadar olmalı ve kıyının basit bir kıvrımından ibaret olmamalıdır.  Bununla beraber, bir girinti, bu girintinin ağzına çizilen bir hattı çap olarak

alan bir yarım daire alanı kadar alana veya ondan büyük bir alana sahip olmadıkça, bir körfez olarak telakki edilemez

 Ölçüm yapılması bakımından bir girintinin alanı, girinti kıyısının çevresindeki en düĢük cezir hattı ile onun cezir sırasındaki doğal giriĢ noktalarını birleĢtiren bir hat arasında kalan alandır. Adaların mevcudiyetinden dolayı bir girintinin birden fazla ağzının olması halinde, yarım daire farklı ağızlara çizilen hatların toplam uzunluğu kadar bir hat

36

üzerinde çizilir. Bir girinti içindeki adalar, girintinin su sahasına dahilmiĢ gibi kabul edilecektir.

 Bir körfezin doğal giriĢ noktaları arasındaki mesafenin cezir sırasında yirmidört mili aĢmadığı durumlarda, bu iki cezir hattı arasında körfezi kapatan bir hat çizilebilir ve bu suretle kapatılan sular iç sular olarak telakki edilir.

 Bir körfezin doğal giriĢ noktaları arasındaki mesafenin cezir sırasında 24 mili aĢtığı durumlarda, 24 mil uzunluğundaki bir düz esas hat, o geniĢlikte bir hatla mümkün olan azami su sahasını kapatacak Ģekilde, körfezin içinde çizilecektir.

Yukarıdaki hükümler, „tarihi‟ körfezlere veya BMDHS 7 nci maddede öngörülen düz esas hatlar yönteminin uygulandığı bir durumda uygulanmaz" (Gündüz, 1994: s. 293).

Düz esas hatlarla koyların kapatılması, 1982 BMDHS 10 uncu maddesi ile detaylandırılmıĢ olmasına rağmen; hukuki olarak koy veya körfez kabul edilen bir deniz girintisinin ağzını kapatan esas hattın belirlenmesinde kullanılan karıĢık bir formül mevcuttur.

Kural gereği koyların bu Ģekilde kapatılabilmesi için koyun sahillerinin yalnızca bir devlete ait olması gerekmektedir. KomĢu iki veya daha fazla ülkenin koyda sınır paylaĢtığı durumda; ilgili ülkelerin karĢılıklı anlaĢmaya varması gerekmektedir. Karalarla çevrili deniz girintilerinin koy olarak değerlendirilebilmesi için Ģartlar aĢağıdaki paragrafta belirtilmektedir.

1982 BMDHS madde 10/3‟ te belirtildiği gibi, Düz esas hatların çizilmesi maksadı için, bir “körfez” denizin belirgin bir Ģekilde kara içine girdiği, ağız geniĢliğinin içerde kalan suları kapsadığı, denizin kara içine hafif bir girintisinden daha fazla geniĢlikte olan su parçasıdır. Bir koyun kapsadığı su sahasının yüzölçümü, koy ağzının çap olarak kabul edildiği bir yarım dairenin yüzölçümünden büyük olmalıdır. Adaların mevcudiyeti sebebi ile girintinin birden fazla ağzı olduğu

37

durumlarda test yarım dairesinin çapı bu muhtelif ağızlar arasındaki hatların toplamına eĢittir.

1982 BMDHS bir deniz girintisinin, koy olarak kabul edilebilmesi için koy ağzının geniĢliğiyle ilgili bir sınırlama getirmemekte sadece 24 NM sınırını esas hatların oluĢturulabilmesinde ortaya koymaktadır (BMDHS, 1982: mad.10/5). Koy veya körfez ağzı boyunca uzanan esas hat, uzunluk olarak 24 deniz milini geçemez. Ağzın 24 deniz milinden geniĢ olduğu durumlarda, 24 deniz mili esas hattı koy veya körfezin içinden çizilerek azami su sahası alanını kapsaması sağlanır.Yarım daire testi kıstasları karĢılandığında ve ağzı kapatan hat 24 deniz mili veya daha az olduğunda kara içine girmiĢ olan su sahası hukuki anlamda koy veya körfez kabul edilir.

ġekil-7: Kurala Uygun/Uygun Olmayan Koy (Yarım Daire Testi) (Karagöz, 2004: s. 42).

Dünyadaki birçok koyun bu kurala uymadığı görülmektedir. Örnek olarak; Darien/Kolombiya, Biafra/Kamerun, Cadiz/Ġspanya, Taranto/Ġtalya, Guayaquil/Ekvator, Antongil/Madagaskar ve Karpentarya/Avustralya‟daki koyları gösterebiliriz.

38

Koy içinde veya koy ağzında bir veya birden fazla adanın mevcudiyeti durumunda “Yarım Daire” kuralının uygulanma Ģekli aĢağıda belirtilmektedir. Buna göre eğer koy ağzında bir veya birkaç ada mevcutsa ve koy giriĢi adalar nedeni ile birkaç parçadan oluĢuyorsa bu durumda yarım daire bu parçalar birleĢtirilerek oluĢturulur. Kural basit gibi görünmekle birlikte bazı özel durumların yorumlanması oldukça karmaĢık olabilmektedir.

ġekil 8a: Koy GiriĢinde Adalar Olduğunda Kullanılacak Çapın Belirlenmesi.

ġekil-8b: Koy GiriĢinde Adalar Olduğunda Kullanılacak Çapın Belirlenmesi. (Karagöz, 2004: s. 43).

Koyların kapatılması ile ilgili diğer bir güçlük te koyun doğal giriĢini temsil eden noktaların tespit edilmesidir. Ancak Hindistan‟ın Cutch körfezinde olduğu gibi koyun yalnızca bir tarafında belirgin bir doğal giriĢ noktası ve karĢı tarafta düz bir

39

sahil hattı varsa yapılabilecek en mantıklı Ģey belirgin giriĢ noktası ve karĢı taraf arasında en kısa hattın oluĢturulacağı noktaların kullanılması olacaktır.

ġekil-9a:Koy Doğal GiriĢ Noktalarından Birinin Düz Sahil Hattında Olması (Karagöz, 2004: s. 44).

ġekil-9b: Koy Doğal GiriĢ Noktalarından Birinin Düz Sahil Hattında Olması Kaynak: (Karagöz, 2004: s. 44).

Koy doğal giriĢ noktaları tespiti için geometrik bir takım kriterler önerilmektedir. Bu yöntem ikiden fazla giriĢ noktası belirlenebilecek koylar yada

40

delta ağızlarında baĢarıyla uygulanabilmektedir. Öncelikle denenmek üzere seçilen olası koy giriĢ noktaları, aralarında düz hat oluĢturulmakta, sonra seçilen giriĢ noktalarından koyun iç tarafına doğru ilk çıkıntıyı birleĢtiren hatlar çizilmekte, eğer koy kapama hattıyla koyun iç tarafındaki ilk çıkıntıları birleĢtiren hatlar arasındaki açıların her ikisi de 45°‟den büyükse deneme noktaları koyun doğal giriĢ noktaları kabul edilmektedir. Açılardan birinin, ya da her iki açının da 45°‟den küçük olması durumunda koy giriĢ noktalarını bulmak için yeni noktalar denenmelidir (Hodgson ve Alexander, 1971: s. 13; Reed, 2000: s. 260).

Yuvarlak kıyı hattına sahip koy giriĢ noktalarının belirlenmesinde Beazley seçilmiĢ açı kriterini referans alan bir çok değiĢik durumu incelemiĢtir. Bu kural yuvarlak kıyı hattına sahip koy giriĢlerinde veya bir tarafı düz sahil hattı olan kıyılarda uygulanabilmektedir (Beazley, 1994: s. 2).

ġekil-10: Koy Doğal GiriĢ Nokta Tespiti. ġekil-11: Yuvarlak Kıyıya Sahip Koy (Reed, 2000: s. 260) (Karagöz, 2004: s. 45)