ko-yucuların konuyu ele alması ve cesur kararlar vermesi gerekir. Mesela 1 milyar dolardan daha fazla varlığa sahip tüm özel sermaye şirketle-rinin borsaya kota olması bence önemli bir adım olacak. Yani bunların şeffaf olması lazım. Yine eğer ki bir ortak teşebbüs 1 milyar dolardan fazla varlığa sahipse bu da borsaya kota olsun. Ve özel sermaye şirketi ya da ortak teşebbüs birden fazla şirkete sahipse, tüm bu şirketlerin de borsaya kota olması ve şeffaf olması lazım.
Borsanın büyümesi ve olması
gereken kurum haline dönmesi
için mevzuatı yapanların,
poli-tika koyucuların konuyu ele
al-ması ve cesur kararlar vermesi
gerekir. Mesela 1 milyar dolardan
daha fazla varlığa sahip tüm özel
sermaye şirketlerinin borsaya
kota olması bence önemli bir
adım olacak. Yani bunların
şef-faf olması lazım. Yine eğer ki bir
ortak teşebbüs 1 milyar dolardan
fazla varlığa sahipse bu da
bor-saya kota olsun. Ve özel
serma-ye şirketi ya da ortak teşebbüs
birden fazla şirkete sahipse, tüm
bu şirketlerin de borsaya kota
ol-ması ve şeffaf olol-ması lazım.
Bu şekilde tüm yatırımcıların bu şirketlere yatırım yapması mümkün olabilir. Bu özellikle özel serma-ye ve fon içinde olan kişilerden eleştiri alıyor. Ama şöyle söyleserma-yeyim, bu şirketlerde çalışan kişiler o kadar sayıca yüksek ki, ekonomilerimiz açısından sistematik bir risk arz ediyorlar. O yüzden bunların borsaya kota olması önemli. Dünyanın her yerindeki sermaye piyasalarında yaşanan sıkıntıları sizinle paylaşmak istedim. Ele aldığım konu salt İslami finansman ile alakalı değildi, daha ziyade yalnızca Amerika, Londra ve Türkiye için geçerli olan bir sorun değil. Dünyanın her yerindeki tüm ülkeler için söz konusu olan bir sıkıntı. O yüzden bu salondaki kıymetli misafirlerimizin de olanları değiştirebile-cek güce sahip olduğu kanaatindeyim. Biz en azından bunu gördük, bunu öğrendik çok teşekkürler.
SHEİKH BİLAL KHAN
Allah’ın rahmeti, selamı üzerinize olsun... Arkamda “cesur ol” ifadesi var slaytta. Ben de biraz cesur bir şekilde sizle paylaşmak istiyorum. İslami finansman bağlamında bakıldığında aslında geleneksel finans gibi gidiyor. Birtakım boşluklar, yolda birtakım düz olmayan noktalar var. Klasik bankacılık da geleneksel bankacılık da bunu yaşadı zamanında. Çok fazla yanlış bir ekonomi hissiyatını verecek bu kaldıraçlama etkisi gibi şeyler. ABD ve Birleşik Krallık’tan baş ekonomistler geleneksel finansmana, işte neredeyse tahmin forex piyasaları ya da bu türevlere “gazino finansmanı gibi” ifadesini kullanı-yorlar. Ya da “bahis gibi”...
Emtia depoları mesela. Birleşik Krallık’ın kuzey tarafında alüminyum, bakır, kurşun ve çelikler var.
“Bunlar 25-30 yıldır hareket etmedi” dedi insanlar. Ve böyle parsel parsel alanlara yerleştirilmişler, alınıyorlar, satılıyorlar. Yeri bile değişmiyor. Çok fazla el değiştirme işlemi var. İşte İslami finansmanın da aynı yoldan gitme tehlikesi var. Bu açıdan bakıldığında, kuramlı teoride deriz ki, benzersiz bir paradigma vardır. “Benzersiz bir modelimiz var” deriz. Ve bu da gerçek aktiflerle bağlantılı mesela tapu zilyetliği.
Gloucestershire Üniversitesi’nde İslami Bankacılık, Finans ve Yönetim Bilimleri alanında eğitim alan Sheikh Bilal Khan, Londra’da BPP Business School’da MBA eğitimini tamamladı. Dome Advisory adlı danışmanlık şirketinin Yönetim Kurulu Başkanlığını yapmaktadır. Khan pek çok şirketin yönetim ku-rulunda da üye olarak görev yapıyor. Aynı zamanda İngiltere’de İslami Finans Parlamento Grubu’na danışmanlık yapmaktadır.
SHEİKH BİLAL KHAN
Yönetim Kurulu Başkanı, Dome Advisory; Başdanışman, Partiler Üstü İslami Finans Parlamento Grubu
Lehman Kardeşler çöktü, ABD’de büyük bir krizi beraberinde getirdi. Burada kurumsal liderler ya da şirketin başındaki insanlar eğitimsiz ya da bilgisi olmayan insanlar değil. Çok eğitimli insanlar, nite-likli insanlar. Fakat biz mesela Lehman’ın çöküşüne hukuki bakış açısıyla bakmak durumdayız. Belli noktalarda tapu bile yok yani. Gerçek satış meseleleri, bu tapu meseleleri yani. Hiç kimse bir şeyin zilyetliğini bile almıyor. Net sözleşmeleri yapılıyor. Nakit akışı yok, giden herhangi aktif ya da emtia teslimatı yok, bir şey yok. İnsanlar birbirleri arasında fiyat ofseti yapıyorlar.
İşte olan bitenin tehlikeli kısmı burası. İslami finansmana baktığımızda İslamileştiriliyor. “Bir ürün var, ben bunu nasıl İslami hale getirebilirim” diye bir bakış açısı var. Türev piyasaları bir örnek olarak gösterilebilir. Anladığım kadarı ile burada bir tezat var. İslami türev, İslami şu, İslami bu olmaz, yani bu şekilde gerçekleştirilmez. Bana kalırsa bu yanlış niyetlerle de yapılıyor değil. Mesela ürün geliş-tirmede ya da yapılandırma departmanında çalışan insanlar, farklı bankacılık gruplarıyla ya da ge-leneksel sistemle çalışan insanlar. Klasik ürün ya da hizmet geliştirmede deneyimleri var ama İslami finansman ve yapılandırma anlamında bir deneyimleri yok, bilgileri yok.
Mesela City Group ya da City Bank. 20 yıldır çalışmalarına devam ediyor, şu anda Dubai İslam Banka-sı ve diğer bankalarla çalışıyor. Bu bir tehlike, sukuk mesela. Sukuk hepinizin duyduğu bir konu. Arap-ça bir kökü var. Tahvil ya da bononun çoğu, herhangi bir tahvil gibi işletiliyor. Ve çok ciddi felaketler yaşandı. Pek çoğunuz duymuştur o bankayı. İşte İslami repo ya da
tahvil çıkardılar ve uyumlu sayılmadı, ciddi bir itibar riski ile karşılaştı-lar. Piyasa riskini de beraberinde getirdiler. Çünkü bir şeyi şeriat adına yapıyorsunuz, sonra piyasaya götürüyorsunuz. Sonra görüyorsunuz, şeriatın temel gereksinimlerine bile cevap vermiyor ve patlıyor. Yani kendi yüzünüzde, elinizde patlıyor. Dolayısıyla güvenirliliğinizi, itiba-rınızı etkiliyor. Biz bunu istemiyoruz.
Ben size bir şey sattım diyelim. Kuralların etrafından dolaşırsam bu olmaz. İngiliz hukukunu da bilirim, şeriatı da bilirim. Çünkü insanların çok farklı yetileri var. İki tane gereksinim var. Yani şeriata uygunluk ol-malı. Ürünü yeniden yapılandırıp sonra gerekli dökümantasyonu yap-manız gerekiyor. Çok ilginç ürünler karşımıza çıkıyor. Geliyorlar işte,
“Bunu kutsar mısınız gibi, ya da iste şeriat fikrine uygunluk açısından sunar mısınız?..” Dökümanları görmek istiyorsunuz, birkaç gün önce oldu. Kurumsal bir banka var bizim ülkemizde dediler ki, “Bunu İslami
hukuka göre alıp satmak istiyoruz.” Yapamazsınız, normalde faiz-kâr gibi bir mantık var. Çok bariz onu görüyorsunuz. Çok dikkatli ve temkinli olmak durumundasınız. İslami finansman ve bankacılık ciddiye alınmazsa bütün ürünler, bütün dökümantasyonunuz, belgeleriniz tümü ile geleneksel