Ürün Yenilik Faaliyetlerine Tedarikçi Katılım Aşamaları

Geleneksel olarak Amerikan işletmelerindeki tedarikçi yönetimi, tasarım ve mühendislikte rolü olmayan, kısa dönemli anlaşmalarla karakterize edilir. Bunun aksine Japon üreticiler, ürün ve süreç mühendisliği, tedarikçilerle doğrudan ve geniş iletişim, önemli sorumluluklar alma ve ürün ve sürece erken tedarikçi katlımı gibi uygulamaları içerir. Böylece tedarik tabanlı yönetim stratejik bir görünüm alır. Bu stratejik yönlendirme yeni ürün gelişim projeleri için oldukça önemlidir. Tedarikçi entegrasyonu ile ilgili ampirik literatür de, YÜG inisiyatifinde işletme yeteneklerini geliştiren stratejik programlara katılım ve YÜG sürecinin farklı aşamalarına katılım tipleri ve ETK konularıyla ilgilidir. Literatürdeki ETK ile ilgili baskın vurgu ise tedarikçilerle YÜG projesine ilişkin özel bilgi paylaşımı ve iletişim üzerinedir (Jayaram, 2008).

Ragatz vd. (1997) tedarikçi entegrasyonu ile ilgili çalışmalarında, tedarikçi entegrasyon çabalarının başarılı ve daha az başarılı şeklinde ayrıştırılmasında kullanılabilecek bazı değerlendirme kriterleri ortaya koymuşlardır. Bu kriterler (i) tedarikçinin alıcının YÜG takımına katılımı, (ii) anahtar tedarikçilerle doğrudan iletişim, (iii) eğitim ve alıştırma programlarının paylaşımı, (iv) ortak bilgi sistemleri ağı (EVD, e-mail), (v) teknolojik bilgi paylaşımı ve (vi) müşteri ihtiyaçları bilgi paylaşımı şeklindedir.

Tedarikçi entegrasyonu ile ilgili çalışmalarda da en çok değerlendirme yapılan konu YÜG’e erken tedarikçi katılımı üzerinedir. Erken tedarikçi katılımı genellikle yenilik sürecine ve/veya ürün gelişiminin ilk aşamasında üreticileri içeren dikey ortaklığın bir formu olarak tanımlanabilir. YÜG’e tedarikçi katılımı maliyetleri azaltma, müşteri geliştirme zamanının azaltılması, kalitenin geliştirilmesi ve pazar payını yakalamada işletmelerin kazanmasına yardım edebilecek yenilikçi teknolojilere erişmede stratejik esnekliği kazanmanın bir yoludur (Mikkola ve Larsen, 2003).

Ürün gelişim sürecine tedarikçi katılım aşamalarıyla ilgili literatürde farklı değerlendirmeler yapılmakla birlikte, yapılan değerlendirmelerde katılım aşamalarıyla ilgili benzer süreç veya zamanlamalar üzerinde durulmaktadır. Örneğin Handfield vd. (1999), ürün gelişim sürecine tedarikçilerin katılabileceği beş aşama tanımlamışlardır (Şekil 3.2). Bu aşamalar müşteri isteklerinin tespiti (fikir oluşturma aşaması); teknik değerlendirme (ön araştırma); ürün/süreç, hizmet, kavram gelişimi; ürün/süreç, hizmet, mühendislik ve tasarım; prototip üretimi ve test; tam ölçek üretim şeklindedir. Bu tanımlama Petersen vd. (2005) tarafından da kabul gören ve desteklenen bir yaklaşımdır.

Şekil 3.2. Ürün Yeniliğine Tedarikçi Katlım Noktaları

Kaynak: Handfield vd., 1999.

Mikkola ve Larsen (2003, 2006), jenerik bir YÜG süreç ve aktiviteleri üç aşamada değerlendirmektedirler. Bunlar planlama, tasarım ve üretimdir. Planlama evresi, genel ürün tanımlaması, gerekliliklerin gecikme zamanı, özelliklerin arayüzlerinin tanımı, platform/mimari tasarım özellikleri ve dış kaynak kullanımı gibi yeni ürünün fonksiyonel özellikleriyle ilgili aktivitelerdir. Tasarım ve üretim

Fikir Aşaması/ Müşterinin Sesi İşler/ Teknik Değerlendirme (ilk) Ürün/ Süreçler/ Hizmet Kavramsal Gelişim Ürün/ Süreçler/ Hizmet Mühendislik ve Tasarım Prototip Oluşturma, Test ve Pilot/ Faaliyetlere Hız Verme 1 2 3 4 5 Tam Ölçek Üretim Faaliyetleri

UYGUN TEDARİKÇİ KATILIM NOKTALARI

Fikir Aşaması/ Müşterinin Sesi İşler/ Teknik Değerlendirme (ilk) Ürün/ Süreçler/ Hizmet Kavramsal Gelişim Ürün/ Süreçler/ Hizmet Mühendislik ve Tasarım Prototip Oluşturma, Test ve Pilot/ Faaliyetlere Hız Verme 1 2 3 4 5 Tam Ölçek Üretim Faaliyetleri

aşamaları prototiplerin yapılması ve test edilmesi, üretim süreci ve teçhizatların niteliklerinin seçilmesi ve buna benzer aktiviteler ile ilgilidir (Şekil 3.3). Otomotiv endüstrisinde planlama aşaması, detaylı mühendislikle ilgili olan üretim ve tasarım aşamalarındaki fonksiyonel spesifikasyonlarla ilişkilendirilmektedir. Platform/mimari ve ilgili dış kaynak kullanım stratejilerine genellikle fonksiyonel özellikler sürecinde karar verilir. Çoğu işletme temel yetenek olarak platform tasarım yönetimini bir yetenek olarak görür ve bu nedenle en azından temel bileşenler için tedarikçilerin genellikle bu aşamada katılımları gözlenmez (Mikkola ve Larsen, 2003, 2006).

Şekil 3.3. Uygun Tedarikçi Katılım Noktaları

Kaynak: Mikkola ve Larsen, 2006

Lyu ve Chang (2007), ürün yenilik faaliyetlerine katılım aşamalarını özelliklerin belirlenmesi, kavramsal tasarım, detaylandırılmış tasarım ve üretim için tasarım olmak üzere dört aşamada incelerken Jayaram (2008) ürün yenilik faaliyetlerine tedarikçi katılım aşamalarını üç genel başlıkta toplamıştır. Bunlar, kavramsal gelişim, ilk prototip üretim aşaması ve tam ölçek üretim şeklindedir.

Bazı araştırmacılar ise (Clark and Fujimoto, 1991; Lamming, 1993; Twigg, 1998) özellikle otomobil sektöründeki tasarım sürecini incelemişler ve ürün geliştirmenin çeşitli saflarında erken tedarikçi katılımına ilişkin aşamalar

• Ürün tasarımı •Eş zamanlı mühendislik •Kaynak ve satınalma kararları •Üretim için tasarım

•Tedarikçi nitelikleri • Platform/mimari

•Tasarım özellikleri

•Dış kaynak kullanım kararları

FONKSİYONEL

ÖZELLİKLER DETAYLI MÜHENDİSLİK

Kavram sal Geliş im Proje Seçimi Proj e Başla ngıcı _Tasarım Başla ngıc ı Prot otip 0 Prot otip n Pilo t Önc esi Pilo t Üretim testler testler

PLANLAMA TASARIM ÜRETİM

UYGUN TEDARİKÇİ KATILIM NOKTALARI

• Ürün tasarımı •Eş zamanlı mühendislik •Kaynak ve satınalma kararları •Üretim için tasarım

•Tedarikçi nitelikleri • Platform/mimari

•Tasarım özellikleri

•Dış kaynak kullanım kararları

FONKSİYONEL

ÖZELLİKLER DETAYLI MÜHENDİSLİK

Kavram sal Geliş im Proje Seçimi Proj e Başla ngıcı _Tasarım Başla ngıc ı Prot otip 0 Prot otip n Pilo t Önc esi Pilo t Üretim testler testler

PLANLAMA TASARIM ÜRETİM

belirlemişlerdir. Bu aşamalar kavram aşaması, ayrıntılı mühendislik aşaması ve süreç mühendisliği aşaması şeklindedir (McIvor vd., 2006).

• Kavram Aşaması: Bu aşamada mühendislik danışmanlığı bağlamında tasarım uzmanlık katkısı sağlanmakta veya otomobil gövde parçaları tedarikçileri, model tasarımlarına üretimi bittiğinde estetiği etkileyebilecek öneriler getirebilmektedirler.

• Ayrıntılı Mühendislik Aşaması: Bu aşamada çok uluslu parça sistem tedarikçileri özel bölümler için sorumluluk alabilmekte veya diğerleri siyah kutu tasarım parçalarını sağlayabilmektedirler. Malzeme üreticileri ayrıca, yeni malzeme tercihlerini dikkate alarak veya tasarım sürecinin içine uzmanları katarak, uygulamalarında yeni yollarla tasarımda oynama rolüne de sahiptirler.

• Süreç Mühendisliği Aşaması: Bu aşama için en önemli konu sahip olunan üretim bilgisidir. Bu süreçte teçhizat üretenler, malzeme ve bileşen üreticileri, ham madde tedarikçileri veya süreç uzmanlarının (kalıp veya plastik enjeksiyon biçimlendirme gibi) hepsi önemli rol oynarlar.

Tasarım sürecinde alıcı işletmelerin (ana sanayilerin) tedarikçileri ile olan bağlantılarının analizinde, Bonaccorsi ve Liparini (1994) tedarikçilerin sürecin içinde yer aldığını ve tedarikçilerin rekabet düzeyi ile ilgili olarak ta tedarikçi katılımın zamanlaması ve tedarikçiler arasındaki rekabet olmak üzere iki temel başlık öne sürmüşleridir (McIvor vd., 2006):

• Tedarikçi katılımının zamanlaması: Alıcıların uygun tedarikçileri aramaya başlaması ve tedarikçi işletmeleri süreçten haberdar etme faaliyetleri ile ilgi bir süreçtir. Tedarikçiler kavram aşamasında veya ayrıntılı tasarım tamamlandıktan sonra veya sonrasındaki teknik uzmanların yayılması aşamasının geliştirilmesinde sürece dâhil edilebilirler. Buradaki anahtar faktör, alıcı ve tedarikçisi arasındaki ortaklık ilişkisinin derinliği bir başka deyişle hangi aşamada tedarikçi seçim kararının yapıldığıdır.

• Tedarikçiler arasındaki rekabetin derecesi: Ürün yenilik faaliyetlerine katılım sürecinde tedarikçiler arasındaki rekabet düzeyi ile ilgilidir. Örneğin, bir tedarikçi kavram aşamasında diğer tedarikçilerin katılımı sağlanmadan seçilirse rekabet düzeyi düşüktür. Tersi durumda ise bir dizi tedarikçi geliştirme aşamasında, seçim için rekabet eder.

Tedarikçinin yenilik sürecinin başında tasarım sürecinde yer alması yararlıdır. Yenilik sürecinde bileşenlerin özelliklerini sonradan değiştirmek çoğu kez çok daha masraflı ve zordur. Tasarım sürecine katılım tedarikçiye yenilik tasarımında belirtilen bileşenleri tedarik edebilmesine ve gerekli olduğunda uygun araç-gereç ve eğitime yatırım yapmasına olanak sağlar. Ürün tasarımına tedarikçi katılımı aynı zamanda tasarım hataları ve tedarikçinin yenilik sürecinin ileriki aşamalarında maliyetli değişiklikler yapma olasılıklarını minimize eder. Bu nedenlerle, ürün tasarımına tedarikçi katılımı işletmeye maliyet etkin bir üretim sağlamakta, işletmenin özel ihtiyaçlarına daha uygun ve daha kaliteli bileşenlerin sağlanmasını kolaylaştırmaktadır (Petersen vd., 2003)

Test sürecine katılım ise hem alıcıya hem de tedarikçiye yararlar sağlar. Tedarikçi, alıcı işletme ile ürün testinde yakın çalışarak hangi teknik özelliğinin kullanılacağı ve hangilerinin iyileştirmeye ihtiyacı olduğu konusunda erken bilgiye sahip olur. Böylece yenilik sürecinin başlarında teknik özellikleri iyileştirme üzerinde çalışmak ürün geliştirme sürecinin süresinin azaltılmasına olanak sağlayacaktır. Tedarikçi eğer yenilik sürecinin pazar testi aşamasına katılırsa müşteri ihtiyaçlarıyla ilgili daha iyi bilgi elde eder ve mümkün olduğunca erken müşteri tatminini artıracak değişiklikleri yapabilir. Dolayısıyla sürece erken katılımın sağlanması hem tedarikçi hem de alıcı işletme için yararlıdır (Petersen vd., 2005).

Ürünün ticarileştirilmesinde ve piyasaya sürülmesi aşamalarında da tedarikçi katılımının sağlanması bazı avantajları beraberinde getirmektedir. Tedarikçi yeni ürünün pazar planıyla ve ürün konumlandırma stratejisiyle ilgili erken bilgiye sahip olur. Sahip olunan bu bilgi tedarikçinin bileşenler ve planlama sistemiyle ilgili yargıda bulunmasını ve doğru kararlar almasını sağlayacaktır. Bunun yanında yüksek derecede katılımı olan tedarikçi ürünün piyasaya sürülmesinde işbirliği yapmada daha istekli olabilir ve ürünün piyasaya

sürülmesini destekleyen faaliyetlerin maliyetlerinin düşürülmesinde daha etkili olabilir. Eğer ürünün piyasaya sürümünden başarı elde edilmişse satıcı işletme ürünün satışlarından dolayı ve tedarikçi işletme de yeni girişimin devam etmesine sağladığı katkılardan dolayı finansal ödülünü alacaktır (Chen vd., 2004).

YÜG sürecinin farklı aşamalarında katılım ve erken tedarikçi katılımının dışında, yeni ürün geliştirme yeteneklerini geliştiren tedarikçilerle birlikte anahtar tedarikçiler stratejik önceliklere katılabilmektedirler. Örneğin bazı çalışmalarda (Bonaccorsi ve Lipparini 1994, Hartley vd. 1997b, Liker vd. 1996, LaBahn ve Krapfel 1994) işletmelerin birçok kritik bileşen ve parçada indirim (maliyet), problem çözme, tasarım değişiklikleri ile ilgili konular üzerinde tedarikçilerden gelen önerileri ve bilgileri talep ettiği ve kullandığı tespit edilmiştir. Bu öneri programları gibi inisiyatifler, tedarikçilerden rica edilen önerilerin sistematik bir metodu olarak biçimlendirilebilir. Dolayısıyla işletmeler, öneri ve girdilerin değişiminin kolaylaştırılmasında YÜG takımlarıyla anahtar tedarikçilerin personelinin birlikte değerlendirilmesi gibi yapısal mekanizmaların oluşumunu sağlayabilir veya etkinliklerini artırabilirler (Ragatz vd.1997; Jayaram, 2008).