Bilgi Alma ve İnceleme Hakkının Kullanılma Şekli

Pay sahibinin genel kurulda özel denetim talebinde bulunmak için daha önce bilgi alma hakkını kullanmasının bir koşul olarak öngörülmesi nedeniyle (TTK m. 438, f. 1) bilgi alma ve inceleme hakkının nasıl kullanılacağını ve ne zaman kullanılmış sayılacağını belirlemek gerekir.

272 Bilgi alma hakkı kavramı ve hukuki niteliği ile ilgili detaylı bilgi için bkz. Arslan Kaya: Anonim Ortaklıkta Pay Sahibinin Bilgi Alma Hakkı, Ankara 2001, s. 37-85.

273 Rauf Karasu: “Türk Ticaret Kanunu Tasarısı’na Göre Anonim Ortaklıklarda Pay Sahibinin Bilgi Alma Hakkı”, Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi, C. XXIII, S. 2, Ankara 2005, s. 78.

274 Kaya, Bilgi Alma Hakkı, s. 77 ve 81.

86

Esasen 6762 sayılı Kanunla karşılaştırıldığında yürürlükte olan Ticaret Kanunu’nda bilgi alma hakkı oldukça ayrıntılı ve ihtiyaçlara cevap verecek şekilde düzenlenmiştir. Fakat Kanunda hakkın kim tarafından, nerede, ne zaman ve nasıl kullanılacağı hakkında detaylı bir düzenleme yoktur. Buna karşın, bilgi alma hakkının başta oy hakkı olmak üzere pay sahipliği haklarının etkili bir şekilde kullanılması amacı düşünüldüğünde ve onun bağımsız, bireysel, nisbi emredici ve vazgeçilmez hak niteliği göz önünde alındığında, TTK m. 437’de bu yönde ayrıntılı bir düzenlemenin yer almaması eksiklik yaratmayacaktır.

Aktif ve pasif yönüyle bilgi alma hakkı paya bağlıdır ve kural olarak sadece pay sahibi tarafından²⁷⁵ kullanılır. Diğer katılma hakları gibi bu hak da bireysel olarak pay sahibi tarafından kullanılır ve esas itibariyle sadece pay sahipliği sıfatı bu hakkı verir²⁷⁶. Nitekim, TTK m. 437, f. 2’de yer alan hükmün, “Pay sahibi ….. bilgi isteyebilir.” şeklindeki lafzı buna işaret eder. Bilgi verme yükümlüleri ise, 437. maddede ifade olunanın aksine yönetim kurulu ya da denetçiler değil, bizzat ortaklık tüzel kişiliğidir. Ortaklık tüzel kişiliği bu konuda sadece yönetim kurulu ve denetçiler tarafından temsil edilmektedir²⁷⁷. Dolayısıyla sadece yönetim kurulu ve denetçiler ortaklık adına bilgi alma talebine muhatap olacak yükümlülerdir. Pay sahibi hakkını genel kurulda; yönetim kurulundan ve denetçilerden bilgi istemek suretiyle kullanabilecektir²⁷⁸. Bilgi verme yükümlüsü olarak yönetim kurulu ve denetçiler ortaklık adına pay sahiplerine istenen bilgiyi vereceklerdir.

Bilgi alma hakkının aktif (TTK m. 437, f. 2-5) ve pasif bilgi alma hakkı (TTK m. 437, f. 1) yönüyle hükme alındığı 6102 sayılı Kanunda, özel denetim yoluna başvurabilmek için öngördüğü ön koşul olan bilgi alma hakkından, aktif bilgi alma hakkını anlamak gerekir. Şöyle ki, finansal tablolar, yönetim kurulunun yıllık faaliyet raporları, denetleme raporları ve kâr dağıtım önerisi, genel kurul toplantısından en az onbeş gün önce, ortaklığın merkez ve

275 Pay sahibi bu hakkını bizzat kendisi kullanabileceği gibi, pay sahibi olan veya olmayan bir kişiyi de temsilci olarak genel kurula yollayabilir (TTK m. 425).

276 Kaya, Bilgi Alma Hakkı, s. 129.

277 Karasu, Bilgi Alma Hakkı, s. 81. Yazar isabetle, yönetim kurulu ve denetçilerin bilgi verme yükümlüsü olarak kabul edilmesi halinde, bilgi edinme talebi reddedilen bir pay sahibinin ortaklığa karşı değil yönetim kurulu veya denetçilere karşı dava açması gerektiğini belirtmekte ve kanun koyucunun amacının pay sahiplerinin bilgi edinme taleplerini sadece yönetim kurulu veya denetçilere yöneltebileceklerini, bu organ ve kişiler dışında başka bir organ veya kişinin bu konuda yetkili ve görevli olmadığı amacında olduğunu ifade etmektedir (Karasu, s. 81).

278 Yönetim kurulu üyelerinin ve denetime tabi ortaklıklarda denetçinin genel kurula katılması aynı zamanda kanuni bir zorunluluktur (TTK m. 497, f. 2; Anonim Ortaklıkların Genel Kurul Toplantılarının Usul ve Esasları ile Bu Toplantılarda Bulunacak Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Temsilcileri Hakkında Yönetmelik (Genel Kurul Yönetmeliği, RG. 28481, T. 28.11.2012), m. 17).

87

şubelerinde pay sahiplerinin incelemesine hazır bulundurulur. Pasif bilgi alma hakkı olarak adlandırılan bu halde, sayılan belgeleri inceleyen bir pay sahibi, bilgi alma hakkını kullandığını;

fakat yeterli bilgi alamadığını öne sürerek, genel kurulda özel denetçi atanması talebinde bulunamaz. Bu şekilde özel denetim talebi için ön koşul olarak öngörülen bilgi alma hakkı kullanılmış sayılmaz. Pay sahibinin bilgi almak istediği konu bu belgelerde yer alsa da, bilgi alma hakkının kullanılmış sayılması için, pay sahibi yönetim kuruluna ve denetçilere soru sorarak bilgi alma talebinde bulunmalı ve pay sahibinin sorusu ya cevapsız bırakılmalı veya reddedilmelidir. Yahut pay sahibi inceleme hakkını kullanmalıdır. Yani belgelerin incelenmesi talebi için genel kurula ya da yönetim kuruluna başvurmalıdır. Soru sormak suretiyle kullanılan bilgi alma hakkı ile inceleme hakkı, hakkın aktif yönünü oluşturmaktadır²⁷⁹. Bu sebeple bilgi alma hakkı özel denetim hakkının ön koşuludur derken bilgi alma hakkının aktif bilgi alma hakkı niteliği anlaşılmalıdır.

Bilgi alma hakkının kullanılması, pay sahiplerinden gelen talebin genel kurulda ileri sürülmesi ile gerçekleşir. Pay sahibi genel kurulda, yönetim kurulundan ortaklığın işleri ve denetçilerden denetimin yapılma şekli ve sonuçları hakkında bilgi talep eder²⁸⁰. Yönetim kurulu ve denetçiler ise soru sormak suretiyle istenilen her türlü bilgiyi vermek zorundadır. Bu konuda tek sınır, talep edilen bilgi neticesinde verilecek cevabın ortaklık sırlarını açıklaması veya ortaklık menfaatlerini tehlikeye sokabilmesidir. Bilgi verilmesi, sadece istenilen bilgi verildiği takdirde ortaklık sırlarının açıklanacağı veya korunması gereken diğer ortaklık menfaatlerinin tehlikeye gireceği gerekçesiyle reddedilebilir²⁸¹ (TTK m. 437, f. 3).

Pay sahibi bilgi alma hakkını kural olarak genel kurulda kullanır²⁸² (TTK m. 437, f. 2, c.1). Şüphesiz diğer tüm katılma hakları gibi bilgi alma hakkı da genel kurulda kullanılacaktır.

Her ne kadar kural, bilgi alma hakkının genel kurulda kullanılacağı ve yönetim kurulu ile denetçilerin talebe genel kurulda cevap vereceği ise de, genel kuruldan önceki on beş günlük

279 Aktif yönüyle bilgi alma hakkı ile ilgili detaylı bilgi için bkz. Kaya, Bilgi Akma Hakkı, s. 62 vd.

280 “Bilgi verme yükümü 200 üncü madde çerçevesinde ortaklığın bağlı ortaklıklarını da kapsar” (TTK m. 437, f.

2).

281 Gerçekten de ortak, ortaklık sırrı teşkil eden, örneğin sağlanması görüşülen veya düşünülen teknoloji ve fikri mülkiyet hakları veya yeni ürünler ya da maliyet ve fiyat oluşumları hakkında bilgi isteyebileceği gibi, korunması gereken diğer ortaklık menfaati olarak değerlendirilebilecek, genel veya özel kriz sebebiyle daralan talebe karşı ortaklığın alacağı önlemlere ilişkin olarak da bilgi talebinde bulunabilirler (Şener, Ortaklıklar Hukuku, s. 514).

Daha fazla örnek için bkz. Ünal Tekinalp: Yeni Anonim ve Limited Ortaklıkları ile Tek Kişi Ortaklığının Esasları, 2. B, İstanbul 2012, s. 220-221. N. 14-19.

282 Ayrıca TTK m. 407, f. 1: “Pay sahipleri ortaklık işlerine ilişkin haklarını genel kurulda kullanırlar. Kanuni istisnalar saklıdır” hükmünü haizdir.

88

sürede²⁸³ ve hatta bu süre dışında her zaman, pay sahibinin bu hakkını kullanabilmesini kabul etmek gerekir²⁸⁴. Bilgi alma hakkının hukuken bağımsız bir hak oluşu ve bilgi alma talebinin gündemle sınırlı olmayışı²⁸⁵, pay sahiplerinin diledikleri zaman bilgi alma hakkını gündeme getirebileceğine işaret eder²⁸⁶. Üstelik TTK m. 437, f. 1 ve İnternet Sitesi Yönetmeliği m. 6 kapsamında, ortaklık tarafından altı ay ve bir yıllık sürelerde pay sahiplerinin bilgisine sunmak zorunda oldukları belgeler göz önünde bulundurulduğunda, bilgi alma hakkının kullanımını sadece genel kurulun yapıldığı zaman dilimiyle sınırlandırmak Kanun koyucunun amacı ile de örtüşmez. Dolayısıyla pay sahibi kural olarak genel kurul zamanında bilgi alma hakkını kullanır. Ancak genel kurulun yapıldığı süre dışında da her zaman bu hakkını kullanmak için talepte bulunabilmelidir.

Pay sahiplerinin genel kurul dışında bilgi alma talebi bir yana, bazen de pay sahibi, çok kapsamlı incelemeyi gerektiren soruları, hakların sakınılarak kullanılması prensibi²⁸⁷ gereği, genel kurul toplantısından önce yetkili organ veya kişiye yazılı olarak yöneltmesi gerekir. Aksi takdirde pay sahibine doyurucu bilgi verilmesi mümkün olmaz²⁸⁸.

Genel kuruldan önce veya sonra, pay sahiplerinin bilgi alma talebinde bulunabileceğini ifade etmiştik. Aksine bir düzenleme mevzuatımızda mevcut değildir. Yönetim kurulu ve denetçiler bu yönde bilgi alma taleplerini olumlu karşılayabilirler²⁸⁹. Bu şekilde pay sahiplerine verdikleri bilgiler de TTK m. 437 anlamında değerlendirilmelidir ve geçerlidir. Fakat bu

283 TTK m. 437, f. 1’de birtakım belgelerin genel kuruldan önce pay sahiplerinin bilgisine amade tutulması gerektiği ifade edilmiştir.

284 Kaya, Bilgi Alma Hakkı, m. 286.

285 Bilgi alma hakkının gündemle sınırlı olmayacağına dair Kanunda açık bir düzenleme yoktur. Fakat pay sahiplerinin yönetim kurulundan “ortaklığın işleri”; denetçilerden “denetimin yapılma şekli ve sonuçları” hakkında bilgi isteyebileceğini belirten TTK m. 437, f. 2 hükmündeki bu ifadelerin geniş kapsamı, bilgi alma hakkının gündemle sınırlı olmayacağını göstermektedir. Ayrıca bilgi alma hakkının uzantısı olarak aynı amaca hizmet eden özel denetim hakkının, TTK m. 438, f. 1 ve Ticaret Ortaklıklarının Gümrük ve Ticaret Bakanlığınca Denetlenmesi Hakkında Yönetmeliğin (RG 28.08.2012 T. 28395 S.) 25/I-b hükmü gereği gündemle bağlı olmayışı bilgi alma hakkının da gündemle sınırlı olmadığını doğrulamaktadır.

286 Abdülkadir Bulut: Anonim Ortaklık Elektronik Genel Kurul Uygulamasında Pay Sahiplerinin Bilgi Alma Hakkı, Ankara 2014; Kaya, Bilgi Alma Hakkı, m. 286.

287 Hakların savunularak kullanılması prensibinin temelinde MK m. 2’de yer alan dürüstlük kuralı yer alır. Bu prensip hakkında ayrıntılı bilgi için bkz. Ünal Tekinalp: “Hakların En Az Zarar Verecek Şekilde Kullanılması İlkesi II”, İktisat ve Maliye Dergisi, C. 26, S.1, İstanbul 1979, s. 203 – 207.

288 Karasu, Bilgi Alma Hakkı, s. 82.

289 Kaya, Bilgi Alma Hakkı, s. 283. Yazar, bu halde sorunun ibra ile ilgili doğabileceğini, çünkü ibranın ancak pay sahiplerinin genel kapsamında edindikleri müspet bilgi kapsamındaki iradelerini kapsayacağını belirtmektedir.

89

noktada açıklığa kavuşturulması gereken husus, bu yönde talepte bulunan pay sahibine yönetim kurulu ya da denetçilerin bilgi verme zorunluluklarının olup olmadığıdır. Bu soruya verilecek olumlu cevap şu açıdan önemlidir: TTK m. 437, f. 5 hükmü, bilgi alma veya inceleme hakkı cevapsız bırakılan, haksız olarak reddedilen veya ertelenen pay sahibine mahkeme aracılığıyla bu hakkını kullanma imkânı tanımaktadır. Yönetim kurulunun genel kurul dışında bilgi alma taleplerinin karşılama gibi bir zorunluluğunun olduğunu kabul edersek, TTK m. 437, f. 5 hükmüne dayanarak, genel kurul dışında yönetim kuruluna ortaklık işleri hakkında bilgi alma talebinde bulunan pay sahibi, talebinin reddi ya da reddedilmiş sayılması halinde, aynı taleple mahkemeye başvurabilecektir.

Ayrıca bu yönde bir zorunluluğunun kabulü varsayımında, TTK m 438, f. 1 hükmü gereği, pay sahibinin özel denetim talebi için bilgi alma hakkı kullanılmış olması gerekliliği nedeniyle, ortada henüz genel kurul yok iken yönetim kurulundan bilgi alma talebinde bulunan pay sahibi, yönetim kurulunun vereceği ret cevabı üzerine özel denetim talebinde bulunabilecektir.

Esasen pay sahiplerinin gerek mahkeme aracılığıyla bilgi alma hakkını kullanabilmesi imkânına sahip olması gerekse de özel denetim baskısı karşısında, yönetim kurulu ve denetçiler pay sahiplerinden gelen bilgi alma taleplerine olumlu cevap vereceklerdir. Bu da herhangi bir pay sahipliği hakkını kullanmak konusunda en temel hukuki araç olan pay sahibinin bilgi alma hakkının²⁹⁰ ve dolayısıyla özel denetim hakkının daha etkili olmasını sağlayabilecektir. Temel bir hak olan ve kullanılmasına her an ihtiyaç duyulan bilgi alma hakkının yılda kural olarak sadece bir defa toplanan genel kurul zamanı ile sınırlandırmak yerine; daimi organ olan ve ulaşılması ve sonuç alınması daha hızlı ve zahmetsiz yönetim kuruluna karşı bu hakkın genel kurul dışında da kullanılması olanağının sağlanmasının yolu düşünülebilir²⁹¹.

Yukarıda yer alan soruya verdiğimiz olumlu cevap ve yaptığımız açıklamalar ancak de lege ferenda bakımından değerlendirilebilir. Bilgi alma hakkı, pay sahipliği haklarının etkin

290 Ayrıca pay sahipliği haklarının etkili kullanılması amacından ziyade, bilgi almak ve/veya inceleme yapmak salt aydınlanma amaçlı da olabilir. Başka bir ifadeyle, söz konusu hakların kullanılması için yolsuzluk, kötüye gidiş, aciz hali emareleri gibi olumsuz bir durumun mevcudiyeti koşul değildir, Tekinalp (Poroy/Çamoğlu), Ortaklıklar, s. 375.

291 Doktrinde Erdem bu hususa kısaca değinmiştir. Yazar, pay sahiplerinin genel kurulda ve genel kurul dışında sorabileceğini; sorulardan bağımsız olarak, yönetim kurulundan yazılı olarak bilgi talep edebilmelerinin Türk Hukuku bakımından mümkün olmadığını belirttikten sonra, bu yönde bir hakkın tanınmasının pay sahibinin genel kurul dışında da yönetim kurulundan ortaklığın işleyişi ile ilgili somut ve güncel bilgi almasını sağlayacağını ifade etmiştir (Ercüment Erdem: “Anonim Ortaklıklarda Pay Sahiplerinin Bilgi Alma Hakkı”, http://www.erdem-erdem.av.tr/yayinlar/hukuk-postasi/anonim-sirketlerde-pay-sahiplerinin-bilgi-alma-hakki/, (Erişim: 14.01.2017).

90

kullanımı için temel olmasının yanı sıra, özel denetim hakkının kullanımı bakımından bir ön koşuldur. Bu niteliğinden dolayı bu hakkı, sadece yılda bir defa yapılan, uygulamada görüldüğü üzere bazı ortaklıklar tarafından uzun yıllar yapılmayan genel kurulla sınırlandırmak bireysel pay sahipliği hakları ve azınlık haklarının etkinliği azaltacaktır. Dolayısıyla, artık kapalı tip anonim ortaklıklar bakımından da önemini iyice anladığımız kamuyu aydınlatma ilkesi ve henüz bazı ortaklıklarla sınırlı da olsa, internet sitesi bulunan anonim ortaklıklar tarafından paylaşılan bilgi ve belgeler, pasif bilgi alma hakkını oldukça genişletmektedir. Pasif bilgi alma hakkının zamandan ve mekândan bağımsız olarak sürekli enformasyon sağlaması, bu bilgi ve belgelerde tereddüt uyanan hususlar bakımında aktif bilgi alma hakkına ihtiyacı arttıracaktır.

Bu sebeple bilgi alma hakkının kullanımı bakımından genel kuruldan bağımsız ilgili daha esnek bir sistemin öngörülmesi, başta özel denetim olmak üzere pay sahipliği hakları ile azınlık haklarının etkinliğini arttıracağı kanaatindeyiz.

Mevcut hukuki düzenlememiz karşısında ise, ortaklığın, genel kurul dışında bilgi vermeye yetkili; fakat zorunlu olmadığını kabul etmek gerekir²⁹². Her ne kadar bilgi alma hakkı

“bireysel bir hak” ise de, kanun koyucu genel kurulda bu hakkın kullanılması ile hakkın

“kollektif hak” niteliğine bürünmesini istemektedir. Bu hususta Tekinalp, TTK m. 437, f. 5 hükmünde genel kurulda sorulan sorunun ertelenmesinin, kesin olarak kabul edilmemesinin sebebi olarak, bir sorunun cevabının sadece soruyu soranı değil tüm genel kurul katılımcılarını ilgilendirdiğini belirterek bu noktaya dolaylı olarak işaret etmektedir²⁹³.

Bilgi alma hakkının genel kurulda kullanılmasının gerekliliğine dair bir diğer husus ise, pay sahipleri arasında bilgi alma hakkı konusunda eşit işlem ilkesinin uygulanmasının, ancak hak genel kurulda kullanıldığında sağlanacağına olan inançtır. Aksi halde yönetim kurulunun, fazla paya sahip, yönetime etki edebilecek ancak yönetimde olmayan pay sahibine bilgi verebilecekken sadece tek bir payı bulunan başka bir pay sahibine aynı konuda bilgi vermeyi reddedebilecektir. Bu da eşit işlem ilkesinin ihlaline yol açacaktır. Bu halde birbirlerinden habersiz pay sahipleri çoğu zaman ilkenin ihlal edildiğini dahi bilemeyeceklerdir. Bu sebeple de mevcut düzenlemelerimiz karşısında hakkın genel kurulda kullanılmasında hem zorunluluk hem de fayda vardır. TTK m. 437, f. 2, c. 3’te yer alan “Pay sahiplerinden herhangi birine bu sıfatı dolayısıyla genel kurul dışında bir konuda bilgi verilmişse, diğer bir pay sahibinin talepte bulunması üzerine, aynı bilgi, gündemle ilgili olmasa da aynı kapsam ve ayrıntıda verilir”

292 Aytaç, İbra, s. 75; Kaya, Bilgi Alma Hakkı, s. 54.

293 Tekinalp (Poroy/Çamoğlu), Ortaklıklar, s. 375.

91

hükmü pay sahipleri arasında oluşacak bu tür bir dengesizliğin bozulması ihtimaline tepki olarak getirilen ve dengesizliğin giderilmesini sağlamaya çalışan bir düzenlemedir. Üstelik bu hüküm gereği, yönetim kurulu bilgi isteyen pay sahibine bilgi vermeyi ortaklık sırrı veya korunması gereken diğer ortaklık menfaatleri tehlikeye gireceği gerekçesiyle reddedemez. Bu hükmü, genel kurul dışında da bu hakkın kullanılması için çıkış noktası yapma imkânı yoktur²⁹⁴.

Her ne kadar pay sahipleri ortaklık işleri hakkında bilgi alma haklarını genel kurulda kullanmak zorunda olsalar da, bu hususta genel kurulun bir karar almasına gerek yoktur. TTK m. 437, f. 3 hükmünün uygulanmasında karar verme yetkisi genel kurula değil, yönetim kuruluna aittir²⁹⁵. Yani bilgi alma hakkının kullanılacağı yer genel kurul; hakkın yöneltileceği muhatap ise, yönetim kurulu ya da varsa denetçilerdir.

İnceleme hakkı için ise hakkın ne zaman ve nerede kullanılacağı ile ilgili bir tartışmaya gerek yoktur. Çünkü inceleme hakkının kullanılması da, tıpkı bilgi alma hakkında olduğu gibi, pay sahibinin bu yönde talebini ileri sürmesi ile gerçekleşir.

İnceleme hakkı da kural olarak genel kurulda kullanılır. Fakat inceleme hakkının kullanımı, bilgi alma hakkından farklı olarak genel kurulun iznine alternatif olarak yönetim kurulunun kararına bağlandığı için, bu hak genel kurul dışında da kullanılabilir²⁹⁶. Bu sebeple

294 Hüküm sadece 6102 sayılı Kanun ile normatif bir düzenlemeye kavuşan (TTK m. 357) ve anonim ortaklıklara hâkim ilkelerden biri olan eşit işlem ilkesinin bir yansımasıdır. Eşit işlem ilkesi hakkında ayrıntılı bilgi için bkz.

Merih Kemal Omağ: “Anonim Şirketler Hukukunda Eşit İşlem İlkesinin (Hukuki) Sonuçları”, Hukuk Araştırmaları Dergisi, Y. 1986, C. 1, S. 1, s. 3 vd; Füsun Nomer: “Anonim Ortaklıkta Eşit Davranma (Eşit İşlem) İlkesi”, Prof. Dr. Oğuz İmregün’e Armağan, İstanbul 1998, s. 469 vd; Şükrü Yıldız: Anonim Ortaklıkta Pay Sahipleri Açısından Eşit İşlem İlkesi, Ankara 2004, s. 25 vd.

295 Ulusoy, Genel Kurul: Doğrular ve Yanlışlar, s. 58. Buna karşın doktrinde Pulaşlı, genel kurulda bilgi alma hakkını kullanan pay sahibinin, bilgi alma hakkının talebi hakkında genel kurulda oylama yapılması hususunda ısrarcı olması gerektiğini ileri sürmektedir. Yazar, İsviçre Federal Mahkemesi’nin bir kararına (BGE 138 III 246) atıf yaparak, bilgi alma hakkını kullanan pay sahibinin oylamayı takip etmemesi halinde, bilgi alma hakkından vazgeçmiş sayılacağını ve özel denetim talebe hakkını kullanamayacağını belirtmektedir. Bkz. Pulaşlı, Mukayeseli Özel Denetçi, s. 598). Yazara bu konuda katılmadığımızı ifade edelim. TTK m. 437 hükmü gereği, genel kurul sadece bilgi alma hakkının kullanılacağı yerdir. Bilgi alma talebi doğrudan yönetim kuruluna ve denetçilere yöneltilir (TTK m. 437, f. 2). Talebe cevap verecek olan yönetim kurulu üyeleri ve varsa denetçilerdir.

Yoksa bu konuda, bilgi alma hakkının genel kurul tarafından reddi ya da kabulü söz konusu olmayacağından genel kurulun iradesine yani karar almasına da gerek yoktur. Bu sebeple, pay sahiplerinin bilgi alma talebinin genel kurulda oylamaya sunulmasını sağlama yükümlülüğünden söz edilemez. Üstelik aksi halde pay sahiplerinin özel denetim hakkını kullanamayacakları görüşüne katılmak mümkün değildir.

296 Kaya, Bilgi Alma Hakkı, s. 295; Oğuz Atalay: “Anonim Ortaklıklarda Bilgi Alma ve İnceleme Haklarının Mahkeme Aracılığıyla Kullanılması”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 16, Özel Sayı 2014, Prof. Dr. Hakan Pekcanıtez’e Armağan, İzmir 2015, s. 61.

92

gerek ortaklık merkez ve şubelerinde gerekse de ortaklık web sitesinde bulundurulan ortaklık belgelerini gören ya da herhangi bir zamanda ortaklık ticari defterlerini, belgelerini ve yazışmalarını incelemek isteyen pay sahibi, bizzat kendisi ya da uzmanı aracılığıyla yönetim kurulundan izin almak suretiyle bu incelemeyi gerçekleştirebilecektir. Pay sahiplerinin, soruları ile defter kayıtlarının ve yazışmalarının inceleyebilmelerine yönetim kuruluna izin verme yetkisi, yönetim kurulunun olasılıklara dayanan, haksız sorulara, suçlamalara muhatap olmaması, genel kurul toplantılarının ve tutanaklarının uzamasının imkân oranında önüne geçilebilmesi için tanınmıştır. İzni kendisi verebileceği ve inceleme koşullarını belirleyeceği için somut olayın koşullarına bağlı olarak yönetim kurulu izin vermeyi tercih edebilir²⁹⁷.

Pay sahipleri ortaklığın ticari defter ve yazışmalarının tüm kayıtlarını bir bütün halinde değil sadece sordukları soruyu ilgilendiren kısımlarını incelemeye yetkilidirler. Ayrıca ortaklık pay sahipleri ortaklık defter ve belgeleri ortaklığa ait yerlerde inceleme durumundadırlar²⁹⁸. İnceleme için genel kurulun izni ve yönetim kurulunun olumlu karar vermesi halinde, pay sahipleri incelemeyi bir uzman aracılığıyla da yapabileceklerdir²⁹⁹ (TTK m. 438, f. 4, c. 2).

Pay sahibi, bilgi alma talebini sözlü veya yazılı olarak iletebilir. Ancak pay sahibi bu talebini ferdileştirmelidir. Bir başka deyişle, talebinin unsurlarını açıkça ortaya koymalıdır.

Bilgi alma talebinin ortaklık nezdinde kullanılması sırasında genel ve soyut bir istek yetmez;

hangi ortaklık işleri hakkında bilgi istendiği somut bir şekilde ortaklığa bildirilmelidir³⁰⁰. Buna karşın, bilgi alma talebinde bulunan pay sahibinin ayrıca gerekçe göstermesi ve bu yönde bir açıklama yapması gerekmez³⁰¹.

hangi ortaklık işleri hakkında bilgi istendiği somut bir şekilde ortaklığa bildirilmelidir³⁰⁰. Buna karşın, bilgi alma talebinde bulunan pay sahibinin ayrıca gerekçe göstermesi ve bu yönde bir açıklama yapması gerekmez³⁰¹.