KOBĠ‟ler, ekonomide her zaman var olan, ancak 1980‟li yıllardan sonra dikkatleri üzerlerine çekmeye baĢlayan ekonomik birimlerdir. Sanayi Toplumu‟nun ardından küreselleĢme ile birlikte yeni bir toplumsal yapıya doğru geçiĢ baĢlamıĢ, Bilgi Toplumu olarak ifade edilen yeni toplumsal yapıda baĢta geliĢmiĢ ülkelerde, ardından da geliĢmekte olan ülkelerde KOBĠ‟ler daha önemli ekonomik aktörler haline gelmiĢtir (Özdemir, Ersöz ve Sarıoğlu, 2007a:176).
KOBĠ‟lerin ölçek olarak küçük ve esnek olmalarından kaynaklanan farklılıkları söz konusudur. Bu özellikler de onları, ekonominin lokomotifi yaparak, ekonomiye dinamizm kazandırır (Koç, 2008: 15).
KOBĠ‟ler istihdamı artırıcı role sahiptirler. Küçük sermaye sahibi çalıĢanlar da kendilerine ait küçük iĢletmeler kurabildiklerinden, böylece istihdamın önündeki engellerin kalkmasına ve geniĢ istihdam alanlarının açılmasına katkıda bulunmaktadırlar. Bu iĢletmeler büyük iĢletmelere göre emek yoğun üretim gerçekleĢtirdiklerinden ve daha büyük emeğe ihtiyaç duyduklarından daha fazla istihdam alanları yaratırlar (Ġlhan, 2006:277).
KOBĠ‟lerin önemli iĢlevlerinden birisi de, gelir dağılımının oluĢumuna yapacağı olumlu yöndeki katkıdır. KOBĠ‟ler istihdam alanları yaratarak gelirin dengeli dağılımına katkı sağlar. Özellikle gelir paylaĢımında refahın artırılmasında katkıda bulunacak KOBĠ‟ler, gelir dağılımını da düzenlemektedir. Çünkü, aile bireyleri ve KOBĠ sahipleri maaĢlı-ücretli baĢka bir iĢyerinde çalıĢmak yerine, katma değer yaratarak ülkenin geliĢimine daha fazla katkıda bulunmaktadır (Koç, 2008: 15).
KOBĠ‟ler, yüksek oranda katma değer yaratmaktadır. Çoğu ülkede KOBĠ‟lerin toplam katma değer üretimi içindeki paylarının dikkat çekici oranlara tekabül ettiği bilinmektedir. Bir araĢtırmaya göre, dünya ölçeğinde toplam katma değerin % 50‟sini KOBĠ‟ler üretmektedir. Aynı araĢtırmaya göre, en çok endüstrileĢmiĢ ülkelerde, ihracatın da dörtte birini KOBĠ‟ler sağlamaktadır (Ġlhan, 2006:277-278).
KOBĠ‟ler, tüketicilerin ve piyasaların taleplerine hemen cevap verebilecek esnek ve yenilikçi kuruluĢlardır. DeğiĢen Ģartlara uyum sağlayabilme yeteneği olarak tanımlanan esneklik, KOBĠ‟lerin karakteristik bir özelliğidir (Levy ve Powell, 2005: 22). Günümüzde teknoloji ve buna bağlı olarak üretim teknolojisi hızla değiĢmektedir. Bununla birlikte tüketici eğilimleri de sürekli değiĢim halinde olup, insanlar artık sıradan ve herkesin kullandığı ürünler yerine kendini özel hissedeceği ürünleri tercih eder hale gelmiĢlerdir. Bu durum, KOBĠ‟lerin önemini daha da arttırmaktadır. Çünkü değiĢimlere esnek ve küçük yapıları sayesinde büyük iĢletmelerden daha hızlı uyum sağlama Ģansına sahiplerdir. KOBĠ‟ler, ekonomideki
daralma ve hareketlenmelere büyük iĢletmelerden daha kolay uyum sağlarlar. Bu esneklik onlara avantaj sağlar (Oktay ve Güney, 2002:3).
KOBĠ‟ler, büyük iĢletmelerin yapamadıkları ya da yapmak istemedikleri yeni malzemelerin, fikirlerin, süreçlerin ve hizmetlerin temel kaynağını oluĢturmaktadırlar. Çünkü, büyük iĢletmeler ölçek ekonomisinin maliyet avantajından yararlanmak amacıyla makine, araç, gereç ve iĢgücüne yaptıkları büyük yatırımlar nedeni ile aynı ürünü uzun süre üretmeye bağlı kalmaktadırlar. Fakat KOBĠ‟lerin büyük ölçekli yatırımlara bağlı kalmak gibi bir sorunları bulunmamaktadır. Çünkü, ölçek ekonomileri küçüktür ve büyük iĢletmelere göre daha esnek bir yapıya sahiptirler (KTO, 2010:3).
Verimlik artıĢına katkısı bakımından da KOBĠ‟ler önemli rol oynamaktadır. KOBĠ‟ler, endüstriyel yapının rekabet gücünü arttırmada iki önemli role sahiptir. Bu rollerden birincisi; KOBĠ‟lerin mevcut piyasaların yeniden yapılanmasında ve yeni piyasaların ortaya çıkarılmasındaki rolleriyle verimliliğe ve GSYH artıĢına katkıda bulunmalarıdır. Bu iĢletmeler yenilik yaratmaya ve yaymaya olduğu kadar; yeni piyasalar geliĢtirmeye yardım etmek, ekonomik geliĢmeyi yurt çapında yayma suretiyle değiĢimin öncüleri olarak görev yaparlar. Ġkinci rol ise; bir taraftan büyük Ģirketler büyük ölçeğin avantajından yararlanırken, diğer taftan büyük firmalar için tamamlayıcı özelliğe sahip olan bazı KOBĠ‟lerin, esnekliğin ve hızlı karar almanın avantajlarından yararlanmasıdır. Buna imkan bulan KOBĠ‟lerin tüketicilerle daha yakın iliĢki kurmak ve hızlı karar alma yeteneği sebebiyle iĢlem maliyetlerini düĢürmesi mümkün hale gelmektedir (Aykaç, Parlak ve Özdemir, 2009:195-197).
KOBĠ‟lerin ekonomik açıdan dikkat çekici yönlerinden birisi de, krizler karĢısındaki dayanıklılığı gelmektedir. Tarihsel süreç içerisinde bakıldığında, KOBĠ‟lerin ekonomik krizlerden fazla etkilenmediği, aksine bu krizleri atlatmada büyük yardımlarının olduğu görülmektedir (Özdemir vd., 2007:175). Nitekim, 1929 Büyük Bunalımı da dahil bundan sonra yaĢanan tüm krizlerin üstesinden gelmede KOBĠ‟lerin etkili birimler olduklarına dair pek çok örnek mevcuttur. Kriz ortamında birçok büyük boy iĢletme varlığını sürdüremezken, KOBĠ‟lerin hem büyük oranda
varlıklarını koruduğu, hem de büyüklerden boĢalan alanlarda faaliyete geçerek ekonomik canlanmaya katkıda bulundukları ve istihdam kayıplarını telafi ettikleri yaygın olarak bilinen bir gerçektir (Aykaç vd., 2009:20). Örneğin, ülkemizde 5 Nisan tarihinde ağır bir kriz yaĢanması nedeni ile 1994 yılının sonunda, toplam imalat sanayideki büyük iĢletmelerin katma değer artıĢ hızı % - 7, 2 iken, sektördeki KOBĠ‟lerin katma değer artıĢ hızı % 7, 1 düzeyine ulaĢmıĢtır (Çukacı, 2009: 79). Bu örnek de KOBĠ‟lerin kriz döneminde ekonomik kayıpları telafi ettiği görüĢünü desteklemektedir.
KOBĠ‟lerin, sadece ekonomik hayatta değil, sosyal hayatta da önemli rolleri vardır. KüreselleĢmeye yönelen dünyada; siyasi ve sosyal sistemlerin denge ve istikrar unsuru, demokratik toplumun ve serbest piyasa ekonomisinin ana sigortalarıdır. Sigorta mekanizmasının çalıĢması; KOBĠ sahiplerinin mülkiyet tutkuları, bağımsızlık ve baĢarı istekleri, cesurca yatırımlar yapmaları sayesinde gerçekleĢir (Çukacı, 2009: 80).
KOBĠ‟lerin toplumsal yapı içerisinde öne çıkan önemli özelliklerinden biri, “orta sınıfı” temsil etmeleridir. “Alt”, “orta” ve “üst” gelir gruplarından oluĢan bir toplumda orta sınıfın güçlü olması, o toplumun hem ekonomik hem de sosyal yönden güçlü ve dengeli olması anlamına gelmektedir. Bu özelliği ile KOBĠ‟ler, orta sınıfın güçlenmesine önemli katkıda bulunduğu gibi, bizzat orta sınıfın kendisi de giriĢimciliğin en önemli kaynağıdır. GiriĢimcilik belli bir birikim gerektirdiği için, alt gelir gruplarının böyle bir Ģans bulmaları çok zor olduğu gibi, baĢarıya, statüye kavuĢmuĢ üst sınıfların da giriĢimcilik dinamizmini kaybetmeleri ihtimali yüksektir (Özdemir, Ersöz ve Sarıoğlu, 2007b: 71).
KOBĠ‟ler, bir ülkede giriĢimciliğin geliĢerek yaygınlaĢmasını sağlamaktadır. GiriĢimciler küçük iĢletmeler aracılığıyla, giriĢimcilik tutkularını, baĢarma ve mülkiyeti yaygınlaĢtırma isteklerini ve giriĢimcilik hürriyetini sağlarlar. GiriĢimcilerin küçük iĢletmeler aracılığıyla baĢarılı olması, giriĢimci olmak isteyenleri de motive ederek, giriĢimciliğin yaygınlaĢmasını da sağlamaktadır.
GiriĢimciliğin yaygınlaĢması, ekonomik olduğu kadar sosyal açıdan da geliĢmeyi sağlayacak ve toplumun giriĢimcilik düzeyini yükseltecektir (Tekin, 2004: 73-74).
KOBĠ‟ler büyüklükleri, örgütlenme ve yönetim biçimleri nedeniyle informel iliĢkilere ortam hazırlamaktadır. Bu tür iliĢkilerin sonucunda, çalıĢanlar arasında samimi ve iĢbirliğine dayanan iletiĢim süreçleri oluĢturmaktadır. Bu iletiĢim süreçleri çatıĢma ekseninden ziyade bütünleĢme ve iĢbirliği eksenine yakın Ģekilde oluĢmaktadır. Bu doğrultuda; çalıĢanların bireysel katkıda bulunmalarına fırsat verilmesi ve baĢarılarının takdir edilmesi iĢ tatminlerini artırmakta ve de çalıĢanların iĢletme ile özdeĢleĢmelerini sağlamaktadır. Böylesi bir ortam, toplumsal tatmin ve morale de önemli ölçüde katkı sağlayacaktır (Çukacı, 2009: 80).